Pressan - 24.09.1992, Blaðsíða 15

FIMMTUDAGUR PRESSAN 24. SEPTEMBER 1992
15
Fylgi ríkisstjóma 1987—1992
Þegar litið er nánar á fylgi
stjórnarinnar í könnun Skáls
kemur í ljós að svipað hlutfall
kjósenda Sjálfstæðisflokks og Al-
þýðuflokks segist styðja stjórnina,
rúmlega 90 prósent í báðum til-
fellum. Stjórnin á hins vegar eng-
an stuðningsmann núna meðal
þeirra sem segjast myndu kjósa
stjórnarandstöðuflokk. Meðal
kjósenda Kvennalistans er þó tí-
undihluti óviss um afstöðu sína til
stjórnarinnar. Það er í samræmi
við fyrri kannanir PRESSUNN-
AR, þar sem stjórnin hefur helst
átt stuðnings von úr þeirri átt.
STJÓRNARANDSTAÐAN
NÆREKKIFLUGI
Dreifing stjórnarandstæðinga á
flokkana þrjá endurspeglar
kannski aðra þróun sem lesa má
út úr íylgi flokkanna. Niðurstöður
skoðanakannana sýna að engum
stjórnarandstöðuflokkanna hefur
tekist að gera sig að samnefnara
andstöðunnar meðal kjósenda,
þrátt fyrir kröftuga spretti og
gnótt tækifæra í fjárlagaumræð-
unni í vetur.
Það er helst að Framsóknar-
flokkurinn nái að komast nálægt
þessu. í nýjustu skoðanakönnun
PRESSUNNAR fær flokkurinn 22
prósenta fylgi, sem er reyndar
minna en í fyrri könnunum, en þó
rúmlega þremur prósentum
meira en í kosningunum. Fram-
Framsóknarflokknum, sérstak-
lega á suðvesturhorninu.
Ólafi Ragnari Grímssyni hefur
ekki tekist að gera Alþýðubanda-
lagið að forystuflokki stjórnarand-
stöðu og má rekja það beint og
óbeint til innanhússvanda flokks-
ins. Hinn sígildi stjórnarand-
stöðustíll Alþýðubandalagsins
mótaðist á dögum fyrri viðreisnar
og fólst í því að taka undir mest-
alla óánægju án þess þó að bjóða
fram lausnir í staðinn. Þetta er stíll
„hinna gömlu“, en Ólafur Ragnar
hefur reynt að byggja á reynslunni
frá ríkisstjórnarþátttöku flokksins
og leggja fram lausnir í stað þess
sem gagnrýnt er. Málamiðlun á
milli þessara sjónarmiða má sjá í
afstöðunni til EES. Þar er tekið
undir grundvallarsjónarmið um
fríverslun og opnara hagkerfi, en
samningnum hafnað vegna
stofnanaumgjarðar hans. Mál-
flutningur einstakra áberandi
þingmanna, svo sem Svavars
Gestssonar, Hjörleifs Guttorms-
sonar og Steingríms J. Sigfiisson-
ar, endurspeglar hins vegar and-
stöðu við samninginn á allt öðr-
um forsendum. Niðurstaðan er
ótrúverðugur málflutningur sem
hefur ekki náð til fólks.
Ólafi Ragnari hefur því ekki
tekist að verða sá leiðtogi stjórnar-
andstöðunnar sem hann hefði
viljað, þrátt fyrir fyrirferðarmik-
inn málflutning. Eftir fyrstu at-
rennuna um EES á Alþingi mælist
Alþýðubandalagið nú með 13,5
prósent atkvæða, um prósenti
minna en í kosningum.
Kvennalistinn mælist nú með
þriggja prósenta meira fylgi en í
kosningum, 11,3 prósent í stað
8,3. Innan raða þeirra hefur verið
hvað eindregnust andstaðan við
ríkisstjórnina, í stóru sem smáu,
en það hefur ekki nægt til neinnar
sveiflu meðal kjósenda. Andstað-
an við EES er líka sýnu sterkust
meðal þingkvenna Kvennalistans,
en þær eru líklega of fáar og skipt-
ingar í þingliði of hraðar til að geta
tekið að sér forystuhlutverk í svo
stóru máli.
Af ofangreindu má ætla að þótt
kjósendur hafi ef til vill haft nægar
ástæður til að missa trú á
ríkisstjóminni (sjá til dæm-
is umfjöllun um ríkisfjár-
mál hér á opnunni) sjái
þeir ekki í svipinn hvað
gæti komið í staðinn. Það
að ríkisstjórninni takist að
halda þessari stöðu í efha-
hagskreppu og hörðum
pólitískum sviptivindum
bendir til þess að hún geti
staðið flest af sér héðan af í
almenningsálitinu —
nema stjórnarandstöðunni
takist að hrista af sér slenið
á þinginu í vetur._______________
Karl Th. Birgisson
Ríkisfjármálin
eru stærsti próf-
steinninn á árang-
ur ríkisstjórnar-
innar. Hún hefur
litið á árangur þar
sem forsendu
stöðugleika og
nýrrar sóknar í
efnahags- og at-
vinnulífi. Ætlunin
var að ná jafnvægi í
ríkisfjármálum á
tveimur árum. Það
tekst ekki. Fjárlagahalli
þessa árs verður um tíu
milljarðar í stað fjögurra.
Það ræðst af hvoru
tveggja, minni tekjum en
' gert hafði verið ráð fyrir og
meiri útgjöldum. Skoðum hið
síðarnefnda fyrst.
Rekstrarkostnaður. Hér
hefur náðst raunverulegur ár-
angur í sparnaði. Rekstrarkostn-
aður hjá ríkinu hefur dregist
saman frá fyrra ári um 3 til 4
prósent á föstu verðlagi. f starfs-
magni talið er þetta samdráttur
um 2 prósent eða um 900 árs-
verk.
Tilfærslur. I tilfærslum eru
stærstu upphæðirnar í útgjöld-
um ríkisins, en jafnframt þær
sem erfiðast er að hafa stjórn á
og pólitískt erfiðast að skera nið-
ur. Miðað við fyrrihluta þessa
árs er niðurstaðan í heilbrigðis-
kerfinu þessi: sjúkratryggingar
fara 1.400 milljónir fram úr
áæflun (ekki síst vegna sérffæðí-
kostnaðar), atvinnuleysistrygg-
ingar líklega 650 milljónir og líf-
eyristryggingar hátt í 200 millj-
ónir. í öllum tilfellum verður um
að ræða raunhækkun frá fyrra
ári.
I landbúnaði stóð aldrei til að
spara mikið á þessu ári. Rekstr-
ar- og neyslutilfærslur til land-
búnaðar aukast um 14% milli
áranna 1991 og 1992 samkvæmt
fjárlögumi Vænta má þess að
betri stjórn fáist á útgjöldum
þegar útflutningsbætur og nið-
urgreiðslur falla niður, en þeirra
í stað koma beinar greiðslur til
bænda.
Skattar. Ríkisstjórnin hefur
hvergi lofað að hækka ekki
skatta. Hins vegar hefur afdrátt-
arlaust kosningaloforð Sjálf-
stæðisflokksins í þá veru virkað
nánast eins og stjórnarstefha —
eða að minnsta kosti verið sterk-
ur hemill á skattahækkanir. Rík-
isstjórnin lofaði reyndar að
lœkka skatta „þegar fram líða
stundir", eins og það hét í
stefnuyfirlýsingu hennar. Þær
stundir eru ekki liðnar. Að öðru
leyti er afraksturinn þessi:
Fjármagnstekjuskattur.
Stjórnin sagðist ætla að afgreiða
á síðasta þingi frumvarp um
samræmingu skattlagningar
eigna og eignatekna — í daglegu
tali kallað fjármagnstekjuskatt-
urinn. Það hefur enn ekki gerst
og ekki er gert ráð fyrir skattin-
um í fjárlagafrumvarpi næsta
árs.
Tekjuskattur. Stjórnin boð
aði lældaðan tekjuskatt einstak-
linga og endurskoðun sérstaks
skattafsláttar. Það er enn aðeins
fyrirheit. Hins vegar verður
tekj uskattshlutfall fyrirtækja
lækkað, eins og lofað var, úr 45
prósentum í 33 prósent. Um leið
er frádráttarliðum fækkað. Það
er nettóskattalækkun upp á 300
milljónir.
Virðisaukaskattur. Virðis
aukaskattinn sagðist stjórnin
myndu lækka, en fækka um leið
undanþágunum. Segja má að
þetta hafi verið reynt um daginn,
en stjórnarþingmenn reyndust
ekki viljugir. Niðurstaðan varð
að hætta að endurgreiða sumum
greinum innskatt af aðföngum
og endurgreiða aðeins 60 pró-
sent af virðisaukaskatti af vinnu
iðnaðarmanna við íbúðarhús
næði. Það er nettóskattahækkun
upp á 750 milljónir.
Skattbyrði. Almennt aðhald
í ríkisumsvifum felur í sér það
markmið að skattheimtu sé
haldið í lágmarki. Einn mæli-
kvarði á það er heildarskattbyrði
sem hlutfall af landsframleiðslu
og miðað við hann er ríkis-
stjórnin ekki að hækka skatta í
heildina tekið. Heildartekjur rík-
issjóðs á þessu ári verða um 27
prósent af landsframleiðslu,
nokkru Iægri en gert var ráð fyrir
í fjárlögum. Þetta er svipað og
niðurstaðan varð 1991 og sam-
kvæmt fjárlagafrumvarpi fyrir
næsta ár verður þetta hlutfall hið
sama. Skattbyrði verður því
óbreytt.
Þessi ríkisstjórn eins og aðrar
vísar skattbyrði dagsins í dag til
framtíðarinnar með lántöku til
að borga fjárlagahallann. í fjár-
lögum 1992 eru afborganir og
vaxtagreiðslur af lánum ríkis-
sjóðs samtals 19 milljarðar, þar
af tæpir 11 milljarðar vegna er-
lendra lána. Þetta eru um 18
prósent af heildartekjum. í
stefnuyfirlýsingu ríkisstjórnar-
innar er varað við 17 prósentum
sem hættulega háu hlutfalli.
Friðriki hefur tekist að na mður rekstrarkostnaði...
... en Sighvati gengur illa að koma böndum á sérfræðingana.
Nóv. jan. Mars Apríl |úlí Okt. Jan. Mars Apríl Júní
'87 1988 '88 '88 '88 '88 1989 '89 '89 '89
sókn nýtur væntanlega enn lands-
föðurímyndar Steingríms Her-
mannssonar. Næstráðandi hans,
Halldór Ásgrímsson, hefur sýnt
óhefðbundna — málefnalega og
ábyrga — takta sem stjórnarand-
stöðuþingmaður, sem má kannski
rekja til langrar setu hans sem
ráðherra. Hann kom til dæmis inn
í EES-umræðuna sem stuðnings-
maður aðildar, en getur gagnrýnt í
kraffi þekkingar og reynslu sem
fæstir þingmenn flokksins hafa.
Að hinu má þó leiða líkur, að
Halldór sópi seint fjöldafylgi að
Ólafi Ragnari hefur ekki tekist
að gera Alþýðubandalagið að
forystuflokki í stjórnarandstöðu
þrátt fyrir fyrirferðarmikinn
málflutning.
Nóv. Jan. Mars Maí
'91 1992 '92 '92