Pressan - 24.09.1992, Blaðsíða 9

FIMMTUDAGUR PRESSAN 24. SEPTEMBER 1992
9
Viðskipti ísnó við Landsbankann
STÆRSIA AF
URMUMmP
bankansB
Eitt síðasta stóra gjaldþrotið í
Er ljóst að Landsbankinn er að setja n)
„Ég get ekki einu sinni étið
lax lengur," sagði stjórn-
andi stórrar lánastofnunar.
Skiptum á brotabúi fiskeldis-
fyrirtækisins fsnó er nú að ljúka
og ljóst að lítið sem ekkert fæst
upp í kröfur. Þá liggur fyrir að
Landsbanki fslands tapar veruleg-
um upphæðum vegna afurðalána
til fyrirtækisins. Samkvæmt heim-
ildum PRESSUNNAR er þetta
stærsta afurðalánatap bankans
vegna fískeldisins.
Bankinn lýsti 280 milljóna
króna kröfu í þrotabúið en fær
nánast ekkert upp í þá kröfu sína.
Áður hafði bankinn leyst til sín af-
urðir sem fundust og reynt að
koma þeim í verð. Það liggur fyrir
að sala þeirra gaf ekki nema brot
af þeim lánum sem stóðu á bak
við afurðir fyrirtækisins.
Sverrir Hermannsson banka-
stjóri baðst undan því að tjá sig
um þetta mál þegar eftir því var
leitað.
FENGU 8 TIL10 PRÓSENT
UPP í AFURÐALÁN
Eftir gjaldþrotið í apríl f vor rak
bankinn fyrirtækið um skeið til að
koma afurðum í verð. Á því tíma-
bili var slátrað um 100 tonnum af
fiski en miðað við verð sem
bauðst þá hefur bankinn líklega
ekki fengið nema 20 til 25 milljón-
ir fyrir þann fisk. Aðrar afurðir
sem bankinn seldi voru seiði og
klakfiskur sem seld voru til Rifóss
hf. í Kelduhverfi. Rifós, sem er fyr-
irtæki fyrrum starfsmanna fsnó,
borgaði 6 milljónir fyrir fiskinn og
16 milljónir fyiir aðrar eigur fsnó.
Eyjólfur Konráð Jónsson taldi
bókfært verð upp á 400 milljón-
iríaprílalltof lága tölu.
Samkvæmt þessu má leiða lík-
ur að því að bankinn hafi fengið 8
til 10 prósent af afurðalánum sín-
um til baka. Miðað við að bankinn
hafði það að reglu að lána ekki
nema 50 prósent af afurðaverði
má telja ljóst að eitthvað hafi farið
úrskeiðis við fyrirgreiðsluna til
fsnó.
Menn kunnugir í bankakerfinu
segja þetta enn eitt dæmið um
skipbrot afurðalánakerfisins
gagnvart fiskeldinu. Eftirlitsþátt-
urinn hafi hreinlega mistekist og
þó að margoft hafi komið upp
ágreiningur milli banka og fyrir-
tækja um afurðastöðu hafi bank-
inn ekki haft nein tök á að verja
stöðu sína nema með því að hætta
afurðalánum, en það þýddi ein-
faldlega gjaldþrot.
Forráðamaður fyrirtækis, sem
starfar í fiskeldi í dag við ögn
skárri aðstæður, sagði líka að
bankarnir væru svo brenndir að
þeir virtu fiskeldismenn í dag ekki
viðlits þótt þeir færu fram á af-
urðalánaviðskipti. „Ég ræddi við
alla þrjá aðalbankana og tveir
þeirra höfnuðu mér algerlega en
sá sem tók mér best krafðist trygg-
ingar fyrir hverri krónu,“ sagði
forráðamaður fyrirtækisins. Þetta
gerist þó að afurðaverðlð hafi
hækkað um 50 prósent frá því
Landsbankinn slátraði sínum
ísnólaxi í vor.
Þessi viðbrögð eru reyndar
ekkert einsdæmi því ljóst er að
lánastofnanir vilja sem minnst
af fiskeldinu vita. Reyndar fannst
flestum lánardrottnum fsnó ákaf-
lega tilgangslítið að fjalla um fyrir-
tækið nú þegar skiptum væri að
ljúka. „Ég get ekki einu sinni étið
lax lengur,“ sagði forstjóri stórrar
lánastofnunar.
400 MILLJÓNA KRÓNA
BÓKFÆRÐ EIGN HVARF Á
FIMM MÁNUÐUM
Daginn eftir að ísnó var tekið til
gjaldþrotaskipta sagði Eyjólfur
Konráð Jónsson, stjómarformað-
ur fýrirtækisins, að raunvirði fyr-
irtækisins væri miklu meira en
bókfærð eign upp á 400 milljónir
segði til um.
Nú, ríflega fimm mánuðum
seinna þegar skiptum er lokið,
kemur hins vegar í ljós að eignir
fyrirtækisins voru ákaflega lítils
virði. Kröfur námu 625 milljónum
króna og fæst ekkert upp í al-
mennar kröfur. Bústjóramir telja
að ein til þrjár milljónir fáist upp í
forgangskröfur en það fer eftir því
hvemig tekst að selja lítt veðsettan
vömbíl sem eftir var og einhvem
skrifstofubúnað. Auk þess voru
einhverjar útistandandi kröfur
sem ísnó átti en óvíst hvað kemur
út úr þeirri „eign“.
Forgangskröfur voru upp á 9
milljónir en þar er fyrst og fremst
um að ræða launakröfur og kröfur
frá lífeyrissjóðum starfsmanna.
Þess má reyndar geta að Lands-
bankinn tók að sér að greiða
launakröfur starfsmanna eins og
þær vom við gjaldþrotið til að
tryggja áframhaldandi rekstur á
meðan fiskur væri í stöðinni.
Framkvæmdasjóður fslands
leysti til sín flestar eigur fyrirtæk-
isins enda með fyrsta veðrétt. Má
þar nefna rekstur og kvíar fyrir
norðan, í Kelduhverfi. Einnig vom
kvíar í Vestmannaeyjum. Allt
þetta keyptu þeir í Rifósi á 16
milljónir eins og áður sagði.
Þá leysti Framkvæmdasjóður til
sín fasteign félagsins á Öxnalæk í
Ölfusi og hefur ekki tekist að selja
hana ennþá. Kerin sem þar vom
em hins vegar í eigu kaupleigufyr-
irtækisins Glitnis.
FISKVEIÐASJÓÐUR TAPAR
70 MILLJÓNUM
Fiskveiðasjóður var með 70
milljóna króna kröfu í búið. Hún
er tilkomin vegna ábyrgðar sjóðs-
ins á erlendu láni frá 1986 en
skömmu síðar kippti Fiskveiða-
sjóður að sér höndum í fiskeldinu.
f raun náði fsnó áldrei að greiða
nema brot af þessu erlenda láni
þannig að ábyrgðiroar féllu fljót-
lega á sjóðinn. Krafan hefur verið
afskrifuð „í praxís" eins og Svavar
Ármannsson hjá Fiskveiðasjóði
sagði, þ.e.a.s. inn á afskriftarreikn-
ing. Hins vegar á eftir að gera
grein fyrir afskriftinni í bókhaldi
sjóðsins. Má gera ráð fýrir að það
verði gert við gerð næsta ársreikn-
ing.
Þá átti Þróunarfélag íslands 67
milljóna króna kröfu f búið, til-
komna vegna fóðurkaupalána frá
1989. Eftir því sem næst verður
komist var búið að færa megnið af
þessari kröfu inn á afskriftarreikn-
ing Þróunarfélagsins. Þó mun
vera eftir að afskrifa um 15 millj-
ónir. Þróunarfélagið tók reyndar
bakábyrgðir hjá fóðurstöðvunum,
en hingað til hefur ekki verið hægt
að ganga að miklu fé þar. Ein
þeirra, þrotabú fstess, átti reyndar
30 milljóna króna kröfu í þrotabú
ísnó.
ATVTNNUTRY GGINGA-
SJÓÐUR TAPAR100 MILLJ-
ÓNUM
Atvinnutryggingasjóður lánaði
að núvirði 100 milljónir til ísnó
árið 1990. Þessi upphæð er glötuð,
enda stóðu veð sjóðsins það aftar-
lega. Hún reyndar samsvarar tjón-
inu sem fsnó varð fyrir þegar mik-
ið magn af fiski tapaðist úr kvíum
við Vestmannaeyjar í janúar 1990.
Það varð reyndar nokkuð þekkt
mál vegn'a þess að hvarf fisksins
uppgvötvaðist ekki fyrr en nokkru
síðar og hafði þá fóðri verið dreift í
tómar kvíamar um skeið!
Þetta óveðurstjón fékkst aldrei
greitt hjá norska tryggingafélaginu
vegna þess að það taldi að fsnó-
menn hefðu ekki borið sig rétt að.
Eitt af því sem erlenda trygginga-
félagið setti fyrir sig var að ekki
voru notaðir utanaðkomandi kaf-
arar við eftirlit. Einnig voru ísn-
ómenn sakaðir um að nota léleg
seiði. Lyktir málsins voru því á
einn veg; ekkert fékkst út úr trygg-
ingum.________________________
íiguróur Már Jónsson