Pressan - 24.09.1992, Blaðsíða 13

FIMMTUDAGUR PRESSAN 24. SEPTEMBER 1992
13
Jón Halldórsson, nýr stjórnarformaður Sameinaðra verktaka
KEYPTIKRÓNII-
Á aðalfundi Sameinaðra verk-
taka, sem haldinn var síðasta
föstudag, urðu miklar og óvæntar
vendingar. Fyrir fundinn var al-
mennt gert ráð fyrir að kaflaskipti
yrðu í sögu fyrirtækisins, sem
jafhffamt hefði orðið upphafið að
endalokum þess. Sá hópur hlut-
hafa sem lengi hefur verið í
minnihluta þóttist sjá sér leik á
borði við að ná völdum. Annað
kom þó á daginn.
„UMBÓTASINNAR" GEGN
„KOLKRABBANUM"
Síðustu fjögur eða fimm ár hef-
ur gætt vaxandi klofnings innan
fyrirtækisins. Þar takast á tvö
sjónarmið: Annars vegar sjónar-
mið þeirra sem vilja halda fyrir-
tækinu saman og greiða sem
minnst út úr því til hluthafa. Full-
trúar þessa sjónarmiðs hafa verið
þeir Thor Ó. Thors, fram-
kvæmdastjóri og stjómarformað-
ur síðustu mánuðina, og Halldór
H. Jótisson, fyrrverandi stjórnar-
formaður, sem lést á síðasta vetri.
Það er einmitt Jón Halldórsson,
sonur hans, sem stjórnaði vörn-
inni nú.
„Umbótasinnar“ segja hins
vegar að hinar miklu eigur SV séu
fyrst og fremst notaðar til að halda
völdum innan annarra fyrirtækja í
valdabaráttu „Kolkrabbans". Má
þar sem dæmi taka að SV eiga
2,13 prósenta hlut í Eimskipafé-
laginu, sem metinn er á 100 til 115
milljónir. Varla þarf síðan að ræða
um tengsl Eimskipafélagsins við
Flugleiðir, en þar er nú Halldór,
bróðir Jóns, kominn í stjórn. Þá
em SV fimmti stærsti hluthafinn í
íslandsbanka með 3,76 prósenta
hlut.
Fyrir fundinn mátu umbóta-
sinnar stöðuna þannig að þeir
hefðu meirihluta á bak við sig.
Fyrir þeim fóru Páll G. Gústafs-
son og Guðjón B. Ólafsson, for-
stjóri Sambandsins. Þeir voru
komnir inn í stjórn SV en voru
þar í minnihluta. Þeir mátu stöð-
una hins vegar þannig að þeir
myndu komast í meirihluta á
þessum hluthafafundi. Gaf Páll
meira að segja út yfirlýsingu um
að hann ætlaði að vera í ffamboði
til stjórnarformanns. En lykillinn
að völdunum var í gegnum Bygg-
ingarfélagið Brú hf.
VÖLDIN í BRÚ LYKILLINN
Saga Brúar hefur löngum þótt
sérstakur kapítuli, en sem kunn-
ugt er hjarnaði félagið við eftir að
hafa legið í skúffu skiptaráðanda í
nítján ár. Er talið að hlutafé í Brú,
sem hefur enga formlega starf-
semi, sé á milli 200 og 250 milljón-
irkróna.
Verðmæti Brúar felst í eign fé-
lagsins í SV, hún nemur 4,48 pró-
sentum af hlutafé SV.
Fyrir fundinn var gert ráð fyrir
að Einar Þorbjörnsson, stjórnar-
formaður Brúar og verkfræðingur
hjá hemum, yrði með umboð fyr-
ir félagið. Þegar hann hins vegar
gekk að borðinu þar sem kjör-
gögnum var útdeilt kom í ljós að
Thor Ó. Thors á 60 milljónir í eft-
irlaunasjóði.
hann var umboðslaus og var hon-
um synjað um atkvæðaseðla.
Honum var tilkynnt að Jón
Halldórsson hefði umboð fyrir fé-
lagið. Jón er lögfræðingur Brúar
og einnig nokkurs konar fram-
kvæmdastjóri. Þótti fundarmönn-
um hann koma þarna illa aftan að
formanni félagsins og vöknuðu
spurningar um hvort þetta sam-
ræmdist siðareglum lögmanna.
Þá var því haldið fram að það
þyrfti stjórnarsamþykkt í Brú til
að breyta umboðinu með'þessum
hætti. Héldu menn því fram að
yfirfærslan á umboðinu til Jóns
væri ekki lögleg.
Samkvæmt heimildum blaðs-
ins keypti Jón nýlega hlut í Brú,
sem formlega séð gæti hafa breytt
stöðu hans gagnvart félaginu. Sá
hlutur er ekki stór, upp á eina
krónu, en skráð hlutafé í Brú er
7.810 krónur. Með þennan krónu-
hlut í höndunum, sem Jón mun
hafa borgað 25.000 krónur fyrir,
var hann orðinn annað og meira
en lögfræðingur félagsins.
Stjórn Brúar skipa þrír menn.
Auk Einars eru það þeir Guðjón
G. Guðjónsson og Guðni Helga-
son. Þeir voru báðir staddir í
Bandaríkjunum þegar fundurinn
var haldinn og hafði Jón umboð
ffá þeim sem sent var á símbréfi.
Með þetta umboð í höndunum
höfðu Jón og stuðningsmenn
Einar Þorbjörnsson, stjórnarfor-
maður Brúar: Gerður umboðs-
laus en varð sáttur eftir fund
með Jóni.
hans meirihluta og fengu þeir Pét-
ur Guðtnundsson kosinn sem
fundarstjóra. Það að fundarstjór-
inn var úr þeirra röðum skipti
miklu máli fyrir ffamvindu fund-
arins.
JÓN OG EINAR SÆTTAST
Einar fór fljótlega eftir þetta í
pontu og hafði uppi stór orð um
það sem hann kallaði blekkingar
Jóns og svik. Við næsta fundarhlé,
sem skapaðist þegar undirbún-
ingur við stjórnarkjör fór fram, fór
Einar í það að reyna að hafa sam-
band við þá Guðna og Guðjón í
Bandaríkjunum. Honum tókst að
ná sambandi við Guðna, sem kom
af fjöllum þegar hann heyrði
hvemig Jón hefði notað umboðið.
Sendi hann afturköllun á umboð-
inu um hæl á símbréfi.
Á meðan höfðu vaknað vanga-
veltur hjá umbótasinnum um að
fá lögbann á fundinn en þegar
sýnt þótti að það þyrfti 100 til 200
milljónir til að tryggja slíkt lög-
bann var fallið ff á því.
Þegar síðan Einar kom með aft-
urköllun á umboði Jóns fékk Jón
hann afsíðis á tveggja manna
fund. Sá fundur stóð hátt í hálf-
tíma og að honum loknum kom
Einar og tilkynnti stuðning sinn
við Jón. Datt þá andlitið af fundar-
mönnum og kviknaði þegar orð-
rómur um að Jón hefði orðið að
stinga vænni „dúsu“ að Einari.
Þeir hafa hins vegar verið þöglir
sem gröfin um viðskipti sín.
Á fundinum skapaðist mjög
sérstakt andrúmsloft í kjölfar
þessara vendinga. Voru jafnvel
gerð hróp að Jóni þar sem fólk ut-
an úr sal skoraði á hann að láta af
þessu ofríki. Þess ber að geta að
mjög margir af smærri hluthöfun-
um í félaginu mættu á fundinn og
var mikill meirihluti þeirra á
bandi umbótasinna. f kjölfar út-
deilingarinnar á 900 milljónunum
í janúar á síðasta vetri fengu
nefnilega margir smjörþefinn af
þvf hvers væri að vænta inni í fyr-
irtækinu, sem áður hafði aðeins
greitt út arð í samræmi við nafn-
verð hlutabréfa. Síðasta slíka arð-
greiðslan fór einmitt fram í júní
síðastliðnum, en þá var greiddur
út 15 prósenta arður eða 46,5
milljónir króna í allt.
HÖFÐU MÓTAÐAR HUG-
MYNDIR UM AÐ LEYSA UPP
FÉLAGIÐ
Þegar ljóst varð að Jón myndi
halda völdum gengu þeir Páll og
Guðjón af fundi ásamt stórum
hluta fundarmanna. Þá var klukk-
an orðin níu að kvöldi en fundur-
inn hófst skömmu eftir hádegi.
Með Jóni í stjórn voru kosnir
menn honum hlynntir, þeir Berg-
ur Haraldsson, Þorkell Jótisson,
Vilberg Vilbergsson og Bjarni
Thors.
Þegar útgangan átti sér stað
hafði ekki tekist að afgreiða nema
hluta af dagskrá fundarins, meðal
annars átti eftir að kjósa aðra
stjómarmenn en Jón. Ef allt hefði
gengið eftir hefði verið tekin upp
umræða um hvernig leggja mætti
félagið niður og greiða út eigur
þess. Samkvæmt heimildum
blaðamanns vom til nokkuð mót-
aðar hugmyndir um slíkt og var
gert ráð fyrir að það tæki um
fimm ár að leysa félagið upp.
Margir töldu þó að það ætti jafn-
vel að ganga enn hraðar fyrir sig.
Þótti sýnt að vandamest yrði að
selja húseignir, svo sem höfuð-
stöðvarnar á Höfðabakka.
Umbótasinnar eru reyndar
ekki búnir að gefa upp alla von
um að geta snúið þróun mála sér í
vil. Strax eftir fundinn tilkynntu
umbótasinnar að þeir myndu fara
fram á hluthafafund, en til þess
þarf aðeins samþykki tíu prósenta
hluthafa. Þegar menn sáu hins
vegar fram á að þeir hefðu ekki
meirihlutastuðning hluthafa, sem
þarf til að fá stjórnarkjörið tekið
upp, var fallið ffá málinu. Einnig
skipti máli að Guðni afturkallaði
fýrri affurköllun sína á umboði til
Jón Halldórsson
lögfræðingur.
Gerði það sem þurfti
til að halda völdum í
Sameinuðum verk-
tökum.
Jóns á laugardeginum, þannig að
ljóst er að þeir Jón og Einar vinna
saman innan Brúar.
Nú er hins vegar horff til þess
að fljótlega verður fundur í Brú og
þar verður reynt að snúa taflinu
við. Til að útskýra mikilvægi
hlutabréfanna í Brú má benda á
að þar eru 26.000 atkvæði, sem
samsvarar nánast muninum sem
var á milli fylkinga. Sveifla sem
næmi þessu atkvæðamagni
myndi breyta valdahlutföllunum.
UPPLÝSTIST AÐ THOR Á 60
MILLJÓNIR í EFTIRLAUNA-
SJÓÐI
En áður en fundurinn leystist
upp varð umræða um reikninga
félagsins eins og þeir birtust í árs-
reikningunum. Sem fyrr var
reikningum ekki dreiff — þeir að-
eins hafðir til sýnis. Umræða
spratt þó upp um liðinn „eftir-
launagreiðslur", en engin upphæð
var bókfærð þar með.
Þegar spurt var hvaða skuld-
bindingum félagið væri þar í kom
í ljós að framkvæmdastjóri félags-
ins, Thor Ó. Thors, átti 60 milljón-
ir króna í eftirlaunasjóði. Aðrir
stjórnarmenn áttu á bilinu 10 til
12 milljónir hver í effirlaunasjóði.
Þá mun Guðjón B. Ólafsson, sem
sjálfur hefur setið í stjórn SV, hafa
spurt um reglur við eftirlauna-
greiðslur og þá var upplýst að
menn þyrftu að vera í tíu ár í
stjórn til að afla sér slíkra réttinda.
Tilvist þessara sjóða kom fundar-
mönnum mjög á óvart.
Því hefur löngum verið haldið
fram að SV væru lykillinn að völd-
um Halldórs H. Jónssonar og
greinilegt að synir hans, með Jón
Halidórsson í broddi fylkingar,
hafa metið stöðuna eins.
Ekki nóg með að fyrirtækið hafi
bein tengsl við fýrirtæki og banka-
stofhanir heldur hefur það einnig
feikileg völd vegna auðsöfnunar
þess. SV hafa lagt áherslu á að
dreifa innstæðum sínum um
bankakerfið, en Landsbankinn þó
ávallt verið aðalbanki félagsins.
Eigið fé SV var metið tæplega 2,3
milljónir króna eftir útgreiðsluna í
janúar, en þá átti eftir að gera
grein fyrir hagnaði af rekstri síðan
1991,__________________________
SigurðurMárJónsson