Heimilistíminn - 28.11.1974, Blaðsíða 5

Er veAriftaOfara ftrskorftam? Geta vindarnir hafa „slappast” svo aft þeir geta eklci lengur jafnaö ve&rinu nlAur?
i JÚNÍMANUÐI I fyrrasumar, þegar
sumarveBrátta hefði átt að rikja, var
veðrið um mestalla Evrópy eins og það
hefði átt að vera snemma um vorið, en
hins vegar var hitastigið fjórum
mánuðum áður svo hátt, aö blóm
mynduðu knúppa og jafnvel býflugurnar
fóru að trúa þvi, að sumarið væri komiö.
En þetta hitatimabil varð þó ekki langt.
Þegar lofthitinn átti að fara að hækka
samkvæmt almanakinu, for að kólna, og
þetta langa, kulda vor teygðist á langinn.
Liklega verðum við að venjast þessu,
þvi veðrið i Evrópu virðist ætla að halda
áfram að vera þannig, að engin leið er að
segja fyrir um það, og haga sér hreint
eins og þvi sýnist.
A þeim baðströndum á ttaliu, sem
venjulega eru beztar, skalf fólk af kulda i
júli i fyrra, og i Bandarikjunum urðu flóð
og fellibyljir, sem kröfðust hundruða
mannslifa.
Þetta var ekki aðeins vegna þess að
veðurguðirnir væru i slæmu skapi þá
stundina, heldur virðist verða breyting á
reglusemi veðurfarins. Veturnir kólna,
vorinu seinkar, sumrin kólna og haustin
hlýna. Þannig mun það að likindum verða
til aldamóta.
Dýrin hafa ekki farið varhluta af
breytingunum undanfarin ár. 1 fyrra
bjuggust rússneskir birnir til að leggjast i
hiði i júli, og i Englandi varð sauöburður i
september.
— Nú vorar I fyrsta lagi i Englandi i
april, og er það mánuði seinna en fyrir
tveir — þremur áratugum, að þvi yfir-
maður brezku veðurfræðistofnunarinnar
segir.
Siðustu þrjú árin hefur verið allt annað
en vorlegt um að litast á Englandi i marz:
rigning, haglél, slydda eða snjókoma. Mai
er lika oft kaldur og rakur, og júni er
sjaldan eins og hann ætti aö vera.
En þegar góða veðrið loksins kemur,
helzt það nú orðið yfirleitt fram i miðjan
október. Það virðist svo að þvi siðar sem
fólk tekur sér sumarfri, þeim mun meiri
likur eru á að það fái gott sumarveður.
En hvað er það, sem veldur þvi að loft-
slagið lætur svona? Ekki vantar kenning-
arnar, siður en svo. Sérfræðingar i
Moskvu vilja lita, að brennsla náttúru-
efna um aldaraðir hafi valdið þvi, að i efri
lögum gufuhvolfsins hafi myndazt nýtt
lag agna, sem trufli jafnvægi loftsins.
Starfsbræður þeirra á Miami telja, að hin
siaukna myndun borga og útrýming
skóga eigi sök á þvi, að hitajafnvægið
hefur raskazt.
Mjög greinilegt er, að duttlungar veður-
farsins hafa aukizt siðustu fimm árin. tvo
siöustu áratugina hafa veöurfræðistofn-
anir staðfest, að árstiðamunurinn hefur
minnkað.
Arið 1949 staðfesti brezkur jöklafræð-
ingur, að jöklar bráönuöu með iskyggi-
legum hraða, og hefði slikt slæmar
afleiðingar fyrir loftslagið.
Arið 1968 var blautasta sumari Evrópu i
nær 40 ár, en 1959 var sumarið það
hlýjasta og þurrasta i 50 ár og veturinn
1962 sá kaldasti i 20 ár.
Arið 1972 var sett nýtt og óvænt met
með kaldasta júnfmanuði siðan 1919.
Veðurskip tilkynntu, aö á N-Atlantshafi
þekkti lagis mörg þúsund ferkilómetrum
meira af haffletinum en i svokölluöu
meðalári. Og svona rétt til að gera veður-
fræðingum erfiðara fyrir, féll þessi kaldi
júnimánuður i Evrópu saman við hita-
bylgju á norðurslóðum. I Norður-Noregi
fór hiti upp i 30 stig, og sjórinn var nógu
heitur til að syna i honum.
Um allan heim virðist reglan á árstið-
unum hafa raksazt á óskiljanlegan hátt.
Skýrslur hafa borizt um skýfall i
áströlskum eyöimörkum, snjó i S-Afrlku
og hörkufrost á röngum árstima i S-
Frakklandi.
Eftir áralangar vangaveltur hafa sér-
fræðingar við McGill-háskólann l
Montreal komizt aö þeirri niðurstööu, aö
ringulreiðina megi rekja til þess, að vind-
arnir umhverfis jörðina hafi tapað styrk.
Þeir segja, að undanfarin 30 ár hafi
stöðugt dregið úr krafti vindanna og þeir
geti þess vegna ekki lengur fariö I
kringum háþíysti- og lágþrýstisvæði.
Astæðan getur verið mikið magn af ryki
og mengun i gufuhvolfinu eöa brytingar á
sólarorkunni.
Maöurinn ber mikla ábyrgö
Eitt er áreiðanlegt: Enginn veöurfræð-
ingur með virðingu fyrir sjálfum sér
5