Pressan - 24.09.1992, Blaðsíða 37

FIMMTUDAGUR PRESSAN 24. SEPTEMBER 1992
LÍFIÐ EFTIR VINNU
37
„Einhvern tímann hefðu þessi vinnu-
brögðþótt lýsandi dœmi um borgara-
lega sjálfsupphafningu.“
Gunnar J. Árnason M í
fáeina pensildrætti, sem minna
sterklega á austurlenska skraut-
skrift. Þessar myndir eiga ekkert
skylt við það sem á undan hefur
komið, nema ef vera kynni að
hann væri að einangra hreyfmg-
una sem liggur að baki landslags-
myndunum, þannig að eftir
standi eitt eldsnöggt og hnitmiðað
kalligrafískt karatehögg. Ekki er
hann að uppgvöta neitt nýtt í list-
inni, enda voru gerðar ýmsar til-
raunir með skrautskrift á sjötta
áratugnum, þegar athyglin beind-
ist einkum að handleggshreyfmg-
um listamanna. Ég man ekki bet-
ur en Alcopley, sem margir ættu
að minnast frá fslandsheimsókn-
um hans, notaði gjarnan frjálslega
skrautskrift. Þetta skiptir þó ekíd
öllu máli, því Tolli er kannski að
uppgvöta nýjar hliðar á sjálfum
sér.
„Myndir Tolla verða ekki
greindar ffá h'fi hans sem farand-
verkamanns," skrifar Einar Már
Guðmundsson í vingjarnlegum
inngangi að íburðarmiklum
kynningarbæklingi. Og svo héld-
um við að minnsta kosti, sú var
mýtan. En það er erfitt að koma
heim og saman farandverka-
manninum Tolla og þeirri dýrkun
pensilskriftar sem birtist skýrast í
austurlensku myndunum. Ein-
hvern tímann hefðu þessi vinnu-
brögð þótt lýsandi dæmi um
borgaralega sjálfsupphafningu.
Nema hann sé að uppgvöta dulda
ósk aðþrengdra launamanna að
geta brotist áffam og leyst málin í
einni svipan, eins og hendi væri
veifað.
Tæplega er hægt að sjá framför
í þreifingum Tolla. En eins og
hann gefur sjálfur í skyn er verið
að stokka spilin og við skulum
bíða og sjá hvað hann hefur á
hendi þegar búið er að gefa.
Gunnar J. Árnason
Frönskperla
Og það reynist rétt.
Þetta er lítil bók að blaðsíðutali,
einungis áttatíu síður, en þetta er
undrafallegt verk sem situr í
minningunni löngu eftir að lestr-
inum er lokið.
Sagan gerist á seinni hluta 17.
aldar og segir ff á tónsmiðinum fá-
mála og fáskipta Saint Colombe
sem einungis ann tónlistinni og
minningunni um látna eiginkonu.
Sagan er einnig af dætrum hans
tveim og lærisveininum Marin
Marais sem ann þeim báðum og
hrífst af tónlist föður þeirra.
„Tónlistin er einfaldlega til svo
segja megi það sem ekki verður
orðað,“ segir Saint Colombe á ein-
um stað og bók Quignards er óður
til þessa listforms sem persónur fá
ekki lifað án, enda er því lýst sem
nær almáttugu guðlegu afli, sem
megnar um tíma að kalla þá látnu
til firndar við lifendur.
Það sem einkennir verkið öðru
ffemur er hin fágaða og yfirvegaða
frásagnaraðferð höfundar. Þetta
er vissulega saga af miklum til-
finningum og stórum atburðum
en sagt er ffá í öguðum og ástríðu-
lausum stíl sem skapar sérstakan
blæ innan verksins. Lesandanum
kann við lesturinn að finnast sem
hann horfi á persónur úr fjarlægð,
eins og glerveggur sé á milli. En
um leið gæðir þessi aðferð verkið
tregafiillum hljómi og það eru þeir
tónar sem sitja í minningunni eins
og stef úr góðu hljómverki. Ef
menn vilja fallast á að virðuleiki
og fegurð séu orð sem megni að
einhveiju marki að lýsa einkenn-
um á tónlist 17. aldar þá geta þeir
fundið þau sömu einkenni hér.
Þessi fallega og heillandi bók er
ein af Syrtlubókum Máls og
menningar en um þær bækur má
sannlega segja að þar fari saman
listrænt innihald og fagurt útlit.
Án efa er þar að finna eina falleg-
ustu útgáfii fagurbókmennta sem
sést hefur hér á landi.
Kolbrún Bergþórsdóttir
Pascal Quignard
Allir heimsins morgnar
Mál og menning 1992
•••••••••••••••••••••
Ég er ekki frá því að Frið-
rik Rafnsson sé með
þarfari mönnum í ís-
lenskum bókmenntaheimi. Flann
hefur ekki einungis verið iðinn við
að þýða verk hins mikla rithöf-
undar og hugmyndafræðings Mil-
ans Kundera heldur einnig stjóm-
að vönduðustu bókmenntaþátt-
um sem ratað hafa í útvarp síð-
ustu árin. Efnisval Friðriks þar,
líkt og val hans á þýðingum, ber
glöggt með sér að hann hefur afar
traustan bókmenntasmekk. Það
var í einum útvarpsþátta sinna
sem Friðrik fjallaði um skáldsögu
Pascals Quignard, þá hina sömu
sem hann hefur nú þýtt svo ágæt-
lega. Umfjöllun Friðriks var þar
svo sannfærandi að nær ómögu-
legt var að ætla annað en þarna
væri komin bók sem erindi ætti til
allra unnenda fagurbókmennta.
Lögin við upp-
vaskið
MARÍA BALDURSDÓTTIR
EF
GEIMSTEINN
★
Flljómplötuútgáfan
Geimsteinn, sem Rúnar
Júl rekur í Keflavík, hefur
frá byrjun verið einskonar K-Tel
íslands. Utgáfan hefur nánast sér-
hæft sig í léttvægu iðnaðarpoppi
sem hijómar eins og það sé spUað
á gamlan skemmtara. í kjölfar
geislaplötuyfirtökunnar hefur
Rúnar verið duglegur við að end-
urútgefa gömul verk, kannski full-
duglegur, og athugandi væri fýrir
hann að koma sér upp kvótakerfi
eða setja síu á útstreymið.
„Ef‘ með Maríu Baldurs, spúsu
Rúnars, er 20 laga heildarmynd af
ferli söngkonunnar. Elstu lögin
eru frá 1974 en það yngsta frá
1986. María dvelur allan tímann
við lauflétt dægurlög sem eru að
megninu til vinsæl erlend lög sem
Þorsteinn Eggertsson hefur samið
sitt rímaða rugl við. Enginn kemst
með tærnar þar sem Þorsteinn
hefur bullhælana og kostulegur
kveðskapur hans er orðinn jafin's-
lenskur og kokkteilsósan. Nokkuð
er einnig um frumsamin lög og
þar eru Þórir Baldursson og Gylfi
Ægisson atkvæðamiklir.
María getur sungið ágætlega og
gæti örugglega gert það gott í
karaoke-bransanum en hana
vantar þó mestalla dýpt, dulúð og
angurværð sem gerir ágætar söng-
konur ffábærar. Tilhneiging Mar-
íu til að teygja síðustu ljóðlínur
texta með gormkenndu jarmi
bætir heldur ekki úr skák. Reynd-
ar er þessi gormstíll viðloðandi
fleiri íslenska poppara; kannski
eru þeir að stæla Sveinbjöm Bein-
teinsson, og tek ég þá ofan fyrir
þjóðrækninni.
Skemmtilegast er að hlusta á
Maríu í diskóstuði syngja „Döns-
um saman“. Texti lagsins minnir
líka óþyrmilega mikið á „Am-
onra“ með Pís of Keik. Diskólagið
„Að eiga sér draum“ eftir Finn-
boga Kjartansson og Rúnar Júl er
einnig fínt og inniheldur hið
ódauðlega (sic) viðlag;
Að eiga sér draum
sem rætist
verður til þess
að maður kætist
Maríu tekst líka ágætlega upp í
kántríinu og fer á kostum í fræg-
asta lagi sínu, „Eldhúsverkin".
Flún er reglulega sannfærandi í
hlutverki mæðulegrar húsmóður.
Það má hafa gaman af Maríu ef
maður er í algjöru sprellstuði eða
vill losna við leiðinlegt fólk úr
partíi. Þá nægir að taka plötuna
upp og hóta að setja hana undir
geislann.
Gunnar Hjálmarsson
Vopnabúrið þitt
MORRISSEY
Your Arsenal
HMV
★★★
Morrissey minnir mig
alltaf á enskan skólastrák
_______|sem skólastjórinn hefur
lamið fullrösklega á rassinn með
reglustiku. Það hlýtur að vera
skýringin á hlédrægni piltsins og
veilu. Síðan hann hætti í The
Smiths hefur hann gefið út þrjár
plötur og eina til, sem var safn
smáplatna. „Your Arsenal“, sú
nýjasta, er langbesta sólóplata
hans, grimmari en hinar og mark-
vissari; snilldarleg á köflum en þó
marflöt inn á milli.
Samstarf við nýja aðila hefur
gert Morrissey gott. f þetta skiptið
semur hann lögin í samvinnu við
Alain Whyte, gamlan rokka-
billíhund sem sér einnig um gítar-
leikinn ásamt Boz Boorer. Þeir
leysa af hólmi einhæft gítarplokk
Johnny Marr og hleypa nýjum
stemmum í Morrissey-poppið.
Upptökustjórinn er Mick Ronson,
gamli glimmerjaxlinn úr Mott the
Hoople, og potar hann Morrissey
inn í nýjar víddir. Fyrstu lögin
Framhald og meira af gagnrýni
á síðu 39.
FIMMTUDAGUR
18.00 Fjörkálfar.
18.30 Afmælisdrekinn. Teiknimynd um stelpu sem býður
dreka í afmælið sitt.
18.55 Táknmálsfréttir.
19.00 ★ Auðlegð og ástríður. Áströlsk sápa.
19.25 ★ Sókn í stöðutákn. Breskt grín.
20.00 Fréttir.
20.35 Blóm dagsins. Sigurskúfur.
20.40 Ólympíumót fatlaðra á Spáni. Seinni þáttur. Logi
Bergmann Eiðsson fylgdist með afreksfólki í Barcel-
ona.
21.05 Austurlönd nær. Seinnihluti franskrar myndar þar sem
er rakin saga Austurlanda nær frá Súezdeilunni 1956
og til Flóabardaga 1991. Saga mikilla og dramatískra
atburða.
22.05 ★★ Eldhuginn. James Earl Jones er frekar góður.
23.05 Fréttir og skákskýringar.
'ÆJM
nnrwi
18.00 Sómi kafteinn.
18.30 Barnadeildin.
18.55 Táknmálsfréttir.
19.00 Magni mús.
19.25 ★ Sækjast sér um líkir
20.00 Fréttir.
20.35 Blóm dagsins. Hvítsmári. Eru þeir nokkuð farnir að
endurtaka blómin?
20.40 Sveinn skytta. Danskur myndaflokkur í þrettán þátt-
um. Hann á að gerast á sautjándu öld og segir frá al-
múgamanninum og hetjunni Sveini skyttu, sem
Danir kalla Göngehövdingen, en hann stendur uppi
í hárinu á sænskum innrásarmönnum þegar aðallinn
guggnar.
21.10 ★★ Matlock. Sonur Andy Griffiths er vandræðabarn.
22.00 ★ Afhjúpun. TheNaked Face. Amerísk, 1984. Ætli það
sé ekki einsdæmi að sjá Roger Moore leika eitthvað
annað en hetju, í þessu tilviki geðlækni sem er grun-
aður um að hafa myrt sjúkling. Þetta er það eina ein-
stæða við myndina, sem er byggð á sögu eftir Sidn-
ey Sheldon.
23.40 Yves Montand. Frakkar elskuðu söngvarann og leikar-
ann Montand meira en aðra menn og létu kvenna-
far hans og stjórnmálaskoðanir ekki breyta neinu þar
um. Hann varð þeim harmdauði þegar hann dó í
fyrravetur. Hér er Montand á sviði víðsvegar um
heiminn.
LAUGARDAGUR
16.00 íþróttaþátturinn.
18.00 Múmínálfarnir.
18.25 Bangsi besta skinn.
18.55 Táknmálsfréttir.
19.00 ★ Strandverðir. Dálítið mikið sterílt.
20.00 Fréttir.
20.35 Lottó.
20.40 Blóm dagsins. Birki. Flestir þekkja það.
20.45 Fólkið í landinu. „Ég græt bara á kaupi". Þessi stóra
fullyrðing er höfð eftir Margréti Helgu Jóhannsdótt-
ur leikkonu sem er gestur þáttarins.
21.15 ★★ Leiðin til Avonlea. Viðkunnanlegir þættir, en eiga
varla heima á laugardagskvöldi. Ekki fremur en Fólk-
ið í landinu.
22.05 Gullnar fiðlur. Áströlsk framhaldsmynd í tveimur hlut-
um um fátæka bændafjölskyldu. Allt breytist þegar
henni tæmist arfur og hún flytur til borgarinnar.
23.40 ★ Fanturinn Frank Nitti. Nitti — The Enforcer. Amer-
ísk, 1988. Sjónvarpsmynd um Frank Nitti, ítalskan
innflytjanda sem varð mikill glæpaforingi í Chicago
— næstur Al Capone. Leikarar eru nánast óþekktir,
en einhverjir kannast kannski við andlitið á aðalleik-
aranum, Anthony La Paglia. Hann leikur eins og
hann hafi fengið of stóran skammt af Robert de Niro.
SUNNUDAGUR
16.45 Norræn guðsþjónusta í Niðarósi. Finn Wagle biskup
prédíkar. Núorðið heitir Niðarós Þrándheimur. Eða
það nafn nota alltént bæjarbúar.
18.00 Ævintýri úr konungsgarði.
18.30 Fyrsta ástin.
18.55 Táknmálsfréttir.
19.00 Jóki björn.
19.30 ★ Vistaskipti.
20.00 Fréttir.
20.35 Sjö borgir. Sigmar B. í Lúxemborg. Þar lýkur hringsól-
inu um borgirnar. íslendingar telja Lúxemborg mik-
inn stað, merkan og miðsvæðis. Það gera engir aðrir.
21.05 Vínarblóð. Myndaflokkur austurrískrar ættar um
Straussfjölskylduna sem bjó til mörg falleg lög sem
margir kannast við. Meðal leikara eru Edward Fox og
John Gielgud, þeir ætla báðir að endast lengi.
22.00 Gullnar fiðlur. Seinnihluti áströlsku myndarinnar um
bændafjölskylduna sem flytur í bæinn.
23.35 Sögumenn. Ben Haggerty frá Englandi segir söguna
um [cónginn og skóarann. Við hin förum að sofa.
17.00 Undur veraldar. Ævintýramaðurinn ér staddur í Ástral-
íu þar sem hann skoðar gíg sem varð til þegar lof-
steinn hrapaði til jarðar.
18.00 Cloister-safnið. Eldri hlutar Metropolitan-listasafnsins í
New York.
18.30 Furstasafnið frá Liecntenstein. Listmunir úr safni
furstafjölskyldunnar.
SUNNUDAGUR
17.00 Losun eiturefnaúrgangs. Fjallað um hvernig Bretar
hafa losað sig við eiturúrgang með slæmum afleið-
ingum fyrir umhverfið.E
18.00 Tígrinum bjargað. Heimildaþáttur um tígrisdýr í út-
rýmingarhættu. E
■acMmcnam
16.45 Nágrannar.
17.30 Með afa.E
19.19 19.19.
20.15 Eiríkur. Vonbrigði ársins.
20.30 ★★ Fótboltaliðsstýran. Síðasti þáttur í bili.
21.25 Laganna verðir.
21.55 ★★ Brostnar vonir. Heaven Tonight. Amerísk, 1990.
Útbrunnin poppstjarna vill slá í gegn á nýjan leik, en
eiginkona hans reynir að koma honum í skilning um
að hann sé orðinn of gamall.
23.25 ★ Morðin við China Lake. The China Lake Murders.
Amerísk, 1990. Lögreglumaður er í fríi úti í sveit og
blandast óvænt inn í rannsókn á fjöldamorðum
smábæ. Tom Skerritt er betri fyrirsæta en leikari. E
16.45 Nágrannar.
17.30 Á skotskónum.
17.50 Litla hryllingsbúðin.
18.15 Eruð þið myrkfælin? Þáttaröð um barnahóp sem
skemmtir sér við að segja draugasögur.
18.30 Eerie Indiana. E
19.19 19.19
20.15 Eiríkur.
20.30 H Kæri Jón.
21.00 ★ Stökkstræti 21. Bandarískur spennumyndaflokkur.
21.50 ★★ Sveitasæla. Funny Farm. Amerísk, 1988.
George Roy Hill leikstýrir þessari mynd sem fjallar
um íþróttafréttamann sem telur sig geta fundið frið
og ró uppi í sveit. Það reynist mesti misskilningur.
Hill má muna fífil sinn fegurri, en Chevy Chase er allt-
afjafnslæmur leikari.
23.25 ★★ Sokknir í svaðið. Þáttur í röð þýskra mynda með
söguhetjunni Schimanski, sem er lögreglumaður í
Duisburg í miðju Ruhr-héraðinu. 00.55 ★★ Milli
tveggja elda. Diplomatic Immunity. Kanadísk. Mynd
eftir Vestur-íslendinginn Sturlu Gunnarsson. Hún
gerist í El Salvador og sýnir hvernig kanadískur
sendiráðunautur dregst þar inn í átök. Alltof orð-
margt handrit, hugmyndin að baki myndinni er sófa-
kommaleg og hún er frekar þreytandi. E
imtiiihhi
09.00 Með afa.
10.30 Lísa í Undralandi.
10.50 Spékoppar.
11.15 Ein af strákunum.
11.35 Merlin.
12.00 Landkönnun National Geographic.
12.55 Bílasport. E
13.25 Vísasport. E
13.55 Sean Connery í nærmynd.
15.00 ★★ Þrjúbíó. Galdranornin góða. Bedknobs and Bro-
omsticks. Amerísk, 1971. Ekki svo afleit Disneymynd
um norn sem hjálpar bresku stjórninni í síðari heims-
styrjöld. Tæknibrellurnar fengu Óskarsverðlaun á sín-
um tíma, þær þættu varla tilkomumiklar núorðið.
17.00 Hótel Marlin Bay. Það er ekki nema annar þáttur og
þeir eru strax búnir að reka barþjóninn.
18.00 Popp og kók. Um popptónlist og bíó.
18.40 ★★ Addams-fjölskyldan.
19.19 19.19.
20.00 ★ Ejalin myndavél.
20.00 ★★ Morðgáta.
21.20 ★★ Síðasta ferðin. Joe Versus the Volcano. Amerísk,
1990. Gamanmynd með næstum óskiljanlegu plotti.
Samt er hún fyndin og skemmtilega geggjuð á köfl-
um, þótt allt sé þetta tóm della. Tom Hanks gerir sitt
besta til að vera sætur og nýtur aðstoðar frá Meg Ry-
an.
23.00 ★ Henry og June. Henry & June. Amerísk, 1990. Hrylli-
lega illa leikin og tilgerðarleg mynd byggð á hund-
leiðinlegum endurminningum skáldkonunnar Anais
Nin. Til stóð að myndin yrði erótísk, líklega er áhorf-
andinn sofnaður áður en örlar á slíku. Með myndinni
fletti leikstjórinn Philip Kaufman (Óbærilegur léttleiki
tilverunnar) ofan af sjálfum sér og Uma Thurman
gerði út um vonina um að verða kvikmyndastjarna.
01.10 ★ Línudans. Jo Jo Dancer, Your Life is Calling. Amer-
ísk, 1986. Gamanleikarinn Richard Pryor leikstýrir
myndinni og leikur aðahlutverkið. Að hluta til er
þetta sjálfsævisaga hans, þvæld og frekar leiðinleg. E

09.00 Kormákur.
09.10 Regnboga-Birta.
09.20 Össi og Ylfa.
09.45 Dvergurinn Davíð.
10.10 Prins Valíant.
10.35 Maríanna fyrsta.
11.00 Lögregluhundurinn Kellý.
11.30 Blaðasnáparnir.
12.00 ★ Þetta með gærkvöldið. About Last Night. Amerísk,
1986. Allraunsæ en frekar dauf mynd um ungt fólk
sem er að reyna að byggja upp ástarsamband. Gerð
meðan Rob Lowe þótti sætasti strákur í heimi, en
hvorki hann né Demi Moore eru miklir leikarar. E
13.55 ítalski boltinn. Bein útsending.
15.45 ★★ Leiðin til Marokkó. Road to Morocco. Amerísk,
1942. Ein þekktasta myndin með þríeykinu Bing
Crosby, Bob Hope og Dorothy Lamour. Glæðvær,
saklaus og fjarskalega gamaldags skemmtun. Hjörtu
mannanna hafa harðnað síðan þetta var í tísku. Bing
syngur Moonlight Becomes You.
17.00 Listamannaskálinn. Um David Lean, stórmyndaleik-
stjórann og kvikmyndaskáldið sem gerði meðal ann-
ars Arabíu-Lawrence, en líka um samstarfsmann
hans, Robert Bolt handritshöfund. E
18.00 Lögmál listarinnar. Breskur myndaflokkur um fólk sem
á peninga til að kaupa sér list. Nú er fjallað um mis-
munandi viðhorf til listar í ýmsum heimshlutum.
18.50 ★★★★ Kalli kanína og félagar. Sígilt amerískt skrípó.
19.19 19.19.
20.00 ★ Klassapíur. Þreytandi amerískar kerlingar.
20.25 Henry Fonda. Jane Fonda er kynnir.
21.15 Umskipti á ævikvöldi. Fyrrihluti breskrar sjónvarps-
myndar sem er byggð á sögu rithöfundarins Vitu
Sackville-West. Hún var afkvæmi svokallaðs Blooms-
bury-hóps, en honum tilheyrði líka Virginia Woolf,
og er talin með athyglisverðari kvenrithöfundum.
22.55 ★★ Arsenio Hall. Ekki er hann skemmtilegur.
23.40 ★★ Roxanne. Roxanne. Amerísk, 1987. Gamanmynd
sem er eins konar nútímaútgáfa á leikritinu Cyrano
de Bergerac eftir Rostand. Steve Martin er þreytandi
að vanda, en Daryl Hannah sæt. Mælt skal með
franskri mynd þar sem leikritinu eru gerð glæsileg
skil. E
★★★★Pottþétt ★★★Ágætt ★★Lala ★Leiðinlegt ® Ömurlegt E Endursýnt efni