Morgunblaðið - 25.11.2004, Blaðsíða 8

8 FIMMTUDAGUR 25. NÓVEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Það munaði bara hársbreidd hjá okkur í Kabúl, hr. Powell. Fótgönguliðið okkar stóð bara
alveg berskjaldað við teppakaupin.
Í flestum íþróttum ervissulega keppt íkynjaflokkum, en
rökin fyrir því eru að kynin
séu það ólík, t.d. með tilliti
til líkamsstyrks, að ósann-
gjarnt væri að stefna kynj-
unum saman í einum
flokki. En hvað þá þegar
kemur að hreinræktuðum
hugaríþróttum?
„Það er sannarlega rétt
að skák hefur þann ein-
staka eiginleika á meðal al-
þjóðlegra keppnisgreina
að það þarf ekki að greina
á milli kynja. Skákin er á
þann hátt fallega kynlaus
og fer ekki í manngreinar-
álit eftir kyni, aldri, lík-
amsburði, menningarheimi eða yf-
irleitt nokkru öðru,“ segir
Guðfríður Lilja Grétarsdóttir, for-
seti Skáksambands Íslands, og
bendir á að mikilvægt sé að hafa í
huga að langflest skákmót sem
fara fram í heiminum í dag eru
blönduð, þ.e. fyrir bæði kynin.
Hins vegar sé komin hefð fyrir því
að keppa bæði í opnum flokki og í
sérstökum kvennaflokki á stórum
skákmótum á borð við Ólympíu-
mótið.
„Við íslensku stelpurnar, rétt
eins og kynsystur okkar í öðrum
löndum, höfum frá unga aldri teflt
fyrst og fremst við stráka. Í ljósi
sögulegra og félagslegra stað-
reynda, er hins vegar að mínu mati
bæði nauðsynlegt og dýrmætt að
halda í sérstaka stúlkna- og
kvennaskákviðburði af öllu tagi.
Þetta er viðbót við blönduðu mótin,
aukabúgrein sem er til þess gerð
að styrkja stelpur og konur í
þeirra keppni við strákana. Fræði-
lega séð ætti þetta svo sem að vera
algjör óþarfi, en raunveruleiki
ungra stúlkna og kvenna í skák-
heiminum er allt annar en sá
fræðilegi; hann er lifður, og ef sá
lifði raunveruleiki er ekki vinveitt-
ur stúlkum getur hann komið í veg
fyrir að þær fái að þroska og nýta
hæfileika sína og ástríðu á skák-
sviðinu til fulls.
Mér er sama hversu stóryrtir
menn geta verið í yfirlýsingum um
hversu jöfn kynin ættu í raun að
vera í skáklistinni. Mér er hins
vegar ekki sama um allar þær
stelpur sem missa móðinn og
hætta að tefla vegna þess að fé-
lagslega er það þeim of erfitt í
heimi sem er yfirgnæfandi heimur
karlmanna og hefur sögulega verið
þeim lokaður eða andsnúinn á mis-
munandi hátt. Það eina sem skiptir
máli í þessu er að stúlkur hafi jafna
möguleika á að nýta hæfileika sína
í skáklistinni til fulls á við stráka.
Sú einfalda staðreynd að karlmenn
eru enn í yfirgnæfandi meirihluta
sem sterkustu skákmenn heims,
sýnir einmitt að svo er í raun ekki.“
Jákvæð viðbót
Guðfríður bendir á að í jafn erf-
iðri og krefjandi keppnisgrein sem
skák er skipti öllu máli að fólk hafi
trú á sjálfu sér og innri styrk. Til
þess þurfi vinveitt umhverfi sem
veiti hvatningu, stuðning og skjól,
en af ýmsum ástæðum hefur þetta
umhverfi ekki verið nógu öflugt
fyrir stúlkur. Það sé þó að breyt-
ast. „Það er ómetanlegur stuðn-
ingur fyrir stúlkur að geta byggt
upp sitt eigið samfélag í skákheim-
inum, samhliða samfélagi beggja
kynja, til þess einmitt að gera þær
sterkari á svellinu á móti strákun-
um. Sérstakir stúlkna- og kvenna-
viðburðir í skáklistinni eru jákvæð
viðbót. Sú viðbót gefur mikið til
stúlkna sem þurfa á því að halda,
án þess að taka nokkuð í staðinn
frá almennu skáklífi, þvert á móti.“
Guðfríður segist vonast til þess
að sá dagur renni upp að hin fræði-
lega skilgreining að konur standi
jafnar körlum í skák standist raun-
veruleikann. „Þegar ungum stúlk-
um líður jafn vel í skákheiminum
og finna fyrir jafn mikilli hvatn-
ingu, innri styrk, fyrirmyndum og
metnaði og strákar, skal ég fagna
mest allra að hægt sé að leggja nið-
ur alla sérstaka stúlkna- og
kvennaviðburði. Sá dagur er hins
vegar ekki kominn. Og satt best að
segja er gríðarleg vinna framund-
an ef hann á nokkurn tímann að
renna upp.“
Aðspurður segir Helgi Ólafsson,
stórmeistari, ekkert sem mæli
gegn því að kynin keppi saman í
opnum flokki, enda sé það algeng-
ara fyrirkomulag í dag en aðskilin
mót. Hann veltir upp þeirri spurn-
ingu hvort ástæða þess hve fáar
konur séu atvinnumenn í skák stafi
af því að slíkur árangur kalli á gíf-
urlegar fórnir sem konur séu al-
mennt kannski ekki reiðubúnar að
færa. Helgi telur að útskýra megi
betra gengi karla í skák með sam-
spili margra þátta, bæði félags-
legra, uppeldislegra og líffræði-
legra. Einnig verði að hafa í huga
að almennt séu karlmenn mun
„aggresívari“ en konur og virðast
sækja mun meira í harðar keppn-
isgreinar. Helgi segir það sína
reynslu að almennt virðist kynin
standa algjörlega jöfnum fótum í
yngri flokkunum og stundum séu
12 og 13 ára stúlkur jafnvel bestar
í sínum árgangi. „Hins vegar virð-
ast stúlkur frekar heltast úr lest-
inni og jafnvel gefa skáklistina upp
á bátinn þegar þær eldast. Að
mínu mati þarf skákhreyfingin að
styrkja félagslega þáttinn til muna
þannig að við séum með öflugar
kvennasveitir.“
Fréttaskýring | Af hverju er kynjaskipting
í skáklistinni?
Karllægur
skákheimur
Er þörf á sérstökum kvennaflokki í
hugaríþrótt á borð við skák?
Harpa Ingólfsdóttir, Íslandsmeistari kvenna.
Skákin er kynlaus og fer
ekki í manngreinarálit
 Á vel flestum skákmótum,
hvort heldur sem er alþjóðlegum
eða innlendum, sem haldin eru í
dag keppa kynin saman í opnum
flokki. Hins vegar er hefð fyrir
því að keppa bæði í opnum flokki
og sérstökum kvennaflokki á
nokkrum stórmótum og má þar
nefna Ólympíuleikana í skák sem
dæmi. Að mati forseta Skák-
sambands Íslands eru sérstakir
kvennaflokkar jákvæð viðbót
ætluð til þess að styrkja konur í
hinu almenna skáklífi.
silja@mbl.is