Morgunblaðið - 08.01.2005, Blaðsíða 32

32 LAUGARDAGUR 8. JANÚAR 2005 MORGUNBLAÐIÐ
Hallgrímur B. Geirsson.
Styrmir Gunnarsson.
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjórar:
Karl Blöndal, Ólafur Þ. Stephensen.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
„ÉG held að þessi nýi Landbúnaðarháskóli
Íslands boði nýja tíð og stór tækifæri fyrir
okkar þjóð,“ sagði Guðni Ágústsson land-
búnaðarráðherra er hann kynnti starfsemi
skólans á blaðamannafundi í gær.
Landbúnaðarháskólinn tók til starfa um
áramótin, en hann varð til við sameiningu
Landbúnaðarháskólans á Hvanneyri, Rann-
sóknastofnunar landbúnaðarins og Garð-
yrkjuskóla ríkisins. Lög þessa efnis voru
samþykkt á Alþingi sl. sumar. Dr. Ágúst
Sigurðsson var skipaður rektor skólans í
sumar.
Um þrjú hundruð nemendur stunda nám
við skólann og um 130 manns starfa þar við
rannsóknir og kennslu. Höfuðstöðvar skól-
ans eru á Hvanneyri í Borgarfirði, en einn-
ig er hann með starfsemi á Reykjum í Ölf-
usi og í Keldnaholti í Reykjavík, auk minni
starfsstöðva.
„Ég trúi því að þessi nýja stofnun muni
verða mjög sterk,“ sagði ráðherra í gær.
Hún ætti ekki bara eftir að verða sterk
menntastofnun heldur einnig öflug í vís-
indum og rannsóknum. „Þetta hefur mikla
þýðingu, í mínum huga, fyrir íslenskan
landbúnað og ekki síður neytendur þessa
lands.“
Nær helmingur
starfar við rannsóknir
Ágúst lagði m.a. áherslu á að nær helm-
ingur starfsmanna skólans starfaði fyrst og
fremst við rannsóknir. „Það er okkar styrk-
leiki,“ sagði hann. „Við styðjum skólastarfið
og kennsluna með öflugum rannsóknum.“
Skólinn skiptist í tvær háskóladeildir,
auðlindadeild annars vegar og umhverf-
isdeild hins vegar. Þá er sérstök starfs- og
endurmenntunardeild. „Í upphafi byggjum
við á því sem fyrir er,“ útskýrði Ágúst.
„Mjög gott starf hefur verið unnið í þessum
viljum sj
Auk h
landbúna
á námsb
skógræk
Stefnt er
að því er
til að m
þremur stofnunum. Þær námsbrautir sem
nú eru í boði eru þær sömu og voru í boði í
haust. Við erum ekki að umturna því enda
óráðlegt á miðjum skólavetri.“
Hann sagði þó mikinn hug í starfsfólki
skólans og margar hugmyndir varðandi
framtíðina. „Það tekur okkur örugglega
næstu tvö árin að móta þetta eins og við
Nýr Landbúnaðarháskóli Íslands tók t
Nemendur eru
Hinn nýi Landbúnaðarháskóli Íslands var kynntur á bla
BREYTA þarf þeirri framkvæmd að af-
staða foreldra ráði því í mörgum tilvikum
hvort rætt er við barn eða ekki í um-
gengnismálum barna og foreldra. Þetta er
á meðal þess sem fram kemur í niðurstöðu
verkefnis tveggja laganema við Háskóla
Íslands sem kynnt er í 10. ársskýrslu um-
boðsmanns barna.
Verkefnið fékk styrk úr Nýsköpunar-
sjóði á síðasta ári og ber yfirskriftina: Það
sem er barninu fyrir bestu – með hliðsjón
af Barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna.
Höfundar eru Margrét Rögnvaldsdóttir og
Rakel Elíasdóttir.
Í skýrslu umboðsmanns segir að mark-
mið verkefnisins hafi verið að kanna
hvernig ákvæði 1. mgr. 47. gr. barnalaga
sé framfylgt af hálfu sýslumanna, athuga
hvaða vægi skoðanir barns hafi sbr. 12.
gr. Barnasáttmála SÞ og kanna hvernig
staðið sé að einstaklingsbundnu mati, sbr.
3. gr. Barnasáttmálans – að því er snertir
umgengnismál foreldra og barna.
Niðurstöðurnar kynntar
ráðherra og sýslumönnum
Að sögn Þórhildar Líndal, fráfarandi
umboðsmanns barna og umsjónaraðila
verkefnisins, hafa niðurstöðurnar þegar
verið kynntar með bréfi öllum sýslumönn-
um landsins en ítarlegir spurningalistar
höfðu áður verið sendir sýslumannsemb-
ættunum og bárust svör frá 19 af 26. Þá
hefur dómsmálaráðherra fengið niðurstöð-
urnar í hendur.
Að sögn Þórhildar leiðir verkefnið í ljós
að almennt er leitað sérstaklega eftir sam-
þykki foreldra til að ræða við börn í um-
gengnismálum sem Þórhildur telur ekki í
samræmi við ákvæði Barnasáttmálans
sem fjallar um sjálfstæðan rétt barns til
þess að tjá skoðanir sínar í öllum málum
er varða barnið. „Það sem er meinið í
þessu er að boðið er upp á sálfræðiráðgjöf
af hálfu sýslumannsembættanna þar sem
foreldrar geta leitað rágjafar, en barnið
fær ekki að leita þangað nema foreldrar
samþykki.“
Eðlilegra sé að kanna nánar hvort
þroski barnsins standi til að geta tjáð
skoðun sína. Að sama skapi sé ekki hægt
að neyða barn til að tjá sig. Að sögn Þór-
hildar hafa nágrannalöndin tekið upp slíkt
verklag og er í verkefninu lagt til að
sýslumannsembættin hafi til hliðsjónar
leiðbeiningar um hvernig eigi að standa að
málum.
Stórt vandamál
„Í gegnum öll þau tíu ár sem ég starfaði
sem umboðsmaður barna þá var þetta
stóra vandamálið í raun og veru: um-
gengni barna og foreldra eftir skilnað eða
sambúðarslit.“ Að sögn Þórhildar hafa
mörg erindi sem borist hafa umboðsmanni
frá börnum og foreldrum snúist um um-
gengnisvandamál. Stundum sé umgengnin
ekki eins og börnin vilji, sumir foreldrar
vilji ekki hitta börn sín og aðrir vilji um-
gangast þau meira.
Skýrsla umboðsmanns barna – umge
Börn fái að
tjá sig án
samþykkis
foreldra
Í SKÝR
manni v
Kvart
sjárfore
ömmu t
skilnað?
forsjárl
gengnis
systkina
þegar b
Dæm
Hv
VIÐURKENNING Á ÁBYRGÐ
AUÐUGRA RÍKJA
Sú ákvörðun bresku ríkisstjórnar-innar að beita sér fyrir „nýrriMarshall-aðstoð“ í baráttunni
gegn fátækt í heiminum sætir tíðind-
um. Ekki einungis vegna þess að um er
að ræða mjög viðamiklar aðgerðir í
niðurfellingu skulda og stórfellda
aukningu á fjárframlögum, heldur
einnig vegna þess að í henni felst við-
urkenning á ábyrgð auðugra ríkja
gagnvart fátækari ríkjum heims.
Í Morgunblaðinu í gær var haft eftir
Gordon Brown, fjármálaráðherra
Bretlands, sem kynnti áætlun þá er
hann líkir við Marshall-aðstoðina, að
hún myndi „felast í því að allar skuldir
fátækustu þjóða heims yrðu afskrif-
aðar og fjárhagsaðstoðin við þróunar-
lönd yrði aukin um helming“. Hann
hyggst beita sér fyrir því að þessi að-
stoð verði veitt á vettvangi G-8-hóps-
ins, en í honum eru átta helstu iðnríki
heims. Jafnframt var greint frá því að
Brown hefði lagt áherslu á að „auðugu
ríkin þyrftu einnig að takast á við or-
sakir fátæktar í öllum þróunarlönd-
um“. Forsætisráðherra Bretlands,
Tony Blair, hefur einnig tjáð sig um
áætlunina og sett í mjög afhjúpandi
samhengi. Sagði hann að náttúruham-
farirnar við Indlandshaf væru álíka
mannskæðar og „hörmungarnar sem
ganga yfir Afríku í hverri viku“. Jafn-
framt benti hann á að auðug ríki heims
gætu afstýrt hörmungum sem ættu
rætur að rekja til fátæktar en ekki
náttúruhamförum.
Ef mannlegar þjáningar eru skoð-
aðar í því ljósi blasir við að hinn auðugi
hluti heimsins hefur látið átakanlegar
hörmungar af völdum fátæktar og
sjúkdóma viðgangast í heiminum alltof
lengi. Spyrja má hvernig hægt sé að
láta það líðast að á hverjum degi farist
þrjátíu þúsund börn úr hungri í Afríku
eins og Blair vísar til?
Framlög íslenska ríkisins til þróun-
araðstoðar hafa oft verið gagnrýnd á
þeim forsendum að miðað við þá vel-
megun sem hér ríkir leggjum við ekki
nægilega mikið af mörkum til að lina
þjáningar fólks í fátækum heimshlut-
um. Framlag ríkisstjórnarinnar, sem
samþykkt var í gær, upp á hundrað og
fimmtíu milljónir í neyðaraðstoð til
Asíu vegna hamfaranna sem þar
dundu yfir nýlega er vissulega spor í
rétta átt. Ekki síst þar sem á sama rík-
isstjórnarfundi var einnig samþykkt
að hækka framlag Íslands til Alþjóða-
framfarastofnunarinnar (IDA) um
þrjátíu prósent á árunum 2006–8.
Íslendingar eiga ekki að sætta sig
við að leggja minna af mörkum en aðr-
ar ríkar þjóðir. Ábyrgð okkar er söm
og þeirra og þörfin er brýnni en orð fá
lýst. Ef ríkar þjóðir heims ætla sér að
viðhalda lífsgæðum sínum til lengdar
verða þær að deila því sem þær njóta
með öðrum. Heimurinn er að minnka í
margvíslegum skilningi og það mis-
kunnarleysi sem felst í því að neita
börnum sem standa við dyrastaf vel-
megandi þjóða um brauð er jafn ógn-
vekjandi og að það neita sínum eigin
börnum um brauð. Fyrsta skrefið til
að horfast í augu við þann sannleika
sem felst í því að vera ekki eftirbátar
annarra við að veita þurfandi hjálp-
arhönd.
Í ÞÁGU ÖRYGGIS BORGARANNA
Á þriðjudag birtust skyndilegaþungavinnuvélar ásamt fjölda
borgarstarfsmanna við Ægisíðuna í
Reykjavík og var af röggsemi hafist
handa við að fjarlægja að stórum hluta
mannvirki, sem hafa skapað margvís-
lega hættu. Þessi aðgerð var þáttur í
mengunarvörnum Umhverfis- og heil-
brigðisstofu Reykjavíkur. Hermt er að
mannvirkin hafi verið greni fíkniefna-
neytenda og talið var að þeim fylgdi
slysahætta. Þegar aðgerðinni var lokið
gátu allir andað léttar. Enn hafði ör-
yggi borgaranna verið tryggt fyrir
ógnum samtímans.
Eða hvað? Þessi mikli ógnvaldur,
sem ráðist var gegn fyrr í vikunni, er
sennilega fremur sakleysislegur í huga
flestra og líklegra að hann hafi frekar
vakið hlýjar tilfinningar og minningar
almennings, en ótta og skelfingu.
Grásleppuskúrarnir við Ægisíðu
báru vitni gömlum tíma og voru sam-
ofnir sögu Reykjavíkur. Ekki eru
nema nokkur ár síðan grásleppukarlar
stunduðu útgerð frá Ægisíðu og und-
anfarin ár hefur endrum og sinnum
mátt sjá grásleppu hanga þar þótt
ekki væri róið þaðan lengur. Björn
Guðjónsson var einn af síðustu grá-
sleppukörlunum, sem gerðu út frá
Ægisíðu. Hann sagði í samtali við
Morgunblaðið á miðvikudag að grá-
sleppukarlar hefðu haft aðstöðu við
Ægisíðuna frá því að hann myndi eftir
sér og bætti við að afi sinn hefði
stundað veiðarnar á 19. öld þannig að
löng saga væri á bak við útgerð frá
þessum stað.
Þótt grásleppuútgerðin hafi lagst af
hefur ekki dregið úr aðdráttarafli
skúranna við Ægisíðuna. Þar hefur
iðulega mátt sjá börn að leik og full-
orðnir staldra þar við og fara jafnvel
niður í fjöruna þar sem bátarnir voru
sjósettir. Á árum áður mátti víða sjá
ummerki útgerðar í alfaraleið í höf-
uðborginni, en þeim hefur fækkað
jafnt og þétt. Útgerðin gegnir ef til
vill ekki því grundvallarhlutverki í at-
vinnulífi þjóðarinnar, sem hún gerði
áður, en hún er engu að síður ennþá
ein af burðarstoðum þess. Tengsl fisks
og fiskvinnslu við líf almennings verða
hins vegar stöðugt minni um leið og
fiskur ratar sjaldnar á matarborðið.
Skúrarnir við Ægisíðuna voru ekki
minnisvarði um stórútgerð Íslendinga,
en þeir báru vitni þeirri baráttu
mannsins við hafið, sem hér hefur
staðið allt frá því land var numið. En
nú er svo komið að þessar minjar eru
álitnar hættulegar og því er rétt að
fjarlægja þær. Sérstaklega hafa
hættulegir vírar verið nefndir til sög-
unnar og ýmislegt annað, sem talið var
að „skapaði hættu fyrir þann fjölda
fólks sem þarna fer um“. Ef til vill er
síðan ætlunin að taka börnin og pakka
þeim inn í bómull svo þau meiði sig
ekki – því að vírar leynast víðar en á
Ægisíðunni. Það er líka einhver þver-
sögn í því að rífa alla hina uppruna-
legu skúra utan einn til þess að hægt
sé að minnast þeirra með veglegum
hætti eins og sagt var að gera ætti –
jafnvel með því að smíða eftirmynd
þeirra. Nú verður svæðið endurskipu-
lagt til að búa til veglega minningu um
grásleppuveiðarnar.
Í huga flestra voru skúrarnir eins
og þeir stóðu við Ægisíðuna vegleg-
asta minningin um grásleppukarlana
og útgerð þeirra.