Morgunblaðið - 23.05.2002, Page 11

FRÉTTIR
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 23. MAÍ 2002 11
YFIRSKRIFT fundarins var „Hvað
má bæta í borginni“ og sátu fulltrúar
frá Reykjavíkurlistanum, Sjálfstæðis-
flokknum og lista Frjálslyndra og
óháðra fyrir svörum. Í upphafsorðum
Sigursteins Mássonar, formanns
Geðhjálpar og fundarstjóra, kom
fram að til hefði staðið að Ingibjörg
Sólrún Gísladóttir og Björn Bjarna-
son mættu fyrir hönd sinna lista en
þau hefðu forfallast á síðustu stundu.
Í þeirra stað sat Björk Vilhelmsdóttir
fundinn fyrir R-lista og Vilhjálmur Þ.
Vilhjálmsson fyrir D-lista auk Ólafs
F. Magnússonar fyrir F-lista.
Frambjóðendurnir höfðu sjö mín-
útur hver til framsögu á fundinum en
að þeim loknum var opnað fyrir
spurningar og kom sú fyrsta frá Sig-
ursteini þar sem hann innti eftir því
hvort þeir teldu það forgangsmál að
málefni fatlaðra væru færð frá ríki til
sveitarfélaga. Kom fram í svörum
frambjóðendanna að þeir styddu
flutning þessa málaflokks til sveitar-
félaganna að því tilskildu að nægilegt
fjármagn fylgdi með í kaupunum.
Af spurningum gesta utan úr sal
mátti ráða að húsnæðismál brynnu á
þeim. Kona, sem er aðstandandi geð-
sjúklings, beindi þeirri spurningu til
Bjarkar hversu margir geðfatlaðir
hefðu verið á götunni fyrir átta árum
þegar Sjálfstæðisflokkurinn skildi við
stjórnartaumana. Sagði hún um 60
manns á götunni núna og stór hluti
þeirra væri geðklofasjúklingar. Björk
sagðist ekki hafa handbærar tölur um
fjölda þeirra sem voru á götunni fyrir
átta árum. Alltaf hefðu einhverjir ver-
ið á götunni en hún væri sammála um
að nú væri sá hópur allt of stór. Vil-
hjálmur kom einnig að þessari spurn-
ingu og sagði að biðlistinn eftir fé-
lagslegu leiguhúsnæði hefði verið um
250 manns fyrir átta árum en nú væri
hann 635 manns. Hann sagðist hins
vegar ekki vita hversu margir geðfatl-
aðir hefðu verið á götunni áður en R-
listinn tók við stjórn borgarinnar.
Geta ekki greitt af húsum sínum
Maður nokkur vék spurningu sinni
að fólki sem væri í fullu starfi og ætti
hús en yrði síðan fyrir því að veikjast.
Innti hann eftir því hvort frambjóð-
endurnir myndu finna einhverja
lausn fyrir þetta fólk til að borga af
húsum sínum. Björk sagði fólk sem
veiktist eiga rétt á félagslegri aðstoð
umfram þann rétt sem það hefði til
örorkubóta sem hægt væri að óska
eftir þegar veikindi steðjuðu að. Ólaf-
ur taldi erfitt að gefa sérhæfða lausn
við svo sérhæfðu vandamáli.
Þá var spurt hvað listarnir hyggð-
ust gera í málefnum fólks sem væri
fast í viðjum leiguhúsnæðis og gæti
ekki keypt eigið húsnæði. Benti Björk
á að borgin væri nýbúin að semja við
félagsmálaráðuneytið um uppbygg-
ingu 600 leiguíbúða en nauðsynlegt
væri að byggja upp góðan leigumark-
að til að taka á þessu vandamáli. Vil-
hjálmur benti á að vandi þeirra sem
væru að kaupa sér íbúð færi stöðugt
vaxandi og jafnvel þeir sem fengju
90% lán til íbúðarkaupa ættu í erf-
iðleikum. Hann sagði vanskil aldrei
hafa verið jafn mikil og nú og þeirri
hugmynd hefði verið velt upp að veita
100% lán til húsnæðiskaupa. Að auki
væri nauðsynlegt að byggja upp
leiguhúsnæði.
Innt var eftir því hvort frambjóð-
endurnir hefðu einhverja heildræna
lausn á vanda geðklofasjúklinga.
Björk sagði þörf á að samræma heil-
brigðisþjónustu og félagsþjónustu,
búsetu og fjárhagslegt öryggi. Hún
sagðist telja að þetta þyrfti að vera
samstarfsverkefni yfirvalda og þeirra
félagasamtaka sem best þekkja til en
tilbúna lausn á vanda þessa hóps hefði
hún ekki handbæra. Ólafur sagðist
sömuleiðis ekki hafa svar við þessari
spurningu en ábendingin væri þörf og
hann myndi taka hana til athugunar
innan síns flokks.
Ein spurningin laut að aðstæðum
þeirra sem hafa átt við langvarandi
veikindi að stríða, verið lengi á
sjúkrahúsi og neyðst til að flytja til
foreldra sinna að sjúkrahúsvist lok-
inni. Þetta fólk ætti erfitt um vik við
að taka þátt í samfélaginu á ný. Var
spurt hvað frambjóðendur væru til-
búnir að gera til að breyta þessu
ástandi. Svaraði Björk því til að
byggja þyrfti upp þjónustu sem gæti
mætt þörfum hvers og eins á hans
forsendum því aðstæður fólks væru
gerólíkar, félagslega og heilbrigðis-
lega séð. Ólafur sagði þörf á að leita
leiða til að virkja þessa einstaklinga í
atvinnu og öðru því sem veitti því full-
nægju og tilgang. Vilhjálmur taldi
nauðsynlegt að skapa fjárhagslegt og
húsnæðislegt öryggi. Sömuleiðis
þyrfti að veita þessu fólki hlýju og fé-
lagslega samveru.
Kona nokkur spurði út í skólamál
geðfatlaðra barna. Hún sagði að til
stæði að leggja niður allar sérdeildir í
grunnskólum og stofna í þeirra stað
sérkennsluver í hverjum skóla fyrir
sig en ljóst væri að fjöldi geðfatlaðra
barna gæti ekki samlagast stórum
bekkjardeildum. Innti hún eftir því
hvort búið væri að móta það hvernig
kennslu þessara barna yrði háttað í
framtíðinni en skólamál þessa hóps
hefðu verið í ólestri í mörg ár. Spurði
hún hvort vilji væri til að breyta þessu
þannig að geðfötluð börn hefðu tæki-
færi til að þroskast og læra.
Í svari Vilhjálms kom fram að ekki
væri komið á hreint hvernig kennslu
þessa hóps yrði háttað en hann taldi
að með því að leggja niður sérdeildir
væri verið að veikja mikilvægan bak-
hjarl barnanna. Hins vegar væri ekki
komið í ljós hvernig þetta myndi
virka. Hann benti á að þróunin á und-
anförnum árum hefði verið sú að fjár-
magn til málaflokksins hefði aukist.
Ólafur taldi mikilvægt að menn færu
ekki fram úr sjálfum sér í hugmynda-
fræðinni sem væri að rjúfa einangrun
þessara barna. Björk sagði hins vegar
sína skoðun vera þá að skólarnir ættu
að vera án aðgreiningar á sama hátt
og hún vildi samfélag án aðgreining-
ar. Hún sagði um eitt prósent geðfatl-
aðra barna þurfa á sérskóla að halda
og benti á að síðastliðið haust hefði
nýr skóli fyrir geðfötluð börn verið
opnaður auk þess sem Einholtsskóli
væri enn starfandi. Þá lagði hún
áherslu á að í öllum skólum borgar-
innar yrðu sérkennsluver sem myndu
sinna sérþörfum þessara barna.
Ekki geðsjúkir
eftir 67 ára aldur
Loks var spurt um sýn á öldrunar-
þjónustu geðsjúkra og á það bent að
samkvæmt laganna bókstaf væru þeir
ekki geðsjúkir eftir að 67 ára aldri
væri náð þrátt fyrir að þörf þeirra fyr-
ir þjónustu sem geðsjúkir hefði ekki
minnkað með aldrinum. Var lýst eftir
úrlausn fyrir þetta fólk. Björk sagði í
svari sínu að innan Félagsþjónustu
borgarinnar væru ekki lengur tak-
markanir byggðar á aldri og því
myndi þetta breytast yrðu málefna
fatlaðra flutt til sveitarfélaga. Ólafur
sagðist telja að þjónusta utan stofn-
ana væri ekki nægilega samhæfð.
Sagði hann að aukin víðsýni í þessari
umönnun myndi rjúfa einangrun
aldraðra geðsjúklinga. Þá sagðist Vil-
hjálmur sjá fyrir sér að öldrunarþjón-
usta geðsjúkra gæti átt sér stað með
aukinni uppbyggingu hjúkrunarrým-
is með því að þar gætu aldraðir geð-
sjúkir átt sín rými.
Í lok fundar lýsti fundarstjóri eftir
loforðum um það sem frambjóðend-
urnir myndu leggja mesta áherslu á í
málefnum geðsjúkra kæmust þeir til
valda og gekk hart eftir skýrum svör-
um. Sagðist Björk lofa því að gera
átak í húsnæðismálum geðfatlaðra,
Ólafur lofaði því að setja í forgang að-
stoð og þjónustu við fatlaða og loks
sagðist Vilhjálmur lofa auknum
stuðningi við félagasamtök eins og
Geðhjálp og Geysi, átaki í húsnæðis-
málum og að beita sér fyrir því að at-
vinnuþátttaka fatlaðra yrði meiri en
nú er.
Kosningafundur Geðhjálpar með frambjóðendum þriggja stærstu framboðanna í Reykjavík
Um 60 manns
á götunni
Húsnæðismál, úrræðaleysi í málefnum geðsjúkra
og skólamál geðfatlaðra barna var meðal þess sem
brann á gestum á fundi Geðhjálpar með fulltrúum
þriggja stærstu framboðanna í Reykjavík í gær. Morgunblaðið/Kristinn
Björk Vilhelmsdóttir, Ólafur F. Magnússon og Vilhjálmur Þ. Vilhjálms-
son sátu fyrir svörum á fundi sem Geðhjálp stóð fyrir í Iðnó í gær.
MAÐUR nokkur á fundinum óskaði
eftir að hafa eftirfarandi aðdrag-
anda að spurningu sinni. „Einn sona
minna er geðklofa afbrotamaður
með ofsóknarívafi svo notuð séu orð
geðlæknisins sem fenginn var til að
meta hann eftir stórfellt afbrot fyrir
tíu árum. Samt mat læknirinn svo að
sonur minn væri sakhæfur.
Síðan hefur hann verið í afplánun
á Litla-Hrauni, Sogni, Gunnarsholti
og víðar og nú síðast í Byrginu. Son-
ur minn er nú búinn að brenna allar
brýr að baki sér með erfiðri hegðun
og ofbeldisverkum og nú er svo
komið að enginn í kerfinu vill af hon-
um vita eða hýsa hann. Fjölskylda
hans er langþreytt og hrædd og viss
um að það er aðeins tímaspursmál
hvenær hann vinnur eitthvert voða-
verk sem aldrei verður bætt. Nú er
sonur minn á götunni og kann ekk-
ert á lífið utan fangelsismúranna en
innan þeirra hefur hann dvalið að
meira eða minna leyti undanfarin
tólf ár.
Hann hefur engan lækni, hefur
ekki fengið viðeigandi geðlyf mán-
uðum saman og ekki heldur með-
ferð. Hann þekkir engan nema sam-
fanga og fíkla og kann ekki
almennar umgengnisreglur eða
mannasiði og hefur engan fé-
lagslegan þroska til að takast á við
lífið. Enginn vill sjá hann, enginn
vill fá hann. Hvert er hægt að leita
þegar búið er að leita alls staðar?“
Björk sagði hræðilegt að heyra af
svona málum og ekki væri hægt að
vísa á einn stað í slíku tilfelli. Hún
sagði umræddan mann hugsanlega
ekki þann eina sem væri í þessum
sporum. Samstarf margra þyrfti til
að gera bragarbót á og borgin væri
bara einn hlekkur í langri keðju sem
þyrfti að vera til staðar.
Ólafur sagði átakanlegt að hlusta
á sögu mannsins og sagðist telja að
heilbrigðiskerfið ætti að ná til
manna í slíkri aðstöðu en að auki
þyrftu þeir á félagslegri aðstoð að
halda.
Vilhjálmur rifjaði upp að þegar
hann var framkvæmdastjóri SÁÁ
fyri tuttugu árum hafi hann kynnst
fjölda fólks sem ætti í miklum per-
sónulegum erfiðleikum og þá hafi
úrræðin verið fá. Því miður hafi
þeim ekki fjölgað mikið. Hann sagði
að ekki ætti að velta boltanum milli
ríkis og sveitarfélaga og spyrja um
ábyrgð þessara aðila heldur ein-
henda sér í verkið og auðvitað gætu
sveitarfélögin haft þar forystu eins
og í mörgum öðrum málum. Hugsa
mætti sér að byggja vernduð sam-
býli fyrir slíkt fólk þar sem væri
bæði stuðningur og eftirlit.
Hvert er hægt að
leita þegar búið er
að leita alls staðar?