Morgunblaðið - 03.09.2003, Blaðsíða 31

MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 3. SEPTEMBER 2003 31
En handan við fjöllin
og handan við áttirnar og nóttina
rís turn ljóssins
þar sem tíminn sefur.
Inn í frið hans og draum
er förinni heitið.
(Snorri Hjartarson.)
Orð verða lítils megnug að tjá þá
sorg og myrkur sem umlykur okkur
nú þegar yndislega vinkonan mín er
horfin frá okkur inn á bjartari leiðir.
Því það er ógjörningur að hugsa
öðruvísi um hana Freyju en í mikilli
birtu, miklu sólskini.
Allt frá okkar fyrstu kynnum fyrir
23 árum, þegar við báðar hófum nám í
Öldungadeild Menntaskólans við
Hamrahlíð, hefur einungis birta,
gleði og fegurð verið henni samferða
og ég trúi að svo hafi verið um alla tíð.
Þegar áhyggjur eða sorgir leituðu á
þá bar Freyja áburð á sárin, ekki
endilega með mörgum orðum, heldur
með mjúkri nærveru sinni, brosi,
hlýju og umhyggjusemi sem hún
fylgdi eftir. Hún var trygglynd, gjaf-
mild, fordómalaus og heil manneskja
sem kunni þá list öllum öðrum fremur
að hlusta.
Heimili hennar og Ármanns stóð
jafnan galopið öllum sem þangað leit-
uðu og var það, hvort sem það var í
Vesturbrúninni, Esparron de Verdon
eða annars staðar, eins og heilsu-
ræktarstöð fyrir sálina. Þar ríkti
kyrrð og tónlist og aðrar göfugar list-
ir. Óskeikult listfengi Freyju, allt frá
matargerðarlist til leirlistar fékk þar
að njóta sín í látleysi, samræmi og
fegurð og var sem hver hlutur sem
Freyja fór um sínum mjúku höndum
öðlaðist tilgang og nýjan ljóma. Hún
var ekki síður einstakur vinur þegar
gleðin ríkti í lífinu okkar og tók þátt í
hamingju annarra af sannri einlægni.
Hún hvatti fólk til dáða því hún trúði
af eðlislægri bjartsýni á hið góða í
manneskjunni. Hún kaus að tala ekki
um neikvæðar hliðar fólks heldur lað-
aði alltaf fram jákvæða eiginleika
þannig að allir urðu að betri mann-
eskjum í návist hennar. Í orðræðu
Freyju kom orðið „ég“ sjaldan fyrir,
heldur oftast „þú“ – hvernig líður
„þér“. Umhyggjan fyrir öðrum sat
þannig alltaf í fyrirrúmi, og allt þar til
yfir lauk hafði hún meiri áhyggjur af
því hvernig vinum hennar og ekki síst
hennar yndislegu fjölskyldu leið,
heldur en hvernig henni sjálfri leið.
Lífssýn hennar var þá enn söm og áð-
ur, eins og hún til dæmis skrifaði í
einu af bréfum sínum til mín fyrir 3
árum: „…er það ekki stórkostlegt að
lifa, alltaf er það merkilegra með
hverju ári… . [en] það er nú svo að
tíminn, þetta afstæða hugtak það
bara gleypir mann…“ Seinna töluð-
um við um þetta örskot sem líf okkar
er, líkt og öreind á flugi aldanna.
Að leiðarlokum er þakklæti efst í
huga mér og fjölskyldu minnar fyrir
þá gæfu að hafa átt vináttu Freyju
sem aldrei bar skugga á. Við brutum
oft lífsgátuna til mergjar, við hlógum
og grétum saman, fylgdumst með lífi
hvor annarrar, ástum og sorgum, en
umfram allt deildum við hamingjunni
okkar saman. Alla okkar daga, eink-
um baráttudagana okkar í Hamrahlíð
og sólskins- og gleðidagana í Espar-
ron geymi ég á sérstökum stað í
hjartanu.
Þar sem jökulinn ber við loft hættir landið að
vera jarðneskt, en jörðin fær hlutdeild í himn-
inum, þar búa ekki framan neinar sorgir og
þessvegna er gleðin ekki nauðsynleg, þar ríkir
fegurðin ein, ofar hverri kröfu.
(Heimsljós / Halldór Kiljan Laxness.)
Ég stóð við gluggann minn um
tveimur stundum eftir lát Freyju og
spurðist fyrir hjá almættinu um þján-
inguna og tilgang lífs og dauða. Það
voru þykkir þokubakkar í vestrinu
við sjóndeildarhringinn, líkt og þegar
mér fyrst bárust tíðindin af veikind-
um Freyju. En líkt og þá og sem svar
við þessum ágengu spurningum var
sem risahendi stryki skýin burt svo
við blasti jökullinn logandi bjartur í
litbrigðum kvöldsólarinnar. Einhvers
staðar þar í allri þessari dásamlegu
birtu skynjaði ég Freyju, létta og
fagra og ljósa, lausa undan allri þján-
ingu og myrkri, þar sem fegurðin ein
ríkir.
Elsku Ármann, Dögg og Drífa,
elsku Edda, Hilmar og allir aðrir að-
standendur: Þó ískuldinn nísti okkur
nú trúum við því að með sterkri og
heitri minningunni um Freyju meg-
um við einn dag vakna og sjá sólina
koma upp á ný og lýsa skammdeg-
ismyrkrið framundan björtum leið-
um. Megi almættið og allar góðar
vættir passa ykkur og hugga.
Gróa Finnsdóttir.
Freyja, kær vinkona okkar er nú
sofnuð svefninum langa, eftir að hafa
barist af æðruleysi og miklum sálar-
styrk, við meinið sem greindist fyrir
um það bil ári. Alltaf var hún jafnljúf
og yndisleg. Henni auðnaðist að vera
heima hjá ástvinum sínum, manni og
dætrum, allt fram á síðasta dag, utan
nokkurra stuttra innlagna á sjúkra-
hús. Síðasta daginn sem hún lifði tók
hún af veikum mætti þátt í bæna-
stund með sr. Hjálmari frænda sín-
um og ástvinum, svona var hún sterk,
sofnaði síðan eins og barn sem búið er
að lesa bænirnar sínar og leið þannig,
um kvöldið, inn í eilífðina, þar sem
birtan ein ríkir. Lést eins og hún lifði,
ljúf og hljóðlát.
Þótt Freyja væri svona mikill ljúf-
lingur, þá var hún líka skemmtileg,
listræn og vel gefin, trygglynd og
sterk.
Þetta þekktu hinir mörgu vinir
þeirra hjóna sem hafa notið gestrisni
á heimili þeirra. Heimili sem alltaf
var fallegt, persónulegt og hlýtt en
aldrei of hlaðið. Þetta var svona hvar
sem þau bjuggu.
Kynni okkar spanna 30 ár eða frá
því að við fluttum næstum samtímis í
nýbyggt háhýsi sem Ármannsfell
byggði í Espigerði. Þar kynnust Ár-
mann og Stefán sem sátu í fyrstu hús-
stjórninni og fljótlega myndaðist vin-
skapur með fjölskyldunum sem varað
hefur til þessa dags. Ármann og
Freyja voru ung hjón með elsku
stelpurnar sínar litlar, líklega tveggja
og fjögurra ára, en við ung hjón tæp-
lega fimmtug en aldrei fundum við
fyrir kynslóðabili.
Við tókum upp á að spila bridge af
og til, alltaf í gleði og gamni þótt auð-
vitað reyndu allir að vinna eftir
megni. Oftar en ekki vorum við hjá
þeim, vegna telpnanna, en þegar þau
voru hjá okkur höfðu þau með sér
Talkie-Walkie til að hlusta eftir þeim
enda var fljótlegt að fara á milli hæða.
Þetta voru góð ár og skemmtileg.
Eftir að þau fluttust á Vestur-
brúnina, nokkrum árum seinna,
minnkuðu samvistir um tíma, enda
allir í vinnu og á ferð og flugi út um
heim. Freyja og Ármann lifðu lífinu
lifandi og ferðuðust víða, bjuggu m.a.
tvö ár í Þýskalandi við vinnu og nám.
Árin liðu, einstaka sinnum hittumst
við í önn dagsins og tókum oftast spil.
Mörgum árum seinna urðum við svo
heppin að verða aftur sambýlisfólk á
Kirkjusandi, sótti þá brátt í sama
horfið, borðað saman og spilað alltaf
var jafngaman að hittast.
1998 ventu þau hjón svo sínu kvæði
í kross og fluttust búferlum til Suður-
Frakklands og höfðu þau þá keypt
sér þar gott hús, en á þessum slóðum
höfðu þau oft dvalið og líkað afar vel.
Freyja segir í korti til okkar fyrsta
árið þeirra þar, að þau séu „alsæl, á
fullu í hústiltekt og tíminn fljúgi
áfram, von á fyrstu gestunum að
heiman og það sé afskaplega nota-
legt“. Næstu árin komu þau svo hing-
að heim nokkrum sinnum á ári hverju
enda áttu þau sitt annað heimili hér
og dæturnar sínar. En nú er komið að
kveldi. Við erum þakklát fyrir að hafa
fengið að eiga indæla kveðjustund á
heimili þeirra hjóna þrem dögum fyr-
ir andlát Freyju, hún var blíð og góð
og sterk, en örþreytt, við söknum vin-
ar í stað. Guð geymi elsku Freyju og
haldi verndarhendi sinni yfir ástvin-
um hennar öllum. Minningin um hana
mun lifa.
Perla og Stefán.
Það er víst æði oft sem erfitt er að
greina eða muna hvernig fólk hittist
fyrst, þó að sá fundur geti orðið býsna
afdrifaríkur og leitt til ævilangrar
vináttu. Hvernig við Þóra kona mín
kynntumst fyrst Ármanni og Freyju
er þó ekki í neinni þoku. Það var
glaðasólskin. Við héldum til með dótt-
ur okkar á frönsku Rivierunni þetta
sumar og höfðum þennan dag lagt
leið okkar út á fræga strönd, Cabas-
son við Brégancon-höfða þar sem
náttúran var óspjölluð og sjórinn
hreinn. Þar var að vísu fjöldi fólks, en
varla margir sem við höfðum kynni
af, svo að kona mín, sem er fremur
prúð, segir allt í einu: Svei mér ef mér
er ekki óhætt að varpa af mér
brjóstahaldaranum, hér þekkir mann
enginn og þar er gott að vera. Mér
þótti þetta þjóðráð. En varla var hún
búin að sleppa orðinu fyrr en við
heyrum hljóma á fallegustu íslensku
með skærri barnsrödd: Mamma, eig-
um við ekki bara að vera hérna. Á
meðan Þóra sippaði á sig brjóstahald-
aranum, reis ég upp í minni sund-
skýlu og sagði stundarhátt: Góðan og
blessaðan daginn. Undirtektir við
þeirri kveðju voru afar góðar þó
blandaðar glaðværri hissu væru,
enda voru þarna á ferð Ármann og
Freyja með dætur sínar tvær, Dögg
og Drífu. Þarna upphófst svo kunn-
ingsskapur sem þróaðist yfir í vin-
áttu. Þrep á þeirri leið var þegar við
Ármann vorum að berjast fyrir þeirri
hugmynd að koma upp tónlistarhúsi,
en þar var hann frumkvöðull, sem
óþarfi er að gleymist. Síðar kynnt-
umst við því að Freyja bjó yfir því
hispursleysi, að brjóstahaldarar
skiptu þar ekki meginmáli.
Síðan eru liðnir áratugir og nú er
Freyja öll, langt um aldur fram og öll-
um harmdauði. Hún bjó yfir hógvær-
um en þó sérstæðum persónuleika
sem gerði það að verkum að manni
leið ævinlega vel í hlýrri návist henn-
ar. Öll framkoma hennar mótaðist af
þessari hógværð sem þó var um leið
ákaflega sterk nærvera. Allt hennar
fas bar vott um þokka sem mótaðist
af listrænum smekk sem ekki fór allt-
af troðnar slóðir en fataðist þó aldrei
flugið. Óvíða var skemmtilegra að
vera gestur, maturinn oftast eitt-
hvert ævintýri og örlæti sveif yfir
vötnum, jafnt í góðgjörðum sem þeli.
Ekki get ég látið hjá líða að minnast
þess hversu ógn var gaman að heim-
sækja þau hjón í það hreiður sem þau
höfðu komið sér upp í Suður-Frakk-
landi nú á seinustu árum. Þar létu
þau draum rætast sem fæstir þora að
láta sig dreyma hvað þá hleypa í
framkvæmd. En slíkt óx þeim aldrei í
augum. Þar kom Ármann meira að
segja á fót fransk-íslenskri tónlist-
arhátíð í söguríkum fjallabæ, Esparr-
on de Verdon. Þá mæddi auðvitað
mikið á Freyju sem studdi mann sinn
með ráðum og dáð og hýsti herskara
af tónlistarfólki inni á stofugólfi eða
hvar sem við varð komið. En fjas var
ekki Freyju að skapi og gestrisnin
jafnsjálfsögð og að draga andann.
Það má harma að þau fengu ekki
að eiga saman fleiri ár þarna í ná-
grenni frægustu gljúfra Frakka
Verdon. En svo má líka hugsa öðru-
vísi: Var það ekki dásamlegt að þau
fengu þessi ár þarna, þar sem Ár-
mann glímdi við Schubert og aðra
tónsnillinga, en Freyja mótaði leirinn
á meðan furðulegustu nytjajurtir
kraumuðu í pottum og pönnum.
Auðvitað var ævi Freyju ekki ein-
ber dans á rósum, fremur en nokkurs
okkar hinna. En þau Ármann áttu í
rauninni margvíslegt líf. Þau þorðu
að taka áhættu og skapa sér nýtt og
nýtt umhverfi og nýja og nýja lífs-
hætti. Lífskúnstnerar myndi ég vilja
kalla þau. Og þegar svo er, verður
það ekki endilega fjöldi áranna sem
gildir heldur það sem þau báru í
skauti sínu.
Það er varla árið síðan Freyja
kenndi lasleika. Úr varð illvíg bar-
átta, þar sem hún sjálf var stólpi og
gleðigjafi. Loks var svo komið að
hvíldin var líkn við þraut. Hún lést að
kvöldi 26. ágúst. Ármann annaðist
konu sína af mikilli umhyggju. Hon-
um og dætrunum tveimur eru sendar
innilegar samúðarkveðjur.
Það er í hlutanna eðli að maður
kynnist mörgum á lífsleiðinni. Stund-
um er maður þakklátari forsjóninni
fyrir að stilla til kynna en í öðrum til-
vikum. Við Þóra höfum alla tíð verið
þakklát forsjóninni fyrir að leiða
Freyju með fjölskylduna til okkar
þarna í sandinum í Cabasson fyrir
tæpum aldarfjórðungi. Í slíku tilviki
lifir sú manneskja gjöfult áfram með
manni, þó að hún skipti um tilveru-
stað.
Blessuð sé minning Freyju Jóns-
dóttur.
Sveinn Einarsson.
Þegar náttúran skartar sínu feg-
ursta og hinu blíðasta sumri í manna
minnum er tekið að halla hefur skýja-
bakki, sem grúft hefur við sjóndeild-
arhringinn síðasta árið, nálgast og
orðið að hríðaréli, sem nú steypist yf-
ir litlu fjölskylduna á Hverfisgötunni,
fjölskyldu þeirra Ármanns og
Freyju. Kynni okkar eru til komin
eftir sérstökum krókaleiðum og er
upphaf þess máls að mín sæla
tengdamóðir, Elín Þorláksdóttir frá
Hrauni í Ölfusi, tengdist tengdafor-
eldrum Freyju, Ármanni og Ástu.
Hún var sem ljósmóðir til kvödd þeg-
ar fæðingu Ármanns Arnar bar að
fyrir tæpum sextíu árum, og var síð-
an náinn samgangur með daglegum
símtölum milli þeirra Elínar og Ástu,
og áttum við margar gleðistundir við
ríkulegar veitingar á heimili þeirra. Í
einu slíku boði er mætt ung og falleg
stúlka og fór ekki milli mála að hér
var komin kærasta og síðar eiginkona
Ármanns yngri.
Atvikin höguðu því svo að leiðir
skildu, vegna náms og starfa báðum
megin hafs, en það hélzt ávallt eins
konar systkinaþel milli okkar fjöl-
skyldna, en sambandið var ekki sam-
fellt, eins og gengur hjá þessari kyn-
slóð, heldur höfðum við svona veður
hvert af öðru, kölluðumst á til sér-
stakra atburða í fjölskyldunni, og
meðan við bjuggum við rætur Laug-
arássins var stutt gönguleiðin milli
Langholtsvegar og Vesturbrúnar.
Fengum kannski tónleika hjá hús-
bóndanum að afloknum skrautlegum
og stundum framandi kvöldverði
frambornum með sérstökum mynd-
ugleika húsmóðurinnar í Vesturbrún-
inni.
Seinna komu ferðalög á framandi
slóðum, siglingar fyrir ströndum
Grikklands og Rivíerunnar. Það er í
slíku nábýli í þröngum kytrum segl-
báta og hversdagsönnum sem fylgja
sameiginlegu húshaldi sem kostir eða
lestir verða ljósir, þannig áttum við
marga ljúfa morgunstund yfir morg-
unverði ofan þilja, þar sem við gædd-
um okkur á afurðum kokkaría Mið-
jarðarhafsstranda, sem gjarnan var
valið og framreitt af þeim Höllu og
Freyju sem nú eru báðar horfnar á
vit forfeðra. Alltaf hafði hún Freyja
lag á að víkja okkur inn á áhugaverða
og fræðandi staði, úrræðagóð þegar á
bjátaði og hafði ævinlega næmt auga
fyrir náttúrunni, landslagi, mann- og
dýralífi, sem hrærist á þessum sól-
bökuðu furðuströndum.
Hún hélt röð og reglu á hlutunum,
skráði slóð ferða með reglulegum
færslum í landakortið, og gaf okkur
með teikningum og ljósmyndum sem
henni var einni lagið ómetanlega
minjagripi að ferðum loknum. Þannig
gekk lífið sinn gang á þessum kafla
lífsins, þar sem áhyggjuefnum
hvunndagsins var vikið til hliðar og
ánægja og gleði ríkti.
Því fór betur að okkur voru huldar
rúnir framtíðarinnar, þegar við héld-
um úr höfn í St. Rafael í byrjun júní
aldamótaársins, við vissum ekki hver
skuggi grúfði yfir áhöfninni og hvarfl-
aði ekki að neinum að konurnar yrðu
báðar horfnar af sjónarsviði innan ríf-
lega þriggja ára.
Fyrir ári nutum við Elín dóttir mín
og Embla litla vordaga í sælureit
þeirra Ármanns og Freyju í Prov-
ence, heimboð, ríkuleg harmabót eft-
ir það skarð sem þá var nýhöggvið í
okkar fjölskyldu. Þetta var samfelld
veisla í mörgum skilningi, við vorum
umvafin ljúfmennsku þeirra hjóna,
og lét húsmóðirin sinn hlut síst eftir
liggja að gera okkur dvölina þá sælu-
tíð, sem hún vakir í minningunni.
Engan grunaði þá að skammt yrði
milli svo stórra högga, óveruleg ónot,
sem hún kenndi þá reyndust aðeins
fáum vikum síðar fyrirvari þess ill-
víga og ólæknandi sjúkdóms, sem nú
hefur runnið sitt skeið.
Við leiðarlok færi ég þakklæti fyrir
kynni við þá góðu konu, sem nú er
gengin, og vil færa þeim Ármanni,
Dögg og Drífu innilegustu samúðar-
kveðjur frá fjölskyldunni hennar
Höllu.
Sigurgeir Kjartansson.
Kallið er komið,
komin er nú stundin,
vinaskilnaðar viðkvæm stund.
Vinirnir kveðja
vininn sinn látna,
er sefur hér hinn síðsta blund.
Margs er að minnast,
margt er hér að þakka.
Guði sé lof fyrir liðna tíð.
Margs er að minnast,
margs er að sakna.
Guð þerri tregatárin stríð.
(Vald. Briem.)
Ég var á heimleið seint um kvöld er
mér varð sterkt hugsað til Freyju og
Ármanns, en eins og allir sem til
þeirra þekktu, fylgdi ávallt nafn hins
aðilans þegar talað var um þau, svo
samrýnd voru þessi hjón og miklir
vinir enda eftir því tekið. Snemma
morguns daginn eftir hringdi elsta
dóttir mín og tjáði mér að Freyja
hefði látist um nóttina. Mér var
brugðið eins og gefur að skilja þegar
maðurinn með ljáinn kemur og tekur
frá okkur konu í blóma lífsins, konu
sem var svo ljúf, brosmild og góð,
konu sem allir dáðu.
Allt frá þeim tíma sem ég kynntist
Freyju fyrir 35 árum, þegar fjöl-
skyldur okkar bjuggu saman á Fálka-
götu 5, Espigerði og Kirkjusandi hef-
ur Freyja átt stórt hólf í mínu hjarta.
Strax við fyrstu kynni sýndi hún svo
fallega og fágaða framkomu, blítt
bros og mikla kímni sem voru ávallt
hennar aðaleinkenni alla tíð.
Það var alltaf svo gott og notalegt
að vera í návist hennar, eðlileg og
fölskvalaus, og þannig mun ég ætíð
minnast hennar.
Á þeim 30 árum sem við bjuggum
sem nágrannar skapaðist mikill vin-
skapur og samgangur á milli fjöl-
skyldna, og segja má að dætur okkar
ólust upp mikið til saman og urðu
miklar vinkonur. Mér er minnistæð
uppákoma sem Freyja stóð fyrir, fyr-
ir íbúa á öllum aldri í Espigerði 2, en
það var grímuball af bestu gerð með
tilheyrandi búningum og tónlist.
Þessi gjörningur tókst svo vel að
hann er enn í minni hafður og sýndi
vel hvað Freyja hafði gott lag á að fá
fólk til að vinna með sér og skemmta.
Þar komu skýrt fram hennar miklu
listrænu hæfileikar sem hún var svo
rík af.
Ég minnist góðu veiðferðanna, ut-
anlandsferða og og annarra nota-
legra stunda sem fjölskyldur okkar
höfum átt saman og fyrir það vil ég
þakka sérstaklega. Sl. 2–3 ár hef ég
ekki séð mikið af þeim hjónum af
ýmsum ásæðum, þau hafa dvalið mik-
ið erlendis og svo í hringiðu og hraða
lífsins virðist tíminn líða hraðar nú og
auðveldara er að týna samferðafólki
en áður – því miður. Það er ekki langt
síðan ég frétti af veikindum hennar,
þeim illvíga sjúkdómi sem krabba-
meinið er og leiddi hana að lokum til
dauða.
Um leið og ég kveð mína kæru
Freyju með þakklæti fyrir ánægju-
lega samferð gegnum lífið vottum við
Ármanni Erni, dætrunum Dögg og
Drífu og fjölskyldum þeirra okkar
dýpstu samúð.
Megi algóði Guð blessa minningu
hennar.
Thulin Johansen
og dætur.
Sérfræðingar
í blómaskreytingum
við öll tækifæri
Skólavörðustíg 12,
á horni Bergstaðastrætis,
sími 551 9090.