Morgunblaðið - 24.07.2003, Blaðsíða 30

MINNINGAR
30 FIMMTUDAGUR 24. JÚLÍ 2003 MORGUNBLAÐIÐ
M
orguninn eftir að
Bretar og Banda-
ríkjamenn réðust
á Írak, hinn 20.
mars sl., birtist
hér á þessum stað pistill eftir und-
irritaðan. Pistillinn var í formi op-
ins bréfs til Tonys Blairs, forsætis-
ráðherra Bretlands. Þar lýsti ég
efasemdum um þá ákvörðun ráða-
manna í Washington og London að
fara með hernaði gegn Írak.
Kvaðst ég vona að hægt yrði að
ljúka stríðinu á sem fæstum dög-
um, og að mannfall yrði eins lítið
og kostur væri, úr því að talið hefði
verið nauðsynlegt að efna til þess.
Sérstaklega var tekið fram í
þessu „bréfi“ til Blairs að ég bæri
virðingu fyrir forsætisráð-
herranum breska og dómgreind
hans. „Það er huggun harmi gegn
að þú sért einn foringjanna í þessu
stríði; eins
gott að ein-
hver sé til
staðar til að
halda aftur af
og hafa vit
fyrir stóra
séffanum, honum George,“ sagði
síðan í bréfinu.
Ég hef undanfarna daga verið
að reyna að gera upp við mig hvort
ástæða væri fyrir mig að endur-
skoða hug minn til Blairs. Þessar
hugleiðingar höfðu tekið að sækja
á mig áður en breski vísindamað-
urinn David Kelly svipti sig lífi fyr-
ir viku en afdrif Kellys hafa þó haft
áhrif á þankaganginn.
Mér hafði strax fundist að
breskir ráðamenn færu fram með
of miklu offorsi gegn breska út-
varpinu, BBC, þegar þeir hófu
sókn sína gegn stofnuninni með
Alistair Campbell, einn helsta ráð-
gjafa Blairs, í fararbroddi. Hart
hafði verið sótt að stjórninni, hún
sökuð um að ýkja hættuna sem
stafaði af Saddam Hussein, og mér
fannst eins og Campbell hefði ein-
faldlega ákveðið að snúa vörn í
sókn, skipta um umræðuefni, hefja
eins konar nornaveiðar til að beina
sjónum fólks frá því sem var efst á
baugi (og kom stjórnvöldum illa).
Nornaveiðarnar beindust gegn
BBC og fréttamanni þess, Andrew
Gilligan, en nú hefur það gerst að
allt annar maður, þ.e. Kelly, er
orðinn fórnarlamb þessa stríðs
BBC og stjórnvalda, sem svo má
réttilega kalla.
Hver ber ábyrgð á dauða Kell-
ys? Menn virðast skiptast í tvö
horn hvað afstöðu til þess varðar.
Annars vegar að BBC hafi brugð-
ist bogalistin svo hrapallega að
heimildarmaður þess hafi goldið
fyrir með lífi sínu. BBC hafi ýkt
verulega það sem Kelly sagði við
Gilligan og síðan ekki veitt heim-
ildarmanni sínum tilhlýðilega
vernd þegar til kastanna kom.
Aðrir kenna ráðamönnum um,
einkum Campbell og varn-
armálaráðherranum Geoff Hoon.
Þeir sem séð hafa myndir frá því
er Kelly bar vitni fyrir utanrík-
ismálanefnd breska þingsins fyrir
viku geta hins vegar líka rétt
ímyndað sér hvort sú uppákoma
olli vísindamanninum ekki hugar-
angri. Hefur einn þingmanna,
Andrew Mackinlay, enda beðist af-
sökunar á framkomu sinni við það
tilefni. Hann spurði Kelly ekki
endilega svo erfiðra spurninga en
framkoma hans við yfirheyrsl-
urnar, „líkamstjáning“ hans, var
með þeim hætti að halda hefði
mátt að verið væri að spyrja stór-
glæpamann spjörunum úr.
Hvað var það nákvæmlega sem
olli því að Kelly sá sig knúinn til að
svipta sig lífi? Var það sú stað-
reynd að BBC hafði búið til æsi-
fregn um „háttsettan leyniþjón-
ustumann“ sem segði Campbell
hafa, fyrir hönd bresku stjórn-
arinnar, átt við gögn um hættuna
sem stafaði af Írökum til að eiga
auðveldara með að réttlæta árás á
landið? (Gagnrýnt er m.a. að heim-
ildarmaður BBC, þ.e. Kelly, skyldi
sagður „leyniþjónustumaður“; það
var hann ekki, heldur sérfræð-
ingur um sýkla- og efnavopn og
ráðgjafi varnarmálaráðherra í
þeim efnum.)
Eða var við varnarmálaráðherr-
ann að sakast sem var svo upptek-
inn í pólitískum hráskinnaleik að
hann gleymdi að huga að því að að-
gát skal höfð í nærveru sálar, var
of reiður yfir því að innanbúð-
armaður hefði rætt við BBC í
óleyfi (eins og Kelly gerði)?
Verði Gilligan ekki uppvís að því
að hafa beinlínis logið til um hvað
Kelly sagði honum (eða gjör-
samlega rangtúlkað það) finnst
mér persónulega sök hans minni
en ráðamannanna, sem sáu sér leik
á borði. Gilligan er að öllum lík-
indum sekur um að hafa gert sér
eins mikinn mat úr þeirri frétt sem
hann hafði í höndunum og hugsast
gat, en lykilatriði er að hann hafði
frétt í höndunum. Það var auðvitað
frétt ef maður eins og Kelly – með
alla þá þekkingu og kunnáttu sem
hann bjó yfir – lýsti þeirri skoðun
sinni að stjórnvöld hefðu ýkt hætt-
una sem af Saddam stafaði.
Kannski „sexaði“ Gilligan þann-
ig upp fréttina um að stjórnvöld
hefðu „sexað“ upp skýrsluna um
það hversu mikil hætta stafaði af
Írökum (hér er vísað til enska
orðalagsins í frétt Gilligans). Eftir
stendur samt að bæði Blair og
George W. Bush Bandaríkjaforseti
gerðu sannarlega of mikið úr hætt-
unni sem af Saddam stafaði í að-
draganda Íraksstríðsins. Menn
geta verið sammála eða ósammála
um það hvort þeir lugu að fólki eð-
ur ei, hvort þeir beinlínis áttu við
einhver gögn til að réttlæta árás-
ina, en hitt verður ekki hrakið að
þeir ýktu hættuna.
Ég meina, er ég einn um að hafa
haft það á tilfinningunni í aðdrag-
anda stríðsins að Bush teldi helst
að Saddam væri um það bil að fyr-
irskipa allsherjarárás gegn Banda-
ríkjunum? (Stundum verður ekki
komist hjá stríði. Kannski var
óumflýjanlegt að velta Saddam úr
sessi. Mér fannst aðdragandinn að
þessu stríði hins vegar vafasamur
og rökstuðningurinn fyrir því, að
ekki væri hægt að bíða lengur með
hernaðaraðgerðir, ósannfærandi á
köflum.)
Af framansögðu mætti ráða að
ég hefði snúið bakinu við Tony
Blair. Svo er þó í raun ekki. Mér
sýnist hann enn einn merkasti
stjórnmálamaður samtímans. Mér
finnst hins vegar ljóst að þessi mál
hafa grafið verulega undan honum
og að hann muni aldrei endast eins
lengi sem forsætisráðherra og
hann annars hefði kannski gert.
Það er synd, rétt eins og það er
synd að Blair skyldi ekki halda aft-
ur af bolabít sínum, Alistair Camp-
bell, þegar hann blés til sóknar
gegn BBC.
Blair eða
BBC?
[…] það er synd að Tony Blair
skyldi ekki halda aftur af bolabít sínum,
Alistair Campbell, þegar hann blés
til sóknar gegn BBC.
VIÐHORF
Eftir Davíð Loga
Sigurðsson
david@mbl.is
✝ Guðrún HuldaJóhannesdóttir
fæddist á Patreks-
firði 20. apríl 1927.
Hún lést á LSH við
Hringbraut 17. júlí
síðastliðinn. Foreldr-
ar hennar voru Jó-
hannes Bergþór
Gíslason, f. 10. des-
ember 1889, d. 9.
ágúst 1976, og Svan-
fríður Guðfreðsdótt-
ir, f. 1. júlí 1897, d. 9.
mars 1973. Systkini
Huldu eru: Guðbjörg
Svandís, f. 29. júní
1922, d. 24. apríl 1999, Kári, f. 14.
september 1924, d. 2. apríl 1975,
Gestur Ingimar, f. 29. september
1929, d. 13. nóvember 1996,
Skarphéðinn Ölver, f. 24. septem-
ber 1934, Gísli Ívar, f. 9. nóvem-
ber 1932, og Guðfreður Hjörvar,
f. 6. september 1937.
Eiginmaður Huldu var Jóhann
Samsonarson, f. 19. maí 1919, d.
25. júní 2001. Foreldrar hans voru
Samson Jóhannsson, f. 28. apríl
1890, d. 25. maí 1971, og Bjarney
Sveinbjörnsdóttir, f. 12. október
1887, d. 26. desember 1943. Jó-
hann og Hulda eignuðust níu
börn. Þau eru: 1) Samson, f. 7. júlí
1943, eiginkona hans er Þórdís
Bakkmann Kristinsdóttir, f. 6.
desember 1944. Þau eiga þrjá
syni og fjögur barnabörn. 2) Jó-
hannes Bergþór, f. 20. júní 1944,
eiginkona hans er Þórunn Ingi-
björg Sigurjónsdóttir, f. 24. jan-
úar 1945. Þau eiga fimm dætur og
sex barnabörn. 3) Stefán, f. 3. júní
1945, d. 12. ágúst 1945. 4) Sig-
urður Björn, f. 1. ágúst 1946, eig-
inkona hans er Margrét Kristjana
Friðriksdóttir, f. 21. júlí 1949.
Þau eiga þrjár dætur og einn son
sem lést í bernsku.
Barnabörnin eru
þrjú. 5) Ragna, f. 21.
október 1949, eigin-
maður hennar er
Pétur Valdimarsson,
f. 22. júlí 1950. Þau
eiga tvo syni og eina
dóttur. Fyrir átti
Ragna einn son.
Barnabörnin eru tvö
og er annað þeirra
látið. 6) Svanur, f.
11. mars 1953, eigin-
kona hans er Hall-
dóra Kristbjörg
Þórðardóttir, f. 4.
nóvember 1949. Þau eiga tvær
dætur og fjögur barnabörn. 7)
Guðrún, f. 12. október 1954, eig-
inmaður hennar er Leifur Eiríks-
son, f. 20. mars 1953. Þau eiga
tvær dætur og einn son. 8) Þor-
björg, f. 14. október 1955, eigin-
maður hennar er Þorsteinn Ragn-
arsson, f. 25. nóvember 1954. Þau
eiga þrjár dætur. Fyrir átti Þor-
björg eina dóttur. Barnabarn er
eitt. 9) Heiðar, f. 3. apríl 1957, eig-
inkona hans er Sóley Ólöf Hlöð-
versdóttir, f. 23. október 1960.
Þau eiga tvo syni og eina dóttur.
Hulda og Jóhann hófu búskap á
Þingeyri 1943, en árið 1947 fluttu
þau á Patreksfjörð og bjuggu þar
til ársins 1980, er þau fluttust til
Hafnarfjarðar þar sem þau
bjuggu til dauðadags. Lengst af
var Hulda fyrst og fremst hús-
móðir, en um 1975 fór hún að
vinna utan heimilis á Patreks-
firði. En eftir að hún fluttist í
Hafnarfjörð vann hún í Lakkrís-
gerðinni Drift til ársins 1994 er
heilsa hennar brást.
Hulda verður jarðsungin frá
Víðistaðakirkju í dag og hefst at-
höfnin klukkan 13.30.
Við viljum minnast móður okkar
Huldu Jóhannesdóttur með örfáum
orðum.
Ung byrjaði hún að eiga okkur
börnin og stóð hún á þrítugu þegar
við vorum öll níu fædd. Það var alltaf
hennar stolt að hafa okkur hrein og
fín og að allir fengju nóg að borða.
Sama var hve margir vinir komu
með okkur heim. Allir voru vel-
komnir að drekka og vinsælar voru
jólakökurnar á föstudögum. Ef ein-
hverjir ættingjar þurftu húsaskjól
voru þeir velkomnir og ekkert til-
tökumál þó heilu fjölskyldurnar
kæmu í heimsókn. Alltaf var hægt að
bæta við. Það sem auðveldaði henni
þessa miklu vinnu var hennar létta
lund og yfirleitt var stutt í hláturinn.
Bæði börn og barnabörn komu mikið
á Laufvanginn og var þar oft glatt á
hjalla. Verður þess sárt saknað að
koma ekki þangað lengur til að fá
fréttir af öllum, bæði föður- og móð-
urfólki því hún var tengiliður á milli
allra. Við kveðjum með söknuði.
Börnin.
Ástkær tengdamóðir mín, Hulda,
er látin. Á kveðjustund hrannast upp
í huga mér brot minninga frá langri
og gæfusamri samfylgd okkar í
gegnum tíðina.
Lát Huldu kom okkur ættingjun-
um nokkuð í opna skjöldu, við viss-
um öll að hjartasjúkdómur hennar
hafði farið versnandi undanfarnar
vikur. Þrátt fyrir það vorum við
bjartsýn og vonuðum að tvísýn
hjartaaðgerð, sem hún gengist und-
ir, mundi bæta líðan hennar. Hún
sýndi svo sannarlega sitt alkunna
æðruleysi er hún kvaddi okkur síð-
degis þriðjudaginn 16. júlí sl. tilbúin
til innlagnar á sjúkrahús. Sjálf var
hún staðráðin í að gangast undir að-
gerðina, fullviss um að brugðið gæti
til beggja vona.
Okkar síðustu samverustund mun
ég geyma í huga mér ævilangt. Sú
stund veitir mér huggun og vissu um
það að Hulda fékk að lifa og njóta
gæða lífsins með þeim sem henni
þótti vænt um, allt fram á síðasta
dag. Sólin skein í heiði, einn heitasti
dagur sumarsins var runninn upp.
Við hittumst hjá litlu fjölskyldunni í
Köldukinninni, fjórir ættliðir saman-
komnir úti í garði. Blómin skörtuðu
sínu fegursta, gullregnið með slút-
andi anga sína myndaði skugga og
og veitti okkur svolitla kælingu frá
heitum geislum sólarinnar. Það var
grillað og við nutum máltíðarinnar,
skröfuðum um heima og geima og
rifjaðar upp gamlar sögur að vestan.
Mikið hlegið, svo bergmálaði í næstu
húsum.
Stundin leið hratt, kominn var
tími til innlagnar á sjúkrahúsið.
Hulda bað okkur að fara ótrauð á
ættarmótið, sem var fyrirhugað
næstkomandi helgi, því hún mundi
áreiðanlega verða með okkur í hug-
anum og skemmta sér, hvernig sem
allt færi.
Við kvöddumst úti á hlaði og ósk-
uðum henni alls hins besta. Hún
gekk út í sólina í fylgd dóttur sinnar.
Okkar síðustu samveru er lokið í bili.
Hulda var fríð kona, lágvaxin og
dökk yfirlitum. Hún hafði fastmót-
aðar skoðanir á mönnum og málefn-
um, var fremur fastheldin á þær ef
því var að skipta en virti jafnan
skoðanir annarra. Alltaf sjálfri sér
trú og hreinskiptin.
Hún var með eindæmum hlátur-
mild og þurfti oft lítið tilefni til að
hlæja. Hún sagði sjálf að oft hefði
þessi eiginleiki hjálpað henni við að
sjá björtu hliðarnar á tilverunni þeg-
ar hretviðri lífsins gerðu vart við sig.
Hulda fæddist á Patreksfirði og
ólst þar upp hjá foreldrum sínum
ásamt sex systkinum. Þetta var á
tíma hinna svokölluðu kreppuára
þar sem alþýðufólk til sjávar og
sveita mátti hafa sig allt við að hafa í
sig og á.
Nýtni, sparnaður og útsjónarsemi
voru þau hugtök sem fólk þurfti að
tileinka sér í daglegu lífi ef það ætl-
aði að sjá sér og sínum farborða.
Þessar aðstæður í uppvextinum
hafa án efa mótað viðhorf Huldu og
komið sér vel fyrir hana síðar er hún
þurfti að fóta sig á lífsbrautinni.
Hulda hóf búskap á Patreksfirði
með eiginmanni sínum, Jóhanni
Samsonarsyni frá Þingeyri. Fljót-
lega stækkaði fjölskyldan og áður en
þrítugsafmæli Huldu gekk í garð
hafði hún fætt níu börn, það voru því
margir munnar að metta og kroppar
að klæða.
Af samheldni, umhyggju og kær-
leika komu þau hjón upp barnahópn-
um sínum. Átta þeirra náðu þau að
fylgja út í lífið en lítinn dreng misstu
þau aðeins tveggja mánaða gamlan.
Snyrtimennska ásamt festu í dag-
legum hefðum einkenndi mjög heim-
ilisbrag allan.
Það var eins og alltaf væri nægur
tími til að gera hlutina og „stress“
held ég að varla hafi verið til í huga
þeirra hjóna. Skyldfólk, bæði börn
og aldraðir, áttu oft tímabundið at-
hvarf á heimili þeirra til lengri eða
skemmri tíma. Það sannaðist á þeim
að þar sem hjartarúm er fyrir hendi
er einnig nóg húsrúm.
Árið 1980 fluttu þau hjónin til
Hafnarfjarðar. Heimili þeirra stóð
jafnan opið sem samverustaður stór-
fjölskyldunnar. Þangað var gott að
koma eftir eril dagsins, njóta líðandi
stundar yfir kaffibolla og rabba um
daginn og veginn á notalegu heimili
þeirra. Barnabörn og síðar lítil
barnabarnabörn fóru ekki varhluta
af gæsku þeirra og væntumþykju.
Hulda var hamhleypa til allrar
vinnu og ósérhlífin svo orð var haft
á.
Hannyrðir hennar, einkum
prjónaskapur, bera smekkvísi henn-
ar og vandvirkni gott vitni. Fallegar
peysur, mjúk teppi eða litlir sokkar
spruttu út sem listaverk úr höndum
hennar.
Það var táknrænt fyrir Huldu að
eitt það síðasta sem hún gerði fyrir
andlát sitt var að prjóna litla sokka
sem lágu tilbúnir á borðstofuborðinu
fyrir næsta ófædda afkomanda
hennar.
Fyrir tveimur árum lést Jóhann
af völdum umferðarslyss. Sorg og
söknuður ríkti í fjölskyldunni eftir
lát hans, ekki síst hjá Huldu en frá
16 ára aldri hafði hún verið lífsföru-
nautur hans. Á þessum tímamótum
kom þrautseigja hennar og lífsgleði
sér vel til að vinna sig út úr sorginni.
Af dugnaði og reisn bjó hún áfram
ein í íbúð sinni.
Hulda var mikil félagsvera, trygg-
lyndi var henni í blóð borið, hún átti
góðar vinkonur allt frá bernskuárum
sínum á Patreksfirði og aðrar er hún
kynntist síðar á ævinni. Vinskap
þeirra mat hún mikils. Hún átti því
láni að fagna að eiga að stóra fjöl-
skyldu og bjó í nágrenni við marga
afkomendur sína. Varla leið sá dagur
að einhver kæmi ekki við hjá henni
enda laðaði hún að sér fólk.
Í hartnær fjörutíu ár hef ég verið
þeirrar gæfu aðnjótandi að eiga
Huldu sem tengdamóður.
Ég er henni þakklát fyrir uppeldið
á eiginmanni mínum, það fórst henni
vel úr hendi.
Ég er henni þakklát fyrir hrós-
yrði, hvatningu og væntumþykju
sem hún var óspör á að veita mér.
Ég er henni þakklát fyrir allan
þann kærleik og ástúð sem hún gaf
sonum mínum, tengdadætrum og
barnabörnum.
Ég kveð tengdamóður mína með
söknuði og bið guð að geyma hana.
Þórdís B. Kristinsdóttir.
Okkur systurnar langar til þess að
kveðja hana ömmu okkar með
nokkrum orðum. Það eru margar
góðar minningar sem koma upp í
hugann, þær fyrstu frá því að amma
og afi bjuggu á Patró. Við vorum þá
daglegir gestir og alltaf gott að
koma í heimsókn og fá kleinur og
mjólk eða koma við hjá ömmu á
heimleið úr skólanum á veturna og
fá nýja vettlinga.
Þegar amma og afi fluttu til Hafn-
arfjarðar varð lengra til þeirra en
alltaf var hægt að fá að gista þegar
komið var í bæinn. Amma byrjaði að
vinna í lakkrísgerðinni Drift eftir að
hún flutti í Hafnarfjörð og átti þá
alltaf til lakkrís í skápnum sem hún
bauð upp á og nesti fylgdi með þegar
heim var farið.
Amma var lífsglöð og gaman var
að koma til hennar, sitja hjá henni
og spjalla um allt milli himins og
jarðar. Amma var mjög dugleg að
prjóna og var alltaf að prjóna eitt-
hvað á barnabörnin og barnabarna-
börnin. Alltaf var hún búin að prjóna
teppi og sokka handa þeim börnum
GUÐRÚN HULDA
JÓHANNESDÓTTIR