Morgunblaðið - 30.01.2003, Qupperneq 22

Morgunblaðið - 30.01.2003, Qupperneq 22
LISTIR 22 FIMMTUDAGUR 30. JANÚAR 2003 MORGUNBLAÐIÐ Í KÚLUNNI í Ásmundarsafni í Laugardal er nú hafin fyrsta sýning af þremur sem hafa að markmiði að kanna sérstaka möguleika Kúlunnar sem sýningarrýmis, en í fótspor Tuma Magnússonar fylgja síðar þau Finnbogi Pétursson og Eygló Harð- ardóttir. Tumi er þekktur fyrir málverk sín sem í gegnum tíðina hafa ávallt byggst á nánu sambandi við hvers- dagsheiminn. Fyrir allnokkrum ár- um voru hversdagshlutir, t.d. borð, diskar ofl. myndefni málverka hans en á seinni árum hefur hann einbeitt sér að því að vinna beint með ýmis efni eins og te, kóka kóla, eggjahvítur o.fl. og hefur til dæmis sýnt lita- og efnabreytingar á striganum. Nú bregst Tumi við sérstöku sýningar- rými Kúlunnar og gerir myndbands- verk sem varpað er í hringlaga formi beint upp í loftið. Enn er listamað- urinn í nánum tengslum við hvers- daginn í vali sínu á myndefni, þó nú sé unnið í nýjan miðil. Þegar ég kom upp í Kúluna mátti sjá fallegan rauð- leitan hring í loftinu, liturinn var lif- andi og bjartur. Rétt þegar ég ætlaði að fara að gleyma mér í þessum fal- lega lit kvað við ókennilegt slurp- hljóð og liturinn breyttist. Næst kom listamaðurinn sjálfur áhorfandanum á óvart. Ég ætla ekki að lýsa verkinu frekar hér heldur hvetja fólk til að fara sjálft og skoða. Tuma hefur jafnan tekist að vera með báða fætur á jörðinni í verkum sínum án þess að vera þó jarðbund- inn um of. Það tekst honum líka hér. Myndbandsverkið er hreint og tært. Það gefur áhorfandanum samt nægi- legt rými til að upplifa það á sjálf- stæðan hátt, uppgötva verkið hvað varðar efnislega þætti þess og gerð en gefur líka um leið tilefni til vanga- veltna. Tuma tekst firnavel að blanda saman bæði hversdaglegum þáttum, t.d. litnum á appelsíni og hugmynda- legum þáttum eins og tímalausum eiginleikum listaverka. Staðsetning verksins myndar sterk tengsl við málaralist fyrri tíma um leið og hug- myndin um glugga vekur spurningar um hlutverk listarinnar. Gluggi, spegill eða hluti af veruleikanum? Tumi býður áhorfandanum upp á kyrrláta hugleiðslu en ýtir við okkur í tíma, áður en við verðum allt of hátíð- leg. Hið hringlaga auga blikkar okk- ur í tæka tíð. Þetta hringlaga form Þetta hringlaga form heldur áfram í verkum Haraldar Jónssonar sem nú sýnir í i8 við Klapparstíg. Eins og Tumi vinnur Haraldur hér með hversdagslega hluti, í þessu tilfelli lampa í lampabúðum, en þó er af- staða listamannanna gjörólík. Hvers- dagsleikinn er brottfararstaður Har- aldar en verk hans vísa alltaf eitthvað annað, myndefni hans gengst undir umbreytingu við að vera myndað, það glatar fyrri merkingu sinni og öðlast nýja. Verk Tuma fara hins vegar ekki langt, þeim má líkja við flugdreka sem flýgur hátt en hefur alltaf sterka jarðtengingu, eins eru leikurinn og húmorinn alltaf ríkur þáttur í þeim en taka þó aldrei yfir. Í i8 sýnir Haraldur Jónsson nokkr- ar stórar ljósmyndir teknar í myrkri inn um glugga á geipilega yfirfullum lampaverslunum þar sem úrvalið og gnægðin eru yfirþyrmandi. Þessari gnægð fylgir tómleiki efnishyggj- unnar og meðfylgjandi létt melankól- ísk tilfinning, sérstaklega yfir stórum kristalsljósakrónum í hálf- myrkri, tilbúnum á ballið sem ekkert er. Sem mótvægi við ljósamyndirnar sýnir Haraldur skúlptúra sem hann nefnir svarthol, líkt og kransakökur mynda margir útskornir og þjalaðir hringir háa hrauka á gólfinu. Inni í þeim er að sjálfsögðu myrkur. Þetta myrkur skilar sér þó betur sem hug- mynd en í raunveruleikanum. Í við- tali segir Haraldur verkin snúast um skynjun, líkamann og tilfinningarn- ar, sem bendir til þess að listamað- urinn ætlist til þess að áhorfandinn upplifi verkin fyrst og fremst tilfinn- ingalega frekar en vitsmunalega. Mér finnst þó áhugaverðara að líta á ljósamyndirnar sem ádeilu á efnis- hyggju, þó þær séu kannski ekki hugsaðar þannig. Það eru viðtekin sannindi í dag að listamaðurinn hefur ekki nema takmarkað vald yfir verk- um sínum, þegar hann sleppir af þeim hendinni tekur áhorfandinn við. Svartholshraukarnir eru hins vegar dularfyllri og það heppnast ágætlega að skapa svart rými í hugskoti áhorf- andans, myrkrið sem maður veit að býr inni í hraukunum þó það sjáist ekki í raun nema sem svartur lítill hringur. Einar Ben okkar tíma Einar Ben okkar tíma sagðist Jón Sæmundur Auðarson, sem nú sýnir verk undir stiganum í i8, vera í viðtali og vísaði þar til fossasölu beggja að- ila. Það er þó langt frá því að hægt sé að leggja að jöfnu myndband af fossi og fossinn sjálfan sem betur fer en myndbönd Jóns Sæmundar eru heillandi engu að síður, hvort sem þau eru risastór eins og fossinn sem sýndur var á Morgunblaðshúsinu gamla, eða lítill foss undir stiga. Þessi einföldu verk vísa bæði til sögu íslenskrar landslagsmálunar, náttúr- unnar sjálfrar, tæknivæðingar sam- félagsins og afleiðinga hennar. Auk þess eru sjónræn áhrif þeirra mögn- uð, falleg og jafnvel húmorísk eftir aðstæðum. Hugarleiftur Hugarleiftur nefnist sýning bandaríska ljósmyndarans Diane Neumaier og gríska rithöfundarins Christos Chrissopoulos sem nú má sjá í Listasafni Reykjavíkur, Hafn- arhúsi. Líkt og hjá Tuma og Haraldi er útgangspunkturinn hversdagsleg- ir hlutir í nánasta umhverfi okkar en útkoman er ólík. Sýningin saman- stendur af ljósmyndum og textum sem unnin voru í Reykjavík sumarið 2000. Fjöldi ljósmynda sýnir annars vegar útilistaverk, sum þekkt, önnur minna og hins vegar hanska og vett- linga sem fólk hefur glatað á ferðum sínum og liggja nú stakir í reiðileysi, í grasi, á götu, milli fífla, í ræsinu. Textar Christos eru vangaveltur um lífið og tilveruna, hann skapar ónafn- greinda karlkyns persónu sem geng- ur um og á óvænt stefnumót við fólk og staði. Á sýningunni er mikill fjöldi mynda og texta, hún krefst því tal- verðrar þolinmæði af áhorfendum. Myndirnar eru allar svipaðar að stærð og eftir að skoða þær fyrstu kemur fátt á óvart. Hugmyndin er að ég held að sýna mögulega birtingar- máta hins ljóðræna, listræna og heimspekilega í umhverfinu. Vissu- lega eru útilistaverkin og hanskarnir falleg verksummerki um mannlega tilvist. Afstaða listakonunnar til lista- verkanna er þó ekki ljós, ég get túlk- að hana sem jákvæða, sem hyllingu á fyrirbærinu útilistaverkinu, eða sem hálfgert háð, á þessa (suma hverja) hálf-umkomulausu þrívíðu hluti á stöplum sem eru ekki í neinum tengslum við umhverfi sitt. Samband ljósmyndanna við texta Christos sem eru lausir við kaldhæðni bendir þó til hins fyrra. Textar Christos eru heim- spekilegir og persóna þeirra upp- götvar í sífellu eitthvað um lífið í gegnum stefnumót sín, sumt af því frekar langsótt. Hefðbundin fram- setning þessara verka virkar ekki hvetjandi á áhorfendur og að ósekju hefði mátt fækka bæði textum og myndum eða huga betur að fjöl- breyttari uppsetningu. Eins myndu verkin, ekki síst textarnir, líklega njóta sín betur í bókarformi. Brottfarar- staður: hvers- dagsleikinn MYNDLIST Kúlan, Listasafn Reykjavíkur – Ásmundarsafn Til 16. febrúar. Ásmundarsafn er opið daglega frá kl. 13–16. MYNDBANDSVERK, TUMI MAGNÚSSON i8 Til 8. mars. Opið fimmtudaga og föstu- daga 11–18, laugardaga 13–17. BLÖNDUÐ TÆKNI, HARALDUR JÓNSSON JÓN SÆMUNDUR AUÐARSON Listasafn Reykjavíkur – Hafnarhús Til 16. mars. Hafnarhúsið er opið alla daga vikunnar frá kl. 11–17 og til kl. 18 á fimmtudögum. HUGARLEIFTUR, LJÓSMYNDIR OG TEXTAR, DIANE NEUMAIER OG CHRISTOS CHRISSOPOULOS Morgunblaðið/Árni Sæberg Frá Hugarleiftri, sýningu Listasafns Reykjavíkur. Morgunblaðið/Árni Sæberg Frá sýningu Tuma Magnússonar. Ein af ljósmyndum Haraldar Jónssonar í i8. Ragna Sigurðardóttir ÆVISAGNAHÖFUNDURINN Claire Tom- alin hlaut á þriðjudag hin virtu Whitbread verðlaun er bók hennar „Samuel Pepys: The Unequalled Self“ var valin bók ársins. Bók Tomalin hafði áður verið valin besta verkið í flokki ævisagna, en val á bestu bókinni í hverjum hinna fimm flokka Whitbread verð- launanna – ævisagna, skáldsagna, barna- bóka, fyrstu skáldverka og ljóðabóka – er jafnan tilkynnt nokkrum vikum áður en bók ársins er valin úr flokki þessara fimm. Það vakti töluverða athygli breskra fjöl- miðla að að þessu sinni kepptu hjón um Whit- bread verðlaunin og hefur sú staða ekki kom- ið upp áður. En bæði Tomalin og eiginmaður hennar Michael Frayn hlutu verðlaun, hvort í sínum flokki, Tomalin, líkt og áður sagði í flokki ævisagna og Frayn fyrir bók sína Spies í flokki skáldsagna. Að mati dómnefndar var bók Tomalin „stórbrotin, mannúðleg og samúðarfull mynd“ af Pepys. Höfundurinn sjálfur var að vonum ánægður með verðlaunin, sem nema 3,2 milljónum króna, og neitaði því stað- fastlega að metingur hefði gert vart við sig milli þeirra hjóna. „Maðurinn minn var ánægðari en ég,“ sagði Tomalin sem telur mikilvægt að bók eins og hennar hafi unnið verðlaunin. „Eitt af því sem gleður mig hvað mest við gott gengi bókarinnar er að hún er „hrein“ bók. Hún er ekki tengd sjónvarps- seríu eða kvikmynd, heldur er bara eitthvað sem ég skrifaði ein við skrifborð mitt og á fjölda bókasafna. Það er uppörvandi að vita að bók eins og þessi, sem ekki er tengd nein- um töfraljóma, geti orðið verðlaunabók.“ Tomelin er í hópi virtustu ævisagnahöf- unda og hefur þegar sent frá sér ævisögur Mary Wollstonecraft, Katherine Mansfield og Jane Austen við mikið lof gagnrýnenda. Tomalin hlýtur Whitbread-verðlaunin Reuters Verðlaunahafinn Claire Tomalin (önnur frá vinstri) og Michael Frayn (henni á vinstri hönd) í góðum félagsskap. Hjónin voru bæði tilnefnd til Whitbread-verðlaunanna að þessu sinni. HUBERT Dobrzaniecki opnar mál- verkasýningu í Listasafni Borg- arness á laugardag kl. 15. Hubert sýnir olíumálverk og grafík frá ár- unum 1999–2002. Hubert Dobrzaniecki fæddist ár- ið 1967 í Póllandi. Hann er ljóð- skáld, rithöfundur, listmálari og látbragðsleikari, og segist hann hafa komið til Íslands til að skemmta fólki með látbragðsleik eftir að hann lauk námi í Lát- bragðs- og listaakademíunni í Per- nambuco. Tvær bækur hafa verið gefnar út á Íslandi eftir Hubert: Ljóð út úr skápnum árið 1999 og Árstíðirnar árið 2000. Einnig eru nýútkomnar tvær bækur eftir Hu- bert í Póllandi, ljóðabók og safn smásagna, og er þar m.a. að finna smásögu sem gerist á Íslandi. Ljóðabókin Árstíðirnar verður fá- anleg á opnuninni í Listasafni Borgarness. Ewa Tosik-Warszawiak og nem- endur hennar, Anna María Grön- feldt, Ágústa Hrund Þorgeirsdóttir, Ásta Þorsteinsdóttir, Unnur Þor- steinsdóttir og Þorsteinn Valdi- marsson, flytja nokkur verk á fiðlu og selló. Sýningin er opin virka daga frá 13–18 og til kl. 20 á þriðjudags- og fimmtudagskvöldum. Sýningin stendur til 26. febrúar. Hubert Dobrzaniecki Olíu- og grafíkverk í Borgarnesi Borgarskjalasafn Reykjavíkur, Grófarhúsi Sýningunni í Borgarskjalasafni Reykjavíkur um stríðsárin, Reykja- vík í hers höndum, lýkur á sunnudag. Á sýningunni eru skjöl, munir og ljósmyndir frá veru hersins í Reykjavík 1941–1944. Ljósmyndirn- ar fimmtíu hafa fæstar sést áður á Íslandi, en þær veita innsýn í dvöl Bandaríkjahers í Reykjavík á árun- um 1941–1944. Sýningin er opin alla daga frá kl. 12–17. Aðgangur og sýningarskrá er ókeypis. Gallerý Hár og List, Strandgötu 39, Hafnarfirði Sýningu Díönu Hrafnsdóttur á leirverkum lýkur á laugardag. Sýningin er opin virka daga frá kl. 9–18, á laugardag kl. 10–17. Sýningum lýkur ♦ ♦ ♦

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.