Pressan - 02.09.1993, Blaðsíða 19

Fimmtudagurinn 2. september 1993
UNDIR AHRIFUM
Ctácken

vvw
Nýbónaðir upp
úr jörðinni
Brúökaupsmynd a la Sigríöur Bach-
mann af Kristínu föröunarfræöingi
og Dóra í Kók. Vafalaust hefur und-
anfarinn veriö gæsa- og steggja-
partí.
Kvikmyndahús borgarinnar eru yfir-
full ar bandarískum formúlumynd-
um, e6a myndum sem eru útreikn-
anlegar og enda vel. Og nú hefur
bílabíóið bæst við í Holtagörðunum
við góðar undirlektir ungu kynslóð-
arinnar, sem var ekki nokkra ein-
ustu stund að taka við sér. A fyrstu
opnunarhelgi bílabíósins var eins
og sportbílarnir hefðu sprottið ný-
bónaðir upp úr jörðinni. Og alíir
fróskildir tekið saman aftur.
Ein þeirra kvikmynda sem sýndar
eru um þessar mundir er talin líkleq
til að koma ó miklu fóri meðal
vngstu kynslóðarinnar oa er það
Júragarðurinn. Sé tekið m'íð af fyrri
reynslu er ekl^i langt í að hvert
mannsbarn ó Islandi eignist risa-
eðlu (vonandi þó ekki lifandi). Þó
mó reikna með að körfuboltamynd-
unum verði lagt og í staðinn muni
menn seilast ertir sjaldgæfústu risa-
eðlunum og bjóða í þær dógóðan
penina í staðinn. En Bafman- oa
skjaldbökudellan er líklega það
ameríska menningarfyrirbæri sem
er gengið sér til húoar í bili og
leiða mó líkur að því NBA-dellan sé
komin yfir það,versta. Það æðið
gekk einmitt um Island svo um mun-
aði síðastliðið sumar og nóði til
breiðs aldurshóps; ungir sem aldn-
ir, sem bolta qótu valdið, voru
komnir út í körfubolta í tilheyrandi
einkennisklæðnaði. Og konurnar
sóust þar einnig. Mótust þó menn
um hetjurnar Charles Barkley og
Michael Jordan. Allir verða að
eiga sínar hetjur. Þarna spilaði
sjónvarpsefni ó Stöð 2 sfóra
rullu, en útsendingar ó NBA-
körfuboltanum voru orðnar jafn-
heilagar og enski bollinn. Amer-
ískara getur það ekki orðið.
Að öllum líkindum fer þó hand-
bolfinn aftur að taka við sér,
enda styttist óðum í að heims-
meistaramófið í handknattleik
verði haldið hér ó landi. Við-
skipti með handboltamyndir eru
því fyrirsjóanleg. Þótt nandbolt-
inn sé síður en svo amerískur er
dellan sem huqsanjega skellur ó,
þegar líður ao stórmótinu 1995,
óneitanlega ættuð að vestan.
Kúreki norðursins
Falleg og sterk
lí
/*v
Svo minnst sé ó fleiri amerískor dellur í
seinni tíð hefur enginn verið talinn maður
með mönnum ó Islandi nema hafa komist
yfir Levi's-gallabuxur af vörutegundinni
501. Er almenn eign landsmanna ó einni
tegund flíkur líklega ekki meiri. Er þar
sennilega um heimsmet miðað við hörða-
tölu að ræða. Fyrst var það unga fó kið
sem klæddist eingöngu buxunum en nú
mó einnig sjó marga ó miðjum aldri í
Levi's 501. Fólk af öllum steerðum og gerð-
um.
Levi's-dellan er eitt dæmi um það sem hef-
ur vakið athygli á okkur langt út fyrir land-
steinana, reyndar svo mikla að verslunar-
eigendur í Glasgow og öðrum sígildum
verslunarborgum bíða með dojlaramerkin
í augunum ertir þjóðflutningum íslendinga í
verslunarleiðanqur til þess að hamstra
Levi's og annan ratnað.
Meðfram Levi's-buxunum kom svo kú-
reka-, mótorhjóla- og indíónatiskan,
eða kannski öllu heldur hin mexí-
kóska. Allt meira og minna amerískt.
Kóntrígoðið Hallbjöm Hjartarson,
kúreki norðursins, er liklegast þó só hrein-
ræktaðasti sem um getur. Hann er kúreki
af guðs nóð. Og breytist litið þótt aðrir
vinaar kunni að blósa um tískuheiminn.
Brúðkaupin eru svo enn eitt fyrirbærið þar
sem næringin hefur verið sótt vestur ó bóg-
inn. Fyrir utan hvíta íburðarmikla kjóla og
smókinga hefur allt tilstandið í kringum
það eitt að kona og maður ætli hugsan-
lega að eyða saman ævinni breysf tölu-
vert. Hin umdeildu gæsa- og steggjopartí,
sem hófust með saklausum hætti fyrir
nokkrum órum, minna nú ó senur úr amer-
ískum nörda-myndum, þar sem sannleikur-
inn er gjarnan ýktur, eins og leyfilegt er í
heimi kvikmyndanna. Þykir mörgum nóg
um og er nú talið að menn séu loksins að
lóta af uppótækjunum, enda hefði allt með
soma óframhaldi líklega endað með því
oð menn kæmust ekki í eigin brúðkaup.
Súrmjólk í hódeginu og Cheerios
ó kvöldin...
Hamborgarinn á Islandi fer ekki i manngreinarálit.
Þessa mynd var aö finna! landbúnaöarritinu Tímanum.
Mest af vodka því og
viskíi sem rennur ofon í
landsmenn er amerískt og
það er og meginhluti
reyksins sem við drögum
að okkur. Mestollt morg-
unkornið sem við etum er
einnig amerískt og þess
mó geta að bæði Cheeri-
os-hringirnir
og Cocoa
Puffs-'kúlurnar,
sem flestir
eiga ó heimili
sínu og meira
að segja hefur
verið sunqið
um i vinsælum
dæguriaga-
texta; Súr-
mjólk í hódeg-
inu og Cheeri-
os ó kvöld-
in..., fæst ekki í hvoða
verslun sem er í nó:
grannalöndum okkar. I
menningarborginni Ox-
ford hefur til að mynda
aðeins ein verslun, sem
mikla leit þurfti að gera
að, upp ó þetta merka
morgunkorn a,ð bjóða.
Amerisk óhrif ó Islandi eru
óneitanlega sterk, svo
mjög að endalaust væri
hægt að telja upp dæmi.
Eitt til viðbótor: Rituð var
grein i Lesbók Morgun-
blaðsins fyrr ó þessu óri
þar sem bbrgarskipulagið
ó Islandi vor krufið og
kom þor margt merkilegt
fram. Reykjavikurborg ein-
kennist af endalausum út-
hverfum, líkt og i Ameriku.
Slíkt hentar þó verr ó ís-
landi þor sem hér er kalt
og vindasomt en í Amer-
íku jafnan heitt og stillt.
Nær hefði verið að
mynda almennilegan mið-
baejarkjarna ó islandi.
Hvort þetta er af hinu
góðo eðo illa verður
nver að dæma fyrir
sig. Ameríska stefnan
snýst meira og minna
um góða markaðs-
setningu, stundum
misskilning og ekki
síst hetjudýrkun, sem
„þjóðernisvitsmuna-
legum" þjóðum virð-
ist tamt oð tileinka
sér,_________________
Guörún
Krlstjánsdóttlr
Slagorð eins og fallegust og
sterkust hafa hljómað nótt og
með þeim hefur gjarnan verið ýtt
undir þjóðernisvitundina sem er
mjög sterk hér likt og i Bandaríkj-
unum, þar sem hún er einna
sterkust í heimi. Mikið hefur verið
gert úr fegurðarsamkeppnum og
þeirri glanshúð sem þeim fylgir.
Það er alið upp í íslenskum stúlk-
um að æðsta takmark lífsins sé
að vinna fegurðarsamkeppni og
fara svo utan og vinno fyrir sér
sem fyrirsæta. Fyrirmyndir sam-
tímans eru hin svokölfuðu súper-
módel, sem búa flest í Ameríku,
Ear sem mestan pening er að
afa. Eru súperfyrirsæturnar oft
nefndar Hollywoodstjömur nútím-
ans.
Kókið er enn eitt vörumerkið sem
er til rrrarks um dólæti íslendinga
ó því sem ameriskt er. Salan ó
því hefur að vísu gengið mjög
vel í mörg ór, en óstæðan fyrir
ví að Lýður Friðjónsson,
rrum framkvæmdastjóri Kók ó
Islandi, var færður til Noregs var
gífurleg söluoukninq ó kóki ó ís-
landi i stjórnartíð nans. Átti að
reyna að töfra fram sömu aukn-
ingu í Noregi. Hvort frændþjóð
vor er jafn ginnkeypt og ísíend-
inqar er ekki vitað. Kentucky Fri-
ecT Chicken sló i qegn ó íslandi
um leið og só staður var opnað-
ur og bíða menn nú óþreyjufullir
eftir að MacDonald's Ijúki upp
dyrunum. Hvort sem það er
þekktu vörumerki að þakka eða
atvinnuleysinu að kenna sóttu
ótrúlega margir um að komast í
starf ó hamborgarabúllunni þeg-
ar þau voru auglýst fyrr i sumar.
k'
PRESSAN 19
Óheppni
íþrótta-
garpa
Það er með ólíkindum
hvað íslenskir íþróttamenn
eru óheppnir, umhverfið er
fjandsamlegt, reglurnar
óréttlátar, andstæðingarnir
erfiðir að ógleymdum öllum
meiðslunum sem virðast
vera sérgrein íslenskra
íþróttamanna. Allir vita að
Pétur Guðmundsson er
fremsti kúluvarpari heimsins,
hann er bara svo helvíti
óheppinn. Á heimsmeistara-
mótinu í Stuttgart fór hann til
þess að taka við gullinu en
lenti bara í því að missa kúl-
una í hvert einasta skipti sem
hann ætlaði að kasta henni.
Óheppni hans er þó smá-
vægileg við hliðina á Einari
Vilhjálmssyni, sem árlega er
valinn íþróttamaður ársins
fyrir hvað hann hefði gert ef
hann væri ekki svona óhepp-
inn. Kastserían lagar sig ekki
að líkamanum, munstrið á
skónum er vitlaust, efnið á
hlaupabrautinni of mjúkt eða
of hart, útkastshornið ekki
rétt, vindáttin óhagstæð og
spjótin úr vitlausti efni.
Meiðslasaga hans er allt of
löng til að fara út í hana.
Skíðagarpar okkar hafa lika
verið einstaklega óheppnir.
Hreggviður Jónsson,
óheppnasti þingmaður í
seinni tíð, gleymdi eitt sinn
að koma með skíðin á stór-
mót ytra og göngugarparnir
báru lím í stað áburðar á
skíðin, svo þeir hreyfðust
varla og komu ekki í mark
fyrr en snjóa leysti með vor-
inu. A sama hátt lenda svig-
garpar okkar off í erfiðleik-
um og er þá jafhvel farið að
taka niður hliðin þegar okkar
menn eru ekki einu sinni
komnir í mark! Sundið hefur
alltaf verið erfið iþróttagrein
og enn eru menn að vor-
kenna stúlkunni sem lenti í
að vera fánaberi lands og
jjóðar á Ólympíuleikunum.
Hún sagði bara eins og rétt
var að hún væri of þreytt effir
fánaburðinn til að geta staðið
sig daginn effir í lauginni. Nú
er mál að óhagstæðum ytri
skilyrðum linni svo hetjur
jjóðarinnar geti farið að sýna
hvað í þeim býr.