Morgunblaðið - 23.11.2002, Blaðsíða 38

Morgunblaðið - 23.11.2002, Blaðsíða 38
LISTIR 38 LAUGARDAGUR 23. NÓVEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ um; annað að þegar knattspyrnumað- ur sparkar bolta í mark, tæki það alltof langan tíma ef ákvörðunin skyldi heilans. Hitt að detti einhver af reiðhjóli bregður hann ósjálfrátt höndum fram fyrir sig til að vernda höfuðið, eldsnöggt og áður en tími vinnst til að hugleiða málið! Leirlista- konan heldur áfram: Listsögufræð- ingar og listheimspekingar geta skrif- að langa bálka um áhugaverðar hugmyndir, en ef líkaminn er ekki með í leiknum verður margur iðulega fyrir vonbrigðum þegar hann sér hlut- ina sem fjallað er um. Það er löng leið frá góðri hugmynd til hins líkamlega og efnislega raunveruleika. Í góðu handverki býr drjúgur forði af líkam- legri reynslu, sem getur verið ómeð- vituð en stendur fullkomlega fyrir sínu í notkun. Ennfremur getur að lesa í skrifum trúarsögufræðingsins Vilhelms Grönbechs; að náttúruvís- indin og skynsemisstefnan höfðu í för með sér að lífstréð var rifið upp og mælt í rúmmetrum. Beri orðið tré á góma, sjá menn fyrir sér rótina, stofn- inn, greinarnar og krónuna, síður hlass af flötum borðum nema svo vilji til að viðkomandi vinni í timburversl- un! Hinn heimsþekkti arkitekt Anton- io Gaudi, sem var einn af brautryðj- endum módernismans, var mjög upptekinn af hugmyndum enska rit- höfundarins John Ruskins, sem hafði mikil áhrif á listskynjun og listskiln- ing Evrópubúa. Ruskin telst faðir list- handverksins, hann vildi varðveita handverkið þrátt fyrir alla kosti og yf- irburði iðnvæðingarinnar, og í því skyni stofnaði hann félag um list og handverk (The Arts and Crafts Move- ment). Í verkum Gaudis býr mikil út- geislan yndis og gleði yfir því sem fær á sig form handa á milli, það slær sér- hvern mann um leið og hann stígur inn fyrir þröskuld húsa hans, því það eru ekki einvörðungu framhliðarnar sem áhersla er lögð á; dyramottan, póstkassinn, lyftan, dyraskiltin, öll samanlögð smáatriði þjóna heildinni. Eru til vitnis um nautnina að baki þess að móta og búa til hluti í kringum hvunndag mannsins. Loks nefnir Úr- súla Munch Petersen, að nú séu í gangi viðræður um að flytja kennslu í leir- og glerlist til Kolding og Born- holm, en þótt Bornhom sé ekki eyði- eyja einangrist menntunarumhverfið, það verði slitið úr tengslum við heild- ina. Nú geta menn sagt að þetta sé í samræmi við nýjar áherslur og nýjar þarfir og skoðanamynstur ungu kyn- slóðarinnar, en sá framsláttur virðist öðru fremur komin frá fræðingum og fræðsluyfirvöldum. Það skýtur nefni- lega skökku við að ferskar fréttir herma, að um leið og þetta barst út fór ungt áhugafólk frá öllum hornum Danaveldis að storma skólann í Born- holm með umsóknum um skólavist! Náttúran verður ekki barin út með lurk, hún leitar jafnan út um síðir. EITT af því sem ég hef lengi fylgst grannt með, er döngun og framgang- ur hönnunar á Íslandi, einkum þeirrar hliðar hennar sem snýr að lifandi handverki. Hönnun er víðfeðmt hug- tak, skarar jafnt stórframkvændir er varða húsagerðarlist og skipulags- framkvæmdir sem mótun hinna smæstu hluta og allt þar á milli. Þetta lék í höndum meistara endurreisnar, gerir ennþá í einstaka tilviki á tímum sérhæfninnar, einkum hvað snertir arkitekta og hönnuði, sem móta allt smátt og stórt á sinu sviði. Hér koma ósjálfrátt upp í hugann hinn hollenski Henri van de Velde (1863–1848) helstur fræðikenninga- smiður æskustílsins, lagði einnig grunn að, Bauhaus Weimar, og notaði starfsheitið arkitekt, þótt hann væri einnig málari og mótandi húsgagna. Jafnframt hinn franski Philipe Starck, sem nefnir sig hönnuð, en hef- ur þó teiknað fræga skýjakljúfa og húsaklasa í Japan og víðar sem mikla athygli hafa vakið. Sömuleiðis allt laust og fast í þeim, allt niður í krana og klósettsetur, ef ekki tannstöngla. Sem fyrr segir, lifum við á tímum sér- hæfninnar og um leið miðstýringar í þeim efnum, þannig er það lenska í listaháskólum nútímans að ryðja handverkinu út af borðinu til hags fyr- ir hreina hugmyndafræði. Fag- og iðnaðarmaðurinn á að sjá um hitt, þ.e. útfærsluna. En hér kemur stefnumót- unin að ofan og ekki allir sáttir við þá þróun eins og Sören Staunsager Lar- sen glergerðarmaður í Bergvík benti á í athyglisverðri grein í Lesbók fyrir allnokkru. Einn virtasti leirlistamað- ur Danmerkur Ursula Munch-Peter- sen sem sæti á í stjórn Dansks hand- iðnaðar (Danish Crafts) tekur í sama streng og bætir um betur í neðan- málsgrein í Politiken 19. nóvember, þó ekkert samband á milli. Vísar einn- ig til tengsla handverks og listiðnaðar við móðurmálið, sem á við allar grein- ar skapandi athafna. Upprunalega nefndist athöfnin handverk, síðan list- iðnaður og loks brúkslist, en nú er þetta allt komið undir einn hatt; De- sign. Um leið og handverk og listiðn- aður eru horfin úr málinu er sjálft handverkið gert útlægt sem námsfag í listaháskólum. Alveg rétt, listhugtak- ið er æðra stig handverks samkvæmt kenningu endurreisnar, um leið jafn- gildi vísinda, þó naumast í þeim skiln- ingi að tilfinningin fyrir efninu á milli handanna, skynræn mótun og næmi yrðu um leið hinu óæðra. Á tímum endurreisnar var lifandi handverk margfalt nálægara og áþreifanlega en í dag, dæmið líkast til öðruvísi hugsað. Tapist þessi beina skynjun hlýtur af- leiðingin að verða eitthvað í líkingu við tómar frjóhirslur, því hvorki tæknin né tölvan tímga sér á sama hátt og maðurinn og náttúrusköpin, hér engin kynfæri, brumknappar né frjókorn. Úrsúla Munch Petersen bendir réttilega á að hugmyndin sé höfuðsins en handverkið líkamans, vísar um leið til þess að hinn nafnkenndi vísinda- blaðamaður og rithöfundur Tor Nörretranders, segir kroppinn klók- ari höfðinu og styður með tveim dæm- Kannski má segja að ofanskráðar tilvitnanir í neðanmálsgrein erlendrar leirlistakonu sé undarleg rýni um frá- bæra sýningu félagsskaparins, Hand- verk og hönnun, í Sverrissal Hafnar- borgarinnar, sem á köflum lætur hjartað hoppa upp í háls. Því er til að svara að hún er í samræmi við tímana er kerfið hefur sett handverkið til hliðar, mikið til rutt út af borðinu í Listaháskóla Íslands. Illu heilli að því er virðist einnig Design háskólanum í Kaupmannahöfn, sem er stórum al- varlegra mál þar sem Danir hafa af mikilli og frjósamri erfðavenju að ausa, sem um langan aldur hefur mal- að þjóðinni gull. Hérlendis skiptir öllu að lyft sé undir þann árangur sem náðst hefur fyrir áhuga og ósérhlífni einstakra, ennfremur að myndarlega sé komið til móts við hinn mikla áhuga ungs fólks fyrir handverki og hönnun. Hvet alla sem vettlingi mega valda að fjöl- menna á þessa yndisþokkafullu sýn- ingu og tek með virktum ofan fyrir listafólkinu og félagsskapnum Hand- verk og hönnun. Handverk/Hönnun Morgunblaðið/Bragi Ásgeirsson Frá hinni glæsilegu sýningu Handverks og hönnunar í Sverrissal Hafnarborgar. LIST OG HÖNNUN HAFNARBORG/ SVERRISSALUR Opið alla daga frá 11–17. Lokað þriðju- daga Til 25. nóvember. Aðgangur 300 krónur. Sýningarskrá 500 krónur. SPOR SÝNING HANDVERKS OG HÖNNUNAR Bragi Ásgeirsson NÝTT gallerí hefur verið opnað í Álafosshverfi Mosfellsbæjar. Um- sjónarkona gallerísins er Hildur Margrétardóttir listakona og eins og oft er með slíka starfsemi á Íslandi þá er hún gerð af hugsjón og í sjálf- boðavinnu. Sýningarsalurinn er 120 fermetrar og nefnist „Undirheimar“ sem á vel við í íslenskum myndlist- arheimi þar sem ekki skiptir máli hvort maður heitir Hildur Mar- grétardóttir, Magnús Pálsson eða Birgir Andrésson og hefur nýlega lokið listnámi, stofnað Nýlistadeild- ina í Myndlista- og handíðaskólanum eða verið fulltrúi Íslands á Feneyja- tvíæringnum. Allir eru jafn „un- derground“. Fyrsta sýningin í Undirheimum heitir „Í sjöunda himni“ og er sam- sýning á verkum sjö listakvenna, þeirra Ásdísar Arnardóttur, Huldu Vilhjálmsdóttur, Hildar Margrétar- dóttur, Körlu Daggar Karlsdóttur, Hjördísar Brynju, Sólrúnu Trausta Auðunsdóttur og Lónu Daggar Christensen, en þær sýna verk unnin á pappír með vatnsleysanlegum lit- um. Ásdís sýnir 4 gvassmyndir sem hún vinnur upp úr fjölskyldualbúmi sínu þar sem daufir litir kunna að vísa til dofnandi minninga. Hulda Vilhjálmsdóttir sýnir 16 myndir sem hún kallar „Heilagar verur“ og líkj- ast helst „stúdíum“ eftir fornu hella- málverki, skúlptúr eftir Giacometti og/eða fígúrum í málverki eftir AR Penck. Verk Hildar Margrétardótt- ur byggjast á einfaldri uppröðun á ferningsforminu. Hildur skopast svo að formfræðinni með titlum sem gefa m.a. til kynna að hér sé um hí- býli eða blokkir að ræða. Verkin „Út- streymi“ eftir Körlu Dögg eru einnig formfræðilegs eðlis, en birtast mér einnig sem einfaldar náttúrumyndir þar sem jörð og loft sameinast í gegnsæjum rákum. Hjördís Brynja vinnur eftir antrópósófískri lita- og formfræði, en þau fræði gegndu lyk- ilhlutverki í árdaga abstraktsins. Myndrænt séð hafa litlar sem engar breytingar orðið á antrópósófíu í myndlist, en hugmyndirnar, sem byggjast á kenningum Rudolf Stein- er, eru enn góðar og gildar, ekki síst hvað kennslu og uppeldisfræði varð- ar, sem hann byggir á listrænni sköpun en ekki kerfislegri innprent- un eins og er í skólakerfi nútímans. Sólrún Trausta sýnir 6 myndir sem mynda eina heild. Hún málar áhöld sem hún svo tekur úr samhengi með því að gefa þeim heiti eins og „Serða- munstur“, „Veldispungur“ og „Ámælispjatla“. Lóna Dögg sýnir 3 óhlutbundnar myndir unnar með vatnslitum, sandi og gostöflum. Myndirnar eru í stærri kantinum, miðað við það sem gengur og gerist í vatnslitamyndum og virka vel sem þrenning. „Í sjöunda himni“ er í sjálfu sér ágætis tilraun til að sýna mismun- andi aðferðir við heldur takmarkað efni, þ.e. vatnslit. Hæfileikaríkir ein- staklingar eru á meðal sýnenda og einstakar myndir eru til vitnis um það, en samt gengur sýningin ekki fyllilega upp. Uppsetningin er óvönduð, kannski til að viðhalda neð- anjarðarstemmningu, myndirnar verða lítilfjörlegar í hráu rýminu og sýningin í heild sinni því fremur veikburða. Neðanjarðarstemmning MYNDLIST Gallerí Undirheimar Sýningin stendur til 24. nóvember og er opin frá 12–17 alla daga nema miðviku- daga. VATNSLITAMYNDIR SJÖ LISTAKONUR Vatnslitamyndir án titils eftir Lónu Dögg Christensen. Jón B.K. Ransu SÝNING á mynd- skreytingum úr nýútkomnum barnabókum verð- ur opnuð í Gerðu- bergi í dag kl. 13. Sýningin sam- anstendur af myndum úr flest- um þeim íslensku barnabókum sem komið hafa út á árinu. Sýndar verða myndir úr nær fjörutíu bók- um eftir tuttugu og tvo mynd- skreyta þ. á m. Sigrúnu Eldjárn, Brian Pilkington, Ólaf Gunnar Guð- laugsson og Ás- laugu Jónsdóttur. Á sýningunni gefst börnum kostur á að velja þá mynd- skreytingu sem þeim þykir best. Sýningin er unn- in í samvinnu við Fyrirmynd, Fé- lag íslenskra myndskreyta, og stendur til 6. janúar. Þá verður hinn árlegi Barna- dagur kl. 13.30–16 með yfirskrift- inni Viltu lesa fyrir mig? Rithöf- undarnir sem lesa úr bókum sínum eru Guðrún Helgadóttir, Öðruvísi dagar; Halldór Bald- ursson, Sögurnar um Evu Klöru; Iðunn Steinsdóttir, Snuðra og Tuðra í jólabakstri; Kristín Helga Gunnarsdóttir, Gallsteinn afa Gissa; Kristín Steinsdóttir, Engill í vesturbænum; Ólafur Gunnar Guðlaugsson, Drekasögur; Sigrún Eldjárn, Draugasúpan og Þor- valdur Þorsteinsson, Blíðfinnur og svörtu teningarnir. Kuggur og Málfríður bregða sér úr bók og kynna dagskrána, syngja og sprella með gestum og gangandi. Aðgangur er ókeypis. Barnadagur í Gerðubergi Ein teikninganna í Gerðubergi.
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.