Eintak - 03.03.1994, Blaðsíða 33

„Keppnin er í dag mjög einangrað fyrirbæri, heill heimur
út af fyrir sig, þar sem búa menn sem heita nöfnum eins
og Johnny Logan, Eiríkur Hauksson og svo framvegis. “
o
L I
m
TRIÐ
ftókitl ttm ríttifjiti ug hjmnthttiuiit)
Hjónabandið fær umfjöllun frá ýmsum
hliðum og þegar mér fannst að Val-
gerður Katrín
væri að verða
helst til
vúlvósentrísk
slapp hún
samt alltaf fyr-
ir horn með
einni og einni
sögu úr reynsluheimi
einnig með nýtt forrit sem mun
valda jafnvel enn meiri upplausn á
hjónabands- og sambýlisforminu.
Þetta er bók sem vekur til umhugs-
unar og það er langt síðan ég hef
upplifað jafn skapandi pirring við
bóklestur og í heiðarleika sínum
gefur hún engin einhlít svör eða
patentlausnir heldur verður til þess
að fólk gæti farið að skoða betur
samskiptamynstrin og væntingarn-
ar í eigin lífi.
Og svo er ég enn að gera það upp
við mig hvort það sé húmor hjá
höfundi að þau spakmæli um
hjónabandið sem fá mestu áherslu í
bókinni eru flest hver eftir menn
eins og Platón, Oscar Wilde og
Somerset Maugham sem voru
eins og alþjóð veit, mest upp á
strákhöndina.
Popp M
ÓTTARR PROPPÉ
HILMAR ÖRN HILMARSSON
Athyglisverð og
pirrandi
I blíðu og stríðu
Valgerður Katrín Jónsdóttir
★★
Ert þú að leita að lífsförunaut?
Ert þú á leið í hjónaband? Vilt þú
bæta hjónaband þitt? Þetta er bók
um það hvernig höndla megi ham-
ingjuna í nánu sambandi við maka
sinn. Vá, hugsaði ég þegar ég las
aftan á bókakápuna, íslensk popp-
sálfræðibók, loksins, loksins. En
svo var þetta allt önnur bók. Eflaust
má deila um hvort að þeir sem
kaupa bókina út frá skilgreining-
unni hér að ofan verði sviknir um
ákveðið skemmtana- og notagildi
því þetta er langt frá því að vera
patentlausnaþeysireið á la svipað
auglýstar bækur í Ameríku, — öllu
frekar er þetta heiðarleg tilraun til
þess að fást við hugtökin „ást“ og
„hjónaband" í öllum þeirra birting-
um í íslensku samhengi.
Ef til vill er það íslenska sjónar-
hornið sem gerir bókina svolítið
klofna. Höfundurinn, Valgerður
Katrín Jónsdóttir, kynnir fyrst til
sögunnar hugtakið „rómantíska
ást“, eitthvað sem allir lesendur
Theresu Charles, Victoriu Holt
og Barböru Cartland þekkja og
rekur sagnfræðilega tilurð hugtaks-
ins 250 ár aftur í tímann. Hún
bendir á að hvergi hafi rómantísk
ást verið talin jafh mikilvæg og á
Vesturlöndum þó hennar megi sjá
stað í mörgum fornum menningar-
samfélögum og að hugtakið hafi
öðlast mikilvægi, vinsældir og áhrif
í gegnum bókmenntir eftir að
frönsku trúbadorarnir læddu því
inn í ljóðahefðina á 12. öld. Síðar
afgreiðir hún rómantísku ástina
sem einföld og eigingjörn hughrif
sem hafi þau áhrif að einstaklingar
verða fyrir vonbrigðum þegar rós-
rauðu skýin leysast upp og upphaf-
legi blossinn kulnár án þess að
verða nokkurn tímann að báli. Hún
bendir á að breyttir samfélagshættir
hafi gefið rómantísku ástinni byr
undir báða vængi, spyr síðan hvað
sé hin raunverulega ást og vitnar
fyrst í orð hins valinkunna kven-
hatara Páls postula í fyrsta Kór-
intubréfi þar sem hann talar um
kærleikann (ég saknaði þess að hún
viðraði ekkt skoðanir Páls á hjóna-
bandinu síðar i bókinni) og síðan í
persneska spakmælasmiðinn, fylli-
byttuna og flagarann Kahlil Gi-
bran þar sem hann segir svo fjálg-
lega: „En kærleikurinn hefur þó
alltaf þjáninguna í sér fólgna...
sverð er falið í vængjum hans.“
Allt þetta um ást og kærleika, án
þess að skilgreina muninn á því
þegar Páll talar um „Agape“ á 1.
öld, fransmennirnir um „Amour“ á
12. öld og Gibran og annar hver
maður um „Love“ á þeirri 20. Það
er fleira sem breytist en samfélags-
hættir, — orðsviðamerking breytist
og guðfræðingar eru enn að þrátta
um rnuninn sem felst í ástarhug-
tökunum „Agape“ og „Filia" í Nýja
Testamentinu. Og svo má geta þess
til gamans, guðfræðinnar vegna, að
sumir fræðimenn rekja kveðskap
trúbadoranna til trúarlegs líkingar-
kveðskapar eins og til að mynda
ástarljóða múslimans Rumi og
Ljóðaljóðanna í Gamla Testament-
inu og þá má pæla í því hvað gyð-
ingar áttu við með „Aheba“ á
þriðju öld fyrir kristsburð.
í þessum ástarköflum finnst mér
vanta að það kæmist til skila að
„ást“ hefur merkt svo margt á
mörgum tímum á svo mörgum
stöðum og hluti af vandamálinu er
að við erum oft að yfirfæra nútíma-
merkingu á ritningarstaði sem
koma málinu ekkert við og síðan
forna hugsun á kringumstæður
sem eru allt öðruvísi í nútímanum
við breytta samfélagshætti.
Hjónabandið fær umfjöllun frá
ýmsum hliðum og þegar mér
fannst að Valgerður Katrín væri að
verða helst til Vúlvósentrísk slapp
hún samt alltaf fyrir horn með
einni og einni sögu úr reynsluheimi
karla. En í þeim kafla, sem og í
upphafi bókarinnar, koma mikil-
vægustu umhugsunarefnin; sam-
bönd mótast mest af tilfinninga-
tengslum í æsku og fólk er oft
dæmt til að fara í og endurtaka ferli
sem var að segja má forritað í það í
æsku. Þrátt fyrir þessa niðurstöðu
(sem fær þó stundum mótsagnar-
kennda túlkun í niðurstöðum
þeirra sálfræðinga sem höfundur
vitnar til), reynir hún að gefa góð
ráð sem verða megi til bóta og
kemur með ýmis sjónarhorn í stað
þess að mæta með „lausnina".
Það sem kemur sterkt fram í
bókinni er að við lifum á tímum
mikilla breytinga og hættan er sú
að lykla-, plastpoka- og afskiptu
vinnuþrælabörnin séu að fara af
stað og ekki einungis að taka á sig
syndir feðranna heldur eru þau
Mennirnir hverra
höfuð uxu
The Fall
The Infotainment Scan
**
Enska nýbylgjugraupan The Fall
er Islendingum af góðu kunn.
Hljómsveitin hélt tónleika í Aust-
urbæjarbíói snemma á síðasta ára-
tug og í kjölfarið spilaði Purrkur
Pilnikk með sveitinni á tónleikaferð
um Bretlandseyjar. Á þeim tíma var
The Fall með fremstu stórneðan-
jarðarsveitum Engla og skemmti
mönnum með sérvitru pönkpoppi
og lögum sem hétu afkáralegum
nöfnum á borð við 'The man
whose head expanded (maðurinn
hvers höfuð óx...). Síðan hefur
sveitin siglt í gegnum poppheiminn
með mannabreytingum og zilljón
misgóðum plötum. ‘The infotain-
ment scan’ er besta plata Mark E.
Smith og félaga í háa herrans tíð.
Fall skipti nýlega um útgáfufýrir-
tæki til að losna við hippa, sem að
þeirra sögn, gegnsýra músíkbrans-
ann. Flutningurinn hefur gagnast
sveitinni vel. Plata þessi er stútfull
vel af skemmtilegum lögum sem af-
skræma hverja tónlistarstefnuna af
annarri. Gamla Chic lagið ‘Lost in
music’ endurfæðist í meðförum
Fall, furðum þrungið og fantafínt.
Þegar bresku blöðin völdu þessa
plötu plötu vikunnar fram yfir
spútnikkellingarnar í Suede hittu
þau einu sinni naglann á höfuðið.
JÚLÍUS KEMP
Reiði, gleði,
________hatur, sorg
1 nafni föðurins
In The Name of The Father
Háskólabíó
★★★★
í fyrsta sinn sem ég sá Itt the
Name of the Father eftir Jim Sher-
idan vissi ég eiginlega ekki hvað ég
átti að skrifa um myndina. Ég fór
aftur að sjá hana.
In the Name of the Father er
stórmynd sem er þess virði að sjá
oftar en einu sinni, í kvikmynda-
húsi. Jim Sheridan, leikstjóri
myndarinnar, er með betri sögu-
mönnum kvikmyndanna á okkar
dögum. Hann er ekki bara góður
sögumaður heldur á hann mjög
auðvelt með að leika sér með til-
finningar áhorfenda. Hann kallar
fram, þegar hann vill, öll hugsanleg
mannleg viðbrögð og er óhætt að
segja að áhorfandinn sé gjörsam-
lega á hans valdi. Reiði, gleði, hat-
ur, sorg, meira að segja tilfinninga-
lega bældir Islendingar verða djúpt
snortnir af In the Name of the Fat-
her, eins og öðrum myndum hans,
My Left Foot.
Ég þarf ekki að taka það fram að
Sheridan stjórnar leikurum af
sömu snilld og áhorfendum,
fremstir meðal jafningja eru Daniel
Day Lewis og Pete Postlethwa-
ite. Það virðist enginn geta náð
Daniel Day eins góðum og Sherid-
an gerir.
Það ætti að skylda dómara við
Hæstarétt Islands að sjá þessa
mynd þó ekki væri nema til þess að
byrgja brunninn. Ekki viljum við
að réttarkerfi nútímans, sem er
hannað til þess að vernda einstak-
linginn, snúist upp í andstæðu sína
og verði að ófreskju sem enginn
maður getur barist við. In the
Name of the Father er góð stór-
mynd. Háskólabíó fær hrós fyrir að
vera með In the Name of the Father
á réttum tíma.
Lífogfjör í Júróvi-
sjónlandi
Júróvisjón
Ríkissjónvarpinu
★★
Ríkissjónvarpið greip til sparn-
aðaraðgerða í þetta skiptið og tók
þá ákvörðun að nú skyldi þjóðin
aðeins fá þrjú ríkis- júrósvisjónlög
og skipuð var ríkisdómnefnd, sem
síðan valdi eitt af þesum þremur, til
að senda til Dublinar núna í vor.
Til þess að eyða nú engum pening-
um í dagskrárgerð, var herlegheit-
unum hent í hausinn á Hemma
greyinu Gunn, og hann látinn
halda keppnina i þættinum sínum.
Þátturinn var svo sem ekkert leið-
inlegur og sérstaklega var gaman að
sjá upprifjanirnar frá forkeppnum
undanfarinna ára. Vakti það athygli
að Björgvin Halldórsson var
þarna í stóru hlutverki og var auð-
séð að hann hafði sungið um það
bil sjötíu prósent þeirra laga sem
lent höfðu í fimmta til öðru sæti á
undanförnum átta árum. Það er
kannski ekki vitlaus hugmynd, ef
að menn vilja grípa til sparnaðarað-
gerða á næsta ári, að láta bara semja
eitt lag sem yrði síðan frumflutt af
Björgvini í keppninni úti og þá væri
það vandamál úr sögunni, það er
að segja; Björgvin kæmist loksins
út, eigandi það fýllilega skilið, og
Sjónvarpið myndi sleppa við að
setja á svið einhverja tilgerðarlega
forkeppni. Að vísu finnst mér alltaf
gaman að hafa forkeppni, það er að
segja með svona tólf lögum, eins og
hefur verið undanfarin ár. Þá sér-
staklega vegna þess að það gefur
góða afsökun fyrir því að halda
partý þar sem fólk safnast saman
fyrir framan imbann og gefúr lög-
unum atkvæði, svona skemmtileg-
ur samkvæmisleikur. En hitt er
annað mál að tilgangur með fjá-
raustri af því taginu er kannski lítill
þegar litið er á þá staðreynd að það
er alls ekki til mikils að vinna. Segj-
um sem svo að við vinnum keppn-
ina úti! Jú, jú, voða gaman fyrir
þjóðarstoltið og svona...en hvað
svo? Mér vitanlega hefur aðeins ein
hljómsveit átt eitthvert líf eftir að
hafa unnið Júróvisjón og það var
auðvitað ABBA (síðan eru liðin
tuttugu ár), aðrir hafa bara gleymst
daginn eftir. Keppnin hefur ekki
náð því á nokkurn hátt að vera
þverskurður evrópskrar popptón-
listar og maður trúir því ekki að
henni hafi nokkurn tímann verið
ætlaður sá vettvangur. Keppnin er í
dag mjög einangrað fyrirbæri, heill
heimur út af fyrir sig, þar sem búa
menn sem heita nöfnum eins og
Johnny Logan, Eiríkur Hauks-
son og svo framvegis. Sennilega er
það bara lausnin, að senda í éitt
skipti fyrir öll einhverja þrjá eða
fjóra aðila til Júróvisjónlands, þar
sem þeir mundu vera „standbæ“ á
hverju ári til þess að tryggja okkur
sextánda sætið.
Aðallega skemmtilega
spennandi
Arthúr konungur og riddarar hans
Stöð tvö
★★★★
Þessi teiknimynd er um Arthúr
konung og riddara hringstigans,
ruðningsboltalið sem kom úr fram-
tíðinni til að bjarga heimi fortíðar-
innar. Hún er ofboðslega flott gerð.
Það eru alls konar töfrar í henni,
riddararnir eru með gadda á her-
búningunum sínum og þeir eru
mikið að berjast og skylmast.
Stundum spennandi, líka skemmti-
leg — aðallega skemmtilega spenn-
andi. Riddararnir eru að reyna
bjarga venjulegu riddurunum og
alvöru konunginum og eru líka aó
reyna að komast sjálfir til framtíð-
arinnar.
Fyndnin lagar
spennuleysið
Draumasteinninn
★★★
Það er ekki mjög mikið af
spennu í þessari teiknimynd.
Vondu kallarnir eru fyndnir og sag-
an er sniðug. Skemmtilegasta per-
sónan er Hdkur. Það vaxa draumar
á trjám og þeir eru sendir út með
draumasteininum. Ekki mjög
spennandi en dálítið fyndin. Það
lagar það dálítið.
Örn Árnason
uppáhaldskallinn
Imbakassinn
★ ★★★
Hann er náttúrulega ofsalega
fýndinn. Uppáhaldskallinn ntinn er
Örn Árnason. Líka svolítið Laddi.
Ekki alveg eins fyndinn og Spaug-
stofan sem var einu sinni. Lögin
sem koma eru ekki alltaf mjög
fyndin. 0
„Það ætti að skylda
dómara við Hæsta-
rétt íslands að sjá
þessa mynd þó ekki
væri nema til þess
að byrgja brunninn
“Plata þessi er stút-
full vel af skemmti-
legum lögum sem
afskræma hverja
tónlistarstefnuna af
annarri. “
„Það eru alls konar
töfrar í henni, riddar-
arnir eru með gadda
á herbúningunum
sínum og þeir eru
mikið að berjast og
skylmast.“
FIMMTUDAGUR 3. MARS 1994
33