Morgunblaðið - 23.11.2002, Blaðsíða 50

Morgunblaðið - 23.11.2002, Blaðsíða 50
MINNINGAR 50 LAUGARDAGUR 23. NÓVEMBER 2002 MORGUNBLAÐIÐ Margs er að minnast, margt er hér að þakka. Guði sé lof fyrir liðna tíð. Margs er að minnast, margs er að sakna, Guð þerri tregatárin stríð. Far þú í friði, friður Guðs þig blessi, hafðu þökk fyrir allt og allt. Gekkst þú með Guði, Guð þér nú fylgi, hans dýrðarhnoss þú hljóta skalt. (V. Briem.) Kæri Torfi minn, þakka þér fyr- ir samfylgdina í gegnum öll árin. Sigrún (Sía). HINSTA KVEÐJA ✝ Páll Guttormssonfæddist á Hall- ormsstað 25. maí 1913. Hann lést á Heilbrigðisstofnun- inni á Egilsstöðum 17. nóvember síðastlið- inn. Foreldrar hans voru Guttormur Páls- son skógarvörður og Sigríður Guttorms- dóttir. Guttormur var bóndi á Hallormsstað jafnframt skógar- varðarstarfinu. Páll ólst upp á Hallorms- stað hjá foreldrum sínum, vann á unglingsárum al- geng sveitastörf, auk þess að vinna í gróðrarstöð Skógræktarinnar á Hallormsstað. Veturinn 1933–1934 sat hann í bændadeild Bændaskól- ans á Hólum í Hjaltadal. Árið 1936 var hann við verklegt nám í skóg- rækt hjá þekktum, dönskum skóg- areiganda, Muus að nafni, þar sem fleiri íslenskir skógræktarmenn höfðu verið áður. Árið 1937 var hann á skógræktarskólanum í Steinkjer í Þrændalögum í Noregi, og lauk þaðan prófi sem skóg- tæknifræðingur, fyrstur Íslend- inga. Árin 1938–1939 var hann skógarvörður Skóg- ræktar ríkisins á Vöglum í Fnjóskadal, en frá 1940–1973 verkstjóri í gróðrar- stöðinni á Hallorms- stað. Næsta áratug- inn til sjötugs vann hann ýmis störf við umhirðu í Hallorms- staðarskógi. Hann var formlega veður- athugunarmaður Veðurstofu Íslands á Hallormsstað 1954– 1989, en hafði í raun skráð þær athuganir frá febrúar 1941. Páll hlaut sérstaka viðurkenn- ingu Skógræktarfélags Íslands 1981 og hann var heiðursfélagi Skógræktarfélags Austurlands. Páll flutti í íbúð fyrir aldraða á Egilsstöðum árið 1990, en hafði áð- ur búið í hálfan annan áratug á Sólheimum, býli í jaðri Hallorms- staðarskógar. Hann var ókvæntur og barnlaus. Útför Páls verður gerð frá Eg- ilsstaðakirkju í dag og hefst at- höfnin klukkan 13.30. Jarðsett verður í grafreitnum á Hallorms- stað. „Vinir í dag, vinir á morgun, vinir alla daga.“ Þannig kvaddi Páll Guttormsson, móðurbróðir okkar, okkur systkinin ævinlega þegar hann hélt aftur austur eftir skemmri eða lengri dvöl fyrir sunn- an. Skógurinn, Mörkin og fljótið tog- uðu hann til sín, eilíflega og enda- laust. Þar var hans heimur, hans hugur og hans tryggð. Fljótsdals- hérað, plönturnar og ævistarfið. Langafi Páls, séra Sigurður Gunnarsson alþingismaður, var síð- asti sitjandi prestur á Hallorms- stað. Dóttir séra Sigurðar, Elísa- bet, féllst á um aldamótin 1900 sem ábúandi á Hallormsstað að skóg- urinn yrði friðlýstur og stóð jafn- framt fyrir því að Guttormur sonur hennar færi í skógræktarnám, einn fyrstur Íslendinga. Guttormur, fað- ir Páls, var skógarvörður á Hall- ormsstað frá 1909- 1955, og því brautryðjandi í skógrækt á Íslandi. Segja má því að Páll hafi tekið skógræktarstarfið í arf; það hafi verið hans ættarfylgja. Trúlega hafa fáir unnið harðari höndum í skógrækt á Íslandi. Trú- lega hefur enginn ræktað jafnmik- inn skóg og trúlega hefur enginn farið fram á jafnlítið fyrir sína per- sónu. Páll Guttormsson, skógfræðingur var alinn upp í anda skyldurækni og vinnuhörku 19. aldar, og fæðing- arstaðurinn Hallormsstaður varð starfsvettvangur hans alla ævi ef undan er skilin skólaganga hans í Noregi er hann lærði til skógfræð- ings. Palli frændi var í okkar augum ókrýndur konungur í skógræktar- stöðinni á Hallormsstað, Mörkinni, sem verkstjóri yfir sumarfólki skógræktarinnar. Þar komu saman úr öllum áttum lífsglaðar ungmeyj- ar, harðduglegar matráðskonur og stálpaðir strákar og reyndir skóg- ræktarmenn sem sváfu í tjöldum allt sumarið, ræktuðu skóg á dag- inn og sungu og spiluðu á gítar og mandólín á kvöldum við niðinn í Kerlingará, í návist skálda, skóla- fólks og ungra húmanista sem sog- uðust að Hallormsstað eins og að lífsins einu tæru lind. Páll Guttormsson var óvenjuleg- ur maður og margslunginn og nokkuð sérstakur í háttum þannig að ókunnugir áttu ekki auðvelt með að átta sig á manninum. Þess vegna var hann miklu áhugaverðari en flestir samferðamenn hans. Páll kunni frekar illa við sig í marg- menni en í fámenni var Páll hvers manns hugljúfi og átti þá til óborg- anlegt látbragð og tilsvör sem gátu fengið nærstadda til að veltast um af hlátri. Ekki voru hans eigin við- brögð síðri ef hann heyrði góða at- hugasemd eða hnyttin tilsvör. Átti hann þá til að reka upp roknahlátur svo að undir tók í húsakynnum jafnframt því að taka feiknarleg bakföll og slá sér á lær. Páll var skarpgreindur með óbrigðult minni og mikið næmi fyr- ir umhverfi sínu. Hætt er við að með andláti hans sé farinn forgörð- um hafsjór af miklum fróðleik í náttúrufræðum og veðurfræði sem hann hafði viðað að sér á nær 60 ára starfsævi. Þó er ekki að vita nema í kompum hans og dagbókum geti leynst mikill fróðleikur sem bíður þess að unnið verði úr. Í því sambandi voru veðurathuganir Páls fyrir Veðurstofu Íslands sérstakur kapítuli en hann hafði með höndum veðurathuganir í 48 ár eða frá febr- úar 1941 til janúar 1989, enda var veðurfar Fljótsdalshéraðs honum lifandi reynsla sem hann gat vitnað til sí og æ. Nú þegar Páll er allur hlýtur að koma upp í hugann hið fórnfúsa lífsstarf hans, enda má með nokkr- um sanni segja að hver lundur á Hallormsstað beri merki umhyggju hans, hver planta hans ástúðar og hver reitur nærfærni hans og skyldurækni. Íslensk skógrækt og Austurland eiga honum mikið að þakka. Við systurbörn hans og fjölskyldur okkar þökkum honum yndislegar samverustundir um leið og við þökkum samfylgdina og vináttu í áratugi. Að leiðarlokum finnst okkur sem við skynjum að bjarkirnar brosi gegnum tárin og bjóði honum góða nótt. Eggert, Guttormur, Sigríður og Þorsteinn. Hláturinn ólgaði úr brjósti hans, góðlátlegur fyrst, svo ofsakátur, sló höfðinu aftur, vinstri fóturinn small við gólfið og höndin líkt og féll nið- ur á við og svo búkurinn á eftir í snöggri hliðarsveiflu og upp aftur. Var í kaffi á afmælisdaginn sinn, 42 ára, hjá bróður sínum og mág- konu og börnum þeirra fjórum og við höfðum fært honum greiðu í af- mælisgjöf, öll fjögur hátíðlega borið hana fram. Kyssti okkur á ennið og á eftir fórum við í Willis-jeppanum hans út á Hallormsstað yfir sex læki á þessari stuttu en löngu leið í heimi okkar barnanna og skyrtan hans aldrei almennilega ofaní buxnastrengnum að aftanverðu sem gerði auðvitað ekkert til því hann var ekki að fara að gifta sig hvort eð var. Svona var allt rökrétt í þá daga og Palli frændi setti í lágadrifið og ók afar varlega upp úr Sellækjargilinu því þetta voru börnin hans bróður hans og mág- konu og hann ræddi um tíðarfarið við okkur eins og veðurglögga bændur. Lerkitrén voru sprungin út en birkiskógurinn beið varfær- inn enn um sinn. Við Kerlingarána stoppaði Palli frændi bílinn, snar- aðist út og fór úr peysunni og síðan aftur í norsku ullarbandsúlpuna með aflöngu trétölunum. „Þetta er hríslan,“ sagði hann og benti á birkitréð á lækjarbakkanum á móti. „Jú, þetta er hún!“ Þar stendur hún enn, þótt gömul sé, en nýir elsk- endur hvísla ástarorðum hennar og lækjarins í eyru hvort annars en við héldum áfram förinni í gráa Willis- jeppanum með Palla frænda og út um gluggana sáum við veröldina sem beið okkar. Gunnlaugur Sigurðsson. Fyrstu minningar mínar um Palla frænda eru frá því þegar hann kom í bæinn oftast tvisvar á ári og gisti heima. Mjög snemma fékk ég það hlutverk að fylgja föð- urbróður mínum um bæinn. Elsta minningin úr þeim ferðum var þeg- ar við fórum í verslunina Geysi til að kaupa gæruúlpu. Oft lá leiðin líka á Veðurstofuna sem þá var í Sjómannaskólanum en Palli sá ár- um saman um að taka veðrið á Hallormsstað og oft höfum við Palli rætt um veður og veðurfar á þeim stað. Minn áráttukenndi áhugi á veðri er eflaust frá Palla kominn. Þegar ég fór í sveit á Hallorms- stað til Arnþrúðar og Sigurðar kynntist ég Palla í sínu náttúrulega umhverfi. Hann var alinn upp í skóginum en fór til skógræktar- náms til Noregs fyrir stríð. Fyrir tíu árum hitti ég stúlku frá Stein- ker og þar mundu menn enn eftir Palla og kölluðu hann „Islending- en“. Þeir sem dvalist hafa á Hall- ormsstað losna aldrei undan álög- um skógarins. Eftir að ég varð fjöl- skyldumaður hef ég haft það fyrir reglu að láta aldrei tvö sumur líða án þess að fara austur og heim- sækja Palla og fá hann til að fara með okkur um Mörkina og segja frá trjánum, nöfnum þeirra, aldri og hæð. Mest sé ég eftir því að hafa ekki farið með honum í skóginn að haustlagi eða um vetur. Seint gleymi ég því þegar ég heilsaði upp á Palla sumarið 1976. Ég og þrír vinir mínir vorum þá á leið til Evr- ópu með Smyrli. Við tjölduðum í Atlavík og litum svo inn á Sólheim- um til að heilsa upp á Palla. Hann stóð á hlaðinu þegar við komum og réð sér varla fyrir kæti þegar hann sá frænda sinn stíga út úr rúg- brauðinu og kyssti mig í bak og fyr- ir eins og hans var vandi. Félagar mínir höfðu sjaldan séð jafninnileg- ar móttökur. Persónu Palla á ég erfitt með að lýsa. Ég þekkti hann fyrst og fremst sem afar kæran og frænd- rækinn föðurbróður og skógar- mann. Hin síðari ár borðaði hann með okkur á jólunum og færði þá börnunum alltaf bækur að gjöf. Jól- in áður en dóttir mín fermdist færði hann henni Litlu hafmeyjuna í fal- legri útgáfu. Eitthvað hafði amma hennar nefnt að telpan væri að full- orðnast og þetta mundi Palli og færði henni um næstu jól ástarsög- una Á vængjum morgunroðans. Nú fer ég austur í fyrsta skipti að vetr- arlagi en þá er Palli ekki lengur þar til að fylgja mér um skóginn. Þorsteinn Þórhallsson. Mig langar að kveðja vin minn til margra ára, Pál Guttormsson, nokkrum orðum. Kynni okkar Páls hófust árið 1974 þegar ég ásamt fjölskyldu minni flutti austur að Hallormsstað og ég hóf þar starf sem aðstoðarskógarvörður. Afi minn Einar E. Sæmundsen og faðir Páls Guttormur Pálsson voru á sín- um tíma fyrstu Íslendingarnir sem fóru í skógræktarnám erlendis og þar bundust vináttubönd sem æ síðan hafa tengt fjölskyldurnar saman. Páll var mikill vinur vina sinna og þegar við settumst að í gamla Hallormsstaðarbænum, æskuheimili Páls, tókust við hann mikil og náin kynni. Páll starfaði alla sína starfsævi hjá Skógrækt ríkisins, hafði aflað sér skógræktarmenntunar erlendis og var fróður og athugull um allt sem viðkom fræðunum. Ómetanlegt er starf Páls við plöntuuppeldi í gróðrarstöðinni á Hallormsstað, sem var framan af hans aðalstarf. Sérstakt áhugamál Páls voru veð- urathuganir. Þar hafði hann yfir- gipsmikla þekkingu og hafði á hrað- bergi meðaltöl og frásagnir af einstökum veðrum sem skipt höfðu máli um vöxt og afkomu trjánna. Í upphafi starfsferils míns hér fyrir austan var það mikils virði að hafa Pál sem leiðbeinanda um skóg- inn og landshlutann og hann miðl- aði sinni yfirgripsmiklu þekkingu á sinn sérstaka og einlæga hátt. Þá var líka gaman og fróðlegt að kynn- ast sögu Hallormsstaðarbæjarins og fólksins sem þar hafði búið, sem varð nú hluti af lífi mínu og fjöl- skyldunnar. Ég tel mig mikinn gæfumann að hafa átt Palla sem vin og samstarfs- mann, mann sem nánast spannar alla sögu skógræktar á Íslandi og var sannarlega einn af brautryðj- endum íslenskrar skógræktar. Sá árangur að skógrækt er í dag al- vöru atvinnugrein er ekki síst að þakka mönnum eins og Páli sem höfðu starf sitt sem hugsjón, lögðu sig alla fram og létu ekki deigan síga þótt oft væri á brattann að sækja. Blessuð sé minning hans. Jón Loftsson. PÁLL GUTTORMSSON ✝ Torfi Nikulássonfæddist á Stokks- eyri hinn 15. septem- ber 1915. Hann lést á gjörgæsludeild Landspítalans við Hringbraut hinn 17. nóvember síðastlið- inn. Foreldrar Torfa voru Helga Júlía Sveinsdóttir og Nikulás Torfason frá Söndu á Stokkseyri. Eftirlifandi systkini Torfa eru Þorkell og Matthildur en látin eru Guðrún, Ingi- björg, Sigríður og Bjarni. Hinn 12. júní 1943 kvæntist Torfi eiginkonu sinni, Þórunni Ólöfu Jónsdóttur, f. 4. júlí 1911, d. 6. mars 1999. Torfi og Þórunn Ólöf voru barnlaus. Þau bjuggu alla sína hjúskapartíð á Eyr- arbakka, fyrst í Sandvík og síðan á Smáravöllum. Frá unga aldri stundaði Torfi sjó- mennsku í verstöðv- um sunnanlands en einnig á síldarvertíð- um fyrir norðan. Torfi hóf störf á Litla-Hrauni árið 1942, fyrst sem bif- reiðastjóri en síðan sem fangavörður og varðstjóri allt til starfsloka. Útför Torfa fer fram frá Eyr- arbakkakirkju í dag og hefst at- höfnin klukkan 14. Nú þegar komið er að kveðjustund langar mig að minnast Torfa í nokkr- um orðum. Torfi var kvæntur Ólu, föðursyst- ur minni, og á uppvaxtarárum mín- um tóku Óla og Torfi mikinn þátt í daglegu lífi okkar systkinanna enda ólumst við upp í næsta nágrenni við þau á Eyrarbakka. Það er ómetan- legt að hafa notið nærveru þeirra og góðsemi alla tíð. Torfi og Óla voru alla sína hjúskapartíð mjög samhent. Í veikindum Ólu, ekki síst seinustu æviár hennar á Ljósheimum, sinnti Torfi henni af mikilli alúð og ein- stakri samviskusemi þrátt fyrir að eiga oft nóg með eigin veikindi. Torfi átti við hjartasjúkdóm að stríða sem var farinn að há honum töluvert í daglegu lífi undir það síð- asta. Vegna sjúkdómsins gat Torfi lítið sinnt gönguferðum sem voru áð- ur daglegt brauð hjá honum og héldu honum án efa í góðu líkamlegu formi lengst af. Torfi var mikið góðmenni, traust- ur og ljúfur í lund. Hann var mikið snyrtimenni, skipulagður og vildi hafa hlutina í röð og reglu. Torfi var jafnframt mikill dugnaðarforkur í öllu sem hann tók sér fyrir hendur. Hann var mikill áhugamaður um garðrækt og var lengi með stóra kartöflugarða. Mörg haustin fékk ég að aðstoða hann við að taka upp kart- öflur og rófur og var það verk ávallt unnið af mikilli gleði og ýtrustu ná- kvæmni. Oft fékk ég líka að fara með Ólu og Torfa í berjamó og var það jafnan mikið ævintýri. Margar góðar samverustundir höfum við líka átt nú seinustu árin þar sem við ræddum um allt milli himins og jarðar og þar kynntist ég Torfa enn betur en áður. Elsku Torfi, kærar þakkir fyrir tryggð þína og umhyggju fyrir mér og mínu fólki. Blessuð sé minning þín. Oss héðan klukkur kalla, svo kallar Guð oss alla til sín úr heimi hér. Þá söfnuð hans vér sjáum og saman vera fáum í húsi því sem eilíft er. (V. Briem.) Eyrún Jónatansdóttir. Kynslóðir koma og fara – smám saman týnir tölunni það góða fólk sem ég var svo heppinn að þekkja og eiga að í æsku. Á uppvaxtarárum mínum á Bakkanum var ég heima- gangur hjá Torfa og Ólöfu móður- systur minni. Enn býr maður að góð- um minningum frá þessum tíma. Torfi var t.d. skákkennari minn um árabil. Kennslan var verkleg og fór þannig fram, að fyrst var gefin drottning í forgjöf, því næst hrókur og loks léttur maður þar til leikar jöfnuðust. Aftur á móti varð ekki úr því að hann kenndi mér Lomber, en hann var einn fárra sem kunnu það spil. Þótt samverustundum fækkaði er ég fluttist af Bakkanum fylgdumst við alltaf vel hvor með öðrum. Ekki síst hafði hann áhuga á kvartettinum sem ég hef verið tengdur nokkuð lengi, enda góður söngmaður sjálfur eins og Nikulás faðir hans, og söng bassa í kirkjukór Eyrarbakka í fjöldamörg ár. Á þessari kveðjustund fljúga margar leiftursnöggar en skýrar myndir gegnum hugann. Torfi er að dunda eitthvað heimafyrir, hlúa að jarðávöxtum, nostra við bílinn eða dytta að grindverkinu. Hann hafði einstaklega gott lundarfar, rólegur og jafnlyndur en ætíð glaðsinna. „Öllu er afmörkuð stund og sér- hver hlutur undir himninum hefur sinn tíma,“ segir í fornri bók. Torfi er lagður af stað í ferðina löngu. Ég veit að hann fer gætilega – flanar ekki að neinu. Að endingu vil ég þakka ein- staklega ljúfa samveru og hlýhug í minn garð alla tíð. Bjarni Þór Jónatansson. TORFI NIKULÁSSON
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.