Morgunblaðið - 08.04.2004, Síða 15

UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 8. APRÍL 2004 D 15
MIKIÐ er rætt þessa dagana um
greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði til
hálaunafólks og fyrirhugað þak á
greiðslur úr sjóðnum.
Virðist mörgum nauð-
synlegt að setja þetta
þak, því himinháar
greiðslur úr sjóðnum
til einstaklinga sam-
ræmist ekki þeim fé-
lagslegu markmiðum
sem hugmyndin um
fæðingarorlof byggist
á. Ég mun ekki ræða
þessa hlið á fæðing-
arorlofsgreiðslum,
heldur vil ég líta á hinn
endann á launaskal-
anum, þá þiggjendur
fæðingarorlofs sem falla í hóp lág-
launafólks. Eru lög um fæðingar- og
foreldraorlof að ná fram sínum fé-
lagslegu markmiðum gagnvart þess-
um hópi fólks?
Ef lögin eru lesin, þá eru með
þeim tvenns konar markmið. Annars
vegar að tryggja barni samvistir
bæði við föður og móður, og hins
vegar að gera bæði konum og körl-
um kleift að samræma fjölskyldu- og
atvinnulíf. Sjálfsagt má túlka þessi
markmið á ýmsa vegu, eins og sæm-
ir góðum lagabálki, en í umræðu
undanfarinna daga virðist skoðun al-
mennings að fæðingar-
orlofsgreiðslur eigi að gegna þeim
megintilgangi að leyfa foreldrum að
fara í orlof til að eiga samvistir með
nýfæddu barni sínu, án þess að
lenda í fjárhagslegum ógöngum.
Þetta sést t.d. á þeim rökum með
þaki á greiðslur að hálaunafólk geti
auðveldlega tekið á sig tímabundna
launalækkun án þess að það hafi
mikil áhrif á afkomu þess.
En hvernig er málum háttað hjá
láglaunafólki? Tökum dæmi af ný-
bökuðu foreldri með 120.000 krónur
á mánuði í laun. Fæðingarorlof er
80% af launum, þ.a. ef í fæðing-
arorlof er farið, þá eru orlofs-
greiðslur 96.000 krónur í stað
120.000 króna launa. Lækkunin
hljóðar því upp á 24.000 krónur.
Þetta virðist ósköp lítið í krónutölu,
sérstaklega ef borið saman við laun-
þega sem lækkar úr 600 þúsund
krónum í 480 þúsund krónur – tekju-
tap 120 þúsund krónur. Hins vegar
er auðvelt að færa fyrir því rök að 24
þúsund krónurnar skipti meira máli
fyrir láglaunamanninn heldur en 120
þúsundin fyrir há-
launamanninn. Til
dæmis er það nú einu
sinni þannig að barn-
eignum fylgja margs
konar viðbótarútgjöld
– bleiur, þurrmjólk,
barnamatur o.s.frv.
Allt kostar þetta skild-
inginn og bleiur á barn
láglaunamannsins eru
jú ekki ódýrari en á
barn hálaunamannsins.
Ef svör félagsmála-
ráðherra, dagsett 10.
mars sl., við fyrirspurn
um greiðslur úr Fæðingarorlofs-
sjóði, eru skoðuð ásamt frétt Morg-
unblaðsins á miðopnu 31. mars, þá
má sjá ýmislegt fróðlegt í þessu
samhengi. Morgunblaðið birtir
heildarfjölda þeirra sem fengu greitt
úr sjóðnum á síðustu árum, en í
svörum félagsmálaráðherra má m.a.
sjá hversu margir fengu greitt meira
en 150 þúsund á mánuði úr Fæðing-
arorlofssjóði árið 2002 og fyrstu tíu
mánuði 2003. Nú má reikna hversu
margir fengu greiðslur lægri en 150
þúsund á mánuði (sjá meðfylgjandi
töflu). Hvað má sjá úr þessum töl-
um? Lítum á tvennt. Annars vegar
að árið 2002 fengu rúm 58% þeirra
sem þáðu greiðslur undir 150 þús-
und krónum á mánuði. Árið 2003 var
sama hlutfall 52%. Sem sagt, meira
en helmingur undir 150 þúsund
krónum. Hins vegar að það hallar
greinilega mjög á konur í þessum
hópi. Tæp 76% kvenna árið 2002 og
rúm 68% árið 2003 fá 150 þúsund
krónur eða minna. Er ekki vafamál
að stór hluti þessa fólks er í erf-
iðleikum með að láta enda ná saman.
Eru einstæðir foreldrar í þessum
hópi? Þær upplýsingar sjást ekki úr
þeim tölum sem notaðar eru hér, en
annað er ólíklegt.
Þá aftur að upphaflegu spurning-
unni: Eru lög um fæðingar- og for-
eldraorlof að ná fram félagslegum
markmiðum sínum gagnvart lág-
launafólki? Ég leyfi mér að fullyrða
að fyrir stóran hóp láglaunafólks
fylgja fjárhagslegir erfiðleikar því
að fara í fæðingarorlof, og því er
markmiðinu um „samræmingu fjöl-
skyldu- og atvinnulífs“ ábótavant.
Hvað er til bóta? Núna þegar rætt
er um tekjutengingu fæðingarorlofs
á efri hluta skalans, má þá ekki líka
ræða tekjutengingu á lægri enda
skalans? T.d. væri hægt að veita
þeim sem hafa undir 150 þúsundum í
laun á mánuði greiðslur sem nema
100% af launum, 90% fyrir þá sem
eru milli 150 og 200 þúsunda, og 80%
fyrir ofan það upp að þakinu. Hvað
skyldi þetta nú kosta? Ekki væri
þetta ókeypis, svo mikið er víst, og
ekki myndu greiðslur úr sjóðnum
lækka. Án þess að hafa nægar upp-
lýsingar til að reikna kostnaðinn af
nákvæmni, má leiða að því líkum að
hann hlaupi á einhverjum hundr-
uðum milljóna króna á hverju ári.
Hálfur milljarður er líklega ekki of-
mat. En áttum okkur á því að það
þýðir að í dag eru fátækustu foreld-
arnir að verða fyrir afkomutapi sem
nemur a.m.k. hálfum milljarði
króna, af því einu að fara í fæðing-
arorlof. Er félagslegum markmiðum
náð?
Fæðingarorlof – lægri
endinn á skalanum
Vilhjálmur H. Wiium fjallar
um fæðingarorlof ’Með þaki á greiðslureru þau rök, að há-
launafólk geti auðveld-
lega tekið á sig tíma-
bundna launalækkun án
þess að það hafi mikil
áhrif á afkomu þess. ‘
Vilhjálmur H. Wiium
Höfundur er lektor við viðskiptadeild
Háskólans í Reykjavík.
Fjöldi þeirra er þáðu greiðslur úr Fæðingarorlofssjóði, greiðslur hærri og lægri en 150.000 á mánuði
2002 2003
Karlar Konur Samtals Karlar Konur Samtals
Greiðslur yfir 150 þúsundum 2.678 1.515 4.193 2.947 1.633 4.580
Greiðslur undir 150 þúsundum 1.139 4.746 5.885 1.484 3.516 5.000
Heildarfjöldi 3.817 6261 10.078 4.431 5.149 9.580
Hlutfall lægri 29,8% 75,8% 58,4% 33,5% 68,3% 52,2%
www.thumalina.is
Jóhannes Ásgeirsson hdl., lögg. fasteignasali
F A S T E I G N A S A L A
SUÐURLANDSBRAUT 10, 2. HÆÐ F/OFAN BLÓMASTOFU FRIÐFINNS, 108 REYKJAVÍK
SÍMI 533 1616 FAX 533 1617
OPIÐ HÚS Í STYKKISHÓLMI
UM HELGINA
Bókhlöðustígur 3 - Stykkishólmi
verður til sýnis milli kl . 14 og 16 alla
dagana frá skírdegi til annars í pásk-
um. Um er að ræða 101 fm bjarta
og rúmgóða 4ra herbergja efri sér-
hæð í tvíbýlishúsi. M.a. sjónvarps-
hol, eldhús, stofa, 3 svefnherbergi
og baðherbergi. Parket og flísar á
gólfum. Nýleg eldhúsinnrétting. Fal-
legt útsýni út á eyjarnar. Ýmis skipti
koma til greina. V. 8,9 m. 3946
GLEÐILEGA PÁSKA
AÐALFUNDUR
VÉLBÁTAÁBYRGÐARFÉLAGS ÍSFIRÐINGA
Aðalfundur Vélbátaábyrgðarfélags Ísfirðinga verður haldinn á Hótel Ísafirði, Silfurtorgi 2, Ísafirði,
laugardaginn 24. apríl 2004 og hefst kl. 14:00.
Dagskrá fundarins verður sem hér segir:
1. Venjulega aðalfundarstörf samkvæmt. 6. gr. laga félagsins, sbr. þó dagskrárlið 2.
2. Tillaga stjórnar um slit félagsins og úthlutun til félagsaðila. Stjórn félagsins leggur til
að hreinni eign félagsins að frádregnum kostnaði ársins og slitakostnaði, ásamt áætluðum
óþekktum kostnaði verði skipt á milli félagsmanna í réttu hlutfalli samkvæmt atkvæðisskrá
31.07.2000. Inneign félagsmanna verður skuldajafnað á móti ógreiddri iðgjaldsskuld.
3. Önnur mál sem löglega eru upp borin.
Dagskrá, endanlegar tillögur, ársreikningur félagsins og drög að úthlutunargerð munu liggja frammi
á skrifstofu Sjóvá-Almennra trygginga hf., Kringlunni 5, 103 Reykjavík
og við Silfurtorg, 400 Ísafirði, sjö dögum fyrir aðalfund.
Atkvæðaseðlar og fundargögn verða afhent á fundarstað.
Félagsmenn sem ekki geta sótt fundinn, en hyggjast gefa umboð, verða að gera það skriflega.
Stjórn Vélbátaábyrgðarfélags Ísfirðinga.