Morgunblaðið - 07.01.2003, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 7. JANÚAR 2003 27
SMÆRRI fíkniefnasending-ar koma til landsins meðflugvélum en stærstu send-ingarnar berast hingað
með skipum. Þetta er álit Ásgeirs
Karlssonar, yfirmanns fíkniefna-
deildar lögreglunnar í Reykjavík. Í
Reykjavík, þar sem er stærsta inn-
flutningshöfn landsins, skoðaði toll-
gæslan árið 2001 um 1% af vöru-
sendingum sem fóru um tollsvæðið í
Reykjavík og um 6% af hraðsend-
ingum.
Tugþúsundir
gáma á ári
Langmest af vöruinnflutningi til
Íslands kemur um Reykjavíkur-
höfn. Samkvæmt upplýsingum frá
tollstjóranum í Reykjavík koma
þangað um 600 skip frá útlöndum á
ári og árið 2001 var áætlað að 85.000
gámaeiningar hafi komið til lands-
ins frá útlöndum. Með gámaeiningu
er átt við 20 feta gám en 40 feta
gámur telst tvær einingar. Allur
póstur sem kemur til landsins fer
um póstmiðstöð Íslandspósts í
Reykjavík og um 1.500 flugvélar frá
útlöndum lenda á Reykjavíkurflug-
velli.
Um 45 tollverðir starfa á toll-
gæslusviði tollstjórans í Reykjavík
og er þeim ætlað að sjá um eftirlit
með öllum þessum gámum, skipum,
pósti og flugvélum. Tollverðirnir
vinna samkvæmt vaktakerfi. Þeir
ganga ekki næturvaktir en sinna
eftirlitsstörfum að næturlagi ef sér-
stök ástæða þykir til. Hluti þeirra
starfar eingöngu við upplýsinga- og
áhættugreiningarmál og að skoða
farmskrár og til að kanna feril vöru-
sendinga til undirbúnings aðgerða á
vettvangi.
Nýleg dæmi um
smygl með skipum
Á síðustu árum hefur lögreglan í
Reykjavík upplýst nokkur umfangs-
mikil fíkniefnamál þar sem fíkniefn-
um var smyglað í skipum. Í mars
2002 skilaði rannsóknarvinna lög-
reglu þeim árangri að lagt var hald
á 30 kíló af hassi í vörugámi í
Reykjavíkurhöfn. Þetta var eina
stóra fíkniefnasendingin sem kom
með skipi til landsins sem var stöðv-
uð af lögreglu eða tollgæslu í fyrra.
Árið 2000 upplýstist hið svokall-
aða „sjópakkamál“ og mál því tengt
en fyrir skömmu voru sakborningar
í þeim málum dæmdir fyrir að
reyna að smygla samtals um 15 kíló-
um af hassi með flutningaskipum til
landsins. Meðal þeirra sem voru
dæmdir voru háseti á Goðafossi og
3. stýrimaður á Mánafossi. Fyrir
dómi kom m.a. fram að þegar ekki
tókst að koma annarri sendingunni
frá borði í Reykjavík, eltu sakborn-
ingarnir Mánafoss til Reyðarfjarðar
til að freista þess að koma fíkniefn-
unum í land þar.
Í Stóra fíkniefnamálinu svo-
nefnda, sem komst í hámæli árið
1999, var meginhluti fíkniefnanna
fluttur með flutningaskipum til
landsins. Þá var það einnig rann-
sóknarstarf lögreglunnar í Reykja-
vík sem skilaði þessum árangri.
Ásgeir Karlsson segir ljóst að
fíkniefnasmygl með vörusendingum
krefjist meiri undirbúnings en
smygl með flugi. Smyglarinn verði
að afla sér ýmiss konar sambanda
til að tryggja sem best að sendingin
komist á leiðarenda og væntanlega
krefjist fleiri þess að fá hlutdeild í
hugsanlegum gróða af smyglinu. „Á
móti kemur að menn líta oft svo á að
það hljóti að vera minni áhætta
fólgin í því að senda eina stóra
sendingu en margar litlar,“ segir
hann.
Mun meira tekið
á Keflavíkurflugvelli
Í fyrra komu upp 72 mál hjá toll-
stjóranum í Reykjavík þar sem
fíkniefni fundust í innflutningi til
landsins. Lagt var hald á um 60
grömm af kókaíni, tæplega 120
grömm af maríjúna og um 30
grömm af hassfræjum. Þá var lagt
hald á rúmlega 30,5 kg af hassi
sem komu um Reykjavíkurhöfn en
af því náðust tæplega 30 kíló í einni
aðgerð sem var árangur af rann-
sókn fíkniefnadeildar lögreglunnar
í Reykjavík, eins og fyrr sagði. Því
var lagt hald á um eitt kíló af hassi
í aðgerðum tollstjórans.
Ef ofannefnd 30 kíló af hassi eru
ekki talin með, er ljóst að lagt er
hald á mun meira af fíkniefnum á
Keflavíkurflugvelli en á tollsvæð-
inu í Reykjavík. Tollgæslan á
Keflavíkurflugvelli lagði í fyrra
hald á tæplega 24 kíló af hassi, um
1,5 kíló af kókaíni, tæplega 1,2 kíló
af amfetamíni, um 40 grömm af
marijúana og rúmlega 400
skammta af sterum. 65 fíkniefna-
mál komu upp hjá tollgæslunni á
Keflavíkurflugvelli í fyrra.
Ekki hægt að grandskoða
hvern gám
Sigurður Skúli Bergsson, for-
stöðumaður tollgæslusviðs toll-
stjórans í Reykjavík, var spurður
hvort ekki mætti búast við að fíkni-
efnasmyglarar notuðu skip, vöru-
og póstsendingar ekki síður en
flugvélar og hvort ekki mætti bú-
ast við að tollgæslan næði meira af
fíkniefnum sem koma þá leið.
„Það er afskaplega erfitt að
segja nákvæmlega til um hvernig
fíkniefnunum er smyglað inn í
landið,“ sagði hann. Þó sé líklegt
að smyglararnir noti allar mögu-
legar leiðir til að flytja fíkniefnin,
hvort sem um er að ræða flug,
vörusendingar, póst eða ferjur.
Það sé á hinn bóginn ekki hægt að
segja til um hvort fíkniefnin séu
frekar flutt um Keflavíkurflugvöll
eða Reykjavíkurhöfn. Aðspurður
hvort fyrrnefnd 30 kíló sem fund-
ust í gámi í fyrravetur bendi ekki
eindregið til þess að fíkniefnum sé
smyglað með vörusendingum segir
Sigurður að vissulega hljóti stærri
sendingar að koma með skipum,
enginn reyni að bera slíkt magn
með sér um borð í flugvélar.
Sigurður Skúli segir að það
verði aldrei svo að tollgæslan geti
grandskoðað hvern einasta gám
sem kemur til landins. Slíkt sé
óvinnandi verk og tíðkist hvergi í
þeim löndum sem hann þekki til í.
Tollgæslan beiti ýmsum aðferðum
við að fylgjast með vörusendingum
sem fara um höfnina en hann geti
eðlilega ekki greint nákvæmlega
frá því í hverju þær felist þar sem
það gæti auðveldað smyglurunum
starfið og hann vill ekki gefa upp í
hversu mörgum gámum er leitað
gaumgæfilega.
Áhættugreining á sendingum
Sigurður Skúli segir að tollgæsl-
an forgangsraði verkefnum og
grandskoði þær sendingar þar sem
helst sé talin hætta á smygli. Um
þessar mundir vinni embættið að
því að byggja upp svokallaða
áhættugreiningu sem felst í kerf-
isbundinni greiningu á vörusend-
ingum til landsins.
Lagt verður mat á hversu mikl-
ar líkur séu á að smygl geti leynst í
sendingunum og starf tollgæslunn-
ar miðað við það. Spurður um eft-
irlit með póstsendingum segir Sig-
urður Skúli að fíkniefna-
leitarhundar leiti í nánast öllum
pósti sem kemur til landsins. Tals-
vert af fíkniefnum hafi fundist í
póstinum í gegnum tíðina og einnig
hafi nokkrir verið stöðvaðir á
Reykjavíkurflugvelli með fíkniefni.
Stóru fíkniefnasending-
arnar koma með skipum
Árið 2001 skoð-
uðu tollverðir í
Reykjavík um 1%
af vörusend-
ingum öðrum en
hraðsendingum
Morgunblaðið/Golli
Um 85.000 gámaeiningar fóru um Reykjavíkurhöfn árið 2001 og þangað koma um 600 skip frá útlöndum á
hverju ári. Talið er að stærstu fíkniefnasendingar til landsins berist hingað með skipum.
stjórn og
nnst hon-
afnvægi í
lmiðlum.
aðstand-
Þeir hafa
óðin hef-
f framtíð
ar alvar-
anna og
með órök-
g ómál-
a veikir
þessara
væmilega
og störf
ginniður-
ekki ver-
erið uppi
ætti í or-
ann yfir-
ardeildar
F. Hann
a í starfi
nnsókn á
m skotin
an. „Hér
ð að flug-
mann í
ð draga
nst þetta
a barna-
að ICAO
ða einnar
eru 188
rþáttur í
ir starfs-
s og ein-
þess að
heim all-
eðst líka
varðandi
ðinganna
ra ofan í
mir fjöl-
u þeirra
en Cran-
rð í nafni
5 ár
rfaði að
r en hann
ð farmið-
nds árin
með sölu-
Eftir nám
Ó. John-
ns, Gunn-
ltrúa hjá
nu árin til
ri til að
nn gerði
Hélt hann
ðst hafa
lft annað
na kostn-
um heim
kostnað
við að stjórna flugumferð heldur
allt sem henni tilheyrir svo sem
kostnað vegna veðurupplýsinga,
fjarskipta og annars. Ég vann að
því að taka saman yfirlit yfir þenn-
an kostnað um heim allan. Næsta
verkefni var að gera yfirlit yfir
tekjumyndun alþjóðaflugvalla og
mikilvægi tekna annarra en beinna
gjalda á umferðina. Þetta veitti
mér dýrmæta innsýn í það sem
varð svo starf mitt næstu áratugina
sem snerist mest um stjórnunar-
og skipulagssvið sem og fjármál
flugvalla, flugumferðarstjórnar og
flugmálastjórna,“ segir Gunnar og
kvaðst í fyrstunni hafa ætlað að
starfa í fimm ár eða svo hjá ICAO
en ílengst þar nokkuð. Hann kveðst
mjög sáttur við hlutskipti sitt, telur
sig gæfumann með góða eiginkonu,
góða menntun, skemmtilegt ævi-
starf, heimsóknir til fjölmargra
landa og nýtur þess að búa aftur á
Íslandi. Gunnar þurfti á þjónustu
heilbrigðiskerfisins að halda fyrr á
árinu sem hann segir firnagóða og
segir það alltaf hafa verið stefnuna
að búa á Íslandi eftir starf sitt hjá
ICAO. Hefur stofnunin reyndar
óskað eftir liðveislu hans áfram í
einstökum verkefnum og telur
Gunnar ekki alveg útilokað að hann
sinni einu og einu verkefni ef að-
stæður leyfa. En í lokin er hann
spurður hvað honum finnist um
stöðu íslenskra flugmála.
Staðan góð
„Almennt er staða flugmála á Ís-
landi góð. Vegakerfið er stærsti
áhrifavaldurinn í innanlandsfluginu
og við þurfum að skoða samgöngur
okkar í samhengi eins og gera á
með nýlegri samgönguáætlun. En
ég sé fyrir mér áframhaldandi inn-
anlandsflug með stórum og öflug-
um vélum því aðstæður okkar eru
erfiðar og stærri vélar
klára sig betur. En
smáflugið á rétt á sér og
við þurfum að styrkja
það. Helsti gallinn hér
eins og annars staðar
finnst mér vera að í
náminu eru það oftast ungir flug-
menn sem kenna. Þeir hafa ekki
reynsluna og þess vegna væri best
ef við gætum til dæmis fengið flug-
menn sem eru að hætta störfum
hjá stóru félögunum til að taka að
sér flugkennslu í einhverjum mæli.
Á þann hátt myndi þekking þeirra
og reynsla skila sér beint í unga
fólkið.
Ég tel líka framtíð stóru flug-
félaganna nokkuð vænlega. Mér
finnst aðdáunarvert hvernig
stjórnendum Flugleiða tókst að
stýra félaginu framhjá áföllum eftir
hryðjuverkin 11. september og hjá
Flugfélaginu Atlanta hafa menn
verið sérlega duglegir við að finna
verkefni á erlendum vettvangi og
byggt upp mikla starfsemi. Ég er
því bjartsýnn á íslensk flugmál.“
lastjórn
rirtæki
Morgunblaðið/Þorkell
ninni, ICAO.
joto@mbl.is
Flugmálastjórn
nýtur mikillar
alþjóðlegrar
virðingar
GUÐMUNDUR Hallvarðsson,
þingmaður úr Reykjavík,
spurði Sólveigu Pétursdóttur
dómsmálaráðherra á Alþingi í
haust um eftirlit með vöruinn-
flutningi í gámum.
Í svari dómsmálaráðherra
kemur fram að aðeins liggja
fyrir tölur um fjölda skoðaðra
sendinga í Reykjavík, Kópa-
vogi og Hafnarfirði. Um 1%
sendinga, annarra en hrað-
sendinga, var skoðað í Reykja-
vík árið 2001 og um 6% hrað-
sendinga. Í Hafnarfirði og
Kópavogi var áætlað að um
4–5% af vörum hafi verið skoð-
uð. Einnig kemur fram að
vöruskoðun í gámum á Norð-
urlöndum sé svipuð og á Ís-
landi. Tollgæsla í Svíþjóð, Nor-
egi og Finnlandi hafi þó yfir að
ráða öflugri gegnumlýsing-
artækjum en tollgæsla hér á
landi. Í þessum löndum geti
búnaðurinn gegnumlýst heila
gáma en hér á landi er nauð-
synlegt að taka vörubrettin út
úr gámunum til þess að gegn-
umlýsing geti farið fram.
Leitað var upplýsinga hjá
tollyfirvöldum á Norðurlöndum
um hve hátt hlutfall gáma væri
skoðað við innflutning og komu
upplýsingar frá Danmörku og
Svíþjóð. Í hvorugu tilfellinu
var um að ræða aðgreint yfirlit
um hversu stórt hlutfall gáma
væri skoðað við innflutning. Í
Svíþjóð var skoðað um 0,18%
af heildarinnflutningi með
gámum, fletum og flutnings-
vögnum árið 2001. Í Danmörku
fengust aðeins upplýsingar um
eftirlit með heildarinnflutningi
óháð því með hvaða hætti inn-
flutningur átti sér stað. Á árs-
grundvelli var eftirlitshlutfall
allra framlagðra tollskýrslna
um 2% í Danmörku.
1% af vörusendingum og
6% af hraðsendingum