Vísir - 15.11.1980, Blaðsíða 32

FRUM(U)LEG SYNING
Litla sviö Þjóöleikhússins:
Dags hriöar spor eftir Valgarö
Egilsson.
Leikstjörn: Brynja Benedikts-
dóttir og Erlingur Glslason.
Leikmynd og búningar: Sigurjón
Jóhannsson.
Lýsing: Ingvar Björnsson.
Tónlist: Jórunn Viöar.
tiaman í leikhúsinu.
Leikritið lýsir ástandi islensks
þjóöfélags, sem það stendur á
timamótum. Framtiðin blasir
við: iönvædd, rúin virðingu fyrir
fornrimenningu, laus við sligandi
bændastétt, laus við rómantiska
hugsjónamenn — harðviðar-
hyggja hefur náð yfirhöndinni. Að,
baki liggur allt gamalt og gott'
(svona sbr. kvöldvökur Rikisút-
varpsins) ást,á landinu og vilji til
að lifa i þvi eins og þaö er, andinn
er haröviöinum yfirsterkari. 1 lok
leikritsins sprengir þjóðin allar
bryýr að baki sér og sjálfa sig á
loft upp um leiö.
Þetta leikrit fer hægt af stað.
Lýst er heimili þar sem búa full-
trúar gamla timans, framtiðar-
innar og þess sem á að erfa
landið. Eldra fólkið hrærist i
tiðarfari rollurekstrum og þjóð
sögum. Vormaður landsins sýnir
þessu einhvern áhuga en siðar á
hann eftir að falla fyrir eiturlyfj-
um og skjallyrðum erlendis frá.
Smám saman æsist leikurinn i
bókstaflegum skilningi, hraðinn
eykst og uggvænlegir atburðir
gerast. Forsætisráðherra, ung-
mennafélagsöldungur, þjóðfél-
agsfræðingur og erlendur auð-
hringsforstjóri stinga upp kollun-
um, fangi, dæmdur fyrir hug-
sjónir bíður dauða sins, kona,
fyrst hugarórar gamallar kerl-
ingar, siðan hugsýn eða veruleiki
fangans, siðast einhvers konar
gangandi eggjastokkur fer með
kvæði. Það kemur biskup og
bóndi, prófessor i lifs- og sálar-
fræði, heimatilbúinn kynblend-
ingur manns og apa.. Ótækt er
og raunar óréttlátt að rekja
söguþráöinn en öhætt mun að
segja að hann ætli sér að leiða
sönnur að þvi, að ef ekki er að
gáð, mun Island farast og
heimurinn væntanlega með þvi.
Það mun ljóst af upptalningu
hlutverkanna, að þesi boðskapur
er settur á svið sem grinleikur,
farsi og verður ekki annað sagt en
að sem slikur, heppnist þetta
leikrit. Það er fyndið. Leikstjórn
þeirra Brynju og Erlings er
aldeildis með ágætum, gervi
Sigurjóns stórgóð og raunar allar
umbúðir.
Lýsingin á hrós skilið.
Hlutverkin eru ekki mann-
eskjur, heldur skopstæld tákn,
sem slá nær alltaf naglann beint
á höfuðið. Undantekning frá
þessu þótti mér einkum biskupinn
i meðförum Benedikts Arna-
sonar. Raunar er leikritið of
farsafengið allt frá þvi biskup og
aðrir hátiðagestir hafa fengið sér
sæti i salnum. Staður og stund
gleymdust og var sem væri
maður staddur á skólasýningu,
■ sem nemendur heföu sjálfir sam-
ið.
Stærsta hlutverkið, prófessor
Þjóðlaug, er eitt meira en tákn,
enda sýnir Þjóðlaug á sér marpar
hliðar verandi móðir húsfreyja
eiginkona prófessor.. og nálgast
að vera heilsteypt persóna.
Leikur Herdisar Þorvaldsdóttur
va r sl ik u r a ð ha nn er m innistæður
lengi eftir að ljósin slökkna og
einstök atriði eru enn ljóslifandi i
hugskotinu. T.d. samtal hennar
og Steins Una á meðan hún leitar
að nauðsynlegri hlutum en þeim,
að eiga tal við „einhvern mann að
norðan”. Sú sena var raunar ein
sú besta i leikritinu og sýndi vel
það kurteislega áhugaleysi, sem
reykviskum stjórnmálamönnum
er eignað á málefnum „fólksins i
landinu.” Annað atriði, sem ég
efast ekki um að verði lengi i
minnum haft, er fyrirlestur dr.
Stefnis. Sigurður Sigurjónsson fór
þar á kostum og fyrirlesturinn
hefði nægt mér sem skemmtiefni
einn sér. Vik ég að honum siðar.
Hlutverkin eru annars flest á
höndum þaulþjálfaðra leikara,
sem gera það sem þarf, eins og
þeirra ætti að vera von og visa.
Oft meira. Og m.a.s. óraunveru-
legur raddhljómur Helgu
Bachmann féll ágætlega að henn-
ar rullu i þetta sinn.
Uppsetning leikritsins öll ljóm-
aði af hugkvæmni,, Sú hugmynd
að færa sviðiö á milli staða tókst
vel og ekki sakaði tónleikaröddin
hans Jóns Múla! Tónlist Jórunn-
ar Viðarer undurfalleg e.t.v. of
falleg til að mynda bakgrunn
heimsendis. Einstaka sinnum
dáðist ég alveg sérstaklega að
hugvitseminni, t.d. þegar póli-
tiskusarnir klingja i glösum með
teningum i — su hugdetta er
frumleg og talandi. Þá sé ég
ástæðu til að klappa fyrir Leifi
Haukssyni i hlutverki fangans.
Leifur er ekki reyndur leikari án
þess þó að leikur hans hafi nokk-
urt viðvaningsyfirbragð. En hann
er ferskur, röddin ný i eyrunum
og leikur hans öðruvisi þannig að
það sem hann á að tákna: mann-
veru með viti andstætt hinum var
vel undirstrikað.
Sem sagt, skemmtileg sýning
og gaman i leikhúsi.
Ádeila i leikhúsinu.
Hitt er svo annað mál, að gefið
hefur verið i skyn að hér væri á
ferðinni ádeiia og boðskapur. Sú
alvara varð undir i sýningunni.
Vist er áhorfanda sýnt, hvað höf-
undur ætlar sér. Að leiða sönnur á
aðefekki eraðgáðmun heimur-
inn farast.Það sem gá þarf að, er
aðvisindamennnáialdrei að leilra
lausum hala eða öllu heldur aö
þeir nái aldrei að læsa sig inni i
gáttalausum filabeinsturni sinnar
sérþekkingar, stunda visindi vis-
indanna vegna án tillits til
umhverfis og mannskyns. Þeir
leggja allt i sölurnar fyrir frama
á siðum visindatimarita, vilja
aðeins vaxa i augum annarra vis-
indamanna sama sinnis. Sé svo —
fari svo, verða visindamenn
handbendi pólitiskra eigintota-
potara, þ.e. pólitiskusum og þeir
munu aftur selja sig þeim sem
býður hæst i útlandinu, i' þessu til-
felli erlendum auðhringjum.
1 Dags hriðar spor leiðir frama-
græðgi visindamanns af sér
óhugnaðinn Mapa, orðaleikur
félagsvisindamannsins er settur
upp i eftirminnilegan farsa og
sjálfhyggja stjórnmálamanna er
gerð sjálfsögð með skopstæl-
ingum. Gaman heföi verið ef Val-
garður Egilsson hefði fundið hug-
rakkan leikstjóra á við Brynju
nokkrum árum fyrr (mér skilst
hann hafi verið upp undir 10 ár
með leikritið i smiðum). Þetta
leikrit hefði verið spennandi áður
en sú tiska varð algjör að kalla
stjórnmálamenn fávita, frama-
gosa og Alþingi saumabklúbb á
launum. Það er óneitanlega
skemmtilegra að sjá framagos-
ana likamnaða á sviðinu en lesa
um þá I lesendabréfum dagblað-
anna, en það hefði verið enn
skemmtilegra áður en klisjan
varð til. Einnig hefði verið spenn-
andi að hlusta á ádeilu á aimætti
visinda og tækni áður en sú oftrú
tók að réna. Og löðrungurinn á
félagsvísindin hefði verið áhrifa-
meiri þegar sú,fræðigrein var i
hátisku, (ekki hvað sist vegna
þeirrar imyndunar að hún kynni
að leysa þau vandamál, sem
tækni og visindi bjuggu til). Og
aðvaranir um hættu kjarnork-
unnar og mengunar, þó þær séu
auðvitað alltaf timabært umfjöll-
unarefni, þurfa alltaf nýjar og
breyttar meðferðir til að missa
ekki marks, svo algengar sem
slikar aðvaranir hafa orðið sið-
ustu ár. Þ.e.a.s. um það bil sem
Valgarður var að láta sér detta
þetta allt saman i hug hefði hann
komið á óvart. Það hefði jafnvel
ekki þurft að búa til gamanleik til
að halda manni hugföngnum!
Erlent fjármagn er þó alltaf
timabært viðfangsefni.
Mér sýnist deila höfundar á
visindamennina tvo sem fram
koma i leikritinu vera tviskipt —
annars vegar teflir hann fram
hugvisindamanni, dr. Stefni hins
vegar raunvisindamanninum,
prófessor i lifs- og sálarfræði,
skapara Mapa. Titill hins siðar-
LEIKFÉLAG
REYKJAVlKUR
Ofvitinn
I kvöld Uppselt
fimmtudag kl. 20.30.
Aö sjá til þín,maður
sunnudag kl. 20.30
miövikudag kl. 20.30
Fáar sýningar eftir
Rommi
þriðjudag kl. 20.30
föstudag kl. 20.30
Miðasala i Iönó kl. 14-20.30.
Simi 16620.
I
Austurbæjarbíói
2. sýn. sunnudag kl.
21.30.
Rauð og blá aðgangs-
kort gilda.
M i ö a s a I a í
Austurbæjarbíói kl.
16.-21. Sími 11384.
Nemendaleikhús
Leiklistaskóla Islands
Islandsklukkan
eftir Halldór Laxness.
14. sýning sunnudag kl. 20.
Uppselt.
15. sýning þriðjudag kl. 20
16. sýning miövikudag kl. 20.
Uppiýsingar og miðasala i
Lindarbæ alla daga nema
laugardaga frá kl. 16—19.
Simi 21971.
m
ÞJÓOLEIKHÚSIfl
Könnusteypirinn
pólitíski
i kvöld kl. 20
óvitar
sunnudag kl. 15. Uppselt.
Snjór
sunnudag kl. 20 Slðasta sinn.
Smalastúlkan og
útlagarnir
miðvikudag kl. 20.
Litia sviðið:
Dags hríðar spor
þriöjudag kl. 20.30. Uppselt
Miðasala 13.15 — 20.
Simi 1-1200.
TÓNABÍÓ
Sími31182
óskarsverðlauna-
myndin:
I Næturhitanum
( In the heat of the night
l
í
Myndin hlaut á slnum tima 5
Óskarsverðlaun, þar a
meðal, sem besta mynd og
Rod Steiger, sem besti leik-
ari.
Leikstjóri: Norman Jewison
Aðalhlutverk: Rod Steiger,
Sidney Poitier.
Bönnuð börnum innan 16 ára
Ednursýnk kl. 5, 7.10 og 9.15.
Sprenghlægileg ærslamynd
með tveimur vinsælustu
grinleikurum Bandarikj-
anna.
Sýnd kl. 5, 7 og 9.
Hækkað verð.
STADIG DEN FESTUGSTE
RLM I BYEN
»AHen«K testfyrværkeiie TV'r. Mmmimering.
Mánudagsmynd
Xica Da Silva
Óvenju falleg og vel gerö
brasilisk mynd um ást til
freisis og frelsi til ásta.
+ -F + + -|-Ekstra Bladet
Sýnd kl. 5, 7 og 9.
Bönnuö börnum.
Sími 11384
Nýjasta
„Trinity-myndin":
Ég elska flóðhesta.
(I’m for the Hippos).
Sprenghlægileg og hressileg,
ný, itölsk-bandarisk gaman-
mynd i litum.
Isl. texti.
Sýnd kl. 5, 7 og 9.
Hækkað verö.
Mundu mig
(Remember my Name)
Afar sérstæð spennandi og
vel leikin ný amerisk úrvals-
.kvikmynd I litum.
iLeíkstjóri: Alan Rudolph.
Aðalhlutverk: Geraldine
Chaplin, Anthony Perkins,
Moses Gunn, Berry
Berenson
Sýnd kl. 5, 7, 9 og 11.
Sinbad og tígrisaugað
Spennandi ævintýramynd
með isl. texta.
Sýnd iaugardag og sunnudag
kl. 3.
BETTE MIDLER
ALANBATES
THEROSE
The Rose
5. og siðasta sýningahelgi á
þessari stórkostlegu mynd.
Sýnd kl. 9. Hækkað verð.
Herra Biljón
Bráðskemmtileg og hressi-
leg hasarmynd með Terence
Hill og Valerie Perrine.
Eltingaleikur og slagsmál
frá upphafi til enda.
Endursýnd kl. 5 og 7.
$ÆJAR8í<P
- ......■■ Simi 50184
Matargatið
Sýnd kl. 5 laugardag (engin
sýning kl. 9)
Sýnd kl. 5 og 9 sunnudag
Sýnd kl. 9 mánudag. Siðasta
sinn.
Barnasýning kl. 3
laugardag
Amerikurallið
Skemmtileg og spennandi
mynd.
Tunglstöðin Alpha
Fjörug og spennandi ný ensk
visindaævintýramynd i iit-
um, um mikil tilþrif og
dularfull atvik á okkar
gamla mána. — Martil
Landau, Barbara Bain
Leikstjóri: Tom Clegg
íslenskur texti
Sýndkl. 5 —7 — 9 og 11.