Morgunblaðið - 08.06.2003, Blaðsíða 14

14 SUNNUDAGUR 8. JÚNÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
REYNSLUHEIMURINNhefur skapað mörg mál-tæki á íslensku – og í öðr-um samfélögum – semsegja hve hendur eru
nauðsynlegar til að komast af, svo
sem að hafa eitthvað á hendi eða sjá
um eitthvað og vera önnur hönd ein-
hvers og þá hjálparhella. Það er
þetta sem sagt hefur verið að liggi að
baki þeim skelfilega verknaði sem
komið hefur upp í uppreisnum og
átökum í sumum Afríkuríkjum. Að
með því að höggva af hendur sé
manneskjan gerð ófær um að sjá um
sjálfa sig og annast sína eða halda yf-
ir þeim verndarhendi. Hvað þá bera
hönd fyrir höfuð sér og verða að
ganga í hendur andstæðingsins, vera
á valdi hans. Hvernig sem þessi
skelfing er upprunnin þá mun meg-
intilgangur ribbaldaflokkanna í átök-
unum í Sierra Leone með því að
höggva hendur og fætur af saklaus-
um borgurum, fullorðnum og börn-
um, hafa verið að valda algerri skelf-
ingu.
Enginn veit hve margir misstu
þannig útlimi í ellefu ára stríðsróst-
um í landinu, en fjölþjóðasamtökin
Handicap International og frönsku
læknasamtökin Médecins Sans
Frontiéres áætla að útlimir hafi
markvisst verið höggnir af 4.000 ein-
staklingum, sem ekki hafi þó allir lif-
að það af. Ófáir dóu af sýkingum í
sárum og öðrum afleiðingum, enda
engin læknishjálp.
Þessar aflimuðu manneskjur setja
nú svip sinn á lífið í landinu. Ein-
hverjir eru enn í sínum heimabyggð-
um eða þar sem þeir voru niður
komnir í stríðslok, en stærsti hluti
þessa bjargarlausa fólks hefur safn-
ast saman í kömpum í höfuðborginni.
Þar búa handa- og fótalausir með
fjölskyldur sínar.
Í kampi aflimaðra
Við Aberdeen-götu skammt frá
hóteli mínu í Freetown má lesa á
skilti Amputee Camp. Að baki skín í
hverfi úr upphrófluðum hreysum,
þar sem sjá má handalausu og fóta-
lausu fólki bregða fyrir. Virðist ekki
vekja sérstaka eftirtekt. En ég var
feimin við að nálgast þetta fólk.
Hrædd um að verða enginn aufúsu-
gestur ef ég kæmi þar vaðandi með
myndavél. En var sagt að ég gæti
óhikað gengið þar inn. Spyrja bara
eftir einum þeirra, sem misst hafði
báða handleggi og hefði verið valinn
til að hafa orð fyrir þeim. Sá er að
vísu ekki við þegar mig ber að garði,
en engu að síður er mér tekið ljúflega
en án allrar ágengni. Brátt hafa
nokkrir einfættir menn með hækjur
eða með stubba í handa stað safnast í
kring um mig til að greiða úr spurn-
ingum mínum og ganga með mér um
kampinn. Og forvitnir, litlir strákar
með afhöggna limi standa feimnis-
lega álengdar.
Einn litli drengurinn er með ein-
hvers konar ófullburða hylki uppi á
stubbnum og staur niður úr til að
ganga á. Fjögurra ára bróðir hans dó
af sams konar lemstrun. Annar ein-
fættur jafnaldri hans segir að engin
leið sé að vera með þennan úbúnað í
32 stiga hitanum. Hylkið sé svo heitt
að rennsvitni undir því. Þeir sýna
mér þetta og ég skil ekki hvernig
hægt er nota slíkan útbúnað. Verður
hugsað til þess fína úbúnaðar sem
stolt okkar Íslendinga, hjálpartækja-
fyrirtækið Össur, framleiðir og dreif-
ir um heimsbyggðina. Óskandi að
þessir sem standa þarna í kring um
mig geti fengið að njóta slíkra dýr-
gripa?
Það voru 50 svona börn hérna,
úskýra þeir, þau yngstu 5 ára, en
sum eru farin. Hvert? Víst til Am-
eríku! Fólk sem kom hér í kampinn
komst við af því að sjá þessar öm-
urlegu aðstæður og tók þau með sér.
Ætlaði að sjá fyrir þeim. En mörg
eru eftir – og alltaf bætast börn í hóp-
inn, því þessir útlimalausu, bjargar-
lausu heimilisfeður eiga sumir fjölda
barna. – Ég á átta börn, segir einn
sem vantar báðar hendur frá miðjum
handlegg. Á manninn við hliðina á
honum vantar báða handleggi frá öxl
og annan fótinn. Bara stubbar eftir.
Hvernig misstu þeir limina og
jafnvel eyrun? Það komu bara ribb-
aldar í flokkum, miðuðu á þá byssum
og hjuggu af útlimina. Í þessu landi
eru engar tryggingar eða lífeyrir
þótt þeim hafi verið lofað allri hjálp
þegar friður var saminn. Á hverju
lifa þeir þá? Gjöfum og betli! Kona
situr fyrir framan hreysið sitt með
nokkra lauka og eitthvað slíkt á
bakka, sem hún er að selja. Hana
vantar aðra hendina frá olnboga og
mann hennar hendi og fót. Hún fer
fótgangandi inn í bæinn á morgnana,
nokkurra kílómetra leið, og betlar.
Þegar hún hefur fengið einhvern
skilding kaupir hún þetta smáræði
og reynir að drýgja tekjurnar með
því að selja það aftur. Þau eiga líka
mörg börn, sem leika sér þarna í
kringum þau á rykugri leirgötunni.
Þetta hlýtur að verða eitt svað þegar
regntíminn byrjar. Tvær konur eru
líka að reyna að selja eldivið, hafa
Haltir og handalausir
Að vera alveg handalaus táknar á íslensku að geta
ekkert gert. Það eru örlög þeirra sem höggnar voru
af hendur og fætur í langvinnum stríðsátökum í
Sierra Leone og Elín Pálmadóttir hitti í kampi af-
limaðra. Þeim höfðu fallist hendur, þ.e. standa nú
úrræðalaus, og án læknihjálpar, sem tókst þó örlít-
ið að bæta úr.
Morgunblaðið/Elín Pálmadóttir
Þeir deila allir sömu örlögum, missi útlima í grimmilegum stríðsátökum.
Hún ætlaði að kjósa, og þeir hjuggu
framan af hendi hennar.
Við Aberdeen-götu má sjá skilti við innganginn að Kampi aflimaðra.
Þótt hendur vanti er stutt í brosið hjá
þessu fólki, sem ræddi af ljúfmennsku
við gestinn.
Þessar saklausu stúlkur eru fórnarlömb stríðsglæpa.
Morgunblaðið/Elín Pálmadóttir
Ribbaldar léku þessa feðga grátt. Hjuggu fót af drengnum og báðar hendur af
föðurnum. Enginn veit hve margir misstu útlimi í stríðsróstunum í landinu.