Morgunblaðið - 27.03.2004, Blaðsíða 10

HUGARAFL er hópur einstaklinga sem
hafa átt við geðræn vandamál að stríða, en
eru í bata og vilja bæta geðheilbrigðisþjón-
ustuna með áherslu á notendur hennar.
Hugmyndir Hugarafls voru kynntar á ráð-
stefnu félagsmálaráðuneytisins í gær en að
þeim standa auk annarra Auður Axels-
dóttir, iðjuþjálfi á Heilsugæslu Reykjavík-
ur, og Elín Ebba Ásmundsdóttir, for-
stöðuþjálfi geðsviðs LSH og lektor við
Háskólann á Akureyri, sem jafnframt hefur
rannsakað geðrækt geðsjúkra og áhrifa-
valda að bata.
Hugarafl hefur þróað viðskiptahugmynd
um rekstur kaffihúss í miðborginni þar sem
geðsjúkir sjá alfarið um reksturinn. Standa
vonir til þess að hægt verði að hleypa
rekstrinum af stokkunum á næstu miss-
erum, eða um leið og peningar til reksturs-
ins hafa safnast.
Elín Ebba segir atvinnulífið að mörgu
leyti ekki undir það búið að taka við geð-
sjúkum í vinnu því þeir eigi erfitt með að
laga sig að hefðbundnum vinnutíma frá
morgni til kvölds. Hugmyndin sé að bjóða
upp á „klikkað“ kaffi með „geðveikum“
kökum og uppákomur geðsjúkra verði
reglulega á dagskrá.
„Það er alltaf verið að vinna með ein-
staklinginn og galla hans en það þarf líka
að vinna með umhverfið og galla þess. Við
ætlum að aðlaga umhverfið þannig að fólk
geti notið sín, í mismikilli vinnu.“
Notandi spyr notanda
Jón Ari Arason, meðlimur í Hugarafli,
sem greindist með þunglyndi, kvíðaröskun
og félagsfælni fyrir nokkrum árum hefur
leiðbeint nemum í iðjuþjálfun og lækn-
isfræði og miðlað af eigin reynslu af iðju-
þjálfun. Hann segir mikilvægt að iðjuþjálf-
un höfði til þeirra sem notfæra sér
þjónustuna en það hafi því miður ekki allt-
af verið raunin. „Iðjuþjálfun fyrir mér var
fyrst um sinn að hekla eða prjóna eða eitt-
hvað þaðan af verra. Síðan hitti ég iðju-
þjálfa sem var með verkefni sem skiptu
máli, reyndu á mann og voru öðruvísi. Með-
al verkefna sem við tókum að okkur að
dreifa auglýsingapósti.“
Hugarafl undirbýr nú að hleypa af stokk-
unum notendagæðaeftirlitskerfi, Notandi
spyr notanda, sem er að norskri fyrirmynd
og er ætlað að kanna hvor þjónustan svari
þörfum þeirra sem nýta sér hana. Meðlimir
úr hópnum munu fara inn á tilteknar geð-
deildir á nokkurra vikna fresti í tiltekinn
tíma og spyrja spyrja notendur spurninga
um þjónustuna sem síðan geta nýst stjórn-
endum við að betrumbæta þjónustuna.
Vilja reka „geðveikt“
kaffihús í miðborginni
Morgunblaðið/Golli
Elín Ebba Ásmundsdóttir fjallar um Hugarafl.
FRÉTTIR
10 LAUGARDAGUR 27. MARS 2004 MORGUNBLAÐIÐ
RÁÐSTEFNAN var jafnframt
lokahnykkurinn á Evrópuári fatl-
aðra 2003 en í síðari hluta ráð-
stefnunnar voru kynntar fyrir-
myndir í þjónustu við fatlaða út frá
nokkrum meginþemum.
Stefán Baxter, framkvæmda-
stjóri Hugsmiðjunnar, fjallaði um
eplica vefumsjónarkefið sem fyr-
irtækið hefur þróað og mætir kröf-
um blindra og sjónskertra og ann-
arra sem vegna fötlunar þurfa að
styðjast við sértæk úrræði í net-
vöfrum þegar skoðaðar eru heima-
síður. Fyrirtækið hefur undanfarið
ár unnið að uppsetningu á aðgengi-
legum vefsvæðum fyrir fatlaða í
um 40–50 fyrirtækjum og stofn-
unum en þau eru nú alls yfir 100
fyrirtækin sem Hugsmiðjan hefur
liðsinnt. Hugsmiðjan fékk styrk úr
styrkjasjóði Evrópuársins til að
rannsaka og þróa lausn svo að unnt
yrði fyrir notendur að stjórna útliti
vefsvæðis, s.s. bakgrunnslitum,
letri, o.s.frv. á heimasíðum sem á
annað borð styddu þá lausn. Still-
ingarnar eru vistaðar í vafra við-
komandi notanda sem sendir upp-
lýsingar um aðgengisstillingar til
annarra vefsvæða. Þróun lausnar
er langt á veg komin og upplýsti
Stefán að framundan væri að vinna
að frekari útbreiðslu hennar og fá
fyrirtæki og stofnanir í lið með sér.
Dóra Pálsdóttir, kennari við
Hringsjá, fjallað um fjarkennslu í
tölvunotkun fyrir fatlaða. Haf-
steinn Númason, nemandi við skól-
ann, sagði námið hafa gagnast sér
vel og sagði fjarnám mikilvægt fyr-
ir þá sem ekki ættu heimangengt
vegna fötlunar. Fjarkennsla fyrir
fatlaða væri þannig án efa einn
ódýrasti valkostur í menntun fatl-
aðra þar sem einn kennari gæti
hæglega sinnt tiltölulega mörgum
nemendum.
Úr sambýli í sérbýli
Guðrún Edvardsdóttir, frá
Svæðisskrifstofu málefna fatlaðra á
Vestfjörðum, fjallaði um könnun
sem stofnunin lét gera um áhrif
breytinga á starfsemi vistunarfyr-
irkomulags hjá stofnuninni. Var
markmiðið að skoða kosti og galla
þess að mikið fatlað fólk byggi í
íbúð með sólarhringsþjónustu í
stað sambýlis. Hefur svæðisskrif-
stofan gengið frá sölu á sambýli í
Bræðratungu í umsjá stofnunar-
innar og ráðgerir að byggja íbúðir
fyrir fatlaða þess í stað. Guðrún
sagði að ný búsetuúrræði gæfu
fólki kost á að búa í samfélagi við
ófatlaða og með því hefði dregið úr
aðgreiningu. Þrjár konur á Ísafirði
byggju í eigin íbúð í fjölbýli með
sólarhringsþjónustu og þær hefðu
meiri stjórn á eigin lífi en áður og
hefðu ákvörðunarrétt um daglegar
venjur í leik og starfi. Þá upplifðu
starfsmenn aukna starfsánægju af
því að sjá sýnilegan árangur af eig-
in starfi, þjónustan væri persónu-
legri og íbúar sem byggju í eigin
íbúðum sýndu meiri frumkvæði og
væru virkari þátttakendur á heim-
ili og í samfélaginu.
Þá hefðu breytingarnar orðið til
þess að að létta á áhyggjum for-
eldra um það hvað verður um börn
þeirra þegar þeirra nýtur ekki
lengur við.
Sagði Guðrún að kostnaður við
að færa búsetuformið hefði aukist
nokkuð fyrstu tvö árin en væri nú
nánast sá sami og á sambýli. Miðað
við ársreikning árið 2002 hefði
kostnaður vegna einstaklings verið
rúmar 4.900.000 á sambýli en rétt
rúmar 5 milljónir í íbúð.
Þriðjungur hefur alltaf
samband við notendur
Björk Pálsdóttir, forstöðumaður
Hjálpartækjamiðstöðvar hjá
Tryggingastofnun ríkisins, fjallaði
um aðkomu fatlaðra að þróun
hjálpartækja og vísaði í því sam-
bandi í könnun sem gerð var á veg-
um allra hjálpartækjastofnana á
Norðurlöndunum. Sendir voru út
spurningalistar til 226 framleið-
enda hjálpartækja en af 94 sem
svöruðu sögðust 36,6% alltaf hafa
samráð við notendur í tengslum við
þróun nýrrar vöru, 55,3% kváðust
stundum hafa notendur með í ráð-
um en 7,4% hafa aldrei samstarf
við þá.
Átta fyrirtæki sem sögðust vera
í reglulegu samstarfi voru sérstak-
lega valin úr en af þeim voru þrjú
íslensk.
Framleiðendur sögðust í könn-
uninni leggja aðaláherslu á góða
markaðsgreiningu, virka þátttöku
notenda í þróunarferlinu og ráðgjöf
sérfræðinga. Athygli vekur hins
vegar hversu litla áherslu framleið-
endur leggja á hönnun og notendur
kvarta gjarnan undan að hjálpar-
tæki séu klossuð. Framleiðendur
kvörtuðu hins vegar undan því að
oft reyndist erfitt að skilgreina
þarfir og kröfur notenda og komast
í samband við viðeigandi notendur
sem væru stór og ólíkur hópur.
Björk sagði aðspurð um kostn-
aðarhlutdeild sjúklinga í hjálpar-
tækjum að hún hefði aukist á síð-
ustu árum einkum í minni tækjum
þar sem hún væri á bilinu 10–50%
en TR greiddi jafnan meira af dýr-
ari tækjum. Björk sagði að dæmin
sýndu að fleira fólk gæti búið sjálf-
stætt í dag en fyrir 5–10 árum þar
sem tækninni hefði fleygt mjög
fram. Tæki eins og öndunarvélar í
heimahúsum og búnaður til að auð-
velda fólki að nærast í heimahúsum
kæmi þar við sögu. Einnig hefði
gervilimasmíði, spelkusmíði,
gönguhjálpartæki og rafknúnir
hjólastólar tekið miklum framför-
um.
Verkefni úr styrkjasjóði Evrópuárs fatlaðra kynnt á ráðstefnu um málefni fatlaðra
Netvafrar,
sérbýli og
hjálpartæki
Morgunblaðið/Golli
Ráðstefnan á Nordica hótelinu var lokahnykkurinn á Evrópuári fatlaðra árið 2003.
FJÖLMÖRG verkefni sem hlutu styrk úr styrkja-
sjóði Evrópuárs fatlaðra voru kynnt á Nordica hót-
eli í gær á ráðstefnu um málefni fatlaðra sem fé-
lagsmálaráðuneytið efndi til og kenndi þar ýmissa
grasa. Kristján Geir Pétursson hlýddi á erindin.
kristjan@mbl.is
Öryrkjabandalagið hvatti fólk
til að sitja ekki ráðstefnuna
ÖRYRKJABANDALAG Íslands (ÖBÍ) hvatti alla þá sem fengu boð um
að sitja ráðstefnu félagsmálaráðuneytisins til þess að sýna mannrétt-
indabaráttu fatlaðra þá virðingu að ganga heldur til daglegra starfa
sinna.
Í tilkynningu ÖBÍ segir að samþykkt hafi verið einróma í aðalstjórn
að halda ekki áfram samstarfi við stjórnvöld um Evrópuár fatlaðra
vegna ákvörðunar þeirra að standa ekki að fullu við það samkomulag
sem gert var í aðdraganda kosninganna síðastliðið vor; þrátt fyrir þetta
myndi bandalagið eftir sem áður halda áfram fullu samstarfi um öll
mikilsverð mál en með því skilyrði einu að stjórnvöld reyndu ekki að
færa sér í nyt nafn Evrópuárs fatlaðara.
„Í stað þess að virða þennan sáttavilja og efna sameiginlega til áð-
urnefndrar ráðstefnu hafa stjórnvöld kosið að hunsa heildarsamtök
fatlaðra og efna einhliða til hátíðlegrar dagskrár undir merkjum Evr-
ópuárs fatlaðra,“ segir í tilkynningu ÖBÍ.