Morgunblaðið - 29.01.2003, Blaðsíða 25

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 29. JANÚAR 2003 25
FORYSTUMENN í stjórnmál-
um hafa verið að fjalla um þann
vanda, sem okkur þykir verstur,
en það er vaxandi atvinnuleysi.
Helstu úrræðin sem eru nefnd err
að flýta framkvæmdum á vegum
þess opinbera þ.e.a.s. ganga á
sjóði ríkis og sveitarfélaga.
Verst er að þessi vandi er
heimatilbúinn með vandræðagangi
í virkjunarmálum. Búðarhálsvirkj-
un var tilbúin til útboðs 10. jan.
2002 en til að þessi virkjun yrði
nægjanlega hagkvæm þarf að fá
miðlun í efri Þjórsá – þ.e. Norð-
lingaölduveitu, sem er hagkvæm-
asti orkukosturinn sem nú er til.
Öfgahópi mótmælenda tókst svo
vel til að ráðherrar Framsóknar-
flokksins töluðu af sér hver um
annan þveran og er svo komið fyr-
ir þeim að þeir koma helst auga á
það að ganga í Evrópusambandið
til að fá það til að taka af sér
ákvörðunarfargið. Samfylkingin,
sem nú stefnir á forsætisráðuneyt-
ið, veit ekki enn hverju hún er með
og hverju hún er á móti og til vitn-
is um það er hvernig leiðtogi
þeirra stóð einn í atkvæðageiðslu
um ábyrgð vegna Kárahnjúka-
virkjunar. Kannski þarf Samfylk-
ingin einnig að sækja kjarkinn til
Brussel.
Kona ein kom fram í fjölmiðlum
og sagðist vera vísindamaður með
starfsheiður og mótmælti skerð-
ingu Þjórsárvera – m.a. að þar
væru einstakar leifar af gömlum
hálendisgróðri Íslands. Það er
sennilega alveg rétt og orsökin er
að Þjórsárver eru í skjóli fyrir
eyðingaröflunum, sem er sandfok-
ið. En frá aurum Þjórsár kemur
með norðanvindum mikið sandrok
sem fer illa með gróðurlendið
sunnar. Fleiri hafa komið við sögu,
sem segjast vera vísindamenn með
starfsheiður, en eru einfaldlega
bara á móti og jafnvel fúll á móti
og koma hvergi með jákvæðar til-
lögur, þótt það ættu þau auðvitað
að geta, sem þakklæti við þjóðfé-
lagið sem heldur þeim uppi og
hjálpar við að endurheimta há-
lendisgróðurlendið.
Ég vil því benda þeim á verðugt
verkefni. Þegar Vatnajökull byrj-
aði að hopa skapaðist mikið aura-
svæði á vatnasvæði Jökulsár á
Fjöllum og Kreppu. Seinni hluta
sumars eiga miklir sand- og ryk-
stormar þar upptök sín og halda
öllum gróðri á norðurhálendinu
niðri. Með því að byggja leiðigarða
fyrir flæður ánna og veita þeim í
yfirfalli í beinan farveg og veita
flóðvatninu í göngum í Hálslón, má
slá margar flugur í einu höggi. Há-
lendisgróður myndi ná fótfestu
neðan leiðigarðanna (jafnvel skóg-
lendi). Kárahnjúkavirkjun yrði enn
arðbærari og áhyggjur skipulags-
stjóra af aurfoki frá Hálslóni yrðu
að engu, því lónið myndi fyllast
svo fljótt. Þvílíkar framkvæmdir
myndu koma á vegi með bundnu
slitlagi frá Kvíslaveitusvæðinu til
Austurlands og auka stórlega
ferðamannaiðnað á svæðinu og
vegahótel líkt og Hrauneyjar og
Versalir myndu fá rekstrargrund-
völl í leiðinni.
Víða um heim eru flóð í ám til
mikilla vandræða og sumstaðar
mjög erfitt við þau að fást, sér-
staklega þar sem ekki er kjörlendi
fyrir miðlunarlón. Í þjóðgarðinum
í kanadísku Klettafjöllunum eru
nokkrar virkjanir sem eru kallaðar
Samninga-virkjanirnar. Gerður
var samningur á milli Bandaríkj-
anna og Kanada til að hemja flóðin
í Columbia-fljótinu, en fljótið kem-
ur úr Columbia-jöklinum og var
byrjað að virkja það 1964. Þetta
varð til þess að Columbia-fljótið er
einn helsti orkubrunnur þessara
tveggja ríkja og landkostir jukust
verulega vegna þess að flóð voru
nú úr sögunni og ferðamanna-
straumur jókst verulega. Þess má
geta að ferðamannalyftan up á Re-
velstoke-stífluna (Orkan frá henni
er 2.416.000 kw ) tekur 25 manns í
einu og veitir ekki af.
Það eru margir staðir á Íslandi
þar sem auka má landkosti með
skynsamlegri nýtingu og væri nær
að þeir sem telja sig náttúruvís-
indamenn með vísindaheiður
beittu sér fyrir því, í stað þess að
vera bara á móti, vegna þess að
allar breytingar ógni hagsmunum
þeirra. Allir muna atganginn
vegna Hágöngulóns, en nú er ekki
á það minnst af mótmælendum,
því Fagralón eins og Finnur
nefndi það, er fjölsótt náttúruperla
og á eftir að verða ennþá vinsælli
hjá ferðamönnum þegar háhita-
virkjunin þar verður komin í gagn-
ið, með viðeigandi baðaðstöðu og
öðru sem til heyrir.
Sjálfskapað
atvinnuleysi
Eftir Elías
Kristjánsson
„Það eru
margir stað-
ir á Íslandi
þar sem
auka má
landkosti með skyn-
samlegri nýtingu …“
Höfundur er fyrrv. bóndi
Stóra-Knarrarnesi.
MIKIÐ vatn hefur runnið til
sjávar frá því að dagarnir voru
haldnir í fyrsta skipti. Atvinnulífið
hefur breyst, kröfunar til starfs-
fólks eru aðrar og atvinnuumsókn-
arferlið annað. Það sem virkaði á
milli atvinnulífs og útskriftarnema
fyrir 10 árum á ekki lengur við og
því þörf á að endurskoða skipulag
og framkvæmd dagana. Eins og
þeir sem til þekkja sjá þá fórum
við sem núna erum í framkvæmda-
nefnd Framadaga út í miklar
breytingar.
Í fyrsta lagi fluttum við okkur
úr stað. Við erum enn stödd nærri
stærsta háskólasvæðinu en við
teygjum okkur í átt til annarra
skóla á háskólastigi. Því það er
ekki aðeins atvinnulífið og starfs-
umhverfið þar sem hefur breyst
heldur hefur háskólaumhverfið
tekið stakkaskiptum síðasta ára-
tug og því tími til kominn að við
færum okkur nær fleiri skólum.
Við höfum reynt að breyta ímynd
daganna, þ.e. því sem virkilega á
að fara fram á þessum dögum.
Fyrirlestrarnir fjalla allir á einn
eða annan hátt um ferlið við að
sækja um vinnu, hver réttindi
launamanns eru og hvað t.d. sjálf-
boðaliðastarf getur gefið stúdent
þegar hann fer út í atvinnulífið. Þá
vildum við breyta þeirri leiðinlegu
ímynd að þarna fari aðeins fram
söfnun á gagnslausum atvinnuum-
sóknum sem skapaði jafnvel sum-
um fyrirtækjum aðeins fyrirhöfn
og leiðindi og nýttist hvorki um-
sækjandanum né fyrirtækjunum.
Við viljum styrkja nýja ímynd, hún
er kannski ekki ný en hefur horfið
einhverra hluta vegna síðustu ár.
Dagarnir eiga að vera tækifæri
fyrir fyrirtækin til að sýna hvað
um er að vera þar innandyra, hvað
fer fram og hvers konar starfs-
menn þau gætu mögulega nýtt sér
í framtíðinni. Stúdentar aftur á
móti eiga að nýta tækifærið og
kynna sér hvað fyrirtækin eru að
gera í dag. Það er mjög algengt að
háskólastúdentar geri sér ekki
fullkomna grein fyrir í hverju þeir
vilja sérhæfa sig. Á Framadögum
geta stúdentar kynnst því hvað er
að gerast og ef það er eitthvað af-
ar áhugavert að sjá getur það jafn-
vel opnað augu þeirra fyrir því
hverju þeir þurfa að bæta við sig,
jafnvel hvort þeir séu á réttri leið í
sinni menntun. Síðast en ekki síst
þá er þetta tækifæi til að gera sig
lifandi fyrir þeim sem sjá um að
ráða innan fyrirtækjanna. Þeir ná
sambandi, nota tækfærið til að
spjalla og spyrja og ef þeir síðan
hafið áhuga er hægt að sækja um
seinna. Ef þið, stúdentar, hafið
gert ykkur sýnileg þá eigið þið að
öllum líkindum miklu meiri mögu-
leika á vinnu en ef þið hefðuð ein-
faldlega hent umsókn í bunkann!
Það er ekki hægt að neita því að
skipulag og vinna Framadaga hef-
ur tekið töluvert á í þetta skiptið.
Atvinnuástandið er verra en í
mörg ár og fyrirtækin virðast vera
í nokkurri biðstöðu. En við í
nefndinni létum það ekki á okkur
fá heldur unnum af krafti og ég
leyfi mér að fullyrða að við höfum
öll lært afar mikið þessa mánuði
sem undirbúningurinn hefur stað-
ið.
Við skorum á ykkur að mæta í
Valsheimilið 31. janúar og sjá hvað
er að gerast úti í atvinnulífinu.
Nýir tímar,
Framadagar
2003
Eftir Fjólu Margréti
Hrafnkelsdóttur
„Skipulag
og vinna
Framadaga
hefur tekið
töluvert á í
þetta skiptið.“
Höfundur er framkvæmdastjóri
Framadaga 2003.
„ÍSLENSKA kýrin hefur að
verulegu leyti betra erfðaeðli en
helstu mjólkurkúakyn annarra
landa.“ Í Mbl. 22. janúar s.l. var
sagt frá því að íslensku kýrnar
hefðu sett nýtt met í nythæð. Með-
alnyt kúa sem voru á skýrslu hjá
nautgriparæktarfélögunum í land-
inu árið 2002 fór í fyrsta skipti í
sögunni yfir 5.000 kg mjólkur á
hverja kú.
Þetta eru miklu meiri afurðir
heldur en menn hefðu látið sig
dreyma um fyrir árið 1987 þegar ís-
lensku kýrnar fóru í fyrsta skipti
yfir 4.000 kg. Aukningin í afurðum
stafar í fyrsta lagi af því að kýrnar
hafa gott upplag til að mjólka vel.
Þær mjólka ekki mikið þegar lítið
er um þær hugsað og fóðrið ekki
nema miðlungi gott. En margar
þeirra mjólka yfirburða vel þegar
vel er hugsað um þær, heyin vel
verkuð og kjarnmikil og kjarnfóður
gefið í hæfilegu magni.
Í ofangreindri frétt er það haft
eftir Snorra Sigurðssyni, fram-
kvæmdastjóra Landssambands
kúabænda, að lítill kúastofn á Ís-
landi sé mikið vandamál, aðeins
25.000 kýr, en á Norðurlöndunum
séu menn með 500.000 kýr í sam-
einuðum ræktunarstofnum margra
landa. „Vandamálið er að við þurf-
um að vinna úr mjög litlu erfða-
efni,“ segir Snorri.
Þetta viðhorf stangast á við það
sem kom fram við samanburð á
erfðaefni 20 norrænna kúastofna
sem gerður var á vegum Norræna
genabankans fyrir búfé á árunum
1994–1999. Yfirlitsgrein um þær
rannsóknir birtist 1999. Höfundur
hennar var Juha Kantanen við
landbúnaðar- og matvælastofnunina
í Joensuu í Finnlandi og hlaut hann
doktorsnafnbót fyrir hana.
Höfundurinn sýndi fram á að
fjölbreytni í erfðaefni litlu kúastofn-
anna var svo til jafnmikil og hjá
þeim stóru, þar með taldar íslensku
kýrnar. Þar af leiðandi er fullyrðing
Snorra um að við höfum lítið erfða-
efni til að vinna úr ekki rétt.
Á hitt má einnig benda að val á
kynbótagripum í stóru ræktunar-
hópunum erlendis fer þannig fram
að menn velja fyrst og fremst til
kynbóta gripi úr ákveðnum, mjög
takmörkuðum úrvalshópi. Í slíkum
hópi verða allir einstaklingar meira
eða minna skyldir. Það dugir lítið
að vera með 500.000 kýr í landinu
ef kynbótahópurinn er kannske inn-
an við 5.000 dýr eða ennþá smærri.
Í stærsta kúastofni í heimi, Hol-
stein Frisean í Bandaríkjunum, hef-
ur nythæð kúnna aukist verulega
undanfarna áratugi. Þessar kýr
voru fyrst og fremst valdar eftir
mjólkurmagni. Í þessum kúm hafa
alvarlegir erfðagallar komið fram.
Þeim fjölgar við mikla skyldleika-
rækt. Þeir hafa stundum dreifst vítt
og breitt um heiminn, áður en
menn gáðu að sér.
Skyldleikarækt getur þannig
valdið búsifjum í nautgriparækt í
stórum kúastofnum ef kynbóta-
stofninn er lítill, þó að gripir í heild
í stofninum skipti hundruðum þús-
unda.
Við getum náð ágætum árangri
við kynbætur á íslenskum kúm. Við
verðum að forðast nána skyldleika-
rækt og velja ættgóða foreldra að
næsta ættlið kúa. Þá megum við
búast við nýju meti í nythæð kúa
þegar þær ná 6.000 kg markinu eft-
ir áratug héðan í frá eða vel það.
Íslenska kýrin hefur að verulegu
leyti betra erfðaeðli en helstu
mjólkurkúakyn annarra landa. Við
eigum að forðast að blanda okkar
kýr öðrum stofnum til að varðveita
þá ágætu mjólk sem íslensku kýrn-
ar gefa. Hún mun vera bæði hollari
til neyslu og hagkvæmari í vinnslu
en mjólk flestra kúakynja í öðrum
löndum sem við höfum spurnir af.
Íslenskar kýr setja nýtt
met í mjólkurafurðum
Eftir Stefán
Aðalsteinsson
„Við getum
náð ágætum
árangri við
kynbætur á
íslenskum
kúm.“
Höfundur er doktor í búvísindum og
fyrrverandi framkvæmdastjóri
norræns genabanka fyrir búfé.
Gjafavara – matar- og kaffistell .
All ir verðflokkar.
- Gæðavara
Heimsfrægir hönnuðir
m.a. Gianni Versace.
VERSLUNIN
Laugavegi 52, s. 562 4244.
Ert þú atvinnulaus?
Upplagt að fara inn á
fyrirtaeki.is
Þarft þú að kaupa þér atvinnu? Vilt þú verða sjálfstæðu án þess að
eiga það á hættu að fá uppsagnarbréf fyrirvaralaust og eiga sjálfur
það sem eftir verður?
Þarft þú að selja? Skráðu fyrirtækið hjá okkur, það kostar þig ekkert
en það gæti selst. Hafðu samband. Allar upplýsingar í fullum
trúnaði. Þannig vinnum við.
Erum með úrval fyrirtækja á skrá hjá okkur
á hverjum tíma.
Upplýsingar aðeins á skrifstofunni.
Einar Örn Reynisson, lögg. fasteignasali.
Bómullar-satín
og
silki-damask
rúmföt
Skólavörðustíg 21,
sími 551 4050