Morgunblaðið - 04.03.2004, Blaðsíða 29

VOR OG
SUMAR
2004
KYNNING Á NÝJUSTU LITUNUM
Sérfræðingar Kanebo kynna nýju vor- og sumarlitina í dag fimmtudag,
föstudag og laugardag í Hygeu í Kringlunni.
Förðunarfræðingur Kanebo býður upp á förðun.
Snyrtisérfræðingur verður með húðgreiningartölvu og veitir faglega ráðgjöf
og húðgreiningu.
Kringlunni
UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 4. MARS 2004 29
NÝLEGA ákváðu yfirmenn Rík-
isútvarpsins að stórauka framlög til
kaupa á íþróttaefni fyrir sjónvarp og
jafnframt skrúfa tímabundið fyrir
kaup á innlendum kvikmyndum og
sjónvarpsþáttum frá sjálfstæðum
framleiðendum. Þetta
er stórfurðuleg uppá-
koma hjá stofnun sem
á takmarkaðan til-
verurétt nema hún
sinni því hlutverki af
krafti sem skýrt er
skilgreint í lögum:
(RÚV) „skal veita al-
menna fræðslu og gera
sjálfstæða dag-
skrárþætti er snerta
Ísland eða Íslendinga
sérstaklega […] skal
leggja rækt við ís-
lenska tungu, sögu
þjóðarinnar og menn-
ingararfleifð (…) flytja
fjölbreytt skemmtiefni
við hæfi fólks á öllum
aldri (…) útvarpsefni
skal miða við fjöl-
breytni íslensk þjóðlífs
Á þetta ekki að vera
kjarninn í sjónvarps-
útsendingum þessarar stofnunar? Er
einhver möguleiki til þess að rækja
þetta hlutverk nema með öflugu sam-
starfi við kvikmyndagerðarmenn?
Spjallþættir og annað sjónvarpsefni
sem RÚV framleiðir í stúdíói er
góðra gjalda vert, en slíkt dagskrár-
efni nær aldrei að sýna fjölbreytni ís-
lensks þjóðlífs. Fólkið sem birtist í
spjallþáttunum er sama fólkið sem er
dregið aftur og aftur fram í sviðs-
ljósið – það er Séð og heyrt hundrað
sinnum og því hlýtur sjálfu brátt að
fara að leiðast þetta síendurtekna og
fremur yfirborðslega skjall og fikt við
einkahagi í hjá þjóð sem er ekki 300
þúsund sálir. Sjálfstæðir kvikmynda-
gerðarmenn fara um víðan völl og
kafa dýpra í þjóðarsálina og sögu
þjóðarinnar en gert er í léttu spjalli
stúdíóþáttanna. Sjónvarpið þarf fleiri
augu til þess að skoða þjóðlífið – og
þessi augu eru sjálfstæðir kvik-
myndagerðarmenn. Þeir hafa sýnt og
sannað að þeir eru nauðsynlegir fyrir
íslenskt sjónvarp sem reynir að
standa undir nafni. Þess vegna er það
stórfurðulegt og jafnframt lýsandi
um afstöðu stjórnenda RÚV að stofn-
unin hefur sárasjaldan samband við
sjálfstæð kvikmyndagerðarfyrirtæki
að fyrra bragði. Kvikmyndagerð-
armaður sem einn góðan veðurdag
fengi símhringingu frá Ríks-
issjónvarpinu þar sem beðið væri um
hugmyndir eða tilboð í verk þyrfti
trúlega að fá áfallahjálp.
Stjórnmálaafl sem segir
eitt en gerir annað
Allt er þetta mál skrýtið í ljósi þess að
það stjórnmálaafl sem mestu hefur
ráðið um gang stofnunarinnar und-
anfarin ár hefur það að yfirlýstu
markmiði að stuðla að vexti sjálf-
stæðra fyrirtækja á öllum sviðum –
ekki síst á þeim sviðum þar sem rík-
isvaldið hefur ráðið miklu.
Eftirfarandi sjónarmið sem birtust
í leiðara Morgunblaðsins 11. sept.
2003 eru að mínu mati kjarni þess
sem segja þarf um þessar ákvarðanir
yfirmanna Ríkisútvarpsins: „Hvað
mætti gera í innlendri dagskrárgerð
(…) fyrir þá peninga, sem RÚV
hyggst verja til að senda út frá knatt-
spyrnuleikjum í Englandi (…) Einka-
stöðvar hafa sinnt því hlutverki með
prýði um árabil að færa fólki ensku
knattspyrnuna heim í stofu.“
Sjónvarp og menningarstefna
Ég tel að eitt helsta vandamál ís-
lenskrar kvikmyndagerðar kristallist
í þeirri staðreynd að ekki er til nein
raunveruleg opinber menning-
arstefna sem skilgreinir skýrt og
greinilega þátt íslensks sjónvarps í ís-
lenskri kvikmynda- og þjóðmenn-
ingu. Kvikmyndaaðsókn Íslendinga
lítur vel út í skýrslum. En bíósóknin
byggist fyrst og fremst á ungu fólki
sem horfir á ofurauglýstar of-
urmyndir um ofurmenni og ofurhuga
frá ofurveldinu. Mesta eftirspurnin
eftir kvikmynduðu íslensku efni er
hjá fólkinu sem situr heima og horfir
á sjónvarpið. Ódýrir þættir um ís-
lenskt fólk og íslenskan veruleika ná
20–40% áhorfi án sér-
staks auglýsingaátaks.
Og þetta eru þakklátir
neytendur, meira að
segja frekar hógværir.
Oft dæla stöðvarnar lé-
legu dagskrárefni yfir
mannskapinn en tekst
þó ekki að drepa áhug-
ann. Aftur setjast menn
við skjáinn sinn og horfa
á innlent. Þessar stað-
reyndir varpa ljósi á
mikilvægan hlut sjón-
varpsins á sviði menn-
ingaruppeldis, menning-
arstefnu og
kvikmyndagerðar.
Peningar og
þjóðmenning
Menningarhlutverk Rík-
issjónvarpsins er ekki
hægt að rækja nema
með nýrri stefnu sem
tekur mið af þeim markmiðum sem
alltaf er verið að setja fram. Nýjasta
dæmið er stjórnarsáttmáli núverandi
ríkisstjórnar: „Að standa vörð um ís-
lenska tungu, sögu og þjóðmenningu.
Sköpuð verði frekari vaxtarskilyrði
fyrir blómlegt menningarlíf.“ Hvern-
ig á að framfylgja þessari stefnu ef
ekki eru lagðir fram nægir peningar
til þess að nýta öflugasta miðilinn til
að verja og auðga þjóðmenninguna –
peningar til að skapa blómlegt menn-
ingarlíf – peningar sem sjónvarps-
stöðvar geta lagt til framleiðslu á fjöl-
breyttri kvikmyndaflóru.
Í dag fer mest öll orka kvikmynda-
gerðarmanna í tilraunir til að fjár-
magna verkefni, tilraunir sem sjaldan
takast þannig að eðlilega sé staðið að
framleiðslu myndanna. Kvikmynda-
geirinn situr uppi með mikið af þekk-
ingu, hæfileikum, bjartsýni, búnaði og
geysilegum vilja til verka – en fjár-
hagur greinarinnar er í rúst. Það sem
fyrst og fremst skortir er fé hjá þeim
aðila sem er aðalmarkaðurinn fyrir
verk okkar og það er einnig sá aðili
sem best er til þess fallinn að fram-
fylgja markmiðum um eflingu þjóð-
menningar okkar. Nærtækast fyrir
stjórnvöld er því að stórefla getu
Sjónvarpsins til þess að kaupa og
sýna íslenskar kvikmyndir af öllu
tagi.
Þetta er stór pöntun og enginn í
sjónmáli sem vill afgreiða hana. Með-
an svo er eiga ráðamenn að hætta að
tala og skrifa um mikilvægi menning-
ar og að þjóðin eigi að þekkja sinn arf
og allt það.
Þá er alveg nóg fyrir þá að fara í
réttir einu sinni á ári, hlusta á söng
karlanna í íslensku lopapeysunum
(hvað er íslenskara en hífaðir söng-
menn við réttarvegg?) Gott væri ef
einhver væri nærstaddur með
myndavél og hljóðnema.
Það vantar
menningarstefnu
Hjálmtýr Heiðdal skrifar
um kaup Sjónvarpsins
á innlendu efni
Hjálmtýr Heiðdal
’Þetta er stórpöntun og eng-
inn í sjónmáli
sem vill afgreiða
hana.‘
Höfundur er
kvikmyndagerðarmaður.
Ást og umhyggja
Barnavörur
www.chicco.com
BJARNI Guðmundsson fram-
kvæmdastjóri Sjónvarpsins skrifar
grein í laugardagsblað Morg-
unblaðsins undir fyrirsögninni
Byggjum á staðreyndum, þar sem
hann gerir að umtals-
efni það sem hann
kallar meðferð mína á
tölum í grein sem
birtist á föstudag.
Bjarni spilar hér
enn þá plötu að sú
tala sem ég nota í
minni grein um inn-
kaup Innlendrar dag-
skrárdeildar Sjón-
varpsins á efni keyptu
af sjálfstæðum fram-
leiðendum (58 millj-
ónir í áætlun ársins
2003) sé röng og
betra sé að „byggja á
staðreyndum“.
Mér er heldur illa við að sitja
undir aðdróttunum um að vera að
ljúga upp tölum enda vandséð í
hvaða tilgangi ég ætti að gera slíkt.
Þessi tala er ekki fundin upp af
mér heldur fengin frá dagskrár-
stjóra Innlendrar dagskrárdeildar
og fjármálastjóra hans. Hún er með
öðrum orðum rétt.
Leikurinn sem Bjarni er hins
vegar í er sá að við þessa tölu vill
hann bæta 80 milljónum sem eru á
liðnum Annað dagskrárefni í
rekstri Sjónvarpsins. Þannig fær
hann 140 milljónir. Gallinn við
þessa röksemdafærslu fram-
kvæmdastjórans er hins vegar sá
að þessir peningar eru ekki sér-
staklega ætlaðir til kaupa á efni af
innlendum framleiðendum. Hluti
þeirra mun notaður til að talsetja
barnaefni og það sem eftir er skilst
mér að sé notað „hér og þar“ eftir
þörfum og sé varasjóður ef upp
koma óvæntir hlutir sem ekki er
gert ráð fyrir í áætlunum annarra
deilda. Þannig færi megnið af þess-
um peningum væntanlega til frétta-
deildar ef upp kæmi Kötlugos.
Sjóður fyrir „Annað
dagskrárefni“ er sjálf-
sagður í rekstri Sjón-
varpsins, en það er frá-
leitt að telja hann í
heilu lagi til þess fjár
sem Sjónvarpið ver til
kaupa á efni frá sjálf-
stæðum framleið-
endum. Enda er ekkert
af þessum peningum
eyrnamerkt til þeirra
nota.
Við sem störfum ut-
an Sjónvarpsins eigum
eðli máls samkvæmt
erfitt með að draga
fram tölur um einstaka þætti í
rekstrinum og liggjum vel við höggi
þegar innanbúðarmenn saka okkur
um að „byggja ekki á stað-
reyndum“. Það er auðvitað öllum
fyrir bestu að réttar tölur séu til
umræðu. Þess vegna olli það mér
vonbrigðum að framkvæmdastjóri
Sjónvarpsins hunsaði í grein sinni
beiðni mína um að sundurliða þær
140 milljónir sem hann segir að
Sjónvarpið verji árlega til kaupa á
efni frá sjálfstæðum framleið-
endum.
Til að við getum öll „byggt á
staðreyndum“ í umræðum um Sjón-
varpið langar mig til að biðja fram-
kvæmdastjórann að birta tölur um
innkaup Sjónvarpsins á efni frá
sjálfstæðum framleiðendum und-
anfarin fimm ár, annars vegar það
sem keypt var af Innlendri dag-
skrárdeild og hins vegar það sem
keypt var af liðnum Annað dag-
skrárefni. Sundurliðað eftir árum
og þeim fimm flokkum sem slíkt
efni er flokkað eftir: Heimild-
armyndir, stuttmyndir, kvikmyndir,
leikið sjónvarpsefni og sjónvarps-
þættir.
Staðreyndirnar á borðið
Björn Brynjúlfur Björnsson
svarar Bjarna Guðmundssyni
Björn Brynjúlfur
Björnsson
’Það er auðvitað öllumfyrir bestu að réttar
tölur séu til umræðu.‘
Höfundur er formaður Félags
kvikmyndagerðarmanna.

Ársalir- fasteignamiðlun
Ársalir- fasteignamiðlun

Nýttu þér áratuga reynslu
okkar og traust í
fasteignaviðskiptum
Björgvin Björgvinsson, lögg. fasteignasali.
Ársalir
FASTEIGNAMIÐLUN
Engjateigi 5 105 Rvk
533 4200