Heimilistíminn - 09.11.1978, Blaðsíða 7

GETUR
VALDIÐ
HEILA-
SKEMMDUM
Drengurinn á myndinni er aö lima saman plastmódelbfl. (Tlmamynd Tryggvi.)
Vlða leynast hætturnar!
Nýlega barst okkur I hendur
eintak af sænsku læknablaði,
þar sem skýrt er frá bráða-
birgðaniðurstöðum
rannsóknar, sem gerð hefur
verið á skaðsemi lims, og
ýmislegs annars, sem notað er
við að byggja ýmislegt úr
plastmódelum.
í blaöinu segir, aö haustib 1977 hafi
nokkrir sjúklingar komiö á göngudeild og
allir þjáöst af svipuöum sjúkdómi,—eöa
einkenni þau, sem fram komu hjá þeim
voru öll mjög lik eöa eins. Einn þeirra,
sem á göngudieldina kom kvartaöi yfir
ótrúlega mikilli þreytu, svima,
óþægindum margs konar og höföu
verk. Sagöist hann hafa þjáöst af þessu
undanfarna þrjá eöa fjóra mánuöi.
Minnisleysi hrjáöi sjúklinginn ennfremur.
Viö rannsókn kom i ljós aö breytingar
höföu oröiö á beinmerg og taugakerfiö
haföi einnig oröiö fyrir áhrifum.
Sjilklingurinn, sem hér um ræöir, var I
hópi unglinga sem mikiö höföu gert aö þvi
aö byggja plastmódel undanfarin ár, en
þó ekki allir jafnmikiö. Viö palstmódel-
smiöina eru notuö lim, leysiefni og litir
auk hreinsiefna, semöll innihalda marg-.
vlslegar geröir uppleysanlegra efna.
Var ntl ákveöiö aö gera frekari
athuganirá hópi unglinga, sem allir höföu
haft gaman af plastmódeismiöi, og var
þaö meö tilliti til þess, aö komiö hefur I
ljós, aö verkamenn, sem vinna þar sem
leysiefni, sem hér um ræöir eru notuö,
hafa oft oröiö fyrir alvarlegum óþæg-
indum þar af.
Hafa nú sænskir vfsindamenn fylgzt
meö tveim unglingahópum, og eru 11 I
hvorum hópi. I öörum hópnum eru þeir
sem stundaö hafa módelsmiöa en i hinum
unglingar, sem ekki hafa gert þaö.
Rannsóknin hefur veriö framkvæmd
meö viötölum, sálfræöilegu m athugunum,
og einnig hafa sýni veriö könnuö á rann-
sóknarstofum. Þá hefur einnig veriö
athugaö, aö hve miklu leyti sá, sem
vinnur aö módelsmiöi, veröur fyrir
áhriíum efnanna, sem hann vinnur meö,
viö þær aöstæöur, sem venjulega eru fyrir
hendi f heimahúsum, þar sem
unglingarnir skemmta sér viö smiöina.
Tveir i módelsmiöahópnum hafa sýnt
persónuleikabreytingar. Þá hafa komiö
fram áhrif efnanna á litla heilann og
taugakerfiö. Breytingar þær, sem sjáan-
legar og finnanlegar eru h já unglingunum
eru sambærilegar viö breytingar, sem
komiö hafa I ljós hjá verkamönnum, sem
vinna f efnaiönaöi, þar sem svipuö efni
eöa samskonar eru fyrir hendi, og finnast
i limi og ööru, sem módelsmiöirnir hafa
undir höndum.
Efnin, sem eru .1 áöurnefndum
módel-litum, limi o.fl. eru trikloretylen,
toluen, xylen og einnig bensin. Þegar
mikiö er notaö af efnunum mettast
andrúmsloftiö yfir boröinu, sem unniö er
viö, og smiöurinn andar efnunum aö sér I
miklu magni.En þvi mjög þýöingarmikiö
aö góö loftræsting sé þar sem veriö er aö
vinna meö þessi efni.
Vegna þeirra allvarlegu áhrifa, sem
komiö hafa fram hjá sjúklingum, sem
mikiö hafa stundaö palstmódelsmiöi
leggja læknarnir til, sem unniö hafa aö
þessari rannsókn, aö limiö veröi sérstak-
legamerktsem hættulegt, og aö þaö veröi
ekki selt börnum. Slik merking mun
reyndar eiga sér staö i Sviþjóö, en þrátt
fyrir þaö er módellimiö selt i leikfanga-
verzlunum, og aöalkaupendurnir eru
börn.
Nú er taliö llklegt, aö frá og meö næstu
áramótum, veröi bannaö aöselja börnum
undir 14 ára aldri ,,hobby”-lim svokallaö I
Sviþjóö. Þá segja neytendasamtök þar, aö
fólk hafi taliö, aö þegar stóö á liminu, aö
þaö væri ekki æskilegt ihöndum barna þá
væri átti viö smábörn.en sem sagt: hér er
átt viö bæöi börn og unglinga, og senni-
lega geta þessiefnihaft jafnskaöleg áhrif
á alla, sem þau nota, ef ekki er fariö
varlega meö þau.
Þfb.
7