Morgunblaðið - 28.12.2003, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 28. DESEMBER 2003 19
Öldungadeild Menntaskólans
við Hamrahlíð
Er ekki kominn tími til að hefja nýtt
nám, rifja upp eða bæta við fyrra nám?
Það getur þú gert hjá reyndum kennurum Menntaskólans við Hamrahlíð.
Öldungadeild hefur verið starfrækt við MH síðan í ársbyrjun 1972. Við höfum því
yfir þrjátíu ára reynslu í að kenna fólki með ólíkan bakgrunn bóknám til
stúdentsprófs.
Er þetta ekki eitthvað fyrir þig?
Í boði er fjölbreytt nám í raungreinum, tungumálum og samfélagsgreinum.
Af um sjötíu námsáföngum eru tólf áfangar í dreifnámi.
Þeir, sem hafa lokið skilgreindu starfsnámi, athugið að hægt er að fá það nám
metið sem heild inn í námsferil til stúdentsprófs.
Innritun er að hefjast fyrir vorönn 2004!
Innritun í Öldungadeild MH fyrir vorönn 2004 stendur yfir laugardaginn 3. janúar
nk. frá kl. 10.00 til kl. 14.00 og 5. og 6. janúar nk. frá kl. 13.00 til kl. 18.00.
Hægt verður að hafa samband við námsráðgjafa 5. og 6. janúar nk.
frá kl. 15.00 til kl. 18.00.
Upplýsingar um innritun í gegnum síma eða vefinn eru í Fréttapésa
öldunga (vefriti öldungadeildar) á heimasíðu skólans undir „Öldungadeild“.
Mikilvægt er að þeir nemendur, sem vilja láta meta fyrra nám, leggi þau
gögn inn á skrifstofu.
Greitt er sérstaklega fyrir mat á fyrra námi.
Skólagjöld ber að greiða við innritun.
Komdu í heimsókn á heimasíðu okkar!
Þar má finna ýmsar hagnýtar upplýsingar um starfsemina, s.s. stundatöflu
vorannar, almanak vorannar, kennsluáætlanir einstaka áfanga,
innritunareyðublað fyrir símainnritun o.fl.

  
 

     



 

 


 

 



 
  
  
  



 
   
 þú ætlaðir þér, eitthvað gæti haft
áhrif á það, til dæmis langdregin
fæðing, leghálsinn vill ekki opnast,
eða annað kemur upp á, eigi að síð-
ur er staðreyndin sú að því betur
sem unnið er að markmiðinu, þeim
mun meiri von er um árangur og
því vissari sem maður er um að
markmiðið náist, þess meiri mögu-
leikar. Hvers vegna ekki að láta
reyna á þetta við stórvirkið barns-
fæðingu?
Í kaflanum Fæðingin er fjallað ít-
arlega um fæðinguna sjálfa; um-
hverfið, fæðingarstellingar, öndun,
slökun, rembingssóttina og upplifun
bæði karla og kvenna af stóru
stundinni þegar barnið kemur í
heiminn.
Fæðingarvinnan
Sumum konum finnst fæðingin
ekki erfið og telja sig finna lítinn
sem engan sársauka. Aðrar upplifa
fæðinguna sem mikinn þrýsting og
enn aðrar lýsa fæðingunni sem púl-
vinnu sem sannarlega borgaði sig.
Þegar upp var staðið var fæðingin
dýrmæt reynsla sem skilaði styrk
og lífsfyllingu inn í dagsins önn
þegar frá leið. Og svo eru það kon-
urnar sem upplifa fæðinguna sem
sársauka, finna mikið til og vildu
helst hlaupa frá öllu saman. Að lok-
um eru svo allar hinar sem eru
þarna einhvers staðar á milli.
Flestar konur gleyma fljótt, sem
betur fer, þótt þeim hafi fundist
fæðingin erfið. Það heyrir til und-
antekninga að þær komist ekki út
úr þeim erfiðleikum. Ef ekki, er það
oftar en ekki einhver uppákoma
tengd fæðingunni sem situr eftir,
jafnvel að mannlegu samskiptin hafi
ekki verið nógu mjúk eða tillitssöm.
Þessum konum verður að hjálpa
sem allra fyrst svo þær geti gengið
til næstu fæðingar lausar við byrði
slæmra minninga. Ef þú hefur upp-
lifað eitthvað slíkt áður, í öllum
bænum leitaðu hjálpar sem fyrst.
Stuðningshópar með frábæru fag-
fólki veita fúslega aðstoð og hjálp.
Þess má og geta í leiðinni að
mörgum barnshafandi konum finnst
þær heyra ósköpin öll af vanda-
málasögum um fæðingar, en það er
annar handleggur! Þær sögur eru
oftar en ekki ýktar eða sviðsettar,
ef til vill stundum ómeðvitað, en oft,
þegar að er gáð, langt frá raunveru-
leikanum.
Hvernig þér líður andlega og lík-
amlega skiptir máli – segi ég enn –
sem og afstaða þín til fæðing-
arinnar. Fæðingarumhverfið og við-
mót þeirra sem sinna þér skiptir
einnig máli, meira en margur gerir
sér grein fyrir. Ef þér finnst þú
ekki ná góðu sambandi við ljósmóð-
urina, talaðu þá um það, segðu
henni frá því, eða maðurinn þinn
gerir það fyrir þig. Annaðhvort
færðu aðra ljósmóður eða ykkur
tekst að leysa vandann. Ef þú ætlar
ekki að fæða heima hjá þér eða á
stað þar sem þú þekkir allar að-
stæður skaltu endilega fara og
skoða fæðingarstaðinn, það skiptir
máli þegar stóra stundin rennur
upp.
Fæðingin skiptist í þrjú tímabil.
1) Útþenslu-/útvíkkunartímabilið,
sem hefur það hlutverk að opna
leghálsinn. 2) Þrýstings-/rembings-
tímabilið, sem hefur það hlutverk
að koma barninu út í heiminn 3)
fylgjutímabilið, þegar fylgjan losnar
frá legveggnum, skilar sér og lýkur
mikilvægu hlutverki sínu. Þar með
er fæðingin afstaðin.
Sumar konur finna meira eða
minna fyrir svokölluðum fyr-
irvarahríðum síðustu vikur með-
göngunnar, þó frekar fjölbyrjur,
þ.e. konur sem hafa fætt áður.
Þessi samdráttur í leginu getur ver-
ið þreytandi. Oftast hverfur hann
fljótt – ef ekki, er gott að hvíla sig
um stund, láta fara vel um sig og
reyna að slaka á. Að drekka hun-
angste, rósmarín- eða piparmintute
hefur góð áhrif. Ef þér finnst sam-
drátturinn eða murningurinn í leg-
inu óþægilegur eða leiðinlegur get-
ur þú hughreyst sjálfa þig með því
að þetta er talið hafa mýkjandi
áhrif á leghálsinn og flýta fyrir opn-
un hans þegar fæðingarvinnan
hefst fyrir alvöru.
Almennt talað fer fæðingin þann-
ig fram að á fyrsta stigi hennar –
útþenslutímabilinu – opnast leg-
hálsinn sentimetra eftir sentimetra,
dregst upp og styttist þar til hann
opnast að fullu. Stundum gerist
þetta hægt og sígandi, stundum
með hraði og stundum gerist það
ekki. Viðmiðunarreglan er að fæð-
ingin taki frumbyrjuna um það bil
sólarhring og fjölbyrjuna um það
bil hálfan sólarhring. Mín reynsla
er hins vegar sú, að tíminn sé
styttri hjá flestum konum. En svo
eru að sjálfsögðu konur sem þurfa
lengri tíma, því miður, og stundum
finnst konunni fæðingin löngu byrj-
uð áður en fagfólkið telur svo vera.
Hver upplifir fæðinguna með sín-
um hætti. Hér eru lýsingar tveggja
kvenna, sem bera því vitni hvað
gengur á þegar barn kemur í heim-
inn.
K … 26 ára, fyrsta barn … Ég
bað um epidural, ég var staðráðin í
því að finna ekki til … en þá sagði
ljósan, það er of seint, og þá bölvaði
ég upp í opið geðið á henni og æpti:
Ég vil ekki finna til, ég verð, ég
skal fá deyfingu, ég vil fá aðra ljós-
móður, og ég fékk aðra … Hún gaf
mér hláturgas, en ég æpti: Ég vil
ekki þennan skratta, þetta er vont
ég vil fá almennilega deyfingu, ég
vil ekki finna til, það er til eitthvað
sem heitir block eitthvað ég vil fá
það fyrst ég fæ ekki mænudeyf-
ingu. Þá sagði ljósan: Jæja, en fyrst
verður þú að pissa fyrir mig, og ég
á fötuna eins og píla og þar sem ég
sit þarna byrja ég að rembast, ræð
ekki við neitt, skelf öll og titra frá
toppi til táar … og barnið kom og
ég fékk enga deyfingu … enda
þurfti ég þess ekki.
T … 30 ára, annað barn … Ég
fann þrýstingsverk en svo stöðv-
aðist allt. Ljósmóðirin sagði að nú
yrðum við að setja upp dreypi með
verkjaefni í til að fá barnið til að
fæðast og svo fóru þau að vesenast
með slöngur og nálar en komust
aldrei svo langt að setja dropana í
gang … Bang … og út kom dóttir
mín og spurði engan, eins og kork-
tappi úr flösku … Ég fann ekki fyr-
ir neinu nema bara hamingju þegar
ég fékk hana í fangið …
Karlar í fæðingu
Körlum var löngum haldið utan
við fæðinguna, en nú er það ger-
breytt. Þeir þurfa hins vegar að
undirbúa sig til að vita hvernig þeir
eigi að bregðast við þegar stóra
stundin rennur upp.
Margir feður kvíða því að þeir
viti ekkert hvað þeir eigi að gera
þegar stóra stundin rennur upp.
Það er að sjálfsögðu hægt að segja
margt og mikið um þá mismunandi
vegu sem fæðing barns getur borið
að, en til að gera langa sögu stutta
er einfaldasta og besta ráðið að
hringja til ljósmóðurinnar eða
þeirrar stofnunar sem þið ætlið að
fara til um leið og þið haldið að eitt-
hvað sé að gerast. Þú spyrð og færð
svör og aðstoð eins og best verður á
kosið. Hins vegar, ef svo skyldi fara
að þú þyrftir að taka sjálfur á móti
barninu þínu, skaltu ekki kvíða
neinu. Þegar fullburða börn taka
upp á því að bruna með látum í
heiminn, má nær fullyrða að þau
gera það með stæl. Ef þú sérð að
himnan (belgirnir) er utan um barn-
ið þegar það fæðist, þ.e. að eitthvað
er strekkt yfir andlit þess sem í
fljótu bragði líkist nælonsokk, flýtir
þú þér að fletta „kuflinum“ frá svo
barnið geti andað. Þegar svona ger-
ist er sagt að barnið fæðist í „sig-
urkufli“. Ef litla krílið lætur hressi-
lega í sér heyra þarftu hreint
ekkert að gera, það spjarar sig
sjálft. Ef þér finnst barnið slímugt í
framan tekur þú mjúkt handklæði
eða klút og strýkur framan úr því
og snýtir því mjúklega. Það kallar
ef til vill á meiri grát, sem er hið
besta mál. Vertu óhræddur. Ef þér
sýnist vera slím í munninum, sem
er sjaldan, þá setur þú puttann með
mjúkum þunnum klút inn í munn-
inn og hreinsar.
Áður en allt þetta gerist er
mamma búin að fá barnið í fangið. Í
fangi hennar er hlýtt, mjúkt og
notalegt og barnið finnur sig heima.
Fang mömmu er besti stökkpall-
urinn út í lífið. Þú breiðir mjúkt og
hreint handklæði yfir barnið svo því
verði ekki kalt og lokar glugga til
að forðast gegnumtrekk. Ef allt er
með felldu, sem það er nær alltaf
þegar svona gerist, þá er bara að
anda djúpt, reyna að slaka á, svo
ekki verði fum eða fát. Þú getur
þetta, vertu viss! Það er ekki vandi
að taka á móti barni þegar allt er
með felldu, þá gerist það í raun af
sjálfu sér.
Móðir komin með nýfætt barn sitt í fangið.
Ekki gengur alltaf þrautalaust að koma sér fyrir með barn í maganum. Sumum finnst betra að hafa kodda undir höfðinu,
þrýstingurinn verður þá minni á öxlina. Einnig er gott að hafa kodda undir vinstri fætinum sem beygður er yfir hægri fótinn.
Upphafið – bréf til þín frá ljósunni
þinni er eftir Huldu Jensdóttur. Hún
kemur út hjá Sölku og er 240 blaðsíður.