Morgunblaðið - 30.09.2003, Blaðsíða 26

UMRÆÐAN
26 ÞRIÐJUDAGUR 30. SEPTEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
SÍFELLT fleiri börn og unglingar greinast með athyglisbrest og of-
virkni (AD/HD). Oft fylgir slíkri röskun námsvandi, hegðunarvandi,
kvíði og jafnvel þunglyndi. Skólaganga þessara barna og heimanám hvíl-
ir oft þungt á foreldrum og gott samstarf heimilis og skóla er algjört
grundvallaratriði. Foreldrar leita stuðnings hjá foreldra-
félögum s.s. Foreldrafélagi barna með AD/HD (áður For-
eldrafélag misþroska barna) og einnig til SAMFOK og
Heimilis og skóla.
Í ár eru 15 ár liðin frá stofnun Foreldrafélags mis-
þroska barna, en félagið breytti um nafn á árinu, heitir
nú Foreldrafélag barna með AD/HD. Alþjóðlega skamm-
stöfunin AD/HD (Attention Deficit/Hyeractivity disorder)
er á góðri leið með að verða gildandi greining á heims-
vísu og því kemur sú skammstöfun nú fram í nafni félags-
ins.
Í tilefni af afmæli foreldrafélagsins verður haldið mál-
þing um skólagöngu barna með athyglisbrest, ofvirkni
(AD/HD) og hegðunarvanda. Að málþinginu koma ýmsir
samstarfsaðilar s.s. Foreldrafélag barna með AD/HD,
Fræðslu- og ráðgjafarþjónustan Eirð, Heimili og skóli,
Kennarasamband Íslands, SAMFOK og Símennt-
unarstofnun KHÍ. Málþingið verður föstudaginn 3. okt.
nk. kl. 14–17 í KHÍ. Sjá nánar um dagskrá þingsins á
www.adhd.is eða www.samfok.is.
Skólaganga barna er gríðarlega stórt hagsmunamál allra fjölskyldna
barna og unglinga með athyglisbrest og ofvirkni (AD/HD) og önnur
þroskafrávik. Til að barn mæti skilningi í skólaumhverfinu þarf allt
skólasamfélagið, kennarar og annað starfsfólk skóla, foreldrar og nem-
endur að vera upplýst um AD/HD. Þar sem AD/HD er dulin fötlun gæt-
ir misskilnings og fordóma víða í samfélaginu sem oftast byggist á van-
þekkingu. Markmiðið með málþinginu er að vekja athygli og auka
skilning á málefnum grunnskólanemenda með athyglisbrest, ofvirkni og
hegðunarvanda og benda á leiðir til úrbóta.
Símenntunarstofnun KHÍ mun í kjölfar málþingsins verða með nám-
skeið um AD/HD fyrir kennara. Allt starfsfólk skóla, foreldrar og aðrir
áhugasamir um málefni barna með AD/HD og önnur þroskafrávik eru
hjartanlega velkomnir á málþingið.
Það er von okkar að málþingið og námskeiðið hjá Símenntunarstofnun
KHÍ verði hvatning til áframhaldandi jákvæðrar og málefnalegrar um-
ræðu milli heimilis og skóla, og stuðli enn frekar að skóla án aðgrein-
ingar þar sem allir eiga jafnan kost á að njóta menntunar og líða vel í
leik og starfi.
Málþing um skólagöngu
barna með athyglisbrest,
ofvirkni og hegðunarvanda
Eftir Ingibjörgu Karlsdóttur og Bergþóru Valsdóttur
Ingibjörg er formaður Foreldrafélags barna með AD/HD,
Bergþóra er framkvæmdastjóri SAMFOK, samband foreldra-
félaga og foreldraráða í grunnskólum Reykjavíkur.
Ingibjörg
Bergþóra
Í KRINGUM verslunarmanna-
helgina varð mikil umræða í fjöl-
miðlum og fréttaflutningi vegna lög-
gæslukostnaðar af
útihátíðum þar sem
byggðarlögum og
mótshöldurum er
mismunað með ólík-
indum og eins og
fyrri daginn nær
kærleikur embættis-
mannakerfisins ekki upp fyrir Ár-
túnsbrekkuna, nema ef til vill í und-
antekingartilvikum. Í stuttu máli er
níðst á þeim minni sem standa í að
halda uppi félagsstarfi og menning-
arlífi úti á landsbyggðinni.
Fréttastofa útvarpsins
skilur landsbyggðina eftir
á köldum klaka
Gleggstan vott um þetta ber lík-
lega fréttastofa útvarpsins í sam-
bandi við Menningarnótt í Reykjavík
ár hvert þar sem ríkissjóður greiðir
allan kostnað af löggæslu og frétta-
stofa útvarpsins og útvarpið þjóna
dagskrá Menningarnætur Reykja-
víkur nánast í síbylju allan hátíð-
ardaginn og dagana á undan. Það er
gott og gilt í alla staði, en sama er
ekki að segja um menningarhátíðir
sem haldnar eru í fjölmörgum
byggðarlögum landsins af litlum
fjárráðum en með miklum metnaði.
Þar er að öllu jöfnu þagað þunnu
hljóði í útvarpi allra landsmanna. Til
dæmis hefur það verið áberandi um
árabil að sama dag og menningarnótt
í Reykjavík stendur yfir eru fréttir,
pistlar og fjölbreytt dagskrárefni
flutt í útvarpi og fréttatímum frétta-
stofu útvarpsins, en ekki minnst á
Töðugjöld á Hellu, Bryggjudaga í
Þorlákshöfn, Blómstrandi daga í
Hveragerði og sama er að segja um
aðrar menningarhátíðir úti á lands-
byggðinni eins og t.d. Danska daga í
Stykkishólmi og t.d. Færeyska daga
í Ólafsvík, Góða daga í Grundarfirði
og Þjóðhátíð Vestmannaeyja sem er
alltaf með um 60 dagskráratriði fjöl-
breyttrar menningarhátíðar. Í ágúst
sl. var aðeins minnst á Danska daga í
Stykkishólmi, en líklega eingöngu
vegna þess að heimamenn lögðu mik-
inn kostnað í auglýsingar á hátíðinni.
Ákvörðun Alþingis
ekki framfylgt
Ég hef verið að bíða eftir því í
þessari umræðu um löggæslukostn-
aðinn að fram kæmu ákveðnar stað-
reyndir um ákvörðun Alþingis í sam-
bandi við löggæslukostnað á
útihátíðum, en embættismenn eru
oft fljótir að fela mistök sín og skella
skuldinni á aðra. Alþingi Íslendinga
ákvað nefnilega á fjárlögum 1999 að
allur löggæslukostnaður af útihátíð-
um skyldi greiddur úr ríkissjóði til
þess að afnema þá mismunun sem
hafði lengi átt sér stað milli sýslu-
mannsembætta þar sem einn aðili
var látinn greiða stórar fúlgur í lög-
gæslukostnað en aðrir ekkert.
Haustið 1998 óskaði fjárlaganefnd
Alþingis undir formennsku Jóns
Kristjánssonar eftir því að dóms-
málaráðuneytið gerði úttekt hjá
sýslumannsembættum á lög-
gæslukostaði vegna útihátíða. Þá
kom í ljós að 13 sýslumannsembætti
rukkuðu löggæslukostnað en 12
rukkuðu engan kostnað á árunum
1996 og 1997. Þó voru viðamiklar
útihátíðir í umdæmum þar sem ekk-
ert var rukkað. Fjárlaganefnd Al-
þingis óskaði eftir tölum um heild-
arkostnað í þessum efnum og á árinu
1997 nam hann 7,5
milljónum króna þar sem t.d.
Þjóðhátíð Vestmannaeyja greiddi
um fjórðung upphæðarinnar. Við í
meirihluta fjárlaganefndar lögðum
til að Alþingi myndi framvegis greiða
þennan kostnað til þess að eyða mik-
illi mismunun í gjaldtöku hins op-
inbera af íþróttafélögum og fé-
lagssamtökum sem leggja í þá
fjárhagslegu áhættu að halda útihá-
tíð á Íslandi. Það fór ekkert á milli
mála í umræðum við fulltrúa dóms-
málaráðuneytisins í fjárlaganefnd og
í 2. umræðu um afgreiðslu fjárlaga á
Alþingi að þetta mál var sett í kláran
farveg og dómsmálaráðuneytinu var
ætlað að uppreikna þessa upphæð
árlega með tilliti til afgreiðslu fjár-
laga. Alþingi samþykkti þessa máls-
meðferð sem var mikið gleðiefni fyrir
landsbyggðina, ekki síst t.d. í ljósi
þess að heilu ungmennafélögin höfðu
farið á hausinn vegna opinberra
gjalda af útihátíðum sem þau stóðu
fyrir. Í fjárlögum 1999 er sérstakur
liður merktur 06-390, ýmis löggæslu-
mál, viðfangsefni 122, löggæsla
vegna skemmtanahalds 7,5 millj. kr.
Dómsmálaráðuneytið byrjaði
vel, en klúðraði eftir hlé
En Adam var ekki lengi í Paradís
og án þess að menn tækju eftir þá
klúðraði dómsmálaráðuneytið mál-
inu með því að framreikna ekki
kostnaðinn fyrir gerð fjárlaga og
ekki nóg með það, heldur gjörbreytti
dómsmmálaráðuneytið ákvörðun Al-
þingis og fór að blanda þessum pen-
ingum inn í almennan rekstur sýslu-
mannsembætta sem aldrei áður
höfðu rukkað inn löggæslukostnað
vegna tiltekinna útihátíðarhalda. Það
fer ekki á milli mála að í upphafi ætl-
aði dómsmálaráðuneytið að standa
við samþykkt Alþingis, því að á
minnisblaði frá dómsmálaráðuneyt-
inu til lögreglustjóra landsins er vak-
in athygli á afgreiðslu Alþingis fyrir
árið 1999. Þar segir m.a.: „Ráðu-
neytið beinir þeim fyrirmælum til
lögreglustjóra að á árinu 1999 verði
skemmtanaleyfi ekki bundin því skil-
yrði að leyfishafi greiði kostnað af
löggæslu, nema í undantekning-
artilvikum í samráði við ráðuneytið.
Þess í stað óski lögreglustjórar eftir
millifærslu af ofangreindum lið, og
þá í öllum tilvikum samsvarandi fjár-
hæð og skemmtanahaldari hefði ella
verið krafinn um greiðslu á,“ og síðar
segir: „Við mat á umsóknum lög-
reglustjóra mun ráðuneytið fylgja
því viðmiði að greiða þann kostnað,
sem skemmtanahaldarar hefðu að
óbreyttu fyrirkomulagi ella verið
krafðir um. Hafi skemmatnahaldarar
ekki áður verið krafðir um greiðslu
vegna sambærilegs skemmtanahalds
í umdæmi viðkomandi lögreglustjóra
kemur greiðsla ekki til greina, nema
ríkar ástæður mæli með því.“
Alþingi taki af skarið við
afgreiðslu fjárlaga 2004
Það er því morgunljóst að ákvörð-
un Alþingis var ótvíræð og dóms-
málaráðuneytið virti þá ákvörðun í
eitt ár, en klúðraði síðan málinu al-
gjörlega. Í þessari grein ætla ég ekki
að fjalla um það slys, en það liggur
auðvitað beinast við að fjárlaganefnd
Alþingis og Alþingi kippi þessu máli í
liðinn við afgreiðslu fjárlaga fyrir
2004. Það er ekkert annaðhvort eða í
þessum efnum og til mikillar skamm-
ar sú mismunun sem á sér stað í inn-
heimtu löggæslukostnaðar af útihá-
tíðum á landinu og það bitnar
harðast á þeim minni máttar sem
mesta áhættuna taka. Alþingi Íslend-
inga getur ekki verið þekkt fyrir að
láta framkvæmdavaldið hundsa á
þennan hátt ákvörðun Alþingis. Það
er auðvelt mál að taka saman tölur
sýslumannsembætta í þessum efnum
og setja niðurstöðna aftur inn í fjár-
lagarammann eins og Alþingi hafði
ákveðið. Viðfangsefni 122 í lið 06-390
var algjörlega bundið því að greiða
allan eðlilegan löggæslukostnað af
útihátíðum. Úttektin sem sannar það
liggur fyrir og fyrrgreind upphæð í
fjárlögum. Fikt í þessum efnum á
kostnað þeirra sem borga brúsann er
til skammar af hálfu hins opinbera.
Ég treysti því að núverandi dóms-
málaráðherra kippi þessu í liðinn
með atfylgi fjárlaganefndar og fjár-
málaráðherra. Þetta er einfalt rétt-
lætismál á Íslandi og skapar eðli-
legra umhverfi fyrir möguleika
landsbyggðarinnar til þess að gera
góða hluti eins og stærstu sveit-
arfélög landsins. Víðast eru þessar
útihátíðir bakhjarlinn í tekjuöflun
íþróttafélaga og áhættan er gífurleg.
Þegar Alþingi samþykkti að eyða
mismunun í þessum efnum og leggja
niður innheimtu löggæslukostnaðar
af útihátíðum var það gert sam-
hljóða. Það verður vonandi eins fyrir
árið 2004 og til frambúðar.
Alþingi samþykkti að fella
niður löggæslukostnað útihátíða
Eftir Árna Johnsen
Höfundur er stjórnmálamaður,
blaðamaður og tónlistarmaður.
EINHVERN tímann þegar ég
var hálffastur í umferðarhnút á
Kringlumýrarbrautinni fór ég að
velta fyrir mér
hversu mikið áynn-
ist með því að bæta
vegakerfið í borg-
inni. Ekki væri að-
eins hægt að stytta
ferðatíma tugþús-
unda manna á degi
hverjum, heldur væri einnig hægt
að stórfækka slysum og draga úr
mengun auka þar með lífsgæðin.
Og þegar ég kom heim settist ég
við tölvuna mína og fór að rann-
saka hvað væri á döfinni í vega-
málum. Ég var ekki lengi að finna
mjög svo athyglisverða áfanga-
skýrslu sem Vegagerðin og
Reykjavíkurborg hafa nýverið látið
vinna um umferð á Miklubraut og
Kringlumýrarbraut.
Miklabraut-Kringlumýrarbraut
= 2,7 milljarðar
Meðal þess sem kemur fram í
skýrslunni er að það kostar 2,7
milljarða króna að reisa þriggja
hæða gatnamót á mótum Miklu-
brautar og Kringlumýrarbrautar
með öllum tengingum. Þessi fram-
kvæmd er talin hafa yfir 20% arð-
semi og leiða til þess að slysum
fækki um allt að 80%. Auk þess er
hald manna að umferð um nálæg
íbúðahverfi muni minnka umtals-
vert enda þora margir ekki að aka
um gatnamótin eins og þau eru í
dag og fara í staðinn um húsa-
götur.
Átta mislæg gatnamót
= 8,5 milljarðar
En fleira athyglisvert kemur
fram í skýrslunni góðu. Samkvæmt
henni kostar 8,4 til 8,9 milljarða
króna að gera nær öll gatnamót á
Miklubraut og Kringlumýrarbraut
mislæg (Miklabraut-Langahlíð,
Miklabraut-Grensásvegur, Mikla-
braut-Háaleitisbraut, Miklabraut-
Kringlumýrarbraut, Kringlumýr-
arbraut-Borgartún, Kringlumýr-
arbraut-Laugavegur, Kringlu-
mýrarbraut-Háaleitisbraut og
Kringlumýrarbraut-Listabraut).
Upplýsingar fengnar úr áfanga-
skýrslu Reykjavíkurborgar og
Vegagerðar um umferð á Miklu-
braut og Kringlumýrarbraut, að-
allega síðu 28. Sjá nánar á vega-
gerdin.is.
Þótt 8½ milljarður sé vissulega
mikið fé, þá verðum við að vera
þess minnug að vegabætur eru al-
mennt dýrar. Þannig er talið að
Héðinsfjarðargöng kosti ríflega 6
milljarða króna svo dæmi sé nefnt
og í fjárlögum fyrir árið 2003 er
gert ráð fyrir tæpum 7 milljörðum
króna í nýframkvæmdir á vegum.
Með því að dreifa vegabótum á
Miklubraut og Kringlumýrarbraut
á 5-10 ár er verkið því vel viðráð-
anlegt. Ég tel því að við ættum að
ráðast í þessar framkvæmdir og er
viss um að þær munu valda
straumhvörfum í umferðarmálum
höfuðborgarinnar.
Hlutur almennissamgangna
Nú verður að taka það fram að
ég er mikill áhugamaður um betri
göngu- og hjólreiðastíga á höf-
uðborgarsvæðinu og vil halda upp-
byggingu þeirra áfram af fullum
krafti. Og það verður líka að taka
það fram að ég er mikill talsmaður
þess að almenningssamgöngur á
höfuðborgarsvæðinu verði efldar;
strætókerfið er vægast sagt vont.
Farþegum fækkar enda sífellt og
hlutur almenningssamgangna af
heildarumferðinni á svæðinu er ein-
vörðungu um 4% í dag.
En þótt við viljum kannski
gjarnan að fólk noti einkabílinn
minna verðum við að vera raunsæ.
Reykjavík er einhver dreifðasta
borg í heimi og það er óhjá-
kvæmileg afleiðing gisinnar byggð-
ar að einkabíllinn verður nauðsyn-
legt samgöngutæki fyrir flest
heimili. Dreifbýlið á höfuðborg-
arsvæðinu leiðir líka til þess að al-
menningssamgöngur geta aldrei
orðið í heimsklassa – það verður
ekki hagkvæmt að koma svo góðu
kerfi á fót nema byggðin þéttist til
muna.
Um leið og við eigum að einsetja
okkur að bæta göngu- og hjólreiða-
stíga og efla almenningssam-
göngur, verðum við því að við-
urkenna að það þarf að ráðast í
umtalsverðar vegabætur til að
greiða fyrir umferð einkabíla á
komandi árum; bæði þær sem
fjallað er um að framan sem og
ýmsar aðrar. Verði þessum vega-
bótum skotið of lengi á frest stefnir
bara í óefni. Og það vil ég ekki.
Skynsamlegar vegabætur í borginni
Eftir Sverri Teitsson
Höfundur er varaformaður Ungra
jafnaðarmanna í Reykjavík.
Samtals 8 mislæg gatnamót á mótum Áætlaður kostn.
Miklubrautar og Kringlumýrarbrautar 2,7 milljarðar
Miklubrautar og Lönguhlíðar (stokkur) 1,5 milljarðar
Miklubrautar og
Háaleitisbrautar/Grensásvegar 1,3 milljarðar samtals
Kringlumýrarbrautar og Listabrautar 0,4 milljarðar
Kringlumýrarbrautar og
Háaleitisbrautar/Laugavegar/Borgartúns 2,5-3 milljarðar samt. (gróf áætl.)
Samtals: 8,4-8,9 milljarðar
Klapparstíg 44
Sími 562 3614
Hveitigraspressa
verð kr. 3.900
Hægt að nota sem
ávaxtapressu líka
FYRIRTÆKI TIL SÖLU
www.fyrirtaekjasala.is
FYRIRTÆKJASALA
ÍSLANDS
Síðumúla 15 • Sími 588 5160
Gunnar Jón Yngvason
lögg. fasteigna- og fyrirtækjasali