Morgunblaðið - 01.10.2003, Qupperneq 23

LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 1. OKTÓBER 2003 23
Eden, Hveragerði Málverkasýning
Torfhildar Steingrímsdóttur frá
Hafnarfirði og Ólafs Árna Halldórs-
sonar frá Keflavík stendur nú yfir.
Hún sýnir að þessu sinni bæði olíu-
málverk og vatnslitamyndir. Torf-
hildur naut tilsagnar Ásgeirs Júl-
íussonar, Waistel og Bjarna
Jónssonar. Auk þess hefur hún
numið meðferð vatnslita við háskóla
í Flórída. Hér heima sótti hún auk
þess námskeið í olíumálun í einn
vetur. Ólafur Árni sýnir olíu-
málverk, pastelmyndir og skúlptúr,
verk úr hvalskíðum, fjörugrjóti og
steinsteypu. Þetta er í annað sinn
sem hann sýnir verk sín, þá er hann
var við nám í Bandaríkjunum. Ólaf-
ur Árni kennir hönnun og smíði í
Holtaskóla í Keflavík. Hann hefur
til fjölda ára jafnframt unnið að
hönnun og listsköpun.
Sýningin stendur til 13. október.
Í DAG
 Sjá einnig Staður og stund á mbl.is
Á TÍBRÁR tónleikunum sl.
sunnudag í Salnum voru flutt þrjú
kammerverk fyrir klarinett, selló
og píanó. Fyrsta verkið var tríó fyr-
ir klarinett/fiðlu, selló og píanó, op.
11, eftir Beethoven, glaðlegt og
stutt tríó í þremur þáttum. Í öðrum
þætti mátti heyra stef sem minnir á
frægan menúett og í síðasta þætt-
inu, sem er í tilbrigðaformi, styðst
Beethoven við vinsælan söng eftir
Joseph Weigl (1766-1846). Weigl
var nemandi Albrechtsberger og
Salieri og var um skeið aðstoðar-
maður hans við óperuna í Vín.
Hann samdi 30 óperur og þær
fyrstu er hann var 16 ára og var sú
ópera flutt samkvæmt meðmælum
Glucks. Í heild var flutningur góð-
ur, þó leikur sellistans, Pavel Pan-
asiuk, væri einum of daufur og
hljómlítill.
Annað verkið á efnisskránni var
tólf ára gamalt verk, Thema senza
variazione, eftir Þorkel Sigur-
björnsson, sem er í raun tilbrigða-
verk, unnið úr stuttum tónhug-
myndum, þ.e. að temað er ekki lag,
heldur nokkur stutt tónbrot. Heyra
mátti kaflaskipan, sem afmarkaðist
af mismunandi úrvinnsluaðferðum,
þannig verkið er þrátt fyrir allt röð
tilbrigða og var það mjög vel flutt
og einkar skýrlega mótað.
Lokaverkið á tónleikunum var
Tríó op. 114, eftir Brahms og þar
tók sellistinn sig á og lék með tölu-
verðum tilþrifum og var þetta fal-
lega verk í heild mjög vel flutt.
Leikur Sigurðar I. Snorrasonar í
Brahms, var einkar fallega mótað-
ur, sérstaklega í innþáttunum,
Adagio og Andante grazioso og
sama má segja um hæga þáttinn í
tríói Beethovens. Helga Bryndís
Magnúsdóttir lék einstaklega vel og
sérstaklega í Brahms, þar sem tón-
mjúkur leikur hennar naut sín sér-
lega vel. Pavel Panasiuk er dugandi
sellisti er var allt of hlédrægur í
Beethoven en kom nokkuð vel út í
verki Þorkels og einnig á köflum í
tríóinu eftir Brahms. Það sem helst
háir honum er of veikur tónn, þann-
ig að leikur hans hvarf einum of inn
í samspilið, jafnvel þar sem selló-
röddin mætti vel heyrast. Þrátt fyr-
ir þetta var samleikurinn vel sam-
stilltur og í heild vel hljómandi, þar
sem Helga Bryndís fór fyrir hópn-
um, með fallega mótuðum leik sín-
um.
Samstilltur
leikur
TÓNLIST
Salurinn
Helga Bryndís Magnúsdóttir
Sigurður Ingvi Snorrason og
Pavel Panasiuk fluttu verk eftir
Beethoven, Þorkel og Brahms.
Sunnudagurinn 28. september, 2003.
KAMMERTÓNLEIKAR
Jón Ásgeirsson
Í ANDDYRI höfuðstöðva Marel,
Austurhrauni 9 í Garðabæ, gefur
nú að líta verk eftir Helga Ás-
mundsson myndhöggvara. Sýn-
ingin er hluti af listkynningu fyr-
irtækisins.
Verkið er unnið í Steinsmiðju
Sigurðar Helgasonar og er skorið
í íslenskt blágrýti úr Hruna-
mannahreppi. Verkið er í anda
naumhyggju, einfaldur og jafn
þrístrendingur. Í verkinu leggur
höfundur upp ákveðna stærð-
fræði. Frá nákvæmlega miðju
pýramídans í hæsta punkt er
21cm, en töluna 21 má skilja sem
táknræna tölu einstaklingsins og
vegsældar hans.
Þrístrending-
ur hjá Marel
L
ENGI hef ég vitað af
Kunstavisen, málgagni
danskra myndlist-
armanna á landsvísu,
gefið út í Køge og ber
nafn með réttu. Eins og nafnið vísar
til í almennu formi og svipuðu broti
og íslenzk dagblöð, 32 síður og kem-
ur út annan hvern mánuð, ríkulega
myndskreytt að mestu í lit. Hef nálg-
ast eitt og eitt eintak á ferðum mín-
um en fengið blaðið reglulega upp í
hendurnar síðustu tvö árin. Hér á
ferð almennt
upplýsingarit
um myndlist-
arviðburði,
umsagnir um
sýningar,
stuttir spjall-
þættir af því sem er efst á baugi, les-
endabréf, auglýsingar frá listhúsum
og listasöfnum, svo og verslunum
með myndlistarvörur, getið merk-
isdaga í lífi listamanna og ferill
þeirra rakinn, loks er annáll af öllum
listsýningum í Danmörku sem þekur
heila opnu aftast. Sem nærri má geta
er blaðið hið mesta þarfaþing þeim
sem vilja átta sig á hinum aðskilj-
anlegustu myndlistarviðburðum vítt
og breitt um landið, þannig ekki
undra að það hafi rótfest sig sem
ráða má af núverandi árgangi, hinum
23., en fyrsta eintakið leit dagsins
ljós 1. nóvember 1981. Þetta ekki
einangrað barátturit af neinu tagi,
hvorki málgagn grasrótarinnar, við-
urkenndrar listar, né afmörkuðum
listastefnum haldið öðrum fremur
fram. Fyrst og síðast um að ræða
hlutlægt upplýsingastreymi sem öll-
um myndlistarmönnum kemur að
gagni og þannig séð mikilvægt í
hagsmunabaráttu þeirra, í það heila
markaðsvæðingu myndlistar.
Við búum í lokuðu og einangruðu
landi, hvar markað og skilvirkt upp-
lýsingaflæði í þessu formi er í lág-
marki, ef undan eru skildar tilvilj-
unarkenndar fréttir dagblaðanna,
sem þó eru annars eðlis og byggjast
oftar en ekki á því hve dugleg söfnin,
listhúsin og listamennirnir eru að
auglýsa sig og markaðssetja. Þótt
hlutlægni sé aðall Kunstavisen, gera
menn þar á bæ sér ljósa grein fyrir
að vægi sýninga er mismikið og sýn-
enda um leið, einnig að ekki sama
hvar þær eru settar upp né í hvaða
tilefni og tilgangi...
Síðasta tölublað nær yfir sept-ember/ október, forsíðunaprýðir litmynd af málverkiCarl Hennings Pedersens:
„Guðir og gulur fugl“ frá 1949. Hinn
nafnkenndi málari varð níræður 23.
september, en hefur þó hvergi nærri
lagt pentskúfinn frá sér auk þess að
hann hefur á eldri árum tekið að
skrifa bækur um lifanir sínar. Í til-
efni tímamótanna kom út veglegt rit
um listamanninn sem listsögufræð-
ingurinn og doktorinn Michael Wivel
er höfundur að, en hann mun bróðir
Henriks Wivel sem er menningarrit-
stjóri Weekendavisen. Enga tölu
kann ég á öllum þeim bókum sem
hafa verið gefnar úr um listamann-
inn, veit bara að þetta er langtífrá sú
fyrsta. Aðalviðburður haustsins á
Ríkislistasafninu í Kaupmannahöfn,
er svo sýning á verkum listamanns-
ins, spannar allt tímabilið frá 1941,
stendur til 4. janúar 2004. Okkur
kemur þetta allt að nokkru við, um
að ræða einn nánasta vin Svavars
Guðnasonar frá listhópnum kringum
tímaritið Helhesten, sem Asger Jorn
skrifaði mikið í og Svavar vildi helst
kenna sig við. Pedersen var einnig
einn meðstofnenda Cobra hópsins,
en þar var okkar maður minna með á
nótunum, þótt gömlu félagarnir í
Helhesten fylltu hinn á seinni tímum
víðfræga hóp.
Á góðar minningar af C.H. Ped-
ersen frá námsárunum í Höfn 1950-
52, sá honum og konu hans mál-
aranum Elsu Alfelt margoft bregða
fyrir og sótti allar sýningar meðlima
listhópsins. Ruglaðist meira segja
óboðinn inn á fyrstu stóru einkasýn-
ingu hans, haldin á den Frie við Øst-
erport, og var þar mikið um að vera,
listamaðurinn ljómaði eins og sól á
himni, þó enn nokkur bið á að frægð-
arsól hans tæki að rísa, fyrirtækið
þannig djarft útspil. Til viðbótar
þessu var Vibeke einkadóttir hans
um tíma nakin fyrirsæta á listaka-
demíinu og hennar fínu og tígulegu
útlínur rissaði ég nokkrum sinnum
upp og hafði góðan og ánægjulegan
lærdóm af, engir fordómar á þeim
bæ. Hvorutveggja fjallað um rit Wiv-
els og sýninguna í Kunstavisen, sem
kveikir í mér að fjalla ítarlegar um
listamanninn á sýningartímabilinu
og helst sem fyrst, væntanlega eftir
að hafa nálgast bæði bókina og sýn-
inguna. Allt þannig á útopnu í Kunst-
avisen um skilvirkni og ræktarsemi.
En svo eru líka að finna önnur og
lakari tíðindi í blaðinu, þannig herm-
ir lesendabréf frá því að 300 mynd-
listarmenn hyggjast hafa vinnustof-
ur sínar lokaðar dagana 3., 4. og 5.
október, fyrirsögnin: Lokaðar dyr.
Skýringin nærtæk; níu ár í röð hafa
myndlistarmenn í Kaupmannahöfn
og Friðriksbergi haft vinnustofur
sínar opnar almenningi fyrstu
helgina í október og notið til þess
styrks frá menningarmálanefnd
Kaupmannahafnar, en nú hefur
hann verið skorinn niður að hluta og
þessu vilja listamennirnir mótmæla.
Þetta góður siður og munu 30-50
þúsund manns hafa lagt leið sína á
vinnustofur þeirra undanfarin ár,
ekki nóg með það heldur hefur sið-
urinn verið tekin upp í 25 bæj-
arfélögum vítt og breitt um landið.
Hugmyndin að Opnum dyrum í
Kaupmannahöfn varð annars til þeg-
ar grafíklistamaðurinn Henrik Bøeg
var boðið á „Portes Ouvertes“ í París
1990 og siðurinn hefur rótfest sig í
Berlín, Amsterdam, Brüssel, Stokk-
hólmi og Malmö, auk fleiri evrópskra
stórborga, hvarvetna við miklar vin-
sældir.
Rekja má niðurskurðinn beint til
núverandi stjórnar Anders Fogh
Rasmussen, er hér treður sér í skó
fleiri hægri stjórna í Evrópu, sem
hafa verið iðnar við að skjóta sig í
fótinn í þessum efnum. Ætti mun
frekar að liggja þeim nær að lyfta
undir listir og menningu í ljósi sög-
unnar, eins og ég hef rækilega útlist-
að í fyrri pistlum mínum. Fög sem
nemendur hafa ekki beinan og helst
skjótan og sýnilegan hag af eru van-
rækt í skólakerfinu, jafnaðarlega á
kostnað grunnmenntunar sem allt
frá dögum Platós hefur verið talin
þýðingarmest. Prófgráðurnar skipta
nú öllu en síður almenn vitneskja um
umhverfið og heiminn, né áhugi á
einhverjum „fjarlægum fyr-
irbærum“, sem nemandinn hefur
ekki grjótharðan hag af. Kemur
neyðarlega fram á ýmsum sviðum
menntunar og þannig er aðalfrétt
Politiken mánudaginn 22. sept-
ember, að hver þriðji mennta-
skólanemi í Danmörku þekki ekki
þrjár stærstu borgir í landsins (!) og
að 80% nemenda þriðja bekkjar hafi
fallið á almennu landafræðiprófi sem
blaðið setti fyrir þá...
Opnar kannski augu ein-hverra hér á landi, að viðeigum ekki að laga skóla-kerfið alfarið að alþjóð-
legum staðli, öðru fremur stað-
bundnum aðstæðum. Landið verður
væntanlega áfram á sömu breidd-
argráðum lengst í eilífðar útsæ, og
eins gott að menn geri sér nokkra
grein fyrir því og að hér verði um
sumt að gera aðrar þekkingarkröfur
til nemenda en í miðri Evrópu. Hug-
takið menntun fellst samkvæmt
Plató ekki í því að loka dyrum, þvert
á móti er upplýsingagildið megintil-
gangur menntunar, að opna dyr að
öllum fyrirbærum lífsins á gátt, með
listir sem undirstöðu.
Meðal þess mikilvægasta er skil-
virkt upplýsingaflæði um hluti sem
við höfum ekki daglegan aðgang að á
sama hátt og gerist sunnar í álfunni,
þar koma menn alltof oft að lokuðum
dyrum. Kunstavisen er hins vegar
gott dæmi um galopnar dyr, og ljóra
með útsýni til allra átta, og því taldi
ég það eiga erindi við lesendur blað-
ins að greina hér af. Alltof oft eru
málgögn um listir einátta og hvergi í
jafn ríkum mæli og á einangruðum
slóðum, einkum þar sem menn
rembast sem rjúpa við staur við að
rótfesta sig í erlendum jarðvegi.
Loka um leið fyrir sýn til annarra
átta, öllum dyrum...
Lokaðar dyr
SJÓNSPEGILL
Bragi
Ásgeirsson
bragi@internet.is
Carl-Henning Pedersen: Guðir himinsins og gulur fugl, 1949. Olía á léreft
121x102 sm. Lousiana Humlebæk.