Morgunblaðið - 12.05.2003, Side 29

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 12. MAÍ 2003 29
ERLENT
ÞAÐ var mikill hátíðarbragur yf-
ir þessum glæsilegu tónleikum í
Íþróttahöllinni á Akureyri í gær.
Tilefni hátíðarinnar voru nokkur,
tíu ára afmælisár Sinfóníuhljóm-
sveitar Norðurlands, þrjátíu ár liðin
frá því að Kór Langholtskirkju var
stofnaður, en eins og fram er komið
var kórinn þátttakandi í tónlistar-
flutningnum, jafnframt upphafi enn
einnar glæsilegrar Kirkjulistaviku í
Akureyrarkirkju. Á slíkum stórhá-
tíðum er gjarnan tjaldað öllu því
besta sem völ er á og hygg ég ekki
ofsagt að það hafi sannarlega verið
gert að þessu sinni.
Sálumessa Verdis er í raun í tón-
listarlegum skilningi ópera, drama,
þótt hún fylgi hinum kirkjulega
texta sem Píus páfi ákvað árið 1570
að notaður yrði í minningarmessum
um hina framliðnu á allrasálna-
messudegi kaþólsku kirkjunnar.
Eftir að Verdi frumflutti „messuna“
27. maí 1874 í Kirkju heilags Mark-
úsar flutti hann sig næst yfir í Scala
og endurtók flutninginn þar við
minni hrifningu kirkjuyfirvaldsins
og meiri vinsældir alþýðunnar.
Verdi var talinn lítill trúmaður og
skoðanir hans á frelsun Norður-
Ítalíu undan veldi austurrísku
Habsborgaranna áttu meiri þátt í
tilurð verksins en mann grunar. Því
frá táningsaldri hafði Verdi hrifist
mjög af hinum vinsæla ítalska rit-
höfundi Alessandro Manzoni og sér
í lagi af bók hans „I Promessi
sposi“, sem kveikti mikinn eld hjá
honum og fleiri löndum hans til að
losa sig við erlendu drottnarana.
Dýrkun Verdis á Manzoni var svo
mikil að þegar hann dó af slysförum
27. maí 1873 skrifaðiVerdi forleggj-
ara sínum, Ricordi, og tilkynnti að
sálumessu í minningu Manzoni ætl-
aði hann að semja og flytja þegar ár
yrði liðið frá dauða hans. Þess má
geta að rithöfundurinn var ekki í
dáleikum kaþólsku kirkjunnar og
hefur það sjálfsagt í upphafi valdið
því m.a að litið var á þessa sálu-
messu kirkjulegu hornauga. En
sálumessan flaug frá manni til
manns og landi til lands. Meira að
segja puðruðu þorpslúðurþeytarar
á Ítalíu hluta úr verkinu af ein-
skærri hrifningu sjálfra sín en
minni hjá tónskáldinu. Það var
merkilegt að það þurfti lúterstrúar-
manninn og tónsnillinginn Brahms
til að kveða upp úr með það að sálu-
messa Verdis væri hreint meistara-
verk.
Ástæðan fyrir því að þessi frá-
bæra tónsmíð hefur ekki verið oft á
efnisskrá hérlendis er fyrst fremst
sú að verkið útheimtir mikinn fjölda
hljóðfæraleikara og söngfólks og er
giska grimmt á að hæfni þeirra og
geta sé mikil. Þetta er tvímælalaust
stórbrotnasta tónverk sem ráðist
hefur verið í að flytja á Akureyri.
Ekki dugði minna til en um 200
manns, 70 í hljómsveit og 130 í
söngliði.
Ég gerði ráð fyrir góðum flutn-
ingi, en að hann færi svo langt fram
úr mínum væntingum og næði að
örva mínar eitthvað kosningaslæptu
taugar og kynda í mér eld svo um
munaði bjóst ég ekki við. Eldurinn
brennur dátt í þessu verki enda er
það hreinsunareldurinn og vonar-
bæn um náðina að loknu þessu sem
er meginþema verksins. Verdi gríp-
ur í þessu verki í taugar manns á
ótrúlega fjölbreyttan hátt. Verkið
vex út úr veiku sellósólói og kór og
hendir manni síðar inn í nístandi
vítiskvöl á dómsdegi. Trompetarnir
átta gjalla víðóma og boða ljósið
hátt, einlægnin og fegurðin í líkn-
arbæn „lakríumosa“-þáttarins fær
taugar manns til að titra.
Fegurð einfaldleikans í Agn-
us Dei þegar Björg og Anna-
maria syngja einar upphafið
í áttundum, andstæðan í hin-
um hádramatíska fórnar-
þætti (offertorium) og síðan
fúgunni í lokaþættinum Lib-
era me, allt segir það okkur
það sama og Brahms skynj-
aði, verkið er snilld.
Það er á engan hallað þó
að Guðmundur Óli Gunnars-
son sé sérstaklega nefndur
töframaður þessara tón-
leika, því það er mikið afrek
að skila sálumessunni með
slíkum eldmóði og túlkunar-
legri fullkomnun sem hann
gerði. Samræmi milli hljóm-
sveitar, kórs og einsöngvara
var hárfínt. Við erum samt
enn í þessari höfuðvillu að fá
ekki að njóta tónlistarinnar
án þess að afleitur hljóm-
burður sé bættur með raf-
mögnun og það myndar alltaf skil á
milli flytjenda og áheyrenda.
Einsöngvaranir voru vel stemmd-
ir og hver einasta einsöngslína bor-
in uppi af raddfegurð og næmi.
Ítalski mezzsópraninn Annamaria
Chiuri er heimssöngvari, sem flutn-
ingur hennar á „liber scriiptus“ og
upphafinu á „recordare“ m.a. sýndi.
Björg Þórhallsdóttir, sópran, sem
er yngst og minnst þekkt, stóð sig
með mikilli prýði, og var einsöngur
hennar í miðkafla „libera me“ eins
og best verður á kosið, röddin létt-
ari en um leið stærri í hæðinni en ég
hef áður heyrt. Kristinn Sigmunds-
son var svo sannarlega „heima-
heimsmaður“ og bassasöngur eins
og í „confutatis“ gerist ekki betri.
Kristján Jóhannsson söng „ingem-
isco“ í senn á glæsilega tenórvísu,
en einnig af mikilli einlægni og
næmi, sem greip mig mjög sterkum
tökum. Það væri gaman að ganga að
því vísu að slíkir tónleikar bíði ekki
áratugaafmæla heldur séu þeir snar
þáttur í lífi okkar.
Það er ljóst miðað við þéttsetna
íþróttahöllina að nóg er til af tónlist-
araðdáendum, þegar efnt er til
slíkra tónleika. Ég er viss um að eft-
ir að hlýða á slíka tónleika segja
flestir: „Þetta er afrek sem Sinfón-
íuhljómsveit Norðurlands hefur
unnið á aðeins tíu árum og nú verð-
um við að búa henni þau skilyrði að
næstu tíu ár verði enn gjöfulli.“
Hvernig væri að lofa einhverju eftir
kosningar líka? Tónleikar þessir
voru tileinkaðir minningu foreldra
Guðmundar Óla, heiðurshjónanna
Guðrúnar Þorsteinsdóttur píanó-
leikara og Gunnari Guðmundssyni
verkfræðings og fyrrum hafnar-
stjóra í Reykjavík. Blessuð sé minn-
ing þeirra.
Áfram Sinfóníuhljóm-
sveit Norðurlands!
Morgunblaðið/Skapti
„Einsöngvararnir voru vel stemmdir og hver einasta einsöngslína borin uppi af raddfegurð og næmi.“
TÓNLIST
Íþróttahöllin á Akureyri
Sálumessa, Missa di Requiem, eftir Gius-
eppe Verdi.
Verkið skiptist í sjö þætti: 1) Requiem et
Kyrie, 2) Dies irae (með 9 undirþáttum:
Dies irae, Tuba mirum, Lieber scriptus,
Quid sum, miser, Rex tremendae, Re-
cordare, Ingemisco, Confutatis, Lacrym-
osa), 3) Offertorio, 4) Sanctus, 5) Agnus
Dei, 6) Lux aeterna, 7) Libera me.
Flytjendur:
Sinfóníuhljómsveit Norðurlands, Kór Ak-
ureyrarkirkju, kórstjóri: Björn Steinar
Sólbergsson; Kammerkór Norðurlands,
kórstjóri: Guðmundur Óli Gunnarsson;
Kór Langholtskirkju, kórstjóri: Jón Stef-
ánsson.
Einsöngvarar:
Björg Þórhallsdóttir sópran,
Annamaria Chiuri mezzósópran,
Kristján Jóhannsson tenór,
Kristinn Sigmundsson bassi.
Konsertmeistari: Finndís Kristinsdóttir.
Stjórnandi: Guðmundur Óli Gunnarsson.
Sunnudaginn 11. maí kl. 16.
HÁTÍÐARTÓNLEIKAR Á KIRKJULISTAVIKU
AKUREYRARKIRKJU
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
„Það er á engan hallað þó að Guðmundur
Óli Gunnarsson sé sérstaklega nefndur
töframaður þessara tónleika.“
Jón Hlöðver Áskelsson
BANDARÍSKA dagblaðið The
New York Times birti í gær fjög-
urra blaðsíðna grein, auk forsíðu-
fréttar, um umfangsmikla sviksemi
eins fréttamanna blaðsins í
tengslum við tugi stórra fréttafrá-
sagna. Blaðamaðurinn, Jayson
Blair, sagði upp störfum í byrjun
maí eftir að annað bandarískt blað,
San Antonio Express-News, sak-
aði hann um ritstuld vegna greinar
um móður hermanns sem féll í
stríðinu í Írak.
Eftir að Blair, sem er 27 ára,
sagði upp skipaði New York Times
hóp til að rannsaka störf hans. Í
gær greindi blaðið síðan frá því að
á stuttum starfsferli sínum hefði
Blair ítrekað gerst sekur um fölsun
frétta sem birst hefðu á síðum
blaðsins.
„Jayson Blair villti um fyrir les-
endum og samstarfsmönnum
[blaðsins] með fréttaskeytum sem
hann lét skína í að væru frá Mary-
land, Texas og fleiri ríkjum, þegar
hann í rauninn var staddur í New
York. Hann bjó til ummæli. Hann
sagði ósatt um atburðarás. Hann
tók efni úr öðrum blöðum og frétta-
þjónustum,“ sagði í greininni í gær.
Þá sagði blaðið að a.m.k. 36 af 73
fréttafrásögnum sem Blair hefði
skrifað hefðu verið ónákvæmar, og
væri þetta „dapurleg stund“ í sögu
blaðsins. Greinin í gær þykir
einkar merkileg vegna þess að The
New York Times hefur verið talinn
helsti merkisberi ítarlegrar frétta-
mennsku í Bandaríkjunum og víð-
ar.
Greinin fól bæði í sér fordæm-
ingu á lygum Blairs og sektarjátn-
ingu ritstjóra blaðsins fyrir að hafa
ekki komið auka á sviksemi hans.
„Sá skaði sem [Blair] hefur valdið
blaðinu og starfsfólki þess mun
ekki verða afmáður á næstu vikum
eða mánuðum eða jafnvel árum,“
sagði í greininni.
„Þetta er ljótt glóðarauga,“
sagði Arthur Sulzberger yngri,
stjórnarformaður útgáfufyrirtækis
blaðsins, The New York Times
Company, en fjölskylda hans hefur
átt ráðandi hlut í blaðinu í 107 ár.
New York Times
biðst afsökunar
New York. AFP.
GULLHÚÐUÐUM skúlptúr, svo-
nefndum Saltstauk, frá 16. öld hef-
ur verið stolið af safni í Vín. Skúlpt-
úrinn er talinn vera 50 milljóna
evra virði, eða ríflega 4,2 milljarða
íslenskra króna. Að sögn lögreglu
átti þjófnaðurinn sér stað aðfara-
nótt gærdagsins og allar líkur væru
á að þar hefði atvinnuþjófur verið
að verki, sendur af listaverkasafn-
ara.
Svo virtist sem þjófurinn hefði
klifrað upp vinnupalla og farið inn á
aðra hæð safnsins, Kunsthistor-
isches Museum, með því að brjóta
rúðu í glugga. Síðan hefði hann
brotið glerkassann sem skúlptúrinn
var í. Aðvörunarkerfi hefði farið í
gang klukkan fjögur, en ekki væri
útlit fyrir að næturverðir hefðu far-
ið strax að kanna málið því að þjófn-
aðurinn uppgötvaðist ekki fyrr en
fjórum klukkutímum síðar. Safnið
er búið nýjustu gerðum þjófavarna,
m.a. myndbandsupptökuvélum.
Forstjóri safnsins, Wilifred Sei-
pel, sagði þetta stjórþjófnað og þótt
verðmæti skúlptúrsins væri áætlað
50 milljónir evra væri ógerningur
að selja hann á opnum markaði.
AP
Stórþjófnaður í Vín
Vín. AFP.
MIKILL viðbúnaður var í borginni
Koronadal á sunnanverðum Fil-
ippseyjum í gær þar sem leitað var
vísbendinga um hverjir hefðu stað-
ið að sjálfsmorðssprengjuárás er
varð 13 manns að bana daginn áð-
ur. Fjöldi manns særðist.
Tveir útlagahópar múslima eru
taldir líklegir forsprakkar tilræð-
isins er framið var á markaðstorgi
í borginni. Talið er að tveir menn
hafi borið hvor sína sprengjuna inn
á torgið og sprengt sig þar í loft
upp. Skömmu síðar fannst þriðja
sprengjan rétt hjá slökkvistöð
borgarinnar. Hún var gerð óvirk.
Borgarstjórinn í Koronadal,
Fernando Miguel, sagði að fljót-
lega eftir að sprengjurnar sprungu
hafi hringt í sig maður sem kynnt
hafi sig sem Abu Sulaiman, félaga í
Abu-hópi útlægra múslima, og lýst
tilræðunum á hendur sér. Hefði
Sulaiman þessi varað við því að
fleiri tilræði yrðu framin ef hópn-
um yrðu ekki greiddar fjórar millj-
ónir pesóa. Bætti borgarstjórinn
því við að Sulaiman hefði ítrekað
hringt í sig undanfarið ár og heimt-
að peninga.
Þrettán létust í
sprengjutilræði
Cotabato á Filippseyjum. AFP.