Morgunblaðið - 14.04.2003, Blaðsíða 18

18 MÁNUDAGUR 14. APRÍL 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
FYRIR 20 árum var það samdóma álit
ríkisvaldsins og bænda eða landeigenda
að nauðsynlegt væri að koma á hreint
hvar eignarmörk landa lægju við brún há-
lendisins. Óvissa var um eignarrétt, hvað
á ríkið, sveitarfélög eða einstaklingar?
Mikilli undirbúningsvinnu fulltrúa bænda
og ríkisvaldsins lauk á síðasta áratug og
var samkomulag um stefnuna. Bún-
aðarþing og fleiri aðilar fjölluðu um málið
og voru því sammála.
Núverandi ríkisstjórn ákvað að ljúka
þessu máli og leggja línur til framtíðar.
Niðurstaðan varð að leggja fyrir Alþingi
frumvarp þar sem komist var að sam-
komulagi um að þjóðlendan, það land sem
enginn gæti sannað eignarrétt sinn á,
væri eign ríkisins og væri í umsjá forsæt-
isráðuneytisins. Þá var samhliða ákveðið
að flytja frumvarp sem stækkaði sveit-
arfélögin til jökla. Það var gert til þess að
tryggja að landeigendur og bændur færu
með þann rétt sem þeir hafa haft á af-
réttum landsins í þúsund ár og að allt land
heyrði undir sveitarfélög. Þessi frumvörp
fengu misjafnar viðtökur í þinginu, þjóð-
lendumálið fékk nánast enga umræðu og
var samþykkt með öllum atkvæðum. Aft-
ur á móti blossuðu upp gamlar deilur
vegna stækkunar sveitarfélaga og þess
afnotaréttar sem bændum var tryggður
að afréttunum. Þar fóru fremstir í flokki
þá úrskurði, ekk
lýst eignarmörk
fögnuðum við stj
auðvitað ekki sís
urstaðan var me
ákváðu hins veg
nokkrum atriðum
nógu skýr. Það o
og mörgum öðru
taldi einnig miki
ákveðin atriði til
framtíðar. Hann
islögmann og vit
um mikilvægi þe
fengju ekki lögg
Þessi ákvörðun v
með málið fyrir
kynnti það í ríkis
þar tvisvar eða þ
Framsóknarf
setja löggjöf sem
hreint og tryggð
lýstum eignarré
þingmenn Samfylkingarinnar og vinstri
manna. Niðurstaðan varð sú að þessi lög-
gjöf var samþykkt, þjóðlendan með öllum
greiddum atkvæðum og stækkun sveitar-
félaganna með atkvæðum framsóknar- og
sjálfstæðismanna gegn atkvæðum vinstri
manna.
Fjármálaráðherra, sem fer með fram-
kvæmd þessarar löggjafar, skipaði kröfu-
gerðarhóp eða þjóðlendunefnd, sem
skyldi draga línurnar milli eignarjarða og
þjóðlendunnar. Mjög mörgum brá við er
nefndin skilaði sinni fyrstu tillögu í Árnes-
þingi þar sem í mörgum tilfellum var
dregin lína um eignarjarðir landeigenda.
Þar töldum við ekki unnið eftir þeim
markmiðum er lögin settu. Forsætisráð-
herra skipaði hins vegar óbyggðanefndina
sem jafnframt hóf sína rannsóknarvinnu
og störf af krafti, þó að það drægist nokk-
uð að úrskurður hennar kæmi til fram-
kvæmda. Þegar fyrstu úrskurðir í Árnes-
sýslu féllu þá voru menn nokkuð sáttir við
Þjóðlendumálið
Eftir Guðna Ágústsson „Við framsóknarmenn sjáum
ástæðu til þess að vera að ta
arland af bændum landsins, þ
stætt stefnu og skoðunum ok
gegnum tíðina.“
Á SÍÐUSTU árum, í stjórnartíð Fram-
sóknar- og Sjálfstæðisflokks, hefur at-
vinnulíf á Íslandi eflst til muna. Skatt-
hlutfall hefur lækkað hjá hinum almenna
skattgreiðanda og á sama tíma hefur
skattgreiðendum fjölgað. Lækkun skatt-
hlutfalls hefur leitt til aukinnar atvinnu-
þátttöku og því stuðlað að eflingu at-
vinnulífsins. Afleiðingin er aukinn hag-
vöxtur, ný störf og stórbætt lífskjör í
landinu. Framsóknarfólk telur svigrúm
hafa skapast til að styrkja velferðarkerfið
enn frekar sem og að jafna lífskjör. Með
þeim stóriðjuframkvæmdum og virkj-
unum sem ráðist hefur verið í gerir
Framsóknarflokkurinn ráð fyrir að í lok
næsta kjörtímabils verði ávinningurinn af
framkvæmdunum milli 20 og 25 milljarða
króna. Þennan ávinning leggur Fram-
sóknarflokkurinn til að færa skuli þegn-
um þjóðarinnar m.a. með eftirfarandi
hætti:
1) Lækka tekjuskattsprósentuna í það
sem hún var þegar staðgreiðslukerfið var
tekið upp, í 35,2%, eða um 3,35%. Þessar
aðgerðir verða gerðar í tengslum við gerð
kjarasamninga þar sem áhersla verður
lögð á hækkun lægstu launa.
2) Ótekjutengdar barnabætur verða
greiddar með öllum börnum til 16 ára
aldurs og verða þær 36.500 krónur og
tvöföld sú upphæð fram að 7 ára aldri,
ingu 9,3% hærri
mánuði.
Virðisaukask
Kostnaður við
verið reiknaður
þeim útreikning
arðar krónur. E
kjörtímabilinu t
urinn að næsta s
sónuafsláttinn, e
því í 16 milljörðu
urinn vill einnig
niður virðisauka
hefur verið gert
af því verið góð.
Framsóknarflok
hægt að hækka
ilanna og þá sér
eins og sjá má a
Þar sést að ráðs
hækka mest hlu
skyldufólki og þ
in.
þ.e. 73.000 krónur.
3) Hækka frítekjumark barnabóta.
Skoðum tölulegar staðreyndir miðað
við forsendur 1 og 2.
Stórauknar
ráðstöfunartekjur
Einstaklingur/Einstætt foreldri
– Einstaklingur með 100.000 króna
mánaðarlaun hefur til ráðstöfunar í dag
85.817 krónur á mánuði. Miðað við breyt-
ingartillögur Framsóknarflokksins væri
hann með 89.033 krónur, eða 3,7% hærri
ráðstöfunartekjur á mánuði. Ef ein-
staklingurinn þénar 200.000 krónur á
mánuði fengi hann 4,4% hærri ráðstöf-
unartekjur á mánuði.
– Einstætt foreldri með 100.000 króna
mánaðarlaun, með barn yngra en 7 ára,
hefur í ráðstöfunartekjur í dag 101.717
krónur á mánuði en eftir breytingar
110.599 krónur, eða 9,2% hærri ráðstöf-
unartekjur. Ef einstaklingurinn þénar
200.000 krónur á mánuði hefur hann eftir
breytingu 7,9% hærri ráðstöfunartekjur
á mánuði.
Hjón
– Hjón með 3 börn, 2 yngri en 7 ára og
eitt milli 7 og 16 ára, sem þéna samtals
200.000 krónur á mánuði hafa til ráðstöf-
unar í dag 200.020 krónur en eftir breyt-
ingar 221.625 krónur, eða 10,8% hærri
ráðstöfunartekjur á mánuði. Ef sömu
hjón þéna samtals 400.000 krónur á mán-
uði hafa þau til ráðstöfunar eftir breyt-
Hvað þýðir skattastefna
Eftir Birnu Margréti
Olgeirsdóttur
EINN helsti talsmaður Samfylking-
arinnar, Ingibjörg Sólrún Gísladóttir, lét
þau orð falla á svokölluðu Vorþingi þeirra
fylkingarmanna að eitt af hennar fyrstu
verkum í ríkisstjórn yrði að taka Ísland út
af lista sem hún kallaði lista hinna stað-
föstu. Það sem felst meðal annars í því að
eiga sæti á umræddum lista er skuldbind-
ing um að taka þátt í uppbyggingunni í
Írak að stríði að loknu. Er það einna þýð-
ingarmesta atriðið gagnvart Íslandi sem
ákveðið hefur að verja 300 milljónum í
uppbyggingarstarfið. Ekki er óraunhæft
að ætla og sjálfsagt vona flestir að þegar
ríkisstjórn verður mynduð í vor verði
átökum í Írak að fullu lokið. Ný rík-
isstjórn myndi gera sig að viðundri í sam-
félagi þjóðanna með því að fylgja tillögu
talsmannsins.
Sú var tíð að íslenskir kratar tóku
ábyrga afstöðu í alþjóða- og öryggis-
málum. Nú er arfleifð Gylfa Þ. og Emils
komin í hendur herstöðvaandstæðinga, en
nýi talsmaðurinn kemur einmitt úr þeirra
segja, boðlegt tæ
á 21. öldinni.“ Þe
mæli. Það hlýtur
að þessi talsmað
undir neinum kr
hernaðaraðgerði
að geta stutt her
stutt aðgerðir til
illræmdasta harð
ur milljónir man
Hvenær getur h
getur ekki stutt
vopna hættulega
ur undir höndum
dæmis töldu vop
röðum. Hið sama má raunar um formann
flokksins og formann þingflokksins. For-
ingjar krata voru í eina tíð eindregnir
stuðningsmenn vestrænnar samvinnu á
sviði öryggismála og hafði sá stuðningur
mikið um það að segja að öryggi Íslands
var tryggt á vályndum tímum með aðild
að NATO og varnarsamningi við Banda-
ríkin. Nú er öldin önnur og aðrir vindar
blása meðal íslenskra krata.
Í Kastljósi Ríkissjónvarpsins á dög-
unum opinberaðist afstaða talsmannsins
til öryggismála þegar hann sagði í um-
ræðum um Íraksmálið að ,,stríð er ekki
eitthvað sem að er, hvað eigum við að
Viljum við ábyrgðarla
Eftir Ingva Hrafn Óskarsson „Sú var tíð að íslenskir kratar
ábyrga afstöðu í alþjóða- og ö
málum og studdu vestræna s
en nú er arfleifð Gylfa Þ. og Em
in í hendur herstöðvaandstæð
SAMEINING BANKA
Samningar um sameiningu Bún-aðarbanka Íslands og Kaup-þings banka, sem undirritaðir
voru sl. laugardag koma í sjálfu sér
ekki á óvart, þótt hitt hafi kannski
komið mönnum í opna skjöldu hversu
hratt var gengið til verks, eftir að
S-hópurinn svonefndi náði samning-
um um kaup á verulegum hluta hluta-
fjár í Búnaðarbankanum.
Með sameiningu þessara tveggja
banka er verið að sameina viðskipta-
banka og fjárfestingarbanka. Fyrir-
myndin að því er að sjálfsögðu sam-
eining Íslandsbanka og FBA fyrir
nokkrum árum. Sú sameining hefur
skilað góðum árangri og þess vegna
kannski ekki við öðru að búast en
áherzla yrði lögð á sameiningu þeirra
tveggja banka, sem nú er um að
ræða.
Vöxtur Kaupþings banka hefur
verið mjög ör og margir hafa sett
spurningamerki við svo skjótan vöxt.
En eins og Morgunblaðið hefur áður
bent á hlýtur sú staðreynd að vega
þungt í slíkum umræðum, að Kaup-
þing banki fór í gegnum nákvæma
skoðun sænska fjármálaeftirlitsins
fyrir nokkrum mánuðum og fékk í
kjölfar þess heimild til að festa kaup
á sænskum banka.
Ganga má út frá því sem vísu, að
eitthvað verði um uppsagnir vegna
sameiningar bankanna tveggja. Bún-
aðarbankinn hefur byggt upp um-
fangsmikla fjárfestingarbankastarf-
semi og þess vegna má gera ráð fyrir,
að á því sviði gefist tækifæri til hag-
ræðingar í sameinuðum banka. Að
öðru leyti má gera ráð fyrir að kostir
sameiningar skili sér á öðrum svið-
um, svo sem í hagstæðari lánakjörum
hins sameinaða banka, sparnaði í
tölvukerfum o.s.frv.
Gera má ráð fyrir, að töluverðar
umræður verði um frekari samein-
ingar í bankakerfinu í framhaldi af
því samkomulagi, sem undirritað var
sl. laugardag. Þar blasir við spurning
um sameiningu Landsbanka og Ís-
landsbanka eða einhvers konar að-
koma sparisjóðanna að frekari end-
urskipulagningu fjármálakerfisins.
Þegar hér er komið sögu vakna
ýmsar spurningar um þróun mála. Er
það heppilegt fyrir íslenzkt þjóðfélag
að hér verði einungis tveir bankar
svo og allmargir sparisjóðir? Svarið
við þeirri spurningu er ekki alveg
einfalt. Annars vegar er hægt að
færa rök að því að með enn frekari
sameiningu sé hægt að ná fram enn
meiri sparnaði í rekstri fjármálakerf-
isins. Sá sparnaður yrði þá að vera
meira en orðin tóm gagnvart við-
skiptavinum bankanna. Hann yrði að
vera áþreifanlegur.
Hins vegar má spyrja hvort það sé
heppilegt fyrir fyrirtæki og einstak-
linga að eiga ekki nema tveggja kosta
völ fyrir utan sparisjóðina. Margir
munu áreiðanlega telja hættu á að lít-
ið verði um raunverulega samkeppni
á milli tveggja stórra eininga. Á hinn
bóginn er á það að líta að nú orðið eru
stórar einingar í þessu fámenna sam-
félagi yfirleitt ekki nema tvær til
þrjár og kannski ekki við því að búast
að slíkt fámenni, sem hér er standi
undir fleiri einingum í fjármálakerf-
inu. Það eru m.ö.o. bæði kostir og
gallar við frekari sameiningu.
Því miður virðist þess ekki að
vænta, að erlendir bankar verði val-
kostur í þessum efnum nema fyrir
stærri fyrirtæki, þannig að sam-
keppnin úr þeirri átt verður alltaf
takmörkuð.
Gera má ráð fyrir, að samkeppnis-
yfirvöld muni hafa ýmislegt við hugs-
anlega sameiningu Íslandsbanka og
Landsbanka að athuga og þá ekki
sízt vegna yfirburðastöðu þessara
tveggja banka í gjaldeyrisviðskiptum
þjóðarinnar.
VINSTRI STJÓRN?
Niðurstöður í skoðanakönnun Fé-lagsvísindastofnunar, sem
Morgunblaðið birti sl. laugardag svo
og í skoðanakönnun Gallup, sem
RÚV skýrði frá í gær, gefa til kynna
að stjórnarflokkarnir tveir, Sjálf-
stæðisflokkur og Framsóknarflokk-
ur, gætu tapað meirihluta sínum á
Alþingi í þingkosningunum 10. maí
nk.
Í umræðum forystumanna stjórn-
málaflokkanna í Kastljósi Ríkissjón-
varpsins í gærkvöldi lýsti Davíð
Oddsson forsætisráðherra þeirri
skoðun sinni, að færu kosningarnar
á þennan veg lægi beint við að
mynduð yrði ríkisstjórn Sam-
fylkingar, Vinstri grænna og Frjáls-
lynda flokksins. Undir þetta sjón-
armið Davíðs Oddssonar tók
Steingrímur J. Sigfússon mjög
eindregið, Ingibjörg Sólrún Gísla-
dóttir virtist vilja halda fleiri mögu-
leikum opnum, en Halldór Ásgríms-
son tók af skarið að því er
Framsóknarflokkinn varðaði og
sagði að yrðu úrslit kosninganna
með þessum hætti yrði Framsókn-
arflokkurinn ekki aðili að ríkis-
stjórn.
Þetta eru athyglisverðar umræð-
ur en auðvitað er það viðhorf, sem
fram kom hjá forystumönnum rík-
isstjórnarinnar rétt; það væri rök-
rétt niðurstaða af kosningaúrslitum
af þessu tagi, að mynduð yrði
þriggja flokka stjórn Samfylkingar,
Vinstri grænna og Frjálslyndra.
Innan þessara þriggja flokka
mundi verða sterk krafa um að þeir
tækju höndum saman. Þá væri kom-
in upp mjög svipuð staða og sumarið
1971, þegar þáverandi Viðreisnar-
stjórn Sjálfstæðisflokks og Alþýðu-
flokks missti meirihluta sinn á Al-
þingi. Í kjölfarið var mynduð vinstri
stjórn þriggja flokka. Hún hrökkl-
aðist að vísu frá tæpum þremur ár-
um síðar og skildi eftir sig óðaverð-
bólgu, sem tók tvo áratugi að kveða
í kútinn og utanríkis- og öryggismál
þjóðarinnar í algeru uppnámi.
Með því að stefna landsmálum í
þann farveg væri þjóðin augljóslega
að taka mikla áhættu, þótt aðstæður
séu aðrar nú en þá.