Eintak - 03.03.1994, Blaðsíða 14

1
Skoðanakönnun SKáís fyrir eintak um viðhorf Reykvíkinga
til frjáls innflutnings á landbúnaðarafurðum
Mikill meirihluti Reykvíkinga telur kjarabót fylgja fljálsum innflutningi
á landbúnaðarvörum en tæpur meirihluti vill samt ekki leyfa hann
Samkvæmt skoðanakönnun sem
Skáís gerði íyrir EINTAK helgina
19.-20. febrúar eru 46,2% Reykvík-
inga fylgjandi frjálsum innflutningi
á landbúnaðarvörum en 53,8%
andvígir. Eftirfarandi spurning var
lögð fyrir 600 manna úrtak úr
Reykjavík: Ertu fylgjandi eða and-
víg(ur) frjálsum innflutningi á
landbúnaðarvörum? Svörin skipt-
ust þannig að fylgjandi voru 41,4%,
andvígir 48,1%, 8,6% gátu ekki gert
upp hug sinn og 1,9% neituðu að
svara spurningunni. Þegar aðeins
er tekið tillit til þeirra sem tóku af-
stöðu er skiptingin 46,2% með en
53,8% andvígir, eins og áður segir.
Einnig var fólk spurt hvort það
teldi að frjáls innflutningur á land-
búnaðarvörum myndi fela í sér
kjarabót fyrir neytendur. Svör
þeirra sem tóku afstöðu skiptust
þannig að 63,1% sögðu já en 36,9%
nei. Ef öll svör eru telcin með er
skiptingin þannig að 54,9% svör-
uðu spurningunni játandi, 32,1%
neitandi, 11,2% voru óákveðnir og
1,9% neituðu að svara.
Loks var fólk beðið að leggja mat
á gæði íslenskra‘lanbúnaðarvara.
Spurt var: Telur þú íslenskar land-
búnaðarvörur almennt betri að
gæðum og betri á bragðið en er-
lendar? Niðurstöðurnar voru afger-
andi. 85,4% þeirra sem tóku af-
stöðu töldu íslensku landbúnaðar-
vörurnar betri en 14,6% voru á
öndverðum meiði.
Mismunandi túlkun
Ofangreindar niðurstöður vekja
ýmsar spurningar.
Er að myndast meirihluti fyrir
frjálsum innflutningi? Ýmis rök
hníga að því. I könnun sem DV
gerði á landsvísu árið 1989 voru
niðurstöðurnar á þá lund að 30%
aðspurðra voru fylgjandi frjálsum
innflutningi en í sambærilegri
könnun síðasta haust voru þeir
orðnir 47%. Könnun EINTAKS
staðfestir þá viðhorfsbreytingu. Þá
má velta fyrir sér hvort meirihluti
sé ekki í raun fyrir innflutningi á
landbúnaðarvörum þar sem tæpur
helmingur vill hafa hann alveg
frjálsan sem hvergi tíðkast í hinum
vestræna heimi.
Einnig vekur athygli að svo virð-
ist sem’ Reykvíkingar telji að kjara-
bætur einar nægi ekki einar sér til
að réttlæta innflutning þar sem
ekki er samræmi í því hvort fólk
telur kjarabætur fylgja frjálsum
innflutningi og hvaða afstöðu það
SlGHVATUR BJÖRGVINSSON
VIÐSKIPTARÁÐHERRA.
„Á meðan talsmenn íslenskra
launamanna skilja ekki hvernig
stendur á þessu hneykslanlega
matvöruverði er skiljanlegt að
það standi eitthvað í almenn-
ingi. “
hefur til frjáls innflutnings.
Loks er athyglisvert hversu mikla
trú fólk hefur á gæðum íslenskra
landbúnaðarafurða.
Niðurstöður skoðanakönnunar-
innar voru lagðar fyrir tíu þjóð-
þekkta íslendinga sem tengjast inn-
flutningi á landbúnaðarvörum á
ýmsan hátt og þeir beðnir að rýna í
þær.
„íslendingar furðuieg-
ir í afstöou sinni“
„Þetta er heldur betri niðurstaða
en ég átti von á,“ segir Sighvatur
Björgvinsson viðskiptaráðherra,
sem hefur verið einn ákafasti tals-
maður frjálsari innflutnings á land-
búnaðarvörum á Alþingi. „Islend-
ingar hafa verið furðulegir í afstöðu
sinni til frjálsra viðskiptahátta þrátt
fyrir að framsýnir stjórnmálamenn
hafi barist fyrir þeim allt frá því
Jón Sigurðsson forseti hvatti til
viðskiptafrelsis. Það er eins og ís-
lendingar hafi ekki trúað því að
viðskiptafrelsi færði þeim hagsbæt-
ur. Mér finnst því gott að tæpur
helmingur Reykvíkinga telur frjálsa
verslun af hinu góða.“
I skoðanakönnuninni kemur
fram að umtalsverður meirihluti
telur að frjálsum innflutningi
myndu fylgja kjarabætur en samt er
minnihluti meðmæltur honum.
Þetta misræmi var borið undir Sig-
hvat.
„Islendingar eru ekki enn búnir
að gera sér grein fyrir hvernig á því
stendur að þeir greiða hæsta matar-
JÓHANNESGUNNARSSON
FORMAÐUR NEYTENDASAM-
TAKANNA.
„Þessi könnun sýnir að fólk er
orðið langþreytt á því verði sem
því er gert að greiða fyrir land-
búnaðarvörur. “
verð í heimi. Þeir hafa ekki áttað sig
á að viðskiptahömlur á matvöru
skipta þar mestu máli. Ef menn
vilja lægra vöruverð verða þeir að
sættast á frjálsari viðskipti. Það er
með ólíkindum að verkalýðshreyf-
ingin, sem lætur hátt og mikið um
1-2% kauphækkun, skuíi ekki berj-
ast fyrir frjálsari viðskiptum með
matvörur. Á meðan talsmenn ís-
lenskra launamanna skilja ekki
hvernig stendur á þessu hneykslan-
lega matvöruverði er skiljanlegt að
það standi eitthvað í almenningi."
Jóhannes Gunnarsson, for-
maður Neytendasamtakanna, tekur
undir með Sighvati.
„Þessi könnun sýnir að fólk er
orðið langþreytt á því verði sem því
er gert að greiða fyrir landbúnaðar-
vörur. En hún sýnir okkur líka að
Reykvíkingar eru jákvæðir gagnvart
íslenskum landbúnaði og jafnframt
að íslenska þjóðin er seinþreytt til
vandræða. Vissulega hefur verð á
landbúnaðarafurðum lækkað á
undanförnum árum en það verður
að lækka mikiu meira. Ef landbún-
aðurinn stendur sig ekki verður
meirihluti fýrir því að innflutning-
ur verði gefinn frjáls á landbúnað-
arafurðum. Þetta er því að miklu
leyti komið undir landbúnaðinum
sjálfum.“
Jóhannes telur að hugarfars-
breyting hafi orðið á landsbyggð-
inni. „1989 var 16,6% landsbyggðar-
fólks meðmælt frjálsum innflutn-
ingi í könnun sem við létum gera
en 39,6% íbúa á höfuðborgarsvæð-
ÓSKARMAGNÚSSON
FORSTJÓRI HAGKAUPS.
„Það er tæpast ágreiningur
meðal þjóðarinnar um að það
eigi að leyfa innflutning en það
er ágreiningur um hvernig
standa eigi að honum. “
inu. Þetta bil virðist nú vera að
hverfa."
„Ekki lítill minnihluti
sem er að stynja yfir
ástandinu“
Óskar Magnússon, forstjóri
Hagkaups, telur að viðhorfsbreyt-
ing sé að verða til innflutnings á
landbúnaðarvörum. „Hafa verður í
huga að það er mikill stuðningur
við frjálsan innflutning, þetta er
ekki lítill minnihluti sem er að
stynja yfir ástandinu.“
Óskar segir það þó misskilning
að Hagkaupsmenn séu að berjast
fyrir óheftum innflutningi á land-
búnaðarvörum. „Sú barátta, ef svo
mætti kalla, sem við höfum að ein-
hverju leyti verið í fararbroddi fyr-
ir, gengur ekki út á að leyfa óheftan
innflutning einn, tveir og þrír. Við
viljum að bændur fái tíma til að að-
laga sig breyttum aðstæðum og ná
fram hagræðingu. Ef fólk væri
spurt um afstöðu sína til innflutn-
ings með þeim fyrirvara held ég að
riiðurstaðan yrði allt önnur. Það er
tæpast ágreiningur meðal þjóðar-
innar um að það eigi að leyfa inn-
flutning en það er ágreiningur um
hvernig standa eigi að honum.
Sennilega vill þó stór hluti þjóðar-
innar að það gerist hægt og bítandi.
Óskar segist ekki sjá teikn á lofti
um að gjá sé að myndast milli höf-
uðborgarsvæðisins og landsbyggð-
arinnar vegna deilna um innflutn-
ing á landbúnaðarvörum og stefn-
una í landbúnaðarmálum.
„Fjölmargir bændur hafa áttað
Haukur Hjaltason
FRAMKVÆMDASTJÓRI
DREIFINGAR HF.
„Fólk er með lífið í lúkunum yfir
þvíað landbúnaðurinn myndi
hrynja þrátt fyrir þessi miklu
gæði. “
sig á þróuninni þrátt fýrir að þeir
eígi öflug hagsmunasamtök og hafi
sterka stöðu á þingi. Þegar fram í
sækir held ég því að það verði engin
gjá milli landsbyggðarinnar og höf-
uðborgarsvæðisins þótt innflutn-
ingur komi til sögunnar.“
Haukur Hjaltason, fram-
kvæmdastjóri Dreifingar hf., sem
reyndi nýlega að flytja inn soðnar
kjúklingabringur, segist ekki vera í
nokkrum vafa um að meirihluta-
vilji sé fyrir því hjá þjóðinni að leyfa
innflutning á ýmsum unnum mat-
vælum. „Þannig getum við haft hag
af fjárfestingum erlendra aðila og
stórum mörkuðum úti. Það er þó
Ijóst að fólk getur til dæmis ekki
sætt sig við innflutning á lamba-
kjöti frá Nýja Sjálandi þar sem það
kæmi við stolt íslendingsins. En í
þessari könnun er ekki gerður
greinarmunur á hrámeti og tilbún-
um matvælum sem hefur áhrif á
niðurstöðurnar.“
Haukur er matreiðslumeistari að
mennt og segist vera alveg sammála
meirihluta aðspurðra í könnuninni
að íslenskar kjötvörur séu í hæsta
gæðaflokki. „En þá kemur upp
spurningin af hverju menn eru
svona hræddir. Fólk er með lífið í
lúkunum yfir því að landbúnaður-
inn myndi hrynja þrátt fýrir þessi
miklu gæði. Ef við förum að bakka
út úr GATT-samningunum með
tæknilegum hindrunum fýlgir því
fjárhagslegur skaði. Það eru líka
miklu meiri hagsmunir fólgnir í
þessum samningum og EES fýrir
landbúnaðinn en fólk gerir sér al-
Haukur Halldórsson
FORSETI STÉTTARSAMBANDS
BÆNDA.
„Það er lítil kjarabót fólgin íþví
að fá ódýrari matvæli ískiptum
fyrir það að missa vinnuna og
þurfa að kaupa þau fyrir at-
vinnuleysisbæturnar. “
mennt grein fyrir. Þeir veita bænd-
um tækifæri til útflutnings í stórum
stíl. Innan örfárra ára ættum við að
geta flutt út lamba- og hrossakjöt
fýrir 4 milljarða króna á ári. En það
miðast við heilsársslátrun og að að-
eins sé flutt út ferskt fyrsta flokks
kjöt en ekki frosnir dilkar. Með
þessum hætti hefði ég trú á að land-
búnaðurinn gæti orðið sjálfbær á
nokkrum árum.“
„Stór hluti Reykvík-
mga gerir sér ekki
Sjrein fyrir mikilvægi
andbunaðarins“
Haukur Halldórsson, forseti
Stéttarsambands bænda, segir að
umræðan um innflutning á land-
búnaðarvörum að undanförnu hafi
verið villandi í stað þess að vera
upplýsandi. „Ef tekið er mið af
könnun DV frá í haust, þar sem
47% voru fylgjandi frjálsum inn-
flutningi á landsvísu, sýnist mér að
þeim fari fækkandi því þessi könn-
un náði aðeins til Reykjavíkur.
Skoðanakannanir sem Félagsvís-
indastofnun hefur gert árlega sýna
nefnilega að það er mikill viðhorfs-
munur milli höfuðborgarsvæðisins
og landsbyggðarinnar á þann hátt
að fýlgjendur óheffs innflutnings
eru miklu fleiri í Reykjavík.
Fólk á landsbyggðinni áttar sig
betur á tengslum landbúnaðar og
atvinnusköpunar. I þorpum og
bæjum skynja íbúarnir þetta betur
en fólk á höfuðborgarsvæðinu
vegna þeirrar þjónustu sem veitt er
þar við landbúnaðinn og úr-
14
FIMMTUDAGUR 3. MARS 1994