Morgunblaðið - 20.06.2002, Qupperneq 14

HÖFUÐBORGARSVÆÐIÐ
14 FIMMTUDAGUR 20. JÚNÍ 2002 MORGUNBLAÐIÐ
ÞÓ AÐ vindurinn blási kröft-
uglega við Reykjadal í Mos-
fellsdalnum er blaðamann og
ljósmyndara ber að garði
syngur Aron Andri hástöfum á
baki Rindils, þrjátíu vetra
hests sem ku vera sá elsti sinn-
ar tegundar í dalnum. Ung
stúlka frá vinnuskóla Mosfells-
bæjar teymir fákinn og Þor-
björg Guðlaugsdóttir sjúkra-
þjálfari gengur við hlið hans
og hvetur Aron Andra til
söngs og æfinga. „Það er nauð-
synlegt að börnin hafi gaman
af þjálfuninni, að hún sé
áhugahvetjandi,“ segir Guð-
björg Eggertsdóttir sjúkra-
þjálfari.
„Þannig ná þau betri ár-
angri. Í reiðþjálfun er lifandi
dýr komið í stað bolta eða
púða. Sjúkraþjálfarar eru allt-
af að reyna að gera æfingarn-
ar áhugaverðari svo börnin
sem á þeim þurfa að halda fái
ekki leið og nái betri árangri,“
segir hún.
Börnin sem hafa undanfarn-
ar tvær vikur stundað reið-
þjálfun í Reykjadal, sem rekin
er af Styrktarfélagi lamaðra
og fatlaðra (SLF), eru sex tals-
ins á aldrinum 3–6 ára. Þau
eiga það sameiginlegt að hafa
skerta göngugetu og vera að
staðaldri í sjúkraþjálfun tvisv-
ar til þrisvar sinnum í viku.
Flest eru þau af leikskólanum
Múlaborg en hafa fengið frí
þaðan til að stunda reiðþjálfun
í Mosfellsdalnum í þrjár vikur.
Leikskólar Reykjavíkur og
Seltjarnarness ákváðu að fella
leikskólagjöld barnanna niður
meðan á þjálfuninni stendur.
Það eru hestarnir Rindill og
Litla-Jörp sem hafa fengið það
hlutverk að vera reiðskjótar
barnanna og virðast kunna því
vel. Eru þau fengin að láni frá
bænum Dalsgarði í Mosfells-
dalnum.
„Ég vil fara á Rindil!“ kallar
Arnaldur Breki Kjartansson,
þriggja ára, meðan Guðbjörg
festir á hann hjálminn. Hross-
in eru róleg og láta sér fátt um
finnast þó að þrír litlir kroppar
fari á bak í einu fyrir ljós-
myndarann og hlæji dátt upp í
vindinn.
Hefð fyrir reiðmennsku
fatlaðra
Reiðþjálfunin er tilrauna-
verkefni sem einnar milljónar
króna styrkur fékkst fyrir úr
Pokasjóði. Undirbúningur
þess var í höndum Guðbjargar
og Þorbjargar sem segja er-
lendar rannsóknir á reiðþjálf-
un eða reiðmeðferð sýna að
hjá börnum með CP (Cerebral
Palsy: heilalömun) verði lík-
amsbeiting betri, göngugeta
batni, vöðvaspenna minnki,
jafnvægi og styrkur í bol auk-
ist, orkunotkun minnki og
grófhreyfifærni almennt auk-
ist eftir meðferð á hestbaki.
Rannsóknir hafa ennig sýnt
á undanförnum árum, að sögn
Guðbjargar og Þorbjargar, að
með því að þétta þjálfun í
skemmri tíma fyrir börn með
hreyfihömlun sé hægt að ná
sama og jafnvel betri árangri
en sé þjálfunin dreifð yfir
lengri tíma.
Sjúkraþjálfarar starfandi
við Æfingastöð SLF eru með-
vitaðir um þessa staðreynd að
þeirra sögn og hafa undanfar-
in ár reynt að hvetja til þess að
börn með hreyfihömlun fái
möguleika á að taka hvíld frá
þjálfun inn á milli og lagt frek-
ar áherslu á að taka svokall-
aðar meðferðarrispur. Ef hjá
því verður komist er ekki
æskilegt að einstaklingur með
hreyfihömlun sé í einstak-
lingssjúkraþjálfun fast alla
ævi.
Færni mæld fyrir
og eftir þjálfun
„Áður en þjálfunin hófst var
færni barnanna mæld og er
meðferðinni lýkur, eftir
þriggja vikna reiðþjálfun,
verður hún endurmetin til að
kanna árangur,“ segir Þor-
björg.
Verkefnið má rekja til nám-
skeiðs sem Hestamiðstöð Ís-
lands og Íþróttasamband fatl-
aðra stóðu fyrir sl. haust í
Skagafirði. Á námskeiðið
mætti sjúkraþjálfari frá Nor-
egi sem kynnti hugtakið „reið-
þjálfun“ fyrir þátttakendum.
Guðbjörg og Þorbjörg, sem
báðar eru miklar áhugamann-
eskjur um reiðmennsku, segja
reiðþjálfun ekki óþekkta hér á
landi, og reiðmennsku fyrir
fatlaða sem afþreyingu verið
stundaða lengi.Guðbjörg hefur
áður tekið þátt í reiðþjálfun
bæði á Íslandi og í Noregi.
Námskeiðið í Skagafirðin-
um var m.a. haldið í þeim til-
gangi að kalla saman fólk sem
stundað hafði einhvers konar
reiðþjálfun fyrir fatlaða og til
að skipuleggja starfið og
fagþróun hérlendis.
„Ísland hefur að mörgu leyti
sérstöðu að okkar mati,“ segja
Guðbjörg og Þorbjörg. „Reið-
mennska hér á landi á sér
langa sögu og hér stunda mun
fleiri hestamennsku en víða á
nágrannalöndunum. Íslenski
hesturinn er talinn hafa marga
kosti sem nýtast vel í sam-
bandi við þjálfun fatlaðra á
hesti. Hann er talinn hafa gott
lundarfar, stærðin er einnig
hentug og hinar fjölbreyttu
gangtegundir íslenska hests-
ins þykja kostur í þessari með-
ferð.“
Meðferðin í Reykjadal felst í
reiðþjálfun, hefðbundinni
sjúkraþjálfun, iðjuþjálfun,
sundþjálfun og svo hópmeð-
ferðum. „Dagurinn byrjar á
því að börnin ganga frá rút-
unni út í gerðið til hestanna og
það er farið á bak,“ segir Guð-
björg. „Eftir reiðþjálfunina
teygjum við vel á og svo kemur
iðjuþjálfari og er með okkur
yfir hádegið.“ Að loknum há-
degisverði fara börnin ásamt
þjálfurum sínum í sund og eft-
ir það er hvíld, „enda allir
orðnir uppgefnir,“ segir Þor-
björg. „Deginum lýkur svo
með gönguferð í þúfunum í
kringum Reykjadal þar sem
börnin skiptast á að sitja hest-
ana.“
Árangur þegar
greinanlegur
Guðbjörg og Þorbjörg segj-
ast hafa fundið fyrir velvilja
alls staðar að vegna verkefn-
isins, en þegar öllu sé á botn-
inn hvolft séu það peningar
sem ráði úrslitum um hvort
verkefninu verður áfram hald-
ið næsta sumar eins og þær
vonast eftir.
„Við teljum okkur þegar sjá
árangur hjá börnunum,“ segja
þær. „Boljafnvægi hefur auk-
ist til muna og þau eru örugg-
ari og stöðugri á hestinum en í
upphafi. Þau hafa styrkst öll í
bolnum og aukið færni sína.“
Guðbjörg segir þó að þjálfunin
þurfi að standa yfir í lengri
tíma til að hægt sé að meta ár-
angur á öruggan hátt.
Meðan á reiðþjálfuninni
sjálfri stendur hjálpa sjúkra-
þjálfarnir börnunum að gera
æfingar á hestinum, teygjur
og styrktaræfingar. Þær segja
hestinn hentugan til æfinga
því hreyfingar hans færast yf-
ir á knapann og mjaðmagrind-
in hreyfist þar með á sama
hátt og á sér stað í eðlilegu
göngumynstri. Þetta veitir
knapanum skynhreyfiörvun
sem leiðir til vöðvaviðbragða
og samhæfingar og örvar til
uppréttrar líkamsstöðu. Svo
er hesturinn hlýr og vinalegur
og það gefur barninu mikið og
hefur jákvæð áhrif á árangur
þjálfunarinnar.
Guðbjörg og Þorbjörg segja
að með tilkomu hestsins bæt-
ist mjög mikilvægur áhuga-
hvetjandi þáttur í þjálfunina.
Oft á tíðum sé það mikil ögrun
fyrir þjálfara barns að finna
þjálfunarmeðferð þar sem
áhuga barnsins og ákefð er
viðhaldið. Í reiðþjálfuninni öðl-
ast þjálfunin meira gildi fyrir
barnið og æfingin verður
skemmtilegri með tilkomu
hestsins, sem skiptir máli fyrir
barnið þar sem þjálfun er stór
þáttur í lífi þess.
Frí frá æfingum eftir
þétta þjálfun
Þær segja hestinn verða eitt
af hjálpartækjunum sem þjálf-
arinn nýtir sér. Í stað pullu og
bolta er nú lifandi dýr sem
býður upp á samspil barns og
hests og sem veitir barninu
hita sem vitað er að hefur góð
áhrif þegar teygja á vöðva.
Líkamsbygging hestsins ein
og sér veitir barninu góða sitj-
andi stöðu sem teygir á
stórum vöðvahópum sem ann-
ars hafa tilhneigingu til að
styttast hjá börnum með heila-
lömun og leiðir til heppilegri
stöðu mjaðmagrindarinnar.
Þær telja að nú eftir þétta
þjálfun undanfarna daga geti
börnin farið í frí og þurfi ekki
að mæta reglulega í sjúkra-
þjálfun um hríð án þess að
hætta sé á að líkamleg geta
minnki mikið. „Það er sá ár-
angur sem við erum meðal
annars að vonast eftir með
þessari þjálfunaraðferð,“ segir
Þorbjörg. „Þjálfun með börn-
um gengur mikið út á það að
þau upplifi hana sem skemmt-
un, reiðþjálfun uppfyllir þær
kröfur og því væri mjög já-
kvætt að geta haldið úti þess-
ari þjálfun að staðaldri hér í
Reykjadal.“
Þjálfunarbúðir í Reykjadal fyrir hreyfihömluð börn sem þurfa sjúkraþjálfunar við
Thelma, Gunnar Logi og Breki þrímenna á Litlu-Jörp.
Aron Andri fær aðstoð við teygjuæfingar.
Mosfellsbær Sjúkraþjálfun á hest-
baki er góð æfing
Hreyfihömluð börn
sem þurfa á sjúkra-
þjálfun að halda
stunda nú reið-
þjálfun í Mosfells-
dal að frumkvæði
tveggja sjúkraþjálf-
ara. Sunna Ósk
Logadóttir brá
sér í sveitina og
mætti glaðbeittum
börnum sem gera
fús armbeygjur
á hestbaki.
Guðbjörg aðstoðar Rán við að teygja á fótunum eftir reiðþjálfunina.
Morgunblaðið/Jim Smart
Breki hvílir sig á Litlu-Jörp eftir vel heppnaðan reiðtúr.