Morgunblaðið - 27.05.2003, Blaðsíða 28

Allt sé gert til a
veita stöðuglei
ÓLAFUR Ragnar Grímsson, for-
seti Íslands, gerði hagstjórnina og
fjölda ungra þingmanna að um-
talsefni við setningu Alþingis í
gær. Hann sagði að hagstjórnin
væri á ýmsan hátt orðin erfiðari og
mikilvægt væri að varðveita stöð-
ugleikann.
„Ísland er ekki lengur einangr-
uð eyja. Hagstjórnin er nú á opn-
um velli þar sem straumar úr öll-
um áttum geta á skömmum tíma
gert að engu glæstar vonir,“ sagði
hann. „Hagstjórnin er því á ýmsan
hátt orðin erfiðari og mikilvægt að
allt sé gert til að varðveita stöð-
ugleikann þótt fast sé knúið á í
mörgum efnum. Framundan eru
mestu framkvæmdir sem um get-
ur í sögu landsins, víðtæk umræða
hefur verið um gagngerar breyt-
ingar á skattkerfi og húsnæðismál-
um og fyrirheit gefin um bættan
hag margra sem borið hafa skarð-
an hlut frá borði á síðari árum,“
sagði forseti Íslands í ræðu sinni.
Ólafur Ragnar sagði að það yrði
vandaverk að láta allt þetta ganga
upp með hliðsjón af því hve hag-
kerfi okkar væri nú opið gagnvart
umheiminum. „Alþingi ber í þess-
um efnum mikla ábyrgð því rík-
isfjármál, skattastefna og fram-
kvæmdastig marka vöxtum og
gengi, verðlagi og stöðugleika
ákveðnar brautir. Íslendingar hafa
á annan áratug búið við árangur í
efnahagslífi sem á fyrri verðbólgu-
tímum var einungis fjarlægur
draumur. Hagsmunir fyrirtækja
og fólksins sem í landinu býr eru
samofnir hinum nýja stöðugleika.
Bresti hann mun illa fara.“
Ólafur Ragnar sagði að allir Ís-
lendingar treystu því á að Alþingi
myndi á komandi árum feta þessa
braut af ábyrgð og festu „og finna
það jafnvægi í ákvörðunum sem
tryggir að stöðugleiki og farsæld
þjóðar, aukin velferð og traust at-
vinnulíf haldist í hendur. Það mun
reynast vandaverk og alþingis-
mönnum er hér óskað heilla í þeim
skyldustörfum. Takist þau vel get-
um við Íslendingar vissulega horft
björtum augum fram á veg“.
Samsetning þingsins
hefur tekið stakkaskiptum
Um nýkjörna þingmenn af
yngri kynslóðinni sagði forseti Ís-
lands: „Nú hefur þjóðin sent til
þings yngri kynslóð en hér hefur
sést um áraraðir; kynslóð sem
komist hefur til vits og þroska á
tíma alþjóðavæðingar og upplýs-
ingabyltingar sem kennd er við al-
heimsnetið, fóstruð í samfélagi þar
sem sjónvarp er sterkastur miðla,
nam frásögn í myndum áður en
hún lærði að lesa; kynslóð sem
man ekki annað Ísland en sjálf-
stætt og sterkt, þekkir landhelg-
isstríð, stéttaátök og hatramma
glímu um her og NATO nánast
eingöngu úr sögubókum; hin
fyrsta kynslóð í okkar landi sem
haft getur heiminn allan að at-
hafnasvæði.“
Ólafur Ragnar velti því m.a. fyr-
ir sér hvaða áhrif innganga þess-
arar ungu kynslóðar myndi hafa á
Alþingi sjálft. „Hvaða augum lítur
hún hundrað ára afmæli heima-
stjórnar? Hvaða sess skipar sjálf-
stæði í hennar huga? Hvernig skil-
greinir hún vegferð sína, ætlunar-
verk og aðferðir við ákvarðan
Hvaða áhrif mun innganga þe
unga fólks hafa á Alþingi sjál
spurði hann.
„Aldrei fyrr í sögu þingsins h
jafnmargir ungir þingmenn ko
til þings og samsetning þings
hefur því tekið stakkaskipt
óháð flokkum og framboðum
kjördæmunum. Það verður fr
legt að fylgjast með því hvaða á
þessi nýja kynslóð hefur á s
þingsins, umræðuna í landi okk
lýðræðisskipan og stefnuþróu
Óskaði Ólafur Ragnar því n
hinu unga fólki allra heilla og b
það sérstaklega velkomið
ábyrgðarstarfa.
Að lokinni ræðu sinni bað Óla
Ragnar alþingismenn að rís
fætur og minnast ættjarðarinn
Davíð Oddsson forsætisráðhe
sagði þá: „Heill forseta vorum
fósturjörð, Ísland lifi.“ Hróp
þingmenn ferfalt húrra.
Setningarræða Ólafs Ragnars Grímssonar
Forseti Íslands, biskup Íslands, forseti Alþingis, ráðherrar og þingmenn ganga út úr Alþingishúsinu í D
dómkirkjuprestur predikaði og þjónaði fyrir altari ásamt Karli Sigurbjörnssyni biskupi Íslands fyrir up
Morgunblaðið/Jim Sma
Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir, þingmaður Sjálfstæðisflokks, og
Sigurður Kári Kristjánsson, nýr þingmaður flokksins.
Morgunblaðið/Jim Sma
Aldrei fyrr hafa
jafnmargir ung-
ir þingmenn
komið til þings
Þingmenn Samfylkingar, Katrín Júlíusdóttir, Einar Már Sigurðar
son, Anna Kristín Gunnarsdóttir og Björgvin G. Sigurðsson.
28 ÞRIÐJUDAGUR 27. MAÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
MIKILVÆGT FRAMTAK
Á SVIÐI TUNGUTÆKNI
Einn af þeim þáttum, sem ráðamunu miklu um framtíð ís-lenzkrar tungu, er hversu vel
gengur að laga tungumálið að
framþróun tækninnar og öfugt –
hvernig laga má nútímatækni og
notkun okkar á henni að íslenzkunni.
Á undanförnum árum hefur svokölluð
tungutækni rutt sér til rúms í vaxandi
mæli. Þá er átt við tækni, sem annars
vegar gerir það að verkum að hægt er
að láta tæki lesa texta og tala við not-
endur sína og gerir fólki hins vegar
kleift að gefa ýmsum algengum tækj-
um fyrirskipanir í mæltu máli, í stað
þess að nota hnappa eða lyklaborð.
Í samtali við Morgunblaðið í gær
segir Sæmundur Þorsteinsson, for-
stöðumaður rannsóknadeildar
Landssíma Íslands hf.: „Við sjáum að
það er gríðarleg framtíð í tungu-
tækni, ef við getum farið að tala við
tækin sem við notum getum við farið
að losna við lyklaborð og þá er hægt
að minnka tækin enn meira. Ef við
getum til dæmis talað við tæki í bíl, þá
eykur það þægindi og öryggi. Tungu-
tæknin mun í framtíðinni væntanlega
koma alls staðar inn þar sem við not-
um tæknibúnað.“
Það liggur í augum uppi hversu
mikilvægt er að tól og tæki framtíð-
arinnar geti bæði talað og skilið ís-
lenzku. Ef framtíðin er sú að fólk tal-
ar við símana sína, einkatölvurnar,
örbylgjuofnana, bílana og öll hin tæk-
in sem það notar daglega gefur auga-
leið að það myndi grafa undan ís-
lenzkunni og stöðu hennar ef fólk
þyrfti að tala erlend mál til að fá tæk-
in til að virka.
Nú hafa verið þróaðir talgervlar,
sem lesa upp texta á sæmilegri ís-
lenzku. Slík tækni er t.d. notuð í
Fréttasíma mbl.is, fréttavefjar
Morgunblaðsins, og hefur ekki sízt
gagnazt blindum og þeim, sem stadd-
ir eru erlendis og vilja nálgast ís-
lenzkar fréttir. Stóra skrefið er hins
vegar eftir; að tölvutaka íslenzkt tal-
mál þannig að tölvur skilji það og geti
tekið við skipunum bornum fram á ís-
lenzku. Það er því fagnaðarefni að í
sumar á að ráðast í viðamikið verk-
efni, sem kallað er Hjal og gengur út
á að safna dæmum með framburði
2.000 Íslendinga, sem síðan verða
notuð til að búa til fyrsta íslenzka tal-
greininn.
Hjal er samstarfsverkefni Símans,
Nýherja, Háskóla Íslands, Grunns
gagnalausna og Hex hugbúnaðar, auk
þess sem Scansoft, þekkt erlent
tungutæknifyrirtæki, tekur þátt í
verkefninu. Tungutæknisjóður
menntamálaráðuneytisins styrkir
verkefnið.
Sæmundur Þorsteinsson bendir á
það í blaðinu í gær, að erlendir fram-
leiðendur tungutæknibúnaðar hafi
haft lítinn áhuga á því að verja fjár-
munum til að þróa lausnir fyrir 300
þúsund manna málsvæði. Því hafi ís-
lenzkir aðilar séð þann kost vænstan
að taka frumkvæðið sjálfir og ráðast í
þetta stóra verkefni í samstarfi við
erlendan framleiðanda.
Það frumkvæði sem þau fyrirtæki
og stofnanir, sem um ræðir, sýna með
Hjal-verkefninu er afar mikilvægt og
stuðlar að því að íslenzkt mál standi
áfram jafnfætis tungum stórþjóðanna
í hvívetna. Þegar grunnurinn hefur
verið lagður þarf síðan að vinna að því
að íslenzkan verði hluti af alþjóðleg-
um stöðlum á sviði tungutækni, þann-
ig að fjöldaframleidd tæki geti skilið
og talað íslenzku án dýrra breytinga.
FJÁRSVIKAMÁLIÐ HJÁ SÍMANUM
Fjársvikamálið, sem uppvíst hef-ur orðið um hjá Landssíma Ís-
lands hf., er að líkindum eitt það
umfangsmesta sem upp hefur komið
í íslenzku fyrirtæki. Víðtæk rann-
sókn fer nú fram á málinu og þar
eru augljóslega ekki öll kurl komin
til grafar. Þó hefur komið fram að
aðalgjaldkeri fyrirtækisins hefur
játað stórfelldan fjárdrátt, sem
grunur leikur á að nemi um 150
milljónum króna. Jafnframt eru
grunsemdir um að menn utan fyrir-
tækisins tengist málinu, en um það
liggur ekkert staðfest fyrir enn sem
komið er. Málið er svo umfangsmik-
ið og alvarlegt að lögreglan hlýtur
að leggja mikla áherzlu á að upplýsa
það svo fljótt sem auðið er og koma
lögum yfir þann eða þá seku.
Sú spurning, sem hins vegar
vaknar strax, er hvernig afbrot af
þessu tagi og af þessari stærðar-
gráðu geti hafa átt sér stað í fyr-
irtæki eins og Landssíma Íslands
hf. Síminn er eitt öflugasta fyrir-
tæki landsins. Félagið rekur eitt-
hvert háþróaðasta bókhaldskerfi á
landinu. Fyrirtækið hefur sérstakt
innra eftirlit. Fjárhagur þess hefur
gengið í gegnum ýtarlega skoðun
vegna undirbúnings einkavæðingar.
Síðast en ekki sízt er sjálf Ríkisend-
urskoðun endurskoðandi fyrirtæk-
isins og á að votta að bókhaldið sé í
lagi.
Úr því, sem komið er, hafa stjórn-
endur Símans gert það eina rétta,
sem er í fyrsta lagi að aðstoða lög-
regluna eins og hægt er við að upp-
lýsa hvernig hinn meinti glæpur var
framinn, í öðru lagi að kalla til utan-
aðkomandi aðila til að fara yfir end-
urskoðunaraðferðir og innra eftirlit
og í þriðja lagi að biðja um úttekt
Ríkisendurskoðunar á málinu. Ein-
göngu þannig getur fyrirtækið unn-
ið sig út úr því, sem Brynjólfur
Bjarnason forstjóri kallar réttilega
álitshnekki í samtali við Morgun-
blaðið í dag.
Vafalaust geta önnur stór fyrir-
tæki lært af Símanum þegar niður-
staðan liggur fyrir um það hvað fór
úrskeiðis, því að svipaðar smugur til
svika kunna að leynast í kerfinu hjá
fleirum, þótt enginn hafi komið
auga á þær.
Sigurður Þórðarson ríkisendur-
skoðandi bendir á það í samtali við
Morgunblaðið í dag að skoða þurfi
innri verkferla fyrirtækisins til að
hindra að brot af þessu tagi geti
endurtekið sig. Það liggur í augum
uppi. Ríkisendurskoðun kemst þó
ekki hjá því að líta í eigin barm
vegna þessa máls, því að það snertir
líka álit hennar og trúverðugleika.