Morgunblaðið - 18.09.2002, Blaðsíða 32

MINNINGAR
32 MIÐVIKUDAGUR 18. SEPTEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ
✝ Bryndís Emils-dóttir fæddist á
Eskifirði 31. október
1928. Hún lést í
Landspítalanum–há-
skólasjúkrahúsi við
Hringbraut föstu-
daginn 6. september
síðastliðinn. Foreldr-
ar hennar voru hjón-
in Laufey Sigríður
Jónatansdóttir, f. 27.
júlí 1905, d. 17. júlí
1964, og Niels Peter
Emil Weywadt
Björnsson, f. 28.
ágúst 1892, d. 7. júlí
1972, sýsluskrifari á Eskifirði, síð-
ar stjórnarráðsfulltrúi í Reykjavík.
Systkini Bryndísar eru: Ingvar
Emilsson, f. 3.10. október 1926,
maki: Ástríður Guðmundsdóttir, f.
23. ágúst 1926, þau búa í Mexíkó,
Hulda Emilsdóttir, býr í Banda-
ríkjunum, f. 25. ágúst 1930, og
Björn Jónatan Emilsson, býr í
Reykjavík, f. 28. maí 1934.
Bryndís giftist Lýði Kristni
Jónssyni bifreiðarstjóra, f. 13.
Ármann og Agnar. 4) Sigrún, f. 16.
mars 1953, búsett í Kaupmanna-
höfn, maki Torolf Berge Hansen, f.
6. maí 1954. Börn þeirra eru Kim
Kristinn og Linda. 5) Hulda, f. 19.
ágúst 1954, búsett í Hafnarfirði,
maki Sveinn Stefánsson, f. 19. júní
1956. Börn þeirra eru Bylgja, Birk-
ir og Bjartey. 6) Jón Emil, f. 6. júlí,
1956, búsettur í Reykjavík, maki
Soffía Guðbjört Ólafsdóttir, f. 13.
júní 1956. Börn þeirra eru Karlotta
Ósk, Kristinn, Kristín Hildur og
Katrín. 7) Bryndís Kristín, f. 25.
ágúst 1964, búsett í Reykjavík,
maki Heiðar Friðjónsson, f. 16.
desember 1964. Börn þeirra eru:
Karen, Freyr, Hlín og Friðjón.
Barnabörn Bryndísar og Kristins
eru 25 og barnabarnabörnin 14.
Tólf ára að aldri fluttist Bryndís
frá Eskifirði til Reykjavíkur þar
sem hún bjó síðan. Auk almennrar
skólagöngu lauk hún námi við Hús-
mæðraskólann í Reykjavík árið
1949. Samhliða húsmóðurstörfum
vann Bryndís löngum ýmis störf
utan heimilis. Lengst starfaði hún
hjá Þórskaffi þar sem hún hóf störf
árið 1962. Vann hún þar í um þrjá
áratugi þar til fyrirtækið hætti
starfsemi.
Útför Bryndísar fer fram frá
Fossvogskirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 13.30.
mars 1924, d. 5. sept.
1975. Foreldrar hans
voru hjónin Jón Lýðs-
son, f. 12.5. 1890, d.
14.5. 1974, verkstjóri í
Reykjavík, og Guðrún
Gísladóttir, f. 14.5.
1898, d. 2.7. 1984.
Bryndís og Kristinn
eignuðust sjö börn.
Þau eru: 1) Sigríður,
búsett í Grindavík, f.
13. nóvember 1947,
maki Sigurður Krist-
insson, f. 21. desember
1939. Dóttir þeirra er
Kristjana. Sigríður, á
þrjú börn með Gylfa Pálssyni frá
fyrra hjónabandi. Þau eru: Brynj-
ar, Guðbjörg Ása og Ágúst Þór. 2)
Valdís, f. 28. janúar 1950, búsett í
Garðabæ, maki Hákon Örn Gissur-
arson, f. 28. sept. 1949. Börn þeirra
eru Bryndís Ragna, Íris Huld,
Laufey Ír, Gissur Örn og Konný
Arna. 3) Laufey Guðrún, f. 10.
febrúar 1951, búsett í Reykjavík,
maki Sigmar Ármannsson, f. 13.
október 1950. Börn þeirra eru: Sif,
Eins og fjölmargir Reykvíkingar af
kynslóð Bryndísar Emilsdóttur var
hún fædd á landsbyggðinni, og þar
sleit hún barnsskónum. Fram undir
unglingsár bjó hún á Eskifirði. Á þess-
um tíma var kreppa á Íslandi, eins og
raunar í fjölmörgum öðrum ríkjum.
Iðulega vék Bryndís að þessum
bernskuárum sínum á Eskifirði og
minntist þeirra með hlýju. Móðir henn-
ar, Laufey, hugsaði um börn og bú.
Faðir hennar, Emil, sýsluskrifarinn
með ögn af dönsku blóði í æðum, var
vakinn og sofinn við að sjá fjölskyld-
unni farborða. Hann hélt skepnur, m.a.
gæsir, og reri snemma á morgnana út
á fjörð og lagði þar netstúf sinn áður en
sýslukontorinn var opnaður. Allar
klær voru úti til að draga björg í bú.
Allt var nýtt og matreitt, og kosturinn
hinn fjölbreytilegasti.
Bryndís tók snemma þátt í þessu
daglega bjástri. Er ástæða til að ætla,
að hún hafi á þessum árum lagt
grunninn að þeirri list, sem hún kunni
öðrum betur: Að gera mikið og gott
úr litlu.
Bryndís var dugnaðarforkur og féll
aldrei starf úr hendi. Hún var afar
handlagin, hafði klárlega listræna
taug. Það sést af alls konar flíkum,
sem hún saumaði eða prjónaði, oft eft-
ir eigin hönnun, svo að gripið sé til
tískuorðs. Hún var snillingur í því að
töfra fram á nánast engri stundu
veisluborð, er fólk bar fyrirvaralaust
að garði. Þrátt fyrir afköstin og
vinnusemina fylgdi henni ætíð sér-
stök ró. Hún hafði góða nærveru eins
og sagt er.
Allir þessir kostir Bryndísar nýtt-
ust henni afar vel í lífinu. Hún stóð
fyrir mannmörgu heimili og kom
stórum barnahópi til manns. Það tók
örugglega stundum á, að fæða þann
skara og klæða. Eftir að Bryndís gift-
ist Kristni heitnum Jónssyni, fluttust
þau í íbúð í húsi foreldra hans á Grett-
isgötu 73, þar sem hún bjó síðan.
Löngum var þar gestkvæmt, enda
áttu margir erindi í miðbæinn. Var þá
gráupplagt að heimsækja Bryndísi,
þar sem alltaf beið gesta hlýtt viðmót,
heitt kaffi á könnunni og meðlæti.
Síðar bættust í hóp fastagesta Bryn-
dísar þeir sem henni voru kærastir,
uppkomin börn hennar, barnabörnin
og barnabarnabörnin. Afkomendur
Bryndísar voru stolt hennar. Líklega
hefur henni fundist hún vera rík.
Hjá stórfjölskyldu Bryndísar var
hinn náttúrulegi og innsti kjarni mið-
bæjarins ekki í Kvosinni. Hann var
nokkru austar, allinnarlega á Grett-
isgötu. Í huga þessa fólks færist hann
þó senn vestur til viðtekins staðar.
Bryndís Emilsdóttir er horfin á
braut. Blessuð sé minning hennar.
Sigmar Ármannsson.
Hún systir okkar, Bryndís, var sér-
stakur persónuleiki og kringum hana
var alltaf þessi stóíska ró sem gerði
það að verkum, að öllum leið vel í ná-
vist hennar. Með þessari sömu ró
horfðist hún í augu við óvænt veikindi
sín og mögulegar afleiðingar þeirra,
sem við nú vitum öll hverjar urðu.
Allt sem hún tók sér fyrir fór hún létt
með. Hún var ótrúlega handlagin og við
öfunduðum hana alltaf af að hafa erft
handlagnina af föðurfólkinu, sem okkur
grunar nú að sé komin frá hálfsvörtum
ættföður okkar, sem kom til Danmerk-
ur frá Jómfrúreyjunum í fylgd með
móður sinni, svartri ambátt í þjónustu
danskra aðalshjóna, en sem strauk úr
þrælkuninni og gerðist síðar verslunar-
sjóri eftir langafa okkar N. P. E. Wey-
wadt á Djúpavogi.
Í barnæsku austur á Eskifirði átti
hún systir okkar erfitt með að lesa. Í
dag heitir þetta lesblinda og nú eru
sálfræðingar og uppeldisfræðingar á
hverju strái til að leysa þennan vanda.
En þar sem lesblindan háði ekki öðr-
um andlegum hæfileikum, t. d. reikn-
ingsgáfu, var Bryndís alltaf fremst á
því sviði og það var önnur ástæða fyr-
ir aðdáun okkar á henni, því þótt ég,
bróðir hennar, hafi seinna lokið há-
skólaprófi í stærðfræði var ég í barn-
æsku aðeins hálfdrættingur við hana í
reikningslistinni.
Hún átti því láni að fagna að eign-
ast sjö börn, sex dætur og einn son.
Við höfðum stundum orð á því við
hana í gamni, að hún ætti nú bara að
efna til prívat fegurðarsamkeppni og
sú sem ynni úr hennar flokki yrði
áreiðanlega kjörin Ungfrú Ísland. Er
árin liðu varð Bryndís og heimili
hennar á Grettisgötunni miðpunktur
fjölskyldunnar og þar var börnunum,
barnabörnunum og barnabarnabörn-
unum alltaf tekið með opnum örmum.
Þegar Bryndís varð sextug kom hún
til okkar hér í Mexíkó og heilsaði fylk-
isstjóra Morelos-fylkis, þar sem ég
hafði lánað helgarhúsið okkar fyrir
fund allra hreppsstjóra fylkisins. Þar
var sjálfur fylkisstjórinn mættur og
hann spurði þessa hæversku konu,
hvaðan hún væri, og hún svaraði, frá
Íslandi. Þá sagði hann á sinn mexí-
kanska máta: „Frá Íslandi, ef allar
konur eru þar jafn dásamlegar og
þér, hlýtur Ísland að vera fegurst
allra landa veraldar.“
Í barnæsku, þá sjaldan við systk-
inin brustum í grát af einhverjum
ástæðum, sagði hún systir mín við
mig: „En þú mátt ekki tárast, þú ert
stóri bróðir okkar.“ En nú, nær sjö
áratugum seinna, sem ég sit og skrifa
þessar línur, leyfi ég mér í fyrsta og
síðasta skiptið að óhlýðnast henni þar
sem hún hvílir í Guðs friði.
Ingvar Emilsson.
Hvernig er hægt að lýsa persónu
eins og systir mín er? Til þess þarf ég
að margfletta blaðsíðunum í Íslenskri
orðabók því minn orðaforði er of tak-
markaður til að lýsa slíkum persónu-
leika. Já, hún er. Hún er búin að af-
klæðast jarðbúningnum, en ljós henn-
ar og minningarnar um hana lifa!
Hugsunin er orka/ljós, sem skapast
af meðvitund/samvisku. Þetta ljós,
ljós alheimsins, streymir í gegnum
jarðbúninginn, og það er hverjum val,
hvernig þetta ljós er notað. Bryndís
notfærði sér ljósið. Hún virkjaði það
og notaði hið virkjaða ljós til að lýsa
og greiða götur annarra. Þetta ljós
hennar mun skína um eilífð, þar sem
hennar er þörf á jörðu og í alheim-
inum. Slíkt ljós er of sterkt til að
slokkna.
Bryndís veitti öllum hamingju og
leiðarljós öllum, sem áttu samleið
með henni. Kraftur hennar og kjark-
ur var óbifanlegur. Gestrisni hennar
var einsdæmi og fórnfýsin engu lík.
Ég hugsaði oft að slík persóna ætti að
fá „orðu“ fyrir vel unnið verk.
Hún átti og ól upp sjö börn og ekk-
ert þeirra hefur hún átt í vandræðum
með. Sama er að segja um hennar 25
barnabörn. Barnabarnabörnin 14 eru
of lítil ennþá til að dæma um þeirra
framtíð, en ég veit að hennar leiðar-
ljós verður líka með þeim. Þvílík ham-
ingja í lífinu að eiga góða foreldra.
Það kemur ekkert í þeirra stað –
hvorki auðæfi né útlit.
Það er erfitt að skilja líkamlega
brottför hennar, en ég veit að hennar
var þörf á áframhaldandi brautum.
Ég veit líka, að hennar ytri og innri
fegurð mun lifa í meðvitund okkar
allra, sem unnum henni. Þvílík ham-
ingja fyrir þjóðfélagið, þegar slíku
fræi er sáð!
Hulda Emilsdóttir.
Englar Guðs breiddu út faðm sinn
þetta fallega föstudagskvöld þegar
amma kvaddi þennan heim. Tár
runnu niður kinnar en við vissum að
hún var komin á yndislegan stað þar
sem hún á eftir að vaka yfir okkur
sem eftir lifum. Amma var búin að
skila sínu með sóma og gott betur en
það. Hún var einstök kona og tók alla
sem minna máttu sín undir sinn
verndarvæng. Hún var alltaf hress og
kát og alltaf var jafn gott að koma til
ömmu á Grettó. Jólaboðin voru ein-
stök og þeim mátti enginn missa af.
Kæru fjölskyldur, það hefur mynd-
ast stórt skarð í líf okkar allra og ég
veit í hjarta mínu að amma, eins góð-
hjörtuð og hún var, mun senda okkur
styrk.
Ása og fjölskylda.
Elsku amma. Með miklum söknuði
kveðjum við þig í síðasta sinn. Með
tárin í augunum hugsum við til þín,
elsku besta amma. Þar sem þú varst
alltaf svo hraust og ungleg var þetta
það sem við áttum síst von á.
Það er svo erfitt og sárt að hugsa til
þess að við eigum ekki eftir að sjá þig
hér aftur en við huggum okkur við
það að við eigum óteljandi góðar
minningar um þig.
Þegar við hugsum til baka kemur
margt upp í hugann. Það sem stendur
upp úr eru jólaboðin á Grettisgötunni.
Það getur enginn haldið eins frábær
jólaboð og þú. Sextíu manns boðið
upp á það besta sem völ er á og þú
sást ein um þetta allt saman. Það var
ekki bara verið að bjóða gestunum
upp á kalkún, ó nei. Hvað ef einhver
væri nú ekki hrifinn af kalkún? Þá var
boðið upp á til dæmis hangikjöt,
svínakótilettur, franskar kartöflur,
sykraðar kartöflur og svo uppstúf
fyrir þá sem vilja og auðvitað var það
heimatilbúinn ís með öllu tilheyrandi í
eftirrétt. Þetta var hátindur hátíð-
anna – jólaboðin hjá þér.
Annað sem kemur sterkt upp í
hugann er hversu harðdugleg þú
varst alla ævi. Þú vildir aldrei láta
hafa fyrir þér þannig að þú tókst
strætó eða fórst fótgangandi hvort
sem var til vinnu eða annað.
Þú hafðir unun af því að ferðast og
naust þess að heimsækja systur þína í
Bandaríkjunum og dóttur þína í Dan-
mörku.
Á lífsleiðinni eignaðist þú sjö börn,
25 barnabörn og fjórtán barnabarna-
börn. Þrátt fyrir allan þennan fjölda
gleymdist aldrei neinn. Þú mættir í öll
afmæli sem þú mögulega gast og það
fengu allir sína jólagjöf ár hvert. Þú
ert gjafmildasta kona sem við höfum
kynnst.
Þegar maður heyrði af því að þú
hefðir veikst trúði maður því varla
enda varst þú ekki vön að leggjast í
rúmið. Því héldum við að þetta myndi
líða fljótt hjá en í staðinn greindist þú
með sjúkdóm sem tók þig frá okkur á
skömmum tíma. Þetta er enn eins og
vondur draumur sem við bíðum eftir
að vakna upp af. Það er þó gott að vita
af því að þú sért búin að hitta afa aftur
eftir 27 ára aðskilnað.
Elsku amma, við erum ákaflega
þakklát fyrir þann tíma sem við áttum
með þér.
Sofðu rótt, elsku amma, við munum
aldrei gleyma þér.
Bryndís Ragna, Íris Huld,
Laufey Ýr, Gissur Örn og
Konný Arna.
Undarlega matarlykt lagði frá eld-
húsinu. Þrjú matvönd barnabörn
hímdu fyrir utan. „Amma, hvað ætlar
þú eiginlega að hafa í matinn?“
spurðu þau efablandinni röddu.
Sennilega hefði engum öðrum en
ömmu Bryndísi, eða ömmu á Grettó
eins og við kölluðum hana, tekist að fá
okkur óþekktarormana til að bragða
plokkfiskinn sem við höfum ætíð fúls-
að við. Svo mikil var þó virðing ömmu
að ekki kom annað til greina en að
hlýða. Við vissum að enginn komst
upp með neitt múður við hana ömmu.
Hún var okkur sterk fyrirmynd og
með dugnaði hennar og atorku fylgd-
umst við með aðdáun.
Amma á Grettó var mikill skörung-
ur. Í kringum hana var aldrei logn-
molla og aldrei sást hún aðgerðarlaus.
Hún var einkar myndarleg í höndun-
um og prjónaði reglulega handa okk-
ur vettlinga, húfur, trefla og ullar-
peysur eða hvað það var sem okkur
vantaði hverju sinni. Og auðvitað var
afraksturinn mun glæsilegri en hefð-
um við einfaldlega farið og keypt flík-
urnar.
Dugnaði ömmu er vel lýst í hnot-
skurn með árlegri stórveislu sem eng-
inn vildi missa af. Jólaboðin hennar
ömmu voru óviðjafnanleg. Árlega á jóla-
dag streymdu prúðbúnir ættingjar að
Grettisgötu 73. Fullorðna fólkið keppt-
ist við að ná bestu sætunum. Það kom
sér makindalega fyrir í stofunni og upp-
hófust líflegar umræður. Yngri kynslóð-
irnar fylltu öll herbergi og ganga. Mikil
gleði ríkti meðal barnanna sem hlupu
um í algleymi jólanna. Þarna var ávallt
kátt á hjalla. Yfir 50 svangir ættingjar
sem allir biðu eftir að amma segði „gjör-
ið þið svo vel“ fylltu íbúðina. Þegar
amma gaf græna ljósið var stokkið á
fætur og flykkst inn í borðstofu. Þar
blasti við sjón sem framkallaði ávallt
vatn í munninn. Ein og óstudd útbjó
amma gómsætasta jólahlaðborð sem
um getur. Hangikjöt, svínakjöt, kalk-
únn, lax, salöt og sósur, brúnaðar kart-
öflur, franskar kartöflur, gular og græn-
ar baunir, heimabakað brauð og svo
mætti lengi telja. Allir gátu fundið eitt-
hvað við sitt hæfi. Í eftirrétt voru kaffi,
kökur og heimalagaður ís. Allir átu á sig
gat. Þessa árlegu stórveislu framkallaði
amma án þess að blása úr nös.
Gestagangur var ávallt mikill á
Grettisgötunni. Allir vildu heimsækja
ömmu. Þægilegri manneskju var vart
hægt að finna. Öllum leið vel í návist
hennar og öllum tók hún opnum örm-
um. Þegar komið var í heimsókn til
ömmu töfraði hún ávallt fram veislu.
Kleinur, vöfflur, pönnukökur, lumm-
ur... Allar voru þessar kræsingar
bestar eins og amma framreiddi þær.
Amma á Grettó var sönn amma í
besta skilningi þess orðs. Hún var
ættmóðir sem við erum lánsöm að
hafa átt og kynnst. Hún bar ómælda
umhyggju fyrir börnum sínum,
tengdabörnum, barnabörnum og
barnabarnabörnum. Fjölskyldan var
henni sem fjársjóður. Hún var okkur
fyrirmynd. Þótt okkur takist ekki
nema rétt að tylla tánum þar sem hún
hafði hælana er kemur að mann-
gæsku og dug megum við teljast vel
sett. Amma á Grettó mun um aldur og
ævi verða barnabörnunum 25 og
barnabarnabörnunum 14 fordæmi.
Orðstír hennar mun jafnframt lifa
með ókomnum kynslóðum.
Deyr fé,
deyja frændur,
deyr sjálfur ið sama;
en orðstír
deyr aldregi,
hveim er sér góðan getur.
(Úr Hávamálum.)
Sif Sigmarsdóttir,
Ármann Sigmarsson,
Agnar Sigmarsson.
Elsku amma okkar á Grettisgöt-
unni er látin.
Það er svo margt sem hugur okkur hylur
heldur fast um mynd sem hann vill geyma.
Það er svo margt sem maður ekki skilur,
við minningarnar tár um hvarma streyma.
(Jón Emil.)
Þetta ljóð samdi sonur ömmu
Bryndísar þegar kær frænka okkar
lést eftir þriggja mánaða veikindi. Og
núna tveim árum síðar sjáum við á
eftir ömmu. Á 17. júní amaði ekkert
að og þá tók hún á móti okkur með
heimatilbúnum kræsingum. Já, kræs-
ingum.
Jólaboðin hjá ömmu voru engu lík,
hlaðið borð af dýrindis mat sem enginn
mátti hjálpa henni að elda. En á Grett-
isgötuna mættu hennar nánustu; börn,
barnabörn, tengdabörn og barna-
barnabörn, tæplega 60 manns. Það má
hæglega segja að börnin hafi verið
mesta ríkidæmi ömmu Bryndísar.
Söknuðurinn er mikill, en þegar við
hugsum um ömmu á Grettó, vitum við
að hún var besta amma sem hægt er
að hugsa sér.
Þar sem eg návist þína finn,
þar á andinn heima.
Gegnum heiðinn huga minn
heitar bænir streyma.
Svo er hann fagur, söngur þinn,
að sorginni má gleyma.
(Davíð Stef.)
Elsku amma, þúsund þakkir fyrir
allt.
Bylgja, Birkir og Bjartey.
Það eru ekki til nein orð sem lýsa
missinum og söknuðinum sem ég finn
í hjarta mínu. Að vita það að ég fæ
aldrei aftur að taka utan um hana
ömmu mína og segja henni að ég elski
hana. Það eina sem ég get gert við
tómið í hjarta mínu er að fylla það af
öllum yndislegu minningunum um
hana. Minningum um hlýja eldhúsið
hennar þar sem alltaf var hægt að fá
kóksopa og frosið brauð með sól-
blóma og osti. Minningunum um öll
jólaboðin með kótilettunum, dansin-
um í kringum jólatréð og grýlu sem
hékk alltaf á sínum stað hjá spegl-
inum og allir krakkar voru hræddir
við. Minningunum af hringlinu í
skartgripunum hennar þegar hún
gekk um og hvernig hún sagði alltaf
„já, já“ þegar hlé varð á samræðum.
Hún var ekki bara amma mín held-
ur var hún líka vinkona mín og alltaf
gat ég verið viss um að fá hreinskilið
álit á áhyggjuefnum og öðru sem bar
á góma í þeim ótalmörgu samræðum
sem við áttum.
Þegar ég sagði dóttur minni að
langamma hennar væri farin til guðs
þá sagði hún: „Amma er núna falleg-
asti engillinn í himnaríki.“
Þessi sterka kjarnakona er farin
frá okkur. Hennar er sárt saknað.
Amma mín, fallegasti engillinn í
himnaríki.
Karlotta Ósk Jónsdóttir.
BRYNDÍS
EMILSDÓTTIR