Vísir - 07.12.1979, Blaðsíða 27

Föstudagur 7. desember 1979 .
• • * * ’31
Undrabörn
skðkllstarlnnar
skák
Englendingar binda miklar
vonir við hinn 14 ára gamla
Nigel Short, sem varð i 1.-3. sæti
á breska meistaramótinu fyrir
skömmu. Slikt er fágætt afrek,
og ekki fyrirfinnast margir sem
unnið hafa slika sigra á barns-
aldri. bað er raunar freistandi
að bregða sér nokkra áratugi
aftur i timann og bera saman á-
rangur Shorts og annarra slikra
undrabarna.
Eitt þeirra var Kúbumaður-
inn Capablanca, sem stökk nán-
ast fullmótaður i list sinni fram
á sjónarsviðið. Tólf ára gamall
tefldi hann einvigi um meist-
aratitil Kúbu, og sigraði þar
sterkasta skákmann eyjar-
innar, Corzo að nafni. Capa-
blanca þótti sýna stórkostlega
taflmennsku, og lék jafnframt
mjög hratt. Td. notaði hann ekki
nema 34 minutur á 60 leikja
vinningsskák, en hraði Capa-
blanca á yngri árum þótti hreint
ótrúlegur. „Það sem aðrir
fundu ekki þrátt fyrir mánaðar-
rannsóknir, sá hann i einni svip-
an”, sagði Ruben Fine eitt sinn.
Annað undrabarn var hinn
pólsk-ættaði Samuel Reshevsky.
Fimm ára gamall var hann far-
inn að tefla fjöltefli með góðum
árangri og átta ára ferðaðist
hann um Evrópu og Bandarikin.
Hvar sem Reshvsky kom,
þyrptust menn að, enda þótt
ganga göldrum næst að sjá Rex-
hevsky, sem var litill eftir aldri,
máta gamla gráskeggja, sem
teflt höföu allt sitt lif. Eftir
þessa ferð þótti timi til kominn
að drengurinn færi nú að læra til
bókar og settist þvi Reshevsky á
skólabekk i fyrsta skipti á æv-
inni. Næstu fjögur ár tefldi Res-
hevsky litið sem ekkert, en 16
ára gamall brá hann sér I
meistaramót Vesturrikjanna og
varð þar i 1. sæti.
Hvaö meö Robert Fischer,
hver var staða hans 14 ára? 1 þá
daga tefldi Fischer i hverju
mótinu á fætur ööru, varð
unglingameistari Bandarikj-
anna 1957, og i 1.-2. sæti á opna
bandariska meistaramótinu
sama ár. Þessum sigrum fylgdi
Fischer eftir með 1. sæti á
skákþingi Bandarikjanna árið
1957, þá tæplega 15 ára gamall.
Þar meö var Fischer orðinn
heimsfrægur, og leiðin rudd til
áframhaldandi sigra.
Hversu langt Nigel Short á
eftir að ná, er spurning sem ó-
mögulegt er að svara. Sjálfir
telja Englendingar, aö Short
muni ná lengra en Miles, Stean
og Nunn, sem fremstir eru
enskra skákmanna i dag. Að
undanförnu hefur Short kynnt
sér rit Nimzovichs af kostgæfni,
og áhrif hans koma glöggt fram
i eftirfarandi skák, sem tefld
var á heimsmeistaramóti
sveina, 16 ára og yngri nýverið.
Hvitur: J. Norgaard, Danmörk
Svartur: N. Short, England
Frönsk vörn.
- Umsjón:
Jóhapn örn
i Sigurjóns- >
son'
25. Rcl H8-a7
26. Dbl Da8
27. Kh2 Kc7!
(Sérhverjum manni skal fund-
inn besti reiturinn og i jafnlok-
aðri stööu sem þessari, gefst
nægur timi til liösflutninga að
baki viglinunnar.)
1. e4 e6 28. Kg2 Kb6
2. d4 d5 29. Bd2 Df8
3. Rd2 Rf6 30. Re2 axb4
4. e5 Rf-d7 31. axb4
5. Bd3 b6
(Upp á siðkastið hefur svörtum
ekki gengið alltof vel með fram-
haldinu 5. .. c5 6. c3 Rc6 7. Rg-e2
o.s.frv. Þvi er freistandi aö leita
nýrra leiða, eins og þeirrar sem
Short fer hér.)
6. Rg-e2 Ba6
7. Bxa6 Rxa6
8.0-0 c5
9. c3 b5!
(Short mun upphafsmaður
þessa leiks, sem byggir á hraöri
framrás á drottningarvæng.)
10. f4 g6
(Svörtum er ekki gefinn kostur
á f5 með venjulegri kóngs-
sókn.)
11. Rf3 Rb6
12. b3?
(Möguleikar hvits hljóta aö
liggja f-4f5. Betra var þvi 12. g4
(Allir liðsflutningar svarts hafa
beinst að ákveönu markmiði,
fórninni á c3. Eftir vandlegan
undirbúning lætur hann nú til
skarar skriða.)
h5 32. Hxa6+ Hxa6
13. h3 og knýja fram f5.) 33. Hxa6+ Kxa6
12.... c4 34. Bxc3 Rxb4
13. b4 Rb8 35. Dal + Kb6
14. Be3 Rc6 36. Bxb4 Bxb4
15. Dd2? 37. Rc3 Ba5
(Teflt án áætlunar. Enn var 15. 38. Rd2 Db4
g4 h5 16. h3 besta framhald 39. Rd-bl Db3
Bobby Ficher eitt af undra-
börnum skáklistarinnar
vegar brátt i dauðri stöðu, þar
sem svartur fær óhindraöur að
stilla liði sinu upp einsog honum
lystir.)
15... . h5
16. g3 a5
17. a3 Ha7!
(Svartur hefur þegar myndað
sér áætlun, og undirbýr tvöföld-
un hrókanna á a-linunni.)
18. Ha2 Be7
19. h3 Kd7
20. Hf-al Dc7
21. Kg2 Hh-a8
22. Bf2 Ra4
23. Bel Db7
24. Dc2 Ha6
40. Da2
(Eða 40. h4 Bxc3 41. Rxc3 b4 42.
Ra4+ Kb5 43. Rc5 Da3 og vinn-
ur.)
40... .
41. Rxa2
42. Kf2
43. Ke3
44. Rcl
45. Re2
46. Re-c3+
47. Re2
Dxa2
b4
Kb5
Ka4
b3
Bel
Kb4
b3
(Peðiö á c4 og biskupinn halda
hvita kóngnum i hæfilegri fjar-
lægð.)
48. g4 hxg4
49. hxg4 Kb3
og hvitur gafst upp.
Bróðurdóttir
Úterkomin hjáSögusafni heimil-
anna bókin Bróöurdóttir amt-
mannsinseftirE.Marlitt. Guðrún
Johnson þýddi.
Þetta er fimmta bókin I bóka-
flokknum Sigildar skemmtisögur.
Sjfitta llöðabók
Helðreks
Guðmundssonar
Helgafell hefur gefiö út ljóðabók-
ina Skildagar eftir Heiðrek Guð-
mundsson. Þetta er sjötta ljóða-
bók höfundar.
Um höfundinn segir svo á
bókarkápu: „Mörg einkenni
ljóðagerðar hans er fágætir kostir
skáldskapar: skarpleg túlkun
lifsreynslu, hnitmiöuö kvæði, sem
viröast áreynslulaus, lifandi still,
persónulegur tónn, sem hefur
orðiö æ skýrari með árunum”.
Mennlngln vex í lundum kommúnlsta í
Það er virðingarverð hug-
mynd hjá borginni að ætla svo
sem eins og ein kennaralaun á
ári handa listamanni. Tillaga
um þetta er komin frá Alþýðu-
bandalaginu og átti að ræðast i
gærkveldi i borgarstjórn. Aldrei
kom hugmynd um þetta fram
meðan ágætur meirihluti Sjálf-
stæöismanna réð borginni, þótt
þeir á hinn bóginn ákvæðu kaup
á hinum og þessum verkum með
einskonar verktakasamningum,
sem liklegir voru til að skila
sæmilegum verkum fyrir lág-
marksgreiðslur, og keyptu auk
þess listaverk eftir þvi sem efni
og ástæður leyfðu.
1 frétt i Þjóðviljanum i gær er
skýrt frá þessari tillögu, og
jafnframt sagt aö Bandalag is-
lenskra listamanna „skuli ár-
lega tilnefna þrjá listamenn til
starfelauna, en borgarráð síðan
velja einn dr þeirra hópi.” Nú er
vitað mál að stjórn Bandalags
islenskra listamanna er i hönd-
um þeirra Alþýöubandalags-
manna, eins og Rithöfundasam-
band íslands og samtök mynd-
Bstarmanna. Samkvæmt þvi er
auðvitað nærri útilokað að einn
eða annar Bstamaður verði til-
nefndur nema sá sem er
stjórnarmeölimum BÍL að
skapi. Þetta þarf svo sem ekki
að vera úr stfl viö menningar-
strauma samtfmans, enda hefur
verið svoum skeið að menning-
in hefur einkum vaxið i lundum
kommúnista.
Nú vill svo til að meirihluti
borgarstjórnar samanstendur
af fulltrúum Alþýðubandalags,
Alþýðuflokks og Framsóknar-
flokks. Alla tfð siðan Alþýðu-
bandalagsmenn tóku að sér að
stýra m enn ingarsam tökum
landsins hefur helsti fulltrúi Al-
þýðuflokksins i röðum þeirra
sem teljast listamenn, stutt Al-
þýðubandalagið til stórverk-
anna. Jafnframt hefur einstöku
mönnum i svonefndu Morgun-
blaösliði veriö kippt inn fyrir
stafi meö boðsferðum til Svi-
þjóðar. Allur þessi samstæði
flokkur kemur siðan saman
undir einum hatti, þar sem er
stjórn BÍL. Það verður þvi
væntanlega um einhverja umb-
un að ræða, þegar fastagestir
árslaunanna hafa fengið sina
úrlausn.
Almannavaldið I landinu,
einnig sveitarstjórnarvaldiö,
hefur alveg fram á siðustu ár,
freistað þess að ákveða sjálft.
og þá i undirnefndum, hvernig
það veitir fé til menningarmála.
Með þvi móti hefur haldist
nokkurt jafnvægi á þeim vett-
vangi, og þannig hefur ekki al-
vegtekist að ýta einstöku lista-
mönnum til hliðar. Nú upp á sið-
kastið virðist sem almanna-
valdið hafi gefist upp fyrir
þrýstingi einstakra félagsstofn-
ana og stjórna þeirra hvað fjár-
veitingar snertir, og lagt
ákvörðunina aö mestu i þeirra
vald.Þetta hefurkomið heim og
saman við algjöra yfirtöku
þeirra Alþýðubandalagsmanna
I menningarfélögum (sóknar-
nefndir hafa enn verið látnar i
friði). 1 vinstra samstarfi sitja
fulltrúar Alþýöuflokks og
Framsóknarf lokks og sam-
þykkjahvaða „eniga, meniga” I
menningarmálum sem Alþýðu-
bandalagið stingur upp á. Al-
þýðuflokkurinn nýtur þar ráö-
gjafa, sem genginn er Alþýöu-
bandalaginu á hönd, og Fram-
sókn hefur einfaldlega ekki at-
kvæðastyrk til að valda i
breytingum.
Tillaga Alþýðubandalagsins |
um ráðningu Bandalags is- !
lenskra listamanna á lista- i
mannitil ársstarfa hjá borginni ’
hefur eflaust verið samþykkt I
gærkveldi. Það skiptir ekki !
höfuðmáli hvort stjórnin til-
nefnir cinn eða þrjá til að velja j
úr. Þess veröur gætt aö allir þrir
Ulnefndir vinni að æskilegum
verkefnum. Og cflaust munar
marga listmenn I árslaun, þótt
þeim fylgi auðvitaö skattar og
skyldur. Og siðan koma rikis- ,
fjölmiðlar og vinstri pressan til j
að róma mjög þessa aögerö og
þann listamann, sem launin
hreppir. Þannig gerist þetta allt
I heimahúsum við lofdýrð og
uppljómun, sem aðeins hæfir
sannlega trúuðu menningar-
fólki. En eftir stendur stór hluti
Bstamanna, sem af stjórnmála-
ástæðum eru komnir á bekk
með því andófsliði, sem harðast
berst fyrir mannréttindum
austan járntjalds, og eru þó
yfirráö kommúnista á lslandi
ekki enn oröin nema brot af til-
verunni.
Svarthöfði