Pressan - 09.07.1992, Blaðsíða 16

16
FIMMTUDAGUR PRESSAN 9.JÚLI 1992
Mögru árunum er lokið hjá þjóðkirkjunni
Enginn beiningamaður
á ríkissjoöi h
batterí sem
veltir milljöru
Tekjur kirkjunnar af sóknargjöldum hafa meira en tvöfaldast á fáum árum og
kirkjugarðar hafa meira umleikis en þeir vita hvað þeir eiga að gera við. Á
sama tíma kvarta prestar um að kirkjan sé að missa sambandið við þjóðina og reyna að höfða til nútímans með nýj-
um vinnubrögðum.
Af þeim stofnunum sem
þiggja fé frá ríkinu er að líkind-
um engin betur sett fjárhagslega
en íslenska þjóðkirkjan. Sóknir
landsins fá á þessu ári um 900
milljónir af sóknargjöldum til
frjálsrar ráðstöfunar. Þetta er
meira en tvöföld aukning sókn-
argjalda á nokkrum árum. Þar
fyrir utan em framlög á fjárlög-
um til að greiða laun presta og
prófasta, viðhald prestsetra,
rekstur biskupsstofu og ýmissa
sjóða og stofnana henni tengd-
um, samtals rúmlega 450 millj-
ónir. Að viðbættum 300 milljón-
um í kirkjugarðsgjöld veltir
kirkjan því ríflega einum og
hálfum milljarði króna á ári.
Og kirkjunni gengur líklega
betur á veraldlega sviðinu en því
andlega. Að minnsta kosti gerast
þær raddir háværari sem fullyrða
að kirkjan hafi misst samband
við þjóðina, boðun hennar nái
ekki að fullnægja trúarþörf fólks
og hún gegni æ minna hlutverki í
daglegu lífi fólks. Á nýafstaðinni
Prestastefnu var til dæmis rætt
um að kirkjan væri ekki nógu
áberandi í þjóðlífinu og efla
þyrfti „safnaðarvitund", búa til
lifandi kirkju með því að auka
þátttöku fólks í safhaðarstarfi.
SÓKNIRNAR FÁ 900
MILLJÓNIR
I raun er ekkert til sem heitir
,Jdrkjan“ sem heild. Yfimmsjón
kirkjunnar er vitanlega í höndum
biskups, en gmnneining hennar
er sóknin. Sóknir á landinu em
nú um 350 og það em þær sem fá
ofangreindar níu hundmð millj-
ónir til ráðstöfunar í sóknar-
gjöldum.
Sóknargjöldin em nú í kring-
um 5 þúsund krónur árlega á
hvert mannsbam sókninni 16 ára
og eldra. Fyrir stórar sóknir á
borð við Nessókn og Akureyrar-
Kjaramál presta
Tískuprestarnir geraða gott
Launamál presta em eitt af ei-
lífðarumræðuefnum kirkjunnar
og tóku nýjan kipp eftir úrskurð
Kjaradóms á dögunum. Eins og
fram kemur hér á opnunni greið-
ir ríkið prestum laun beint og má
rekja það fyrirkomulag til upp-
hafs aldarinnar, jiegar töluverður
fjöldi kirkjujarða var seldur.
Ándvirðið var lagt í kirkjujarða-
sjóð, sem aftur veitti fé í svo-
nefndan prestlaunasjóð. Eignir
hans hurfu hins vegar smárn
saman og þá var ákveðið að setja
launagreiðslur presta á föst fjár-
lög.
Prestar hafa nú laun á bilinu
90 til 125 þúsund á mánuði. Það
em grunnlaun sem eru 75-95
þúsund eftir starfsaldri, 11 þús-
und króna álag vegna afbrigði-
legs vinnutíma og 2 til 18 yfir-
vinnutímar á mánuði, eftir stærð
sóknar.
Kjaradómur ákvað að hækka
þessi laun í 150 þúsund fyrir
presta með færri en eitt þúsund
sóknarböm, 165 þúsund fyrir þá
sem hafa eitt til fjögur þúsund
sóknarbörn og 180 þúsund fýrir
þá sem hafa fleiri en fjögur þús-
und. Prófastar fengju 195-225
þúsund eftir svipaðri reglu,
vígslubiskupar 240 þúsund og
biskupinn 350 þúsund, en hefur
nú 217 þúsund.
En laun frá ríkissjóði em ekki
einu tekjumar sem prestar hafa.
Þeir fá greiðslu fyrir aukaverk
tengd embættinu og fer upphæð-
in eftir gjaldskrá Prestafélags Is-
lands. Að því er næst verður
komist em teknar um 1000 krón-
ur fyrir hverja skím, um 3.000
fyrir hjónavígslu, um 7.000
krónur fyrir útfararþjónustu
(kistulagningu og jarðarför með
ræðu) og í kringum 4.000 fyrir
fermingarfræðsluna. Til saman-
burðar má geta þess að organist-
ar fá greiddar um 3.500 krónur
fyrir skímina og einsöngvarar
geta fengið yfir 10.000 fyrir söng
viðjarðarför.
Gjaldskrá Prestafélagsins er
tengd breytingum á launum og
blaðinu er kunnugt um að ný
gjaldskrá hefur verið undirbúin í
kjölfar úrskurðar Kjaradóms.
Ofangreindar tölur geta því
hækkað verulega ef úrskurður
Kjaradóms breytist ekki frá því
sem kynnt hefur verið.
Þessar aukatekjur em mjög
mismunandi eftir sóknum, eins
og gefur að skilja, en þeim getur
líka verið ákaflega misskipt í
stómm prófastsdæmum á borð
við Reykjavík. Þar komast
ákveðnir prestar í tísku af og til
og geta stundum fáu öðm sinnt
en óskum um slík aukaverk.
„Þeir gera varla annað en að
jarða,“ sagði prestur í samtali við
blaðið og dæmi em um slíka
tískupresta sem vinna reglulega
allt að átján tímum á dag. Af um
130 prestum á landinu em þó
varla nema tíu til tólf sem hafa
umtalsverðan tekjuauka á þenn-
anhátt.
Herra Ólafur Skúlason lýsti
þeirri skoðun sinni við setningu
Prestastefhu að æskilegt væri að
fella niður þessar beinu auka-
greiðslur, en láta þær ganga til
prestanna á annan hátt. Af sam-
tölum við klerka má ráða að
þeim sé yfirleitt illa við að mkka
inn fyrir embættisverkin og
reyndar sé það algengt í smærri
samfélögum úti á landi að því sé
sleppt.
Klerka-
kostnaður
Að neðan sést hvernig
launakostnaður ríkisins
jókst við kjaradóm.
150-
100-
2
3 50-

Fyrir Eftir
Auk beinna greiðslna njóta
nokkrir prestar hlunninda af
jörðum sínum. Jarðir með um-
talsverð hlunnindi em á bilinu tíu
til fimmtán, flestar á Austur-
landi, svo sem Heydalir og Kol-
ffeyjustaður.
sókn, með um sjö þúsund sókn-
arböm, em þetta tekjur upp á um
það bil 35 milljónir ári. Engar
kvaðir em um notkun á þessu fé,
en mest fer til bygginga og við-
halds og launa kirkjuvarða, safh-
aðarfulltrúa, organista, með-
hjálpara og hringjara.
Sóknargjöld em innheimt sem
hluti staðgreiðsluskatts einstak-
linga og hafa hækkað mjög mik-
ið á síðustu ámm. Árið 1985
vom þau um 350 milljónir að nú-
virði, en em nú um 900. Þau hafa
því tvö- og hálffaldast að raun-
virði á nokkmm ámm.
Með sóknargjöldunum er inn-
heimt kirkjugarðsgjald, sem
einnig er nefskattur og rennur
beint til kirkjugarða. Það hefur
líka hækkað vemlega, þrátt fyrir
skerðingu síðustu ár, og er langt
umfram það sem kirkjugarðar
þurfa til að standa undir venju-
legurn rekstri. Samanlögð raun-
aukning kirkjugarðs- og sóknar-
gjalda síðan 1985 nemur um 800
milljónum.
Kirkjugarðar em undir stjóm
sóknamefnda og hafa í gegnum
árin staðið ágætlega fjárhags-
Haukur Guðlaugsson, söng-
málastjóri þjóðkirkjunnar:
Vígði tvö orgei og skoðaði
eitt.
lega. Áður fyrr var oft farin sú
leið að kirkjugarðamir lánuðu
kirkjunum fé, [regar sóknin var í
fjárkröggjum. Eftir hækkun
sóknargjaldanna mun þetta nú að
mestu aflagt, en ekki vegna jsess
að fjárhagsstaða kirkjugarðanna
hafi versnað.
SKATTGREIÐENDUR
BORGA AFGANGINN
Allir stórir liðir í rekstri kirkj-
unnar, sem telja má að sóknimar
eigi sameiginlega, em reknir fyr-
ir ríkisfé. Þar ber fyrst að neftia
embætti biskups Islands, sam-
einingartákns kirkjunnar. Fram-
lag til biskupsstofii á fjárlögum
þessa árs er 41 milljón króna og
em þar af tæpar 29 milljónir ætl-
aðar í launagreiðslur.
Að auki greiðir ríkið fyrir
rekstur prestakalla og prófasts-
dæma, þar á meðal laun presta
eins og fram kemur annars stað-
ar á opnunni. Þetta nemur um
293 milljónum á þessu ári. Við-
hald á prestssetrum er einnig
greitt af almennu skattfé, um 53
milljónir á þessu ári.
Auk þessa er til sérstakur
kirkjubyggingasjóður sem þigg-
ur fé á ijárlögum og er ætlað að
lána fé til kirkjubygginga. Fram-
lag til hans á þessu ári er ein
milljón króna og hefur farið
minnkandi.
Annar liður á almennum fjár-
lögum er embætti söngmála-
stjóra þjóðkirkjunnar. Það fær
um 15 milljónir á fjárlögum
jressa árs, þar af 10 milljónir til
launagreiðslna. Af skýrslu söng-
málastjóra um starfíð árið 1991
má ráða að fimm kórar vom
heimsóttir, tvö orgel vígð og eitt
skoðað, ein kirkjulistarhátíð
heimsótt og tvö námskeið hald-
in. Til viðbótar vom tvær utan-
landsferðir og þrjár messur var
söngmálastjóri viðstaddur í
krafti embættisins. I Tónskóla