Morgunblaðið - 17.09.2002, Side 20

ERLENT
20 ÞRIÐJUDAGUR 17. SEPTEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
GÖRAN Persson, forsætisráðherra
Svíþjóðar og leiðtogi jafnaðarmanna,
verður að líkindum áfram í forystu
minnihlutastjórnar með stuðningi
Vinstriflokksins og Umhverfisflokks-
ins, Græningja, eftir sigur jafnaðar-
manna í þingkosningum á sunnudag.
Jafnaðarmenn fengu að þessu sinni
um 40% atkvæða en er síðast var kos-
ið 1998 var hlutfall þeirra 36,4%. Sig-
urinn var óvæntur þar sem spáð hafði
verið að borgaraflokkarnir fjórir
myndu saman fá mjög svipað fylgi og
vinstriflokkarnir og því gæti brugðið
til beggja vona hjá Persson. Hann var
að sjálfsögðu kampakátur á sunnu-
dagskvöld. „Þetta er ótrúleg aukn-
ing,“ hrópaði hann á fundi með flokks-
félögum sínum og brosti breitt.
Bent er á að með sigrinum á sunnu-
dag hafi sænskir jafnaðarmenn ef til
vill snúið við þróun síðustu ára í Evr-
ópu þar sem vinstriflokkar hafa beðið
hvern ósigurinn á fætur öðrum. Sé
ljóst að Gerhard Schröder Þýska-
landskanslari og jafnaðarmenn hans
voni að þýskir kjósendur feti í fótspor
sænskra um næstu helgi. En sænskir
jafnaðarmenn geta státað af góðum
efnahag þrátt fyrir nokkurn aftur-
kipp síðustu mánuði og litlu atvinnu-
leysi; annað er uppi á teningnum í
Þýskalandi. Athyglisvert er að
sænskir jafnaðarmenn fengu að
þessu sinni í könnunum rétt fyrir
kosningar stuðning rúmlega 30%
þeirra sem voru að kjósa í fyrsta sinn
en hlutfallið var aðeins 22,4% fyrir
fjórum árum. Unga fólkið er því ekki
lengur fráhverft þeim.
Samanlagt fengu jafnaðarmenn í
Svíþjóð og hinir vinstriflokkarnir
tveir 191 þingsæti en höfðu 190.
Vinstriflokkurinn tapaði verulega en
Græningjar bættu örlitlu við sig. Öfl-
ugasti borgaraflokkurinn, hægri-
mennirnir í Moderata Samlingspar-
tiet, galt afhroð og fékk aðeins um
15% atkvæða, hafði áður 22,9%. Há-
værar raddir voru í gær um að leið-
togi flokksins, Bo Lundgren, segði af
sér. Sögðu sumir frammámenn
flokksins að úrslitin væru „skelfilegt
áfall“. Lundgren þótti ekki takast vel
upp í baráttunni og er sagður vera
stífur og allt of fjarlægur venjulegum
kjósendum. Sigurvegari kosninganna
var Þjóðarflokkurinn sem er miðju-
flokkur en hann fór úr tæpum 5% í
13%. Kjörsókn var aðeins um 79% og
hefur ekki verið lélegri um áratuga
skeið.
Persson langminnugur
Stuðningsflokkar jafnaðarmanna
gerðu fyrir kosningar kröfur um auk-
in áhrif og jafnvel ráðherraembætti.
Hótuðu Græningjar í kosningabarátt-
unni að bera upp tillögu um vantraust
á stjórnina ef þeir fengju ekki ráð-
herraembætti en jafnaðarmenn vís-
uðu þeim kröfum afdráttarlaust á
bug. Þrátt fyrir þessi átök virtist
Persson sáttfús og vísaði á bug þeirri
hugmynd að hann reyndi að fá Þjóð-
arflokkinn og Miðflokkinn til sam-
starfs eins og lagt var til í leiðara
Dagens Nyheter í gær. Persson hefur
að jafnaði leitað til borgaraflokkanna
um stuðning á þingi í utanríkismálum
vegna andstöðu vinstriflokkanna
tveggja við marga þætti vestræns
samstarfs. Blaðið bendir á að stjórn
Persons muni þurfa að taka á flókn-
um alþjóðamálum eins og stækkun
Evrópusambandsins og breytingum á
skipulagi öryggismála í álfunni. En
Persson er efins.
„Af hverju ætti ég að ögra Græn-
ingjum og Vinstriflokknum með því
að ræða um samstarf við Þjóðarflokk-
inn og Miðflokkinn? Þeir [litlu vinstri-
flokkarnir] studdu okkur þegar á
móti blés. Ég ætla ekki að láta eins og
sé búinn að gleyma því,“ sagði for-
sætisráðherrann.
Kjósendur vilja áfram
„sænska módelið“
Ljóst er að sænskir kjósendur hafa
vísað eindregið á bug hugmyndum
hægrimanna Lundgrens um miklar
skattalækkanir og niðurskurð ríkisút-
gjalda. Velferðarkerfið, „sænska
módelið“, sem jafnaðarmenn lögðu
grunninn að á sjötta áratugnum,
verður áfram kjölfestan í sænsku
samfélagi. „Enginn trúir lengur á
sósíalisma,“ sagði stjórnmálaskýr-
andinn Mats Svegfors í Expressen í
gær. „En næstum alllir vilja halda í
velferðarkerfið.“
Persson er að mörgu leyti miðju-
maður eins og Tony Blair í Bretlandi
og hefur boðað að gera verði umbæt-
ur á kerfinu en ekki umbylta því. Dag-
blaðið The International Herald Trib-
une segir að niðurstöðurnar í Svíþjóð
hafi verið allt aðrar en í kosningum í
nokkrum Evrópulöndum að undan-
förnu þar sem hægri- og miðjuflokkar
hafa unnið verulega á og sumir tekið
við stjórnarforystu af flokkum
vinstrimanna, t.d. í Frakklandi, Dan-
mörku og á Ítalíu.
Innflytjendamál hafa einnig verið
ofarlega á baugi í mörgum löndum og
voru það í fyrsta sinn í Svíþjóð en
urðu samt ekki jafnmikill áhrifavald-
ur og víða annars staðar. Þjóðarflokk-
urinn hefur lengi barist ákaft fyrir
áherslu á mannréttindi og viljað gera
hlut innflytjenda og pólitískra flótta-
manna í Svíþjóð sem bestan og mælir
með því að fleira fólki sé leyft að setj-
ast að í landinu, það sé efnahagslega
nauðsynlegt. Leiðtogi flokksins, Lars
Leijonborg, lagði á hinn bóginn til
fyrir skömmu að innflytjendum yrði
gert að sanna sænskukunnáttu sína
áður en þeir fengju ríkisborgararétt.
Virðast margir kjósendur hafa metið
mikils að þjóðarflokksmenn vildu
þannig ræða af hreinskilni um vanda-
mál sem fylgja því að innflytjendur
samlagist illa þjóðfélaginu. Jafnaðar-
menn létu hjá líða að taka á þessum
málum í sinni baráttu og gáfu jafnvel í
skyn að Þjóðarflokkurinn væri að ýta
undir fordóma.
Gæti flýtt kosningum
um evruna
Kosningaúrslitin munu að líkindum
hafa mikil áhrif á mál sem flokkarnir
voru nokkuð sammála um að ræða lít-
ið vegna þess að flestir eru þeir klofn-
ir í afstöðu sinni til þess. Innganga í
efnahags- og myntbandalagið og upp-
taka evru í stað krónunnar er erfitt
viðfangsefni fyrir Persson vegna and-
stöðu margra verkalýðsleiðtoga og
óbreyttra flokksmanna við að fleygja
krónunni. Hann er nú sagður líklegri
en ella til að efna til þjóðaratkvæðis
um þetta mál, jafnvel þegar næsta ár.
Vonast hann til þess að ef tillagan
verði samþykkt muni Svíar geta tekið
upp evruna árið 2006.
Talsmenn flestra stórfyrirtækja
eru eindregnir evru-sinnar og hægri-
menn Lundgrens eru einnig stuðn-
ingsmenn Perssons í þessu máli. Aðr-
ir borgaralegir flokkar eru beggja
blands, Miðflokkurinn er beinlínis
andvígur. Græningjar og Vinstri-
flokkurinn berjast af hörku gegn nýja
gjaldmiðlinum.
Jafnaðarmenn unnu
óvæntan sigur í Svíþjóð
Talið líklegt að Göran Persson
efni til þjóðaratkvæðis um
evruaðild Svía á næsta ári
Reuters
Göran Persson, forsætisráðherra Svíþjóðar og leiðtogi jafnaðarmanna,
les dagblaðið Expressen í gær eftir sigur stjórnarflokksins á sunnudag.
Aðalfyrirsögnin á forsíðunni er „Sigurnótt“.

 



   

   !"##!#$

% & "

'(
)*+ ##,
-./(*01*02
3+*
4
% 
$

%&
  

 



   

5%% 
%
'&
(
)
!

" # 
$
% $
&
 

' #


67
( )* %,%*

&'6
+, 7
7
&'77
(
%99%* )*6,
+, 66
ÍTALSKA innanríkisráðuneyt-
ið hóf í gær rannsókn á sjóslysi
er varð við Sikiley á laugardag-
inn og kostaði 15 ólöglega inn-
flytjendur lífið. Rúmlega 90
manns var bjargað af ítölsku
strandgæslunni eftir að bátun-
um sem fólkið var á hvolfdi um
200 metra úti fyrir bænum
Porto Empedocle. Fimmtánda
líkið fannst í gær, en leit var
haldið áfram. Þeir sem komust
af báru við yfirheyrslur að allt
að 300 manns hafi verið á skipi,
er látið hafi úr höfn í Líberíu í
byrjun mánaðarins, og hafi för-
inn verið heitið til Ítalíu. Við
strönd Sikileyjar var fólkið um
borð sett í þrjá minni báta, er
taldir eru hafa verið frá Líbýu.
Tveir þeirra komu 187 manns á
land á eynni Lampedusa. Ítölsk
yfirvöld telja að allt að 150 hafi
verið um borð í bátnum sem
hvolfdi.
Umdeild orð
Blunketts
RÁÐLEGGINGAR bresks
ráðherra um að fjölskyldur inn-
flytjenda í Bretlandi ættu að
tala ensku á heimilum sínum
hafa vakið deilur, og sagði
þingmaður Verkamannaflokks-
ins í gær að orð ráðherrans,
Davids Blunketts innanríkis-
ráðherra, eigi sér „enga stoð í
veruleikanum“. Þingmaðurinn,
Keith Vaz, bauð Blunkett að
dvelja hjá asískri fjölskyldu til
þess að fá að heyra hversu vel
enska væri töluð þar. Enska er
ekki töluð á um 30% heimila
innflytjenda frá Pakistan, Ind-
landi og öðrum löndum í Suður-
Asíu, sagði Blunkett í ritgerð í
nýútgefinni bók, „Endurheimt
breskunnar“. Vaz er þingmað-
ur kjördæmis í Leicester, þar
sem margir innflytjendur búa.
„Engin asísk fjölskylda í Leic-
ester talar ekki ensku heima
hjá sér. Í mörgum tilfellum tala
þau hana betur en Blunkett
sjálfur,“ sagði Vaz.
Morð kvik-
myndað
LÖGREGLA í Rússlandi hefur
lagt hald á myndband sem
rússneskir snoðhausar tóku er
þeir börðu til bana azerbaídsj-
ískan vatnsmelónusala í Sankti
Pétursborg, að því er talsmað-
ur lögreglunnar greindi frá í
gær. Um 30 snoðhausar réðust
á vatnsmelónusalann, Mago-
med Magomedov, sem var 53
ára. Hann var látinn áður en
sjúkrabílar komu á staðinn.
Lögregla bar kennsl á suma
snoðhausana á myndbandinu,
en sumir þeirra höfðu þá þegar
verið handteknir fyrir aðra
glæpi er sprottnir voru af kyn-
þáttahatri.
Grunur um
tréspíraeitrun
GRUNUR leikur á, að þrír
menn hafi látist af völdum tré-
spíraneyslu í Noregi. Krufning
á líki manns er lést fyrr í mán-
uðinum mun hafa leitt í ljós tré-
spíraeitrun, að því er Aften-
posten greindi frá í gær. Þá
hafi fundist brúsar með eitruð-
um spíra á heimili tveggja
manna er létust í Moss. Hefur
lögreglan upplýsingar um að
alls hafi verið smyglað 6.400
lítrum af spíra til Noregs frá
Svíþjóð.
STUTT
15 fórust
við Sikiley
RANNSÓKN á starfsemi nokkurra
Bandaríkjamanna, sem grunaðir
eru um að vera félagar í al-Qaeda,
hryðjuverkasamtökum Osama bin
Ladens, var hafin nokkrum vikum
fyrir hryðjuverkin 11. september
fyrir ári. Hafa nú alls sex menn ver-
ið leiddir fyrir rétt.
Fyrir meira en ári komust yf-
irvöld að því, að mennirnir, sem eru
allir Bandaríkjamenn af jemenskum
ættum, hefðu ferðast til Afganistans
í fyrravor og fyrrasumar og verið í
þjálfunarbúðum skammt frá borg-
inni Kandahar. Hófst síðan formleg
rannsókn á þeim er þeir sneru aftur
heim nokkrum vikum fyrir árásirn-
ar á Bandaríkin.
Yfirvöld segja, að mennirnir, sem
búa allir í bænum Lackawanna
skammt frá Buffalo, séu félagar í
„hryðjuverkasellu“ og hafi verið
þjálfaðir í meðferð vopna í al-Far-
ooq-búðunum við Kandahar en þar
fékk einnig bandaríski talibaninn
John Walker Lindh sína þjálfun.
Var þeim kennt að beita rússnesk-
um AK-47-rifflum, skammbyssum,
fallbyssum og loftvarnabyssum og
þjálfaðir í fjallaferðum og kletta-
klifri.
Uppfræddir
af bin Laden
„Á þessum tíma kom bin Laden í
búðirnar og ávarpaði mennina, um
200 talsins. Gekk ræða hans út á
hatur á Bandaríkjamönnum og Gyð-
ingum ásamt uppfræðslu í kenning-
um al-Qaeda,“ sagði Larry Thomp-
son aðstoðarsaksóknari á blaða-
mannafundi í Washington sl.
laugardag.
Þegar mennirnir sneru aftur til
Bandaríkjanna voru þeir, sem kall-
að er „sofandi sella“, og biðu frekari
fyrirskipana.
Þeir fimm, sem fyrst voru hand-
teknir, Faysal Galab, Dahim Alwan,
Yahya Goba, Shafel Mosed og Yas-
ein Taher, voru leiddir fyrir dómara
í Buffalo sl. laugardag en haft er
eftir ættingjum sjötta mannsins,
Mukhtar al-Bakris, sem var leiddur
fyrir rétt í gær, að hann hafi verið
handtekinn í Bahrain þar sem hann
var í þann veginn að ganga í hjóna-
band. Bjó hann líka í Lackawanna.
Sex bandarískir al-Qaeda-liðar af jemenskum ættum leiddir fyrir rétt
Voru í þjálfunar-
búðum í Afganistan
New York. AFP.