Morgunblaðið - 10.02.2003, Blaðsíða 15

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 10. FEBRÚAR 2003 15
FRÁ Bjargtöngum að Djúpi er
myndarleg og falleg ritröð, sem
flytur jafnan fróðlegt og skemmti-
legt efni. Svo er og að þessu sinni.
Sigurður Gylfi Magnússon á hér
fremst í riti athyglisverða grein, er
hann nefnir Af skáldyrðingum. Þar
eru dagbækur Magnúsar Hj.
Magnússonar bornar saman við
Skáldið á Þröm, bók Gunnars M.
Magnúss og Heimsljós Laxness.
Sigurður hefur áður birt dagbæk-
ur, sjálfsævisögu og kveðskap
Magnúsar (Kraftbirtingarhljómur
Guðdómsins og er ritgerð þessi að
hluta til unnin upp úr inngangs-
kafla að því riti).
Þá tekur við ritgerðin Sjöundá
og Skor á Rauðasandi eftir Ara Ív-
arsson frá Melanesi. Þetta er gríð-
armikil ritgerð (38 bls.) og ein-
staklega vel gerð á alla lund. Hún
er í senn landlýsing með miklum
fjölda örnefna, búskaparsaga og
ábúendatal ásamt ýmsu öðru. Höf-
undur er frá Melanesi, jörð sam-
liggjandi Sjöundá og er nauða-
kunnugur öllum landsháttum.
Líkast til er hann eini núlifandi Ís-
lendingurinn, er gæti skrifað þessa
frásögn. Höfundur hefur greini-
lega lagt mikla vinnu í heimilda-
könnun. Þá er ekki minnst um vert
hversu ágætlega ritfær þessi al-
þýðumaður er. Hann á raunar
fleiri ritgerðir með sama aðals-
merki í þessari ritröð. Í fjórða
bindi er t.a.m. löng ritgerð, Þing-
mannaheiði og fleiri fjöll. Fimmtíu
ár frá lagningu vegar yfir Þing-
mannaheiði. Í þriðja bindi er 45
bls. ritgerð, Kirkjur í Saurbæ á
Rauðasandi. Í öðru bindi, Að-
drættir og önnur ferðalög Rauð-
sendinga. Og í fyrsta bindinu er að
finna Nokkrar bernskuminningar
af Rauðasandi.
Ekki finnst mér fráleitt, að þeir
sem yfir verðlaunum eða öðrum
heiðri ráða kynni sér skrif þessa
manns. Hafliði Jónsson frá Eyrum
heldur hér áfram frásögnum sín-
um af sérkennilegu fólki (Við
Brellurætur III) og er skemmti-
legur sem fyrr.
Nafni hans Magnússon rekur
hér minningar sínar og er með
langan gamanmálaþátt. Þar er nóg
til að koma lesandanum í gott
skap.
Nokkrar fleiri smágreinar eru í
þessu riti að ógleymdum miklum
fjölda gamalla mynda, sem fengur
er að.
Tímaritið Mannlíf og saga fyrir
vestan kemur nú út í ellefta sinn,
gefið út af sama forlagi og undir
sömu ritstjórn. Þar er líka margt
bitastætt að finna. Stærsta inn-
leggið á Kristján Jón Guðnason.
Það er síðari hluti mikillar frá-
sagnasyrpu, sem höfundur nefnir
Af móður minni. Eru það einkar
áhugaverðar frásagnir og
skemmtilegar að lesa. Kjartan
Theophilus Ólafsson segir hér frá
sjómennskuárum sínum. Ingvaldur
Nikulásson er með Sagnir frá
Bíldudal. Það er mikill sagnabálk-
ur, sem komið hefur í nokkrum
hlutum í fyrri heftum. Hér birtist
þriðji hlutinn og lýkur þar að
segja frá nítjándu öldinni. Vest-
firskar sagnir reka lestina. Sem
fyrr er hér mikill fjöldi gamalla og
forvitnilegra mynda.
Ástæða finnst mér til að vekja
athygli á þeirri merku fræðastarf-
semi sem fram fer á Hrafnseyri
undir forystu Hallgríms Sveins-
sonar. Hann hefur bersýnilega
haft lag á að að virkja til ritstarfa
allmarga Vestfirðinga, sem áreið-
anlega hefðu ekki farið að stinga
niður penna án hvatningar og til-
styrks hans. Og í ljós hefur komið,
að meðal þeirra eru margir prýði-
lega ritfærir menn og í mörgum
tilvikum er frásögn þeirra á bráð-
skemmtilega rituðu vestfirsku tal-
máli. Þá er mikilsvert um hina
miklu myndasöfnun, sem Hall-
grímur hefur greinilega lagt
áherslu á.
Líklega eru Vestfirðingar mestu
húmoristar landsins. Þessi tvö rit
(og forverar þeirra) bera því
glöggt vitni. Ég hlakka ávallt til að
fá vestfirsku ritin í hendur.
Fróðleikur
vestan
úr fjörðum
BÆKUR
Þjóðleg fræði
Ritstj.: Hallgrímur Sveinsson. Vestfirska
forlagið, Hrafnseyri, 2002, 171 bls.
FRÁ BJARGTÖNGUM AÐ DJÚPI 5
Sigurjón Björnsson
80 bls.
MANNLÍF OG SAGA FYRIR VESTAN
SJÓNLEIKHÚSIÐ, sem er lítill
leikhópur sem hefur starfað frá 1996,
hefur það sem eitt af yfirlýstum
markmiðum sínum að leikgera ævin-
týri. Þessu markmiði sínu fylgir leik-
húsið nú eftir með því að sviðsetja æv-
intýrið góðkunna um stígvélaða
köttinn. Aðstandendur Sjónleikhúss-
ins vilja „nálgast uppsetningu verka
sinna út frá barninu sjálfu,“ eins og
það er orðað í leikskrá; spurt er
hvernig krakkar vinna leiksýningar
sínar og unnið út frá aðferðum þeirra.
Slík aðferðafræði er allrar virðingar
verð og markmiðið líklega að ná betur
til krakkanna í hópi áhorfenda en ella.
Hins vegar er það ekki síst þættir
sem krakkar hafa sjaldnast á valdi
sínu sem lyfta sýningunni upp og gera
hana skemmtilega, svo sem hin gríp-
andi tónlist Valgeirs Skagfjörð og lit-
skrúðug leiktjöldin sem nýtt eru á
fjölbreytilegan máta í sýningunni.
Leikararnir þrír sem taka þátt í
þessari sýningu, Stefán Sturla Sigur-
jónsson, Jakob Þór Einarsson og
Hinrik Hoe, birtast áhorfendum fyrst
í hlutverkum þriggja drengja sem
ætla að leika ævintýrið um stígvélaða
köttinn – og hefjast síðan handa.
Leikgerðin, sem er skrifuð á þá Stef-
án Sturlu og Valgeir Skagfjörð, sem
einnig leikstýrir sýningunni, er æv-
intýrinu trú og megináhersla er lögð á
ráðsnilld kattarins góða, eins og vera
ber. Nokkrum smáatriðum er hnikað
til í þeim tilgangi að færa nær íslensk-
um aðstæðum líklega, svo sem að láta
köttinn færa kónginum rjúpur en
ekki kanínu, eins og hann gerir í
þeirri útgáfu af ævintýrinu sem til er
á mínu heimili (í ævintýrasafninu
Einu sinni var…). (Í því sambandi má
geta þess að troðnir hvítir ullarsokkar
sómdu sér vel í hlutverki dauðra
rjúpna!) Þá gefur kötturinn húsbónda
sínum nafnið „greifinn af Allabadderí
Fransí, koppur undir rúmi til að pissa
í“ sem vakti mikla og endurtekna
lukku hjá áhorfendum og án efa mun
meiri lukku en hefði hann heitið „her-
toginn af Karraba,“ eins og í áður-
nefndri bók.
Leikararnir þrír náðu vel til
barnanna á þessari sýningu og er
ástæða til að hrósa Stefáni Sturlu sér-
staklega fyrir kraftmikinn og lifandi
leik. Jakob Þór var líka snöfurmann-
legur í hlutverki kattarins og Hinrik
Hoe var sannfærandi sem ráðleysis-
legur malarasonur sem feginn lætur
örlög sín í hendur kisa. Tónlist Val-
geirs er sem áður segir bæði grípandi
og skemmtileg en varla er þó hægt að
hrósa þeim þremenningum mjög fyrir
sönginn … Valgeir Skagfjörð er
sannarlega „maðurinn á bak við tjöld-
in“ hér, höfundur leikgerðar (ásamt
Stefáni Sturlu), tónlistar og leikstjóri,
og getur hann verið sæmilega sáttur
við sinn hlut. Að mínu mati hefði þó
hlutur Valgeirs mátt vera stærri, það
hefði til að mynda verið gaman að sjá
hann sjálfan á sviðinu í tónlistaratrið-
unum, að spila og syngja, því hann
syngur mun betur en hinir ágætu
leikarar hans hér gera.
Sýningartíminn er stuttur og því
tilvalið að bjóða yngstu áhorfendun-
um, sem ekki hafa mjög mikið kyrr-
setuþol, í leikhúsið og ekki spillir fyrir
að á eftir sýningu er öllum boðið upp á
frostpinna.
„Góð skemmtun fyrir yngstu áhorfendurna,“ segir um Stígvélaða köttinn.
Kötturinn
ráðsnjalli
LEIKLIST
Sjónleikhúsið
Handrit: Stefán Sturla Sigurjónsson og
Valgeir Skagfjörð. Tónlist og leikstjórn:
Valgeir Skagfjörð. Leikarar: Hinrik Hoe,
Jakob Þór Einarsson og Stefán Sturla.
Leikmynd og búningar: Leikhópurinn.
Lýsing: Kári Gíslason. Litla svið Borg-
arleikhússins 8. febrúar
STÍGVÉLAÐI KÖTTURINN
Soffía Auður Birgisdóttir
DANSKA forlagið
Syddansk Uni-
versitetsforlag
hefur gefið út
Björns sögu Hít-
dælakappa í rit-
stjórn Aldísar Sig-
urðardóttur
mag.art. Þýðingin
er afrakstur af
kennslustarfi Aldísar við Institut for
Sprog og Kommunikation í Kaup-
mannahöfn en hún þýddi söguna
ásamt nemendum
sínum veturinn
1998. Fyrri þýðing
sögunnar er frá
1874 og því var
tímabært að end-
urskoða hana að
sögn útgefand-
ans. Bókin er 90
bls.
Þá hefur forlag-
ið einnig gefið út Talt og Skrevet, úr-
val fyrirlestra og greina eftir dr. Finn-
boga Guðmundsson, fyrrverandi
landsbókavörð. Efni greinanna fjallar
um íslenskar miðaldabókmenntir.
Bókin er 114 bls.
Fornsögur og
fornfræði