Morgunblaðið - 07.01.2003, Blaðsíða 26

26 ÞRIÐJUDAGUR 7. JANÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
ÉG tel að gera ætti Flug-málastjórn að sjálfstæðufyrirtæki í eigu ríkisins.Með því yrði hægt að
gera reksturinn hagkvæmari og
markvissari. Einn þátt í þessari
hagkvæmni tel ég vera að færa
rekstur Keflavíkurflugvallar undir
Flugmálastjórn. Ég fullyrði að hjá
Flugmálastjórn starfa hæfir
stjórnendur og starfsmenn sem
eiga drjúgan þátt í því að Íslend-
ingum hefur í áratugi verið af Al-
þjóðaflugmálastofnuninni, ICAO,
falin stjórnun flugumferðar yfir
Norður-Atlantshafi. Þetta færir Ís-
landi mörg hundruð milljónir króna
í beinar tekjur á ári hverju. Auk
þess ber að hafa í huga að þessi út-
hafsþjónusta þjónar jafnframt að
mestu leyti þörfum innanlands-
flugsins og sparast þannig mikill
kostnaður sem íslenska ríkið yrði
ella að leggja í.“
Þetta segir Gunnar Finnsson,
sem um árabil starfaði hjá ICAO,
síðast sem aðstoðarframkvæmda-
stjóri, en lét af störfum þar fyrir
rúmu ári. Gunnar flutti heim síð-
astliðið vor eftir 33 ára starf í að-
alstöðvum ICAO í Montreal í Kan-
ada. Hann kveðst eftir bestu getu
hafa fylgst með íslenskum flugmál-
um í gegnum árin bæði beinlínis í
gegnum verkefni í starfinu og dvöl
hér í leyfum. Gunnar er spurður
frekar út í breytingar á skipulagi
Flugmálastjórnar sem hann telur
æskilegar.
Segir Íslendinga njóta trausts
„Mér finnst rétt að undirstrika
að staða flugmála á Íslandi er góð.
Hér er öll tækniþekking á háu
stigi, reynsla mikil og þeir sem
starfa að flugmálum, hvort sem er
hjá hinu opinbera, flugrekendum
eða öðrum fyrirtækjum tengdum
flugi eru starfi sínu
vaxnir. Ég er ekki viss
um að menn geri sér al-
mennt grein fyrir því
hversu mikils trausts
Flugmálastjórn nýtur á
alþjóðavettvangi og
þess vegna nefndi ég dæmið um ís-
lenska flugstjórnarsvæðið á úthaf-
inu. Nágrannaþjóðirnar, svo sem
Bretar og Írar eða Kanadamenn,
hafa allt til að bera til að taka að
sér þessa flugumferðarstjórn á út-
hafinu en Íslendingar hafa margs-
annað getu sína á þessu sviði og þá
er ekki ástæða til að hrófla við því.
Það er líka vegna þess að Þorgeir
Pálsson flugmálastjóri hefur getið
sér mjög gott orð á alþjóðavett-
vangi meðal annars fyrir að stjórna
þróun hér á landi á nýtingu stað-
setningarkerfis með gervihnöttum
sem hentar vel í smærri löndum.
Hann hefur einnig verið kosinn for-
seti allsherjarþings ICAO. Þá hafa
og aðrir starfsmenn Flugmála-
stjórnar komið víða við sögu í starfi
stofnunarinnar, m.a. verið formenn
nefndar sem sér um skipulag flug-
umferðarstjórnar á Norður-Atl-
antshafi og setið í nefndum og ráð-
um,“ segir Gunnar. Hann segist
eins vilja sérstaklega geta Skúla
Jóns Sigurðarsonar, fyrrverandi
formanns Rannsóknarnefndar
flugslysa. Hann hafi markað stefnu
í þeim óháðu starfsháttum sem
RNF vinni nú eftir. „Störf þessa
fólks að viðbættum starfsmönnum
Veðurstofunnar og Landssímans
hefur í raun fært Íslandi fjársjóð í
formi reynslu og hefur byggt upp
það öryggi sem við njótum í op-
inberri þjónustu við flugið,“ segir
Gunnar og telur að þetta hafi ekki
verið nógsamlega undirstrikað.
Rekstrarformi víða breytt
Gunnar segir brýnt að huga að
endurskipulagningu á rekstrar-
formi Flugmálastjórnar. Víðast
hvar á Vesturlöndum hafi rekstr-
arformi flugmálastjórna eða hluta
af starfsemi þeirra verið breytt í
sjálfstæðar stofnanir eða fyrirtæki,
sem í örfáum tilfellum hafa verið
einkavædd en eru annars staðar í
eigu ríkisins.
„Ég sé fyrir mér eitt fyrirtæki
sem sér um þennan málaflokk all-
an. Það mætti síðan skipta því í
deildir eða minni fyrirtæki sem
hvert um sig hefði ákveðin verk-
efni, t.d. að sjá um rekstur flug-
valla, flugumferðarstjórn, eftirlit
og annað slíkt. Langmestur hluti
starfseminnar er þjónusta og þeir
þættir henta vel í fyrirtækisformi.
Tekjur af fluginu eru miklar og þá
tel ég líka með aðrar tekjur af flug-
farþegum svo sem af verslun og
öðrum rekstri á flugstöðvum. Þess-
ar tekjur standa að miklu leyti und-
ir nauðsynlegum kostnaði við flug-
starfsemi ríkisins og þegar
skattatekjur ríkisins af flugstarf-
seminni allri og starfsfólki hennar
eru teknar inn í myndina hagnast
ríkið vel á fluginu. Við
erum ekki svo fjölmenn
þjóð og við höfum ekki
svo mörgum sérfræð-
ingum á að skipa að við
verðum að leita hag-
kvæmustu leiða til að
reka þessa starfsemi. Það tel ég
best gert í formi fyrirtækis.“
Flugmál á Keflavíkurflugvelli
heyra undir utanríkisráðuneytið og
telur Gunnar rekstur hans eiga
heima í slíku fyrirtæki, með öðrum
orðum að rekstur á Flugstöð Leifs
Eiríkssonar og borgaralegu flugi
verði færður frá utanríkisráðu-
neytinu. „Ég tel að núverandi fyr-
irkomulag auki heildarkostnað rík-
isins af flugmálum og rýri nýtingu
á dýrum mannafla. Það er að mínu
viti óþarfi að hafa tvo flugvallar-
stjóra, annan sem sér um það sem
að flugvellinum snýr og hinn um
það sem gerist í flugstöðinni. Þetta
er ein heild sem einn maður á að
stjórna.“
Gunnar gerir flugslysið í Skerja-
firði 7. ágúst 2000 að umtalsefni og
eftirmál þess. Segir hann ómaklega
hafa verið vegið að Rannsóknar-
nefnd flugslysa, Flugmálas
samgönguráðuneytinu. Fin
um hafa skort nokkurt ja
umfjöllun um málið í fjö
„Ég hef djúpa samúð með
endum þeirra sem fórust. Þ
misst mikið og íslenska þjó
ur einnig misst hluta af
sinni. Mér finnst hins vega
legt þegar mannorð ma
stofnana þeirra er svert m
studdum fullyrðingum o
efnalegri gagnrýni. Þett
stöðu forsvarsmanna
stofnana og hefur óhjákv
áhrif á aðra starfsmenn
þeirra.“
Gunnar minnir á að meg
stöðum skýrslu RNF hafi e
ið mótmælt en getgátur ve
um aðra mögulega áhrifaþæ
sökum slyssins. Segir ha
mann slysarannsókna
ICAO styðja skýrslu RNF
sé þekktur fyrir hæfni sín
og hafi m.a. séð um ran
flugi Korean Air 007 sem
var niður norður af Japa
sýndu sumir þau viðbrögð
málastjóri hefði þennan
vasanum og því beri a
skýrslu RNF í efa. Mér finn
sýna vanþekkingu og vera
legt að láta sér detta í hug
gangi erinda eins manns eð
þjóðar. Aðilarlönd ICAO
og hlutleysi er grundvallar
starfi stofnunarinnar. Alli
menn sverja eið þess efnis
mitt það er aðalástæða
ICAO nýtur trausts um h
an,“ segir Gunnar og kve
vilja benda á ónákvæmni v
skýrslu bresku sérfræð
sem fengnir voru til að far
rannsókn flugslyssins. Su
miðlar hafi kynnt skýrslu
sem Cranfield skýrsluna e
field er rannsókna-
stofnun á sviði flug-
mála. Sérfræðingarnir
hafi starfað að ýmsum
verkefnum fyrir Cran-
field en séu ekki fastir
starfsmenn hennar og
skýrslan hafi ekki verið ger
Cranfield.
Ætlaði að vera úti í
Gunnar Finnsson star
flugmálum hér heima áður
hélt til Kanada. Fyrst við
asölu hjá Flugfélagi Íslan
1962 til 1964 sem þá var m
skrifstofu í Lækjargötu. E
í viðskiptafræði réði Örn
son, forstjóri Flugfélagsin
ar til fastra starfa sem full
sér og var hann hjá félagin
1969 að frátöldu rúmi ár
ljúka MBA-námi sem han
með styrk frá Fulbright. H
síðan til Kanada og kva
verið ráðinn í verkefni í hál
ár.
„Það snerist um að kann
að við flugumferðarstjórn u
allan, ekki aðeins beinan
Vill gera Flugmál
að sjálfstæðu fyr
Gunnar Finnsson starfaði um árabil hjá Alþjóða flugmálastofnun
Eftir áratuga starf
að flugmálum hjá
Alþjóðaflugmála-
stofnuninni hefur
Gunnar Finnsson
víðtæka þekkingu á
ýmsum hliðum flug-
rekstrar. Hann segir
í viðtali við Jóhannes
Tómasson að Íslend-
ingar standi fram-
arlega í flugmálum.
Keflavíkur-
flugvöllur fari
frá utanríkis-
ráðuneytinu
MINNI REYKUR
Stöðugt dregur úr reykingum meðalÍslendinga, samkvæmt niðurstöð-
um þriggja kannana, sem gerðar voru
fyrir Tóbaksvarnanefnd og sagt var frá
í Morgunblaðinu síðastliðinn laugar-
dag. Þannig sögðust 24% landsmanna á
aldrinum 24 til 69 ára hafa reykt dag-
lega á síðastliðnu ári, en þetta hlutfall
var 26% árið áður og 40% árið 1985.
Tæpur helmingur fullorðinna Íslend-
inga hefur aldrei reykt og fjórðungur er
hættur, samkvæmt sömu könnunum.
Þessar niðurstöður eru ánægjuleg
tíðindi og sýna fram á að góður árangur
hefur náðst með því forvarnar- og
fræðslustarfi, sem fjöldi félagasamtaka
og stofnana hefur unnið. Fáir hafa nú-
orðið sér til afsökunar að þeir hafi ekki
fengið upplýsingar um skaðsemi tób-
aks. Sú vitneskja er vísindalega stað-
fest og á allra vitorði. Sá fjórðungur
þjóðarinnar, sem enn stundar þennan
banvæna ósið, hlýtur að hugsa sinn
gang.
Í ljósi þess í hversu miklum minni-
hluta reykingafólk er orðið vekur það
nokkra furðu hversu hægt gengur að
tryggja hinum mikla reyklausa meiri-
hluta reyklaust andrúmsloft á opinber-
um stöðum. Fyrst og fremst á þetta við
um veitinga- og kaffihús, þar sem and-
rúmsloft er gjarnan reykmettað og oft
ekki nokkur leið að verja t.d. börn fyrir
tóbaksreyk. Mikill minnihluti veitinga-
staða í landinu virðist hafa farið eftir
þeim ákvæðum tóbaksvarnalaga, sem
tóku gildi fyrir tæplega hálfu öðru ári,
að meirihluti veitingarýmis eigi að vera
reyklaus, tryggja skuli fullnægjandi
loftræstingu ef leyft er að reykja á af-
mörkuðum svæðum og að tryggja skuli
að aðgangur að reyklausu svæði liggi
ekki um reykingasvæði. Sá aðlögunar-
tími, sem kann að hafa þótt hæfilegur
fyrir veitingamenn að gera ráðstafanir
til að farið sé að lögum í húsakynnum
þeirra, hlýtur brátt að vera á enda.
Það er ekki endalaust hægt að halda
því fram að þeir, sem vilja njóta veit-
inga í reyklausu andrúmslofti, geti bara
sneitt hjá veitingahúsum, þar sem er
reykt. Einn eða tveir reykingamenn
geta mengað heilan veitingasal og vald-
ið öðrum óþægindum og skaða. Veit-
ingahús, sem banna reykingar alfarið,
geta menn talið á fingrum sér. Málið
snýst ekki aðeins um rétt viðskiptavina
veitingahúsanna, heldur einnig um rétt
starfsfólksins, sem lögum samkvæmt
ber að virða.
Rétt reykingafólks til að anda að sér
sínum banvæna reyk ber að sjálfsögðu
einnig að virða, en það er lágmarks-
krafa að málum sé þannig fyrir komið
að aðrir hljóti ekki óþægindi og heilsu-
tjón af.
„ÞURFUM NÝJA ÁÆTLUN“
Enn magnast vítahringur ofbeldisfyrir botni Miðjarðarhafs. Ásunnudag gerðu tveir menn
sjálfsmorðsárásir á fjölförnum stað í
borginni Tel Aviv í Ísrael með þeim af-
leiðingum að 22 menn létu lífið. Ísrael-
ar svöruðu samstundis fyrir sig með
því að skjóta sprengjum úr þyrlum á
Gaza-svæðinu, en dagana fyrir hryðju-
verkið höfðu nokkrir Palestínumenn,
þar á meðal unglingar, fallið fyrir
hendi ísraelskra hermanna auk þess
sem nokkrir tugir húsa voru jafnaðir
við jörðu í Nablus. Ísraelar létu ekki
þar við sitja í gær, heldur ákváðu einn-
ig að banna palestínskri sendisveit að
fara á ráðstefnu í London um umbætur
meðal palestínskra stjórnvalda á her-
námssvæðunum. Einnig var ákveðið að
loka þremur íslömskum háskólum og
banna fyrirhugaðan fund PLO um
stjórnarskrárbreytingar. Heimastjórn
Palestínumanna mótmælti þegar en
ísraelskir fréttaskýrendur fullyrtu hins
vegar að viðbrögð ísraelskra stjórn-
valda hefðu verið mild. Hélt dagblaðið
Haaretz því fram að Ariel Sharon, for-
sætisráðherra Ísraels, væri tregur til
að grípa til harkalegri aðgerða á sama
tíma og Bandaríkjamenn væru að und-
irbúa hugsanleg átök við Írak.
Árásin á sunnudag var sú fyrsta í
Ísrael síðan í nóvember og sú mann-
skæðasta síðan 29 féllu í árás í Netanya
í mars á liðnu ári. Á rúmum tveimur ár-
um hafa átökin milli Ísraela og Palest-
ínumanna kostað þrjú þúsund manns
lífið og áfram er haldið inn blindgöt-
una. Til marks um það hve mikið hefur
breyst í samskiptum Ísraela og Palest-
ínumanna á stuttum tíma má benda á
að allt árið 1999 féllu aðeins tveir
óbreyttir ísraelskir borgarar í árásum
palestínskra hryðjuverkamanna og
hafði mannfallið þá ekki verið minna
síðan 1987. Á þeim tíma ríkti nokkur
bjartsýni meðal Palestínumanna um að
friðarferlið, sem kennt hefur verið við
Ósló, myndi verða til þess að miðla mál-
um, en þær vonir fóru fyrir lítið. Stjórn
Ariels Sharons hefur lítið haggast í
málum Palestínumanna og er ekki lík-
leg til að gera það á næstu vikum, en
aðeins þrjár vikur eru til kosninga.
Moshe Katsav, forseti Ísraels, hefur
hins vegar gagnrýnt stjórnmálaflokk-
ana í Ísrael harðlega. Athygli vakti
þegar hann skoraði í liðinni viku á
flokkana að endurskoða stefnu sína og
taka upp nýjar aðferðir til að binda
enda á átökin við Palestínumenn.
„Ég sé enga lausn á hryðjuverka-
vandamálinu í stefnuskrám flokkanna.
Við þurfum nýja áætlun,“ sagði forset-
inn. „Það er kominn tími til að athuga
hvort Ísraelar séu á réttri leið.“ Katsav
lagði ekki fram neinar lausnir á vand-
anum, en hann á kollgátuna þegar hann
bendir á vandann. Það mun aldrei leiða
til friðsamlegrar sambúðar Ísraela og
Palestínumanna að halda áfram á sömu
braut. Um leið er það staðreynd að ein-
ir munu þeir ekki ráða fram úr vand-
anum. Í raun hefur aðeins einn aðili
bolmagn til þess að knýja Ísraela og
Palestínumenn til að snúa við blaðinu
og það eru Bandaríkjamenn. Þeir einir
hafa þau ítök og vald, sem þarf til að
stilla til friðar. Milli Ísraela og Palest-
ínumanna ríkir ekkert traust. Ísraelar
skáka í skjóli hernaðarmáttar, Palest-
ínumenn berjast aðþrengdir og niður-
lægðir. Ljóst er að seint mun komast á
sátt milli núverandi leiðtoga þeirra,
Sharons og Yassers Arafats, til þess
eru þeir of litaðir af fortíðinni. En
valdaskipti myndu ein og sér tæplega
skila sáttum og hin nýja áætlun, sem
forseti Ísraels lýsir eftir, myndi litlu
skila nema Bandaríkjamenn skærust í
leikinn. Það yrði ekki auðvelt, en eftir
hálfrar aldar stuðning við Ísrael er
kominn tími til að vinna markvisst að
því að binda enda á þrautagöngu Pal-
estínumanna án þess að láta blindast af
því sem á undan er gengið.