Pressan - 02.09.1993, Blaðsíða 16

ERLENT
16 PRESSAN
Fimmtudagurinn 2. september 1993
MAÐUR VIKUNNAR
Kim Jong II
Oútreiknanleg og
úábyrg komaksbytta
í síðustu viku bárast þær
fregnir frá Norður-Kóreu að
átján herforingiar hefðu verið
teknir af lífi og uppreisnar-
áform þeirra þar með mis-
heppnast. Fréttin var reyndar
lx)rin lil baka daginn eftir, en
hafði þá gert víðreist um
heimspressuna
Kim II Sung er í reynd bú-
inn að færa völdin í Norður-
Kóreu í hendur sonar síns,
Kim Jong IL Kim eldri tók að
undirbúa þegna sína fyrir
valdatöku sonarins í byrjun
áttunda íiratugarins. Hann hóf
Kim Jong 11 með sér upp á
þann stall persónudýrkunar
sem hann hefúr sjálfur staðið á,
svo að þjóðin fengi að venjast
nýjum leiðtoga í tíma. Árið
1977 var Kim Jong II formlega
útnefndur aiftaki foður síns, en
það var ekki fyrr en árið 1991
sem hann fékk einhver raun-
veruleg völd. Það ár var hann
gerður að yfirmanni alls hers-
ins. Kim yngri var ekki lengi að
læra hvemig farið er með völd,
því hann lét fljótlega reka alla
gömlu hershöfðingjana og réð
vini sina í staðinn. Tæpu ári
síðar, í október á síðasta ári,
skýrði svo Kim Yong Nam
varaforseti fiá því í New York
að Kim Jong 11 hefði tekið
formlega við leiðtogaembætt-
inuiNorður-Kóreu.
Kim Jong II er 51 árs gamall,
fæddur 16. febrúar 1942. Skap-
gerðareinkenni hans era ekki
beinlínis þess eðlis að vekja kát-
ínu þeirra sem þurfa að um-
gangast hann í nýja embætt-
inu. Hann er sagður vera skap-
bráður og fljóthuga fyilibytta,
sem elskar koníak. Þótt Kim
Jong II hafi verið alinn upp
með það fyrir augum að verða
valdamesti maður landsins
hefiir ekki orðið vart við áhuga
lijá honum á marxíslcri hug-
myndafræði. Prófskírteini í
stjómmálafræðum frá háskól-
anum í Pyongyang og óljóst
nám í Austur-Þýskalandi virð-
ist ekki hafa breytt neinu þar
um.
Vegsemd hans byggist aðal-
lega á safni hans er saman-
stendur af 150 höllum og
glæsihúsum og öðru safhi af
sportbílum: Jagúar, Lincoln,
Ferrari og Mercedes með
númerinu 2-16, sem er ætlað
að minna á fæðingardag hans.
Þá er ótalið nautnaherlið hans
sem er skipað um tuttugu ung-
um kóreskum stúlkum og
glæsikonum sem fluttar hafa
verið inn ffá Japan, Tælandi og
Skandinavíu.
Vegna minnimáttarkenndar
út af smæð sinni gengur Kim
Jong 11 alltaf á háum hælum.
Hann er haldinn sjúklegri
hræðslu við örverar og lætur
þess vegna vísindamenn á
rannsóknarstofunni „Langlífi“
kanna kirtlastarfsemi sína
reglulega. Hann krefst þess
einnig, þegar starfsmenn utan-
ríkisþjónustunnar biðja um
áheyrn, að þeir fari í læknis-
skoðun áður en þeir koma til
fúndar við hann. Kim yngri
hefúr líka miklar áhyggjur af
karlmennsku sinni og reynir
allt til að viðhalda henni.
Reglulega lætur hann herinn
veiða hundruð slgaldbaka, sem
hann drekkur blóðið úr. Arf-
taki II Sung er mikill kvik-
myndaaðdáandi og á yfir
15.000 myndbönd. Árið 1978
leiddi áhuginn hann svo langt
að hann lét ræna suður-kór-
eskri leikkonu sem hann hafði
hrifist af. Áður en hann lét
leysa liana aftur úr haldi bauð
hann henni ávisun upp á tvær
milljónirdollara.
Kim Jong II lætur sér ekki
smáhryðjuverk fyrir brjósti
brenna, enda alinn upp í góð-
um félagsskap einræðisherr-
anna Bokassa, Mobutu, Idi
Amin og Ceausescu, að
ógleymdum Sihanúk prins
sem á höll í Pyongyang, en þeir
em allir og vom góðvinir föður
hans. Kim Jong var hug-
myndasmiðurinn á bak við til-
ræðið við ríkisstjórn Suður-
Kóreu árið 1983 og það mun
einnig hafk verið fyrir hans til-
stilli sem Boeing-þota kóreska
flugfélagsins sprakk í loft upp
The European
Lögreglajyrirferðametin
Ferðamenn í fríi erlendis voru áður vanir að taka góðar
minningar heirn með sér. í dag em of margir þeirra líklegir til
að koma heim með sögur af barsmíðum og þjófhuðum. Þessi
fjölgun glæpa sem beinast gegn ferðamönnum ætti að vera
yfirvöldum í Evrópu áhyggjuefni. Glæpirnir ógna ferða-
mannaiðnaðinum, sem er löndunum mikilvægur. Ferða-
menn frá Japan og Bandaríkjunum þurfa ekki mikla örvun til
að ákveða að eyða peningunum sínum annars staðar. Jafiivel
Evrópubúar sjálfir kjósa að dvelja 1 eigin landi, þar sem þeim
finnst þeir vera öruggari, nokkuð sem dregur úr nánari kynn-
um milli þjóða EB.
Ríkisstjórnir, sem hika ekki við að taka við peningum frá
ferðamönnum, verða að gera fleira. Ein hugmyndin gæti verið
að þjálfa lögreglumenn til að líta eftir ferðamönnum, en þeim
myndi líða betur ef þeir vissu af návist lögreglu sem skildi
tungumál þeirra auk þess sem návist lögreglunnar myndi ef-
laust draga kjarkinn úr glæpamönnunum.
Horft framhjá
helförinni
Gömul skjöl frá tímum síöari heimsstyrjaldarinnar sem nýverið fundust sýna að æðstu menn
innan breska utanríkisráðuneytisins og BBC voru andsnúnir gyðingum. Fréttum af útrýmingu
gyðinga var því stungið undir stól og aðrir fjölmiðlar voru ekki teknir trúanlegir sökum þess
trausts sem BBC naut.
Á LEIÐARENDA. Þýskur naslstl tekur á móti gyölngum í útrým-
Ingarbúöum.
Upplýsingamar er að finna í
gömlum skjölum úr skjala-
söfnum BBC og bresku ríkis-
stjórnarinnar, sem nýverið
voru dregin frarn í dagsljósið í
Bretlandi. Skjölin færa sönnur
á að gyðingahatur var ráðandi
meðal æðstu yfirmanna utan-
ríkisráðuneytisins og BBC á
tímum síðari heimsstyrjaldar-
innar og því þögðu þeir þunnu
hljóði yfir þeirri fyrirætlun
þýskra nasista að útrýma gyð-
ingum.
Yfirmenn BBC þóttust vissir
um að gyðingahatur ætti upp á
pallborðið meðal þorra bresks
almennings, sem hefði auk
þess lært það frá heimsstyrjöld-
inni fyrri að taka öllum sögu-
sögnum um meinta stríðs-
glæpi með fyrirvara. Út frá
þessu var gengið sem vísu og
var hvorttveggja notað til að
renna enn frekari stoðum
undir stefriu útvarpsins í mál-
um gyðinga. Við upphaf
heimsstyrjaldarinnar komust
breska ríkisstjómin og BBC að
samkomulagi um að „að þessu
sinni skyldi sannleikurinn
verða lygum um nasista yfir-
sterkari“. Sökum þess hve BBC
naut mikils og yfirgnæfandi
trausts sem fréttamiðill trúði
almenningur fréttum útvarps-
ins og skellti skollaeyrum við
sannleikanum frá öðrum
fréttamiðlum.
Rykfallin skjölin sem hafa að
geyma hinar mikilvægu upp-
lýsingar fúndist fýrir tilviljun í
skjalasöfnum BBC og bresku
ríkisstjórnarinnar. Það var
dagskrárgerðarmaður á út-
varpsstöðinni Radio 4 sem
fann þau er hann var í heim-
ildaöflun fyrir nýja þáttaröð,
Document, og fékk aðgang að
skjalaskápunum. Upplýsing-
amar hafa skiljanlega vakið al-
menna athygli á Bretlandi, en
fyrsti Document-þátturinn,
sem var sendur út í síðustu
viku, fjallaði vitaskuld um
tengsl utanríkisráðuneytisins
og útvarpsstöðvarinnar BBC í
síðari heimsstyrjöld. Skjölin,
ásamt viðtölum við fyrrver-
andi embættismenn og starfs-
menn BBC sem enn eru á lífi,
sýna svo ekki verður um villst
að æðstu menn bæði innan
ráðuneytisins og útvarpsins
höfðu ákaflega lítið álit á gyð-
ingum.
Ráðamenn þessara tveggja
L/K GYÐINGA IBELSEN-ÚTRÝMINGARBÚOUNUM. Æöstu yfirmenn utanríkisráðuneytisins og BBC sáu til þess aö voðaverkum þýskra
nasista væri haldiö leyndum.
efins um að sögusagnir af gas-
klefum Þjóðverja væru sannar.
1 skjölunum segir meðal ann-
ars: „Ég álít að við munum
verulega veikja stöðu okkar
gagnvart Þjóðverjum ef við
tökum upp á því að leggja
trúnað á sögusagnir um ódæð-
isverk sem við höfum engar
sannanir fýrir.“
Annar embættismaður
ráðuneytisins, Roger Allen, var
sömu skoðunar, eins og sést af
minnispunktum hans: „Það er
rétt að sá kvittur hefúr komist
á kreik að Þjóðverjar séu að út-
rýma gyðingum í gasklefum.
Sögusagnir þessar hafa hins
vegar í nær öllum tilvikum
verið mjög óljósar og iðulega
verið komnar frá gyðingum
sjálfum." Og hann heldur
áfram: „Sjálfúr hef ég persónu-
lega aldrei getað skilið hvað
gasklefinn hefur framyfir vél-
byssuna, sem er mun minna
flókin í notkun svo eldd sé tal-
að um hina einföldu aðgerð að
svelta í hel.“
Harman Grisewood, fýrr-
um aðstoðarmaður stjómanda
útsendinga BBC í Evrópu,
reyndi að tala um fyrir yfir-
mönnum sínum hjá útvarpinu
þegar honum varð ljóst hvað
vakti fýrir Þjóðveijum, en þeir
létu það sem vind um eyru
þjóta. Grisewood, sem enn er á
lífi, heimsótti Þýskaland
skömmu áður en styrjöldin
braust út og sá þá með eigin
augum hvemig gyðingar voru
kúgaðir af nasistum. Þegar
Grisewood sneri aftur til Bret-
lands gekk hann rakleiðis á
fúnd framkvæmdastjóra BBC,
Fredericks Ogilvie, og skýrði
honum fra ástandinu í Þýska-
landi. Framkvæmdastjórinn lét
sem hann heyrði eklci ábend-
ingar hans, sló á létta strengj og
sneri út úr fyrir Grisewood,
sem varð ljóst að hann talaði
fýrir daufúm eyrum.
BBC talinn áreiðanleg-
asti fréttamiðillinn
Skeytingarleysi BBC um að-
för nasista að gyðingum kom
ekki í veg fýrir að prentmiðlar
reyndu að varpa ljósi á málið. I
júní 1942 skýrði Daily Tele-
graph frá því að 700 þúsund
pólskir gyðingar hefðu verið
teknir af lífi, sumir í gasklefúm.
Fleiri dagblaðagreinar fýlgdu í
kjölfarið þar sem sagt var frá
þeirri fýrirætlun Adolfs Hitler
að útrýma öllum gyðingum.
Þrátt fýrir váleg tíðindi lét þorri
fólks blaðafréttirnar sem vind
um eyra þjóta. Ástæðan var sú
að í Bretlandi, stórum hluta
Evrópu svo og innan breska
heimsveldisins var BBC-út-
varpsstöðin talin vera áreiðan-
legust allra fféttamiðla og ekld
væri mark takandi á öðrum.
Heimsstyrjöldin varð til þess
að lyfta BBC skör hærra en
aðrir miðlar og slcapa fýrirtæk-
inu nafn og virðingu umffarn
aðra.
Reyndar var eitt sinn minnst
á útrýmingu gyðinga á BBC,
þegar sagt var frá ræðu sem
breski utanríkisráðherrann,
Anthony Eden, flutti í desem-
ber 1942. Þar sagði ráðherrann
„að í Þýskalandi væri nú verið
að hrinda í framlcvæmd marg-
yfirlýstri ráðagerð Hitlers, um
að útrýma gyðingum í Evr-
ópu“. Stefna BBC hélst þó
óbreytt. Trevor Blewitt, einn
umsjónarmanna viðtalsþátta
BBC, stalck upp á því snemma
árs 1943 að fá mann af gyð-
ingaættum til að fjalla um mál
gyðinga í hinum vikulega við-
talsþætti Sunday night talk.
Blewitt stakk upp á skemmti-
kraftinum Ronald Frankau,
sem hefði hlotið breskt uppeldi
og menntun og hefði ríka sam-
kennd með Bretum. Yfirmenn
BBC voru allir sem einn mót-
fallnir hugmyndinni.
Vöknuðu upp við
vondan draum
í byijun 1943 gerði stjóm-
andi viðtalsþátta BBC, G.R.
Bames, athugasemd við viðtal
nokkurt þar sem farið var inn
á „bannsvæðið“ og íjallað um
andúð gegn gyðingum. I
minnisblöðum sínum um
þáttinn sagði Barnes meðal
annars: „Ég kæri mig ekki um
að fjallað sé um gyðingahatur í
þáttum útvarpsins, nema
nauðsynlegt sé að drepa á því í
umfjöllun um önnur málefni."
Yfirmenn BBC fóru gagnrýnis-
laust að ráðum æðstu manna
innan ráðuneytisins, sem töldu
að gyðingahatur væri útbreitt í
Bretlandi og það væri ekki
þeirra hlutverk að reyna að
spoma við því. Yfirlýst stefna
BBC í málum gyðinga frá 1943
var því eftirfarandi: „Við mun-
um hvorki stuðla að né sætta
okkur við áróður í viðtals- og
umræðuþáttum, þar sem gerð
er tilraun til að gagnrýna gyð-
ingahatur sem er án nokkurs
efa ríkjandi hér í Bretlandi...“
Undir lok heimsstyrjaldar-
innar hélt Richard Dimbleby,
fféttamaður hjá BBC, til hinna
illræmdu Belsen-útrýmingar-
búða og skýrði frá því sem
hann sá og heyrði. Mikið
fjaðrafok varð í höfúðstöðvum
BBC á Bretlandi, enda brá
fréttamönnum illilega við
ffegnir af gasklefúnum í Belsen
og þeim fjölda gyðinga sem
þar áttu að hafa verið teknir að
lífi. Frásögn Dimblebys þótti
svo lygileg að starfsmenn
fréttastofu BBC þverneituðu
að útvarpa henni. Það var því
ekki fýrr en útvarpsmennimir
höfðu fengið fféttir af stríðs-
glæpum nasista í Belsen stað-
festar í dagblöðum, að þeir
vöknuðu upp við vondan
draum og gerðu sér loks ljóst
hvað var að gerast_________
Byggt á Independent on Sunday.
stofnana virðast hafa litið svo á
að almenningur í Bretlandi
væri sama sinnis og þeir og
drógu því þá ályktun að breska
þjóðin væri ekki hlynnt því að
yfirvöld gerðu það að takmarki
sínu að bjarga þúsundum gyð-
inga ffá dauða. Ef einhver vog-
aði sér að gera athugasemdir
við að grimmdarverkum Þjóð-
veija væri haldið leyndum rétt-
lættu ráðamennirnir gjörðir
sínar með því segja að þeir
yrðu hvort eð er ekki telcnir
trúanlegir.
Aðeins „góðar fréttir"
ffóru í loftid
Á stríðsáranum fóra fréttir
aðeins í loftið hjá BBC ef ráða-
menn útvarpsins og ráðuneyt-
isins höfðu fúlla vissu fýrir því
að heimildin væri „góð“.
Reyndust heimildamenn vera
gyðingar var sjaldnast lagður
trúnaður á frásagnir þeirra.
Ljóst er að meðal embættis-
manna breska utanríldsráðu-
neytisins gætti fádæma tor-
tryggni í garð þeirra sem töldu
sig hafa vissu fýrir því hvað
Þjóðveijar aðhöfðust. I göml-
um skjölum ráðuneytisins
kemur ffam að í ágúst 1944 var
Victor Cavendish Bentinck,
aðstoðarmaður ráðherra, enn