Morgunblaðið - 07.08.2004, Side 32

UMRÆÐAN
32 LAUGARDAGUR 7. ÁGÚST 2004 MORGUNBLAÐIÐ
M
annréttindi eru
brotin á ýmsum
hópum sam-
félagsins. Þessir
hópar eru misvel í
stakk búnir til að láta í sér heyra.
Með Hinsegin dögum, og Gay
Pride-göngunni, hefur samkyn-
hneigðum tekist að ljá máls á sín-
um baráttumálum svo eftir er tek-
ið. Full ástæða er til þess, fyrir
alla þá sem eru á annað borð á
þeirri skoðun að mannréttindi séu
fyrir alla en ekki bara suma, að
sýna stuðning með því að marsera
með hommum og lesbíum niður
Laugaveginn í
dag.
Þau sjónar-
mið heyrast
því miður enn
að samkyn-
hneigð sé eitt-
hvað sem ekki beri að „flíka“. Það
sé svosem í lagi að fólk sé hinsegin
en óskiljanlegt hvers vegna það
þurfi að vera að „auglýsa“ það.
Hvort hommar og lesbíur geti
ekki bara haldið sinni kynhneigð
fyrir sig.
Í útvarpsþættinum King Kong
á Skonrokki mátti heyra athygli-
vert viðtal um daginn. Tónlistar-
maðurinn Páll Óskar spurði Stein
Ármann leikara og þáttastjórn-
anda spjörunum úr. Spurningin:
„Af hverju þarftu að vera að aug-
lýsa þína gagnkynhneigð?“ varð
til þess að undirrituð sperrti upp
eyrun. Það sem Páli Óskari gekk
til var auðvitað að snúa athuga-
semdunum sem oft eru hafðar um
samkynhneigða upp á þá sem eru
gagnkynhneigðir.
Undirrituð man ekki eftir að
hafa verið spurð að þessu, enda
virðist sem það þyki ekkert nema
sjálfsagt að gagnkynhneigð sé
uppi á borðum en ekkert til að
pukrast með. Eins og Páll Óskar
benti á blasa fáklæddar stúlkur
við í flestum miðlum á flestum
tímum sólarhringsins. Jafnt í aug-
lýsingum sem tónlistarmynd-
böndum erum við sífellt minnt á
það að strákar vilja sofa hjá stelp-
um og öfugt. Kynlíf og jafnvel
klám er að verða nær sjálfsagður
hluti af okkar hugarheimi. (Svo
sjálfsagður reyndar að þegar eitt
stærsta nafn í bandarískum klám-
myndaiðnaði, Ron Jeremy, kom til
landsins á þarsíðasta ári þótti
fáum það athugavert að honum
væri hampað sem hetju ... en það
er aukaatriði.)
Hinsegin dagar snúast um
mannréttindi. (Fyrir utan hvað
búningarnir eru flottir og gangan
skemmtileg.) Kynhneigð hvers og
eins kemur engum sérstaklega
við. Það er engin sérstök þörf á
því að flokka fólk eftir því hvort
það er gagnkynhneigt eða sam-
kynhneigt. En þegar brotið er á
rétti ákveðins hóps í samfélaginu,
hvort sem það eru samkynhneigð-
ir eða ekki, þá kemur það öllum
við. Við berum sameiginlega
ábyrgð á því að allir njóti mann-
réttinda. Þegar einn hópur tekur
sig til og heldur hátíð til að fagna
því að hann skuli vera svona en
ekki hinsegin, eða hinsegin í stað-
inn fyrir svona, þá ættu allir að
taka undir húrrahrópin. Í stað
þess að barma sér yfir þeim órétti
sem þeir eru beittir á ýmsum svið-
um hafa samkynhneigðir ákveðið
að snúa áhyggjum sínum upp í há-
tíð. Samkynhneigðir mega ekki
gefa blóð. Samkynhneigðir eiga
ekki kost á því að ganga upp að
altarinu og láta pússa sig saman.
Samkynhneigðir hafa ekki sömu
möguleika og gagnkynhneigðir til
að ættleiða börn. Þrátt fyrir að ís-
lensk löggjöf sé komin lengra í átt
að jöfnum rétti samkynhneigðra á
við gagnkynhneigða þá er nokkuð
langt í land.
Í menntaskóla tók einn læri-
meistara undirritaðrar upp á því
eitt misserið að fræða bekkinn um
samkynhneigð. Þótt viðkomandi
væri stærðfræðikennari lagði
hann stund á sálfræði og vann að
rannsókn á áhrifum fræðslu, m.a.
um samkynhneigð, á ungt fólk.
Spurningalisti var lagður fyrir
bekkinn, svo tóku við nokkrar vik-
ur þar sem síðasta korterið af
hverjum stærðfræðitíma var helg-
að fræðslu um málefni samkyn-
hneigðra. Að því loknu var spurn-
ingalistinn lagður fyrir aftur.
Tilgangurinn var sumsé að kom-
ast að því hvort viðhorf bekkjarins
til samkynhneigðar hefðu breyst í
kjölfar fræðslunnar. Reyndar
vissi ég aldrei nákvæmlega hvað
kom út úr rannsókninni, en hún
varð í það minnsta til þess að í
bekknum spunnust umræður um
málefni samkynhneigðra.
Í einu af þessum fræðslukorter-
um fékk kennarinn fyrirlesara til
að ræða við okkur. Sá var sam-
kynhneigður og hafði starfað lengi
innan kirkjunnar. Hann sagði
okkur frá því þegar hann tók við
sunnudagaskóla í kirkjunni sem
hann starfaði við. Þrátt fyrir að
hafa langa reynslu af kirkjustarfi
og alla burði til að hafa umsjón
með barnastarfinu, bárust kirkj-
unni athugasemdir frá nokkrum
fjölda foreldra. Ekki af því að þeir
teldu manninn óhæfan til starfans,
heldur vegna þess að hann var
samkynhneigður. Þótti þeim hann
þar með ekki líklegur til að hafa
góð áhrif á börn þeirra og ekki til
þess fallinn að fræða þau um
kristna trú og kærleikann.
Ást og aðlöðun milli karls og
konu hefur verið mörgum yrkis-
efni, hvort sem um ræðir bækur,
kvikmyndir, ljóð, leikrit eða eitt-
hvað annað. Auglýsingafólk og
tónlistarframleiðendur nota sama
þema grimmt, í bland við kynlíf,
því þeir telja sig vita að það muni
selja. Gagnkynhneigð er í raun
„flíkað“ á afar ófrumlegan og oft
ósmekklegan hátt með því að sýna
fram á það trekk í trekk, í gegnum
ýmsa miðla, að stelpur vilja sofa
hjá strákum og strákar hjá stelp-
um.
Að skapa karnivalstemmningu í
miðbænum eina helgi á ári er virð-
ingarvert framtak. Framtak sem
snýst ekki um að flíka einu né
neinu, heldur um þörf og rétt sam-
kynhneigðra til að láta rödd sína
heyrast. Það er full ástæða til að
leggja við hlustir.
Hinsegin
barátta
Við berum sameiginlega ábyrgð á að
allir hópar samfélagsins njóti mannrétt-
inda. Þegar einn hópur tekur sig til og
heldur hátíð til að fagna því að hann
skuli vera svona en ekki hinsegin, eða
hinsegin í staðinn fyrir svona, þá ættu
allir að taka undir húrrahrópin.
VIÐHORF
Eftir Eyrúnu
Magnúsdóttur
eyrun@mbl.is
UM ÞESSA helgi fagna sam-
kynhneigðir og önnur þau sem
vilja sýna samstöðu með málefnum
og málstað samkynhneigðra á Hin-
segin dögum í Reykjavík. Hátíða-
höldin fara fram undir merkjum
þess að efla sýnileika samkyn-
hneigðra og stoltar tilfinningar.
Þessu stolti deila fjölskyldur og
vinir samkynhneigðra um allt land.
Með þessu greinarkorni viljum
við benda á að kirkjan er líka stolt
af samkynhneigðum og vill ganga
með þeim í leitinni að góðu og
hamingjuríku lífi. Hún lítur hvorki
á það sem óeðlilegt né ónátt-
úrulegt að laðast kynferðislega að
einstaklingi af sama kyni en vill
virða og styðja siðferðilega góð
sambönd samkynhneigðra sem
byggja á ást, trúnaði og réttlæti.
Einhver reka kannski upp stór
augu vegna þessarar framsetn-
ingar. Víst er að oft hefur kirkjan
haldið utan um og jafnvel stutt þá
skoðun að þau sem hafi hina bibl-
íulegu opinberun að leiðarljósi geti
ekki viðurkennt samkynhneigð
sem hluta Guðs góðu sköpunar þar
sem í ákveðnum biblíutextum birt-
ist andúð eða fordæming á kynlífs-
athöfnum samkynhneigðra.
Á hinn bóginn ber að benda á að
hver, sem stunda vill guðfræði eða
kristna siðfræði, þarf að eiga um-
talsvert samtal við ritningartext-
ana til að geta byggt á merkingu
þeirra. Það samtal þarf að eiga
forsendur í þekkingu á menning-
arlegu, sögulegu og félagslegu
samhengi textanna sem og innsýn í
eigin samtíð. Afdráttarlaus for-
dæming á ástar- og kynlífs-
sambandi einstaklinga af sama
kyni sem byggir gagnrýnislaust á
framsetningu einstakra biblíuversa
er því hæpin guðfræði og vafasöm
siðfræði.
Þá hefur kirkjan, trú hinni hefð-
bundnu kristnu kynlífssiðfræði, átt
erfitt með að leggja af þá skoðun
að gæði kynlífssambanda fari eftir
því hvort þar eigi hlut að máli ein-
staklingar af sitt hvoru eða sama
kyni. Gagnkynhneigðarhyggja
nefnist það þegar litið er þannig á
að gagnkynhneigð sé hið eina eðli-
lega viðmið alls kynlífs og þar af
leiðandi allra ástarsambanda.
Gagnkynhneigðarhyggja umbreyt-
ist í misrétti og mismunun þegar
þeim sem ekki eru gagnkyn-
hneigðir er mismunað kerfisbundið
í samfélaginu, t.d. í lagalegu og
efnahagslegu tilliti.
Ýmsir guðfræðingar hafa fundið
hugmyndafræði gagnkynhneigðar-
hyggjunnar stoð í Biblíunni. Gagn-
kynhneigðarhyggjan er þó langt
því frá sprottin upp úr Biblíunni
heldur hvílir hún á þeirri tví-
hyggjuhugsun sem hefur verið
ríkjandi í allri vestrænni menningu
og þótt víðar væri leitað. Sú hugs-
un lítur með tortryggni á efnis-
legan veruleika, þar meðtalið lík-
amlegar hliðar manneskjunnar og
kynlífsiðkan hennar.
Að þessari tvíhyggju þarf að
ráðast og umbreyta henni. Þar
getur guðfræðin lagt hönd á plóg
og umskapað kristna kynlífssið-
fræði. Umbreytt kristin kynlífs-
siðfræði gengur ekki út frá hinu
líkamlega sem andstæðu hins and-
lega og gengur gegn syndaskiln-
ingi hinnar kristnu kynlífshefðar
sem skilur allt kynlíf í ljósi synda-
fallsins. Hún leggur áherslu á að
sérhver manneskja hefur hlotið
kynverund sína (sexuality) að gjöf
frá Guði og er sem slík óendanlega
stór og mikilvæg í augum Guðs.
Kynverund manneskjunnar er að
sama skapi hluti af órjúfanlegri
heild hennar sjálfrar
og grundvallarstef í
sjálfsmynd hennar.
Tilraunir til að við-
urkenna þá stað-
reynd að fólk sé kyn-
verur en jafnframt
meina því að lifa sem
slíkar eru guðfræði-
lega óásættanlegar
og órökréttar í ljósi
hinnar umbreyttu
kristnu kynlífssið-
fræði. Undir engum
kringumstæðum
verður hægt að
smætta svo líf manneskjunnar að
nokkur geti krafist þess af sam-
kynhneigðum að þau lifi ekki sem
kynverur. Þessi jákvæði skilningur
á kynverund og kynlífi leggur
áherslu á gagnkvæmni sem sið-
ferðilegt gildi og hugsjón í allri
umræðu um kynlíf. Gagnkvæmni í
kynlífssambandi og hjónabandi
felst ekki í því að vera af andstæðu
kyni, heldur að gefa af sér ást og
kærleika og fá slíkt hið sama til-
baka.
Gagnkvæmni í kynlífi er því eng-
an veginn frátekin fyrir þau sem
eru gagnkynhneigð heldur er sið-
ferðilegur mælikvarði á góð sam-
bönd hvort sem um er að ræða fólk
af sitthvoru kyninu eða af sama
kyni. Umbreytt kristin kynlífs-
siðfræði lyftir margbreytileikanum
fram og sér fyrirheit um slíkt í
orðum Biblíunnar um sköpun
manneskjunnar. Sköpunarsögur
Biblíunnar njörva guðfræðina ekki
niður í andstæðumiðaðan mann-
skilning, eins og tvíhyggjan byggir
á, heldur benda á margbreytileika
sem er innbyggður í sköpunina
alla.
Það sjónarmið sem hér kom
fram í upphafi, að ástar- og kyn-
ferðissamband einstaklinga af
sama kyni sé hvorki óeðlilegt né
ónáttúrulegt, afneitar að sjálf-
sögðu þeirri gagnkynhneigðar-
hyggju að hið eina rétta viðmið sé
ást og kynlíf milli karls og konu.
Það gengur út frá samkynhneigð
sem fullgildu og fullkomnu stefi í
stórbrotinni og margbreytilegri
sköpun Guðs. Það er því full
ástæða fyrir kirkjuna að vera stolt
af samkynhneigðum og samgleðj-
ast þeim í dag.
Kirkjan má líka vera
stolt af samkynhneigðum
Kristín Þórunn Tómasdóttir og
Sólveig Anna Bóasdóttir skrifa
um málefni samkynhneigðra
’Með þessu greinar-korni viljum við benda á
að kirkjan er líka stolt
af samkynhneigðum og
vill ganga með þeim í
leitinni að góðu og ham-
ingjuríku lífi.‘
Kristín Þórunn
Tómasdóttir
Höfundar eru guðfræðingar
og þjóna Þjóðkirkjunni.
Sólveig Anna
Bóasdóttir
HEIMDALLUR, félag ungra
sjálfstæðismanna í Reykjavík, er
fjölmennasta ungliðafélag stjórn-
málaflokks á Íslandi
með um 5.000 fé-
lagsmenn. Mikilvægt
er að ungir sjálfstæð-
ismenn í Reykjavík
vinni saman að því að
afla grundvallarhug-
sjónum sínum um
frelsi einstaklingsins
og takmörkuð umsvif
ríkisvaldsins fylgis.
Ég hef ákveðið að
gefa kost á mér til for-
manns félagsins og
hvet áhugasama til að
kynna sér áherslur
mínar á vefsíðunni www.helgaarna-
.is.
Fjölbreyttur hópur
Ég tel mikilvægt að stjórn félagsins
sé skipuð fjölbreyttum hópi fólks,
þar á meðal öflugum hópi kvenna.
Margar ungar konur eru virkar
innan ungliðahreyfingar Sjálfstæð-
isflokksins og það er mikilvægt að
þær séu í stjórnum og gegni for-
ystuhlutverkum í hreyfingunni.
Stór hópur ungs fólks stendur að
baki framboði mínu til formanns og
markmið okkar er að stækka þann
hóp enn frekar.
Allir velkomnir
Ég legg áherslu á að
öllum sem áhuga hafa
á að vinna að kraft-
meira starfi innan
Heimdallar er velkom-
ið að taka þátt í þessu
framboði. Ekki skiptir
máli hvar hver og einn
hefur skipað sér í hóp
áður ef markmiðið er
hið sama; að efla
Heimdall, styðja Sjálf-
stæðisflokkinn og berj-
ast fyrir framgangi
okkar hugsjóna. Því
eru allir þeir sem hafa
áhuga á að starfa innan Heimdallar
eða taka þátt í þessu framboði
hvattir til að hafa samband, til
dæmis í gegnum vefsíðu framboðs-
ins.
Búum til fleiri
sjálfstæðismenn
Hvorki verða alþingis- né sveitar-
stjórnarkosningar á starfsári næstu
stjórnar Heimdallar. Því er mik-
ilvægt að leggja kapp á nýliðun í
félaginu og virkja ungt fólk til
starfa. Því öflugra sem starf félags-
ins er, þeim mun meiri athygli vek-
ur málstaður okkar og þeim mun
fleiri vilja vera virkir meðlimir í
Heimdalli. Öflugt málefnastarf og
virkt félagslíf verður því sett á odd-
inn.
Ég gef kost á mér til embættis
formanns Heimdallar með það að
markmiði að bæta starf Heimdallar
enn frekar, virkja fleira ungt fólk af
báðum kynjum til starfa innan fé-
lagsins og stuðla að því að Heim-
dellingar vinni saman að sameig-
inlegum markmiðum. Ég vonast til
að þessi markmið leiði til þess að
öflug stjórn, skipuð fjölbreyttum
hópi ungs fólks, verði kjörin á
næsta aðalfundi félagsins.
Vinnum saman
Helga Árnadóttir
skrifar um stjórnmál ’Ég gef kost á mér tilembættis formanns
Heimdallar með það að
markmiði að bæta starf
Heimdallar enn frek-
ar …‘
Helga Árnadóttir
Höfundur gefur kost á sér
til embættis formanns Heimdallar.