Morgunblaðið - 28.12.2003, Blaðsíða 18

18 SUNNUDAGUR 28. DESEMBER 2003 MORGUNBLAÐIÐ
Fyrsti kafli bókarinnar nefnist upp-
hafið og hefst á því að þeirri tilfinn-
ingu er lýst þegar ljóst er að barn
er á leiðinni.
Ég er með barn í maganum!Þetta ER kraftaverk!Guð og allir englar, hvaðég skal vera góð við þettabarn! Ég ætla að elska
það núna strax og ávallt, á þess eig-
in forsendum. Ég hefði aldrei trúað
því að þetta kraftaverk gerðist!
Hvers vegna ekki? Jú, ég mátti
ekki vera að því að hugsa um lítið
barn, en nú þegar það er að koma
er ég tilbúin.
Hvað er að elska börn á eigin for-
sendum? Jú, það er að styðja þau
eins og þau eru. Hjálpa þeim að ná
fram eiginleikunum og hæfileik-
unum sem Guð gaf. Stundum fá
þessir hæfileikar ekki að njóta sín!
Hvers vegna? Vegna þess að ein-
hver vill sjá einhverja aðra hæfi-
leika og reynir að framkalla þá.
Hver er þessi einhver? Ja, til dæm-
is pabbi eða mamma, afi eða amma,
eða bara einhver, en alls ekki ég!
Ég ætla að bera virðingu fyrir
barninu mínu og hjálpa því til
þroska á eigin forsendum.
Vel getur verið að eitthvað af
mínum veikleikum fylgi barninu, en
þá er það mitt að hjálpa því að
vinna úr þeim vandamálum. Ég
ætla ekki að þrýsta á neitt, muna
það. Já, ég ætla að elska barnið
mitt eins og það er. Hvers vegna?
Þannig ástúð framkallar alltaf það
fegursta og besta, sagði hún móðir
mín! Ég er auðvitað alls ekki að
tala um dekur, ég er að tala um ást
sem er öguð, ást sem leggur ekki
kvaðir á barnið, ást sem ætlar
barninu ekki að ráða áður en það
hefur til þess vit. Því miður eru
börn stundum látin taka ráðin og
stjórna löngu áður en þau hafa
þroska til þess. Mér er sagt að það
sé ekki gott og geti hæglega leitt til
þess að þau nái ekki nógu góðum
tökum á lífi sínu seinna meir.
Nei, ég ætla ekki að stjórna
barninu mínu eða móta það eftir
eigin höfði, en ég ætla að kenna því
hvað er rétt og hvað er rangt! Er
þetta mótsögn? Nei, það held ég
ekki! Með því er ég bara að hjálpa
barninu mínu að velja og hafna, svo
það geti orðið hamingjusamt. Ég
ætla ekki að gera líf þess flókið með
aragrúa af leiðinlegum reglum.
Reglur geta orðið svo yfirþyrmandi!
Ég ætla að láta þetta allt fljóta
fram eins og skoppandi lítinn læk,
sem hoppar yfir steinana og mos-
ann á árbakka lífsins átakalaust en
samt svo fallega og stílfast. Þessi
litli, ljúfi lækur á síðan eftir að
renna út í stórfljót lífsins, sem
áfram streyma voldug og fossandi
út í hið stóra, ólgandi mannlífshaf
með öldum sínum, brimi og boða-
föllum, en stundum svo undur slétt,
glóandi sem gull í skini mánans.
Ekki aftur snúið
Hulda skrifaði áður bókina Slök-
un og eðlileg fæðing og í nýju bók-
inni rifjar hún upp viðtökur hennar.
Á fögrum vormorgni, snemma,
þegar sólin flæðir og kyrrðin á sér
engin takmörk, fæðist hugmyndin.
Fyrsta blaðsíðan verður til og
minningarnar fljóta fram. Það verð-
ur ekki aftur snúið.
Ég er stödd í flugvél á leið heim
frá London, það er árið 1962.
Fyrsta hópferð Íslendinga til Aust-
urlanda nær er brátt á enda. Hóp-
urinn hefur tafist í London vegna
óvissu í heimsmálunum. Enginn veit
í raun hvað bíður, heimsfriðurinn
hangir á bláþræði. Kjarnaodda-
flaugar frá Sovétríkjunum eru
komnar til Kúbu og sovésk herskip
sigla hraðbyri í átt til eyjarinnar. Á
undraverðan hátt kemst leynimakk-
ið upp. Samkomulag næst á síðustu
stundu og heimurinn bjargast frá
blóðugri heimsstyrjöld í það skiptið.
Heimsbyggðin öll, svo og Íslending-
arnir í London, anda léttar og
skunda glaðir um borð í Gullfaxa,
flugfarkostinn góða, sem hefur flutt
þá svo dyggilega yfir heimsins höf
og lendur.
Komin vel á veg heim til Íslands
tilkynnir rödd gegnum hátal-
arakerfið: „Það er rithöfundur um
borð.“ Í tilefni þessarar uppákomu
er skálað og húrrahrópin fylla út í
hvern krók og kima og ég tek undir!
Menn höfðu komist í íslensku blöðin
í London þar sem sagt var frá bók
minni, Slökun og eðlileg fæðing.
Sjálf hafði ég enga hugmynd um að
bókin var komin á markað.
Þessi upprifjun hlýjar mér um
hjartarætur og atvikið er mér veru-
legra nú en það var fyrir tæpum 40
árum. Mér er sagt að bókin Slökun
og eðlileg fæðing sé hin fyrsta sinn-
ar tegundar sem skrifuð er af ís-
lenskum höfundi um þetta efni og
að sú bók sem hér kemur fyrir al-
mennings sjónir sé því númer tvö í
þeirri röð. Vel getur verið að borið
sé í bakkafullan lækinn að bæta við
í þá flóru sem fyrir er af þýddum
bókum, en eins og áður segir, þá
verður ekki aftur snúið.
Um þessar mundir eru fimmtíu
ár síðan ég útskrifaðist sem ljós-
móðir. Ég hef staðið í eldlínunni
mestallan tímann. Ég hef numið við
fótskör lífskúnstnera, hugsuða og
brautryðjenda í fæðingarhjálp,
manna sem þorðu að vera öðruvísi
og hafa aðrar skoðanir en starfs-
félagarnir. Ég hef lært dýrmætar
lexíur af mæðrunum, feðrunum,
börnunum og starfsfélögum mínum,
sem stóðu fast við hlið mér þegar
einstefna og þröngsýni réði ríkjum.
En allra mest hef ég þó lært af lífs-
undrinu mikla, þegar barn fæðist!
Nær lífsdýptinni, nær eilífðinni, er
ekki hægt að komast. Á slíkri
stundu er mikilleiki sköpunarverks-
ins yfirþyrmandi. Hann kallar á
virðingu, á auðmýkt og þakklæti
fyrir það að fá að taka þátt.
Margt má gera til að auðvelda
sér lífið á meðgöngunni, meðal ann-
ars að dansa og hlæja.
Í kaflanum „Að finna til“ tala ég
um dansinn. Kíktu á það. Notaðu
dansinn í fæðingunni ef það hentar
þér og notaðu dansinn núna. Að
dansa heima í stofu er flott. Dans-
aðu magadans! Settu salsa á fóninn,
polka, ræl, vals, „workout“, hvað
sem er! Dansaðu, ein eða við herr-
ann þinn. Vertu mjúk, losaðu
spennuna, gefðu þig í dansinn,
njóttu hans. Flott! Vertu ófeimin,
láttu ekkert hindra þig. Þú finnur
fljótt hvað það gerir þér gott. Allt
sem stuðlar að betri líðan og veitir
gleði, er gott/ stórgott!
Hlátur. Máltækið segir: Hlát-
urinn lengir lífið. Ég hef á öðrum
stað nefnt þá blessun og heilsubót
sem það er að umgangast lítið barn
sem brosir eða hlær mörg hundruð
sinnum á dag. Óvænt bros
ókunnrar manneskju á förnum vegi
getur haft þau áhrif að það gleymist
aldrei, þess þekki ég dæmi. Ég
rakst á nokkur spakmæli um brosið
sem eru á þá leið:
Bros birtist í einni svipan, en
minningin um það geymist oft ævi-
langt.
Bros kostar ekkert, en ávinnur
mikið.
Bros auðgar þá sem fá það, án
þess að svipta þá neinu sem veita
það.
Bros skapar hamingju á heim-
ilum og góðvilja í viðskiptum.
Bros er þreyttum hvíld, dags-
birta þeim sem dapur er, sólskin
þeim sorgmædda og vörn í vand-
ræðum.
Enginn þarf eins mikið á brosi að
halda og sá sem sjálfur á ekkert
bros til að gefa.
Ef þú vilt vinna vináttu manns,
þá brostu.
Og lítið gullkorn til viðbótar:
Eitt kærleiksorð, það sólbros sætt
um svartan skýjadag,
ó, hvað það getur blíðkað, bætt
og betrað andans hag.
Almenn slökun
Slökun skilar sér í betri líðan og
er ekki síst gagnleg barnshafandi
konum.
Að tileinka sér slökun er gagn-
legt og gott fyrir alla, ekki síst
barnshafandi konur. Einsettu þér
að taka frá stund til slökunar hvern
dag, ekki bíða þangað til þér finnst
þú hafa nægan tíma. Ég lofa því að
sá tími sem þú tekur frá til slök-
unar kemur til þín aftur í betri líð-
an og meiri tíma. Það er því engu
að tapa, þvert á móti. Þessi stund
sem ég er að tala um núna er þó
ekki aðeins hvíldarstund, þó þú
hvílist að sjálfsögðu um leið, heldur
er ég að tala um stund sem þú tek-
ur frá til þjálfunar. Þú kennir sjálfri
þér að slaka á. Gildi slökunar nú
um stundir er viðfangsefni vísinda-
manna meir en nokkru sinni. Nið-
urstöður þeirra benda til margra
góðra hluta sem vert er að skoða og
tileinka sér.
Þegar ég fór að starfa við fæðing-
arhjálp gerði ég mér fljótt grein
fyrir því að jákvæður undirbún-
ingur skipti máli, líðan konunnar
skipti máli og að afstaða hennar
gagnvart sjálfri sér og fæðingunni
skipti máli. Síðar þegar ég gekk í
gegnum þann lífsins háskóla sem
heimafæðingar urðu mér, gerði ég
mér enn frekar grein fyrir gildi
þess að hjálpa konunni að takast á
við fæðingarferlið í slökun, að hafa
stjórn á önduninni í slökun og tak-
ast á við eigin viðbrögð í slökun.
Slökun er stór þáttur til góðrar
heilsu. Öndunin verður betri, súr-
efnisflutningurinn verður betri,
efnaskiptin róast, vöðvaspennan
minnkar, þú og ég, hver sem er,
kemst í betra jafnvægi og líður bet-
ur. Slökun er því eftirsóknarverður
lífsstíll sem gott er að tileinka sér í
amstri hvunndagsins og að auki er
slökun hin besta varnaraðgerð gegn
streitu.
Slökunaræfingar þurfa ekki að
taka langan tíma. Þegar þú hefur
komist upp á lagið geturðu slakað á
hvar sem er og hvenær sem er.
Einfaldar líkamsæfingar og dans
geta hjálpað til slökunar, þú getur
slakað á þar sem þú ert á göngu,
þar sem þú stendur, ert í biðröð eða
að bíða eftir strætó, eða hvað sem
þú ert að gera. Og þú getur iðkað
slökunaræfingar þar sem þú lætur
fara vel um þig í þægilegum stól,
eða þar sem þú liggur á góðri dýnu,
á hliðinni eða á bakinu.
Slökun hjálpar á meðgöngutím-
anum og kemur ótvírætt að góðu
gagni í fæðingunni. Þegar þú slakar
á verður öndunin rólegri og í betra
jafnvægi. Súrefnisflæðið til barns-
ins þíns og þeirra vöðva sem þú
notar í fæðingunni verður betra, þú
verður meðvitaðri um sjálfa þig og
líkamsflæðið og nærð þannig betri
tökum á sjálfri þér og óþægind-
unum.
Það tilheyrir góðum lífsstíl dags-
ins í dag að setja sér markmið – að
vita hvað maður vill – og vinna síð-
an heilshugar að því að markmiðið
náist. Til þess að það takist þarf
skipulag og tíma.
Reynslan hefur kennt mér að það
er árangursríkt að nota markmiðs-
aðferðina í fæðingarundirbún-
ingnum. Markmiðið er þá að takast
á við fæðinguna á raunsæjan hátt
og nota til þess öll tiltæk ráð já-
kvæðs hugarfars og slökunar. Vel
getur verið að þú náir ekki því sem
Bókarkafli Hulda Jensdóttir hefur áratuga reynslu af fæðingarhjálp og er brautryðjandi hér á landi í þeim efnum. Í bókinni
Upphafið – bréf til þín frá ljósunni þinni kemur hún reynslu sinni á framfæri og fjallar um allt sem viðkemur meðgöngu, allt frá
því að konan finnur fyrstu merki um þungun þar til barnið er komið í heiminn.
Meðganga og
fæðingarhjálp
Hulda Jensdóttir er höfundur bókarinnar Upphafið - bréfi frá ljósunni þinni.
Hulda ráðleggur konum að dansa á meðgöngu, dansa magadans, polka, ræl eða
vals: „Dansaðu ein eða við herrann þinn. Vertu mjúk, losaðu spennuna, gefðu
þig í dansinn, njóttu hans.“
Tvíburar verða oftast miklir leikfélagar þegar fram líða stundir og það getur
sparað foreldrum þeirra mörg sporin.