Morgunblaðið - 08.01.2005, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 8. JANÚAR 2005 31
UMRÆÐAN
ÞEGAR ég hlustaði á ræðu biskups
á nýársdag, fylltist ég þakklæti fyrir
hans fallegu orð í garð móður sinnar.
Til þeirrar móður sem var heima og
sinnti börnum og búi. Við sem vorum
aldar upp til þess að verða húsmæður
vissum að þetta var okkar hlutverk og
það var yndislegt að fá að njóta þess.
Ég get nú ekki skilið
hvernig hægt er að snúa
út úr þessum orðum og
heimta það að þeim
fylgi einhver lausn fyrir
nútíma fjölskyldu-
mynstur. Þetta var þörf
áminning fyrir það sem
var og reyndist vel og
skilaði nýtum þjóð-
félagsþegnum. Þetta er
eins og biskup orðar
það „mikilvægasta um-
ræða og viðfangsefni
samtímans. Það sé tví-
mælalaust til heilla að
fjalla um málefni barna
og hvetja til þess að þeim sé raðað of-
ar í forgangsröðunina“.
Í athyglisverðri grein sem banda-
ríski hagfræðingurinn og nóbels-
verðlaunahafinn Gerry S. Becker birti
í Newsweek í október 1996, og Morg-
unblaðið birti útdrátt úr 25. október,
bendir hann á hina týndu hagstærð,
hina heimavinnandi konu. Hann telur
að útreikningur hagvaxtar hafi verið
rangur og aukningin sem reiknað hef-
ur verið með, þegar konan fer út á
vinnumarkaðinn, sé ekki raunveruleg.
Hinar heimavinnandi húsmæður séu
hin týnda hagstærð. Hann segir að
heimilisstörfin séu hluti af efnahags-
starfsemi allra þjóða en þau gleymist
alltaf þegar þjóðarframleiðsla er met-
in. Hann segir að með þessu sé verið
að vanmeta mikilvægan þátt þjóð-
arbúskaparins og draga úr sjálfsvirð-
ingu þeirra kvenna sem húsverkin
vinna. Í umræddri grein bendir Beck-
er á að tími sé kominn til þess að
reikna heimilisstörfin inn í þjóðar-
framleiðsluna. Hann vitnar í rannsókn
kollega síns Eisners sem telur að
heimilisstörf frá miðjum 5. áratugnum
til 9. áratugarins samsvari 20% þjóð-
artekna í Bandaríkjunum.
Hvar eru launin?
Hver eru laun til þessara kvenna sem
lögðu alla sína krafta í að sinna heimili
og börnum? Nákvæmlega engin af
hendi þjóðfélagsins því
að mati þeirra sem með
stjórnvöldin fara gerðu
þær aldrei neitt, voru
bara heima. Enginn er
lífeyrissjóðurinn, engin
er tryggingin nema þær
eigi eiginmann sem á
einhver lífeyrisréttindi.
Þær eru metnar sem
þriðja flokks þjóðfélags-
þegnar og launað sam-
kvæmt því. Störf þeirra
hafa aldrei verið metin
til þjóðartekna og laun
þjóðfélagsins eru því
engin. Þær ólu þó upp
nýjar, nýtar kynslóðir.
Á þennan hátt var konunni ýtt út af
heimilinu og inn á vinnumarkaðinn
því að unga konan hefur áttað sig á
þessu vanmati og hafnar því að vera
annars flokks eða jafnvel þriðjaflokks
þjóðfélagsþegn. Hún hefur lagt á sig
tvöfalda vinnu til þess að reyna að
skapa sér sess í þjóðfélaginu sem met-
inn verði að verðleikum en það er ekki
gert ef þær eru bara heima „að gera
ekki neitt“. Þar að auki kom álagið
vegna eilífs samviskubits hennar
vegna barnanna.
Það hefur tekið tíma fyrir ungu
mennina að átta sig á að að loknum
vinnudegi bíði þeirra störf á heimilinu.
Þeir ólust jafnvel upp við það að pabb-
inn settist í stól og las í blaði þegar
heim kom og börnin áttu að hafa hægt
um sig. Ungu feðurnir eru að átta sig
á að foreldrar eigi að bera jafna
ábyrgð á uppeldi barna sinna svo
þetta er að breytast með jafnri
menntun foreldra og gagnkvæmum
skilningi á að það er samvinna að
sinna heimili og börnum. Það er í já-
kvæða átt.
Fórnarkostnaðurinn
Þessi mikla breyting hefur kostað slit-
in hjónabönd. Það er auðvitað meira
spennandi að finna sér nýjan maka en
að hlusta á yfirkeyrða móður eftir
langan vinnudag hennar heima og
heiman. Eftir sitja margar mæður
einar með barnahópinn vinnandi á
lágum launum og sjá ekki fram úr erf-
iðleikunum en berjast áfram hetju-
legri baráttu.
Þessa breytingu á fjölskyldu-
mynstri, sem ég hefi upplifað, skrifa
ég á þá sem fara með völdin hverju
sinni og það viðhorf sem var til hinnar
heimavinnandi húsmóður. Það er út-
úrsnúningur að segja að biskup vilji
fara aftur til fortíðar. En það er góð
áminning hans til foreldra að hugsa
um forgangsröðunina og að hlúð sé
vel að því dýrmætasta sem við eigum,
börnum okkar. Það er afar mikilvægt
að þau fái stuðning og hvatningu frá
foreldrum og foreldrar nýti tímann
með börnunum sínum þessi fáu ár á
meðan þau eru að vaxa til þroska.
Ábyrgðin liggur bæði hjá for-
eldrum og hjá þeim sem um stjórnvöl-
inn halda. Hér dugir ekkert pólitískt
blaður sem allir eru orðnir leiðir á,
heldur aðeins ábyrg afstaða og sam-
vinna allra sem hlut eiga að máli.
Þeir eru á hálum ís sem ekki vilja
sjá eða skilja vandann.
Kærkomin orð biskups
Margrét K. Sigurðardóttir
fjallar um ræðu biskups
á nýársdag ’Þetta var þörf áminn-ing fyrir það sem var og
reyndist vel og skilaði
nýtum þjóðfélags-
þegnum.‘
Margrét K.
Sigurðardóttir
Höfundur er húsmóðir, móðir
og viðskiptafræðingur.
FORSETAKOSNINGARNAR í
Palestínu á sunnudag þykja sögu-
legar fyrir margra
hluta sakir. Mikilvæg-
asta ástæðan er sú að
með kosningunum er
verið að leggja einn af
hornsteinum í lýðræð-
isuppbygginguna í
landinu. Yasser Arafat
var kosinn forseti í
kosningum árið 1996
með 87% atkvæða. Þá
var lítil sem engin and-
staða gegn honum.
Menn greiddu honum
atkvæði til að styðja
mann sem orðinn var
sameiningartákn frels-
isbaráttunnar. Öðru
máli gegnir nú.
Mahmoud Abbas
nýtur þess vissulega að
vera arftaki Arafats
sem leiðtogi Frels-
issamtaka Palest-
ínumanna, PLO. Hann
nýtur þess í tvennum
skilningi: Í fyrsta lagi
er hann náinn stjórn-
inni. Yfirvöld í Palest-
ínu eru ekki saklaus af
því að hygla sínum
mönnum í stjórnsýsl-
unni. Þá gerist það,
sem annars staðar, því miður, að fólk
kýs yfir sig yfirvaldið, eða öllu heldur
sýnir vilja sinn til þessa valds op-
inberlega í aðdraganda kosninga,
bæði til að tryggja núverandi stöðu
sína og koma sér í mjúkinn hjá líkleg-
um sigurvegara. Hin ástæðan fyrir
stuðningi við Abbas og öllu mikilvæg-
ari er sú, að Fatah-hreyfingin, hinn
pólitíski flokkur sem Arafat byggði á,
er í reynd margslungin hreyfing sem
menn segja ekki svo glatt skilið við.
Hún er baráttuvettvangur sem bygg-
ir á áratuga hefð.
Í kosningamiðstöð hjá Abbas
Í Nablus heimsóttum við kosninga-
miðstöðina hjá Abbas. Þar sátum við
Eiríkur Jónsson, formaður KÍ, og
Borgþór Kjærnested, í Félaginu Ís-
landi-Palestínu, fund með fulltrúum
úr ýmsum geirum atvinnulífsins, sem
sátu í nefndum um undirbúning kosn-
inganna. Það var sérstök lífsreynsla
að heyra sögu þessara manna. Einn
hafði verið í útlegð í sautján ár, annar
setið í fangelsi í fjórtán ár en allir
höfðu þessir einstaklingar setið í
fangelsi í lengri eða skemmri tíma.
Þetta þurfti í reynd ekki að koma á
óvart: Síðan 1967 hafa 650 þúsund
manns setið í ísraelsku fangelsi eða
40% karla í landinu. Núna eru 8 þús-
und manns í fangelsi. Nema hvað
þarna sátu þeir baráttujaxlarnir sem
margir hverjir höfðu staðið ásamt
Arafat í eldlínunni í áratugi. Sú
spurning gerðist áleitin, hvers vegna
þeir styddu Abbas. Nú er sagt að
Abbas og félagar standi á hægri kanti
stjórnmálanna, séu íhaldssamir og
eftirgefanlegir gagnvart Ísrael. Þetta
segja andstæðingarnir og segja að
ekki geti mikið verið í mann spunnið
sem Ísraelar og Bandaríkjastjórn
vilji fá kosinn. Annað er að Abbas
styðst við auðmenn í Palestínu. Eitt
gróteskt dæmi sáum við um slíka
kóna. Á hæð fyrir ofan Nablus hafði
bandarísk-palestínskur auðkýfingur
byggt höll sem kostað hafði hálfan
annan milljarð að reisa – höll sem var
í svo hróplegri andstöðu við allt líf
venjulegs fólks, að ekkert annað en
botnlaust dómgreindarleysi gat verið
þess valdandi að maðurinn lét sér
koma til hugar að reisa hana. Auðkýf-
ingurinn hafði hins vegar látið sér
detta í hug að bjóða sig fram sem for-
seti. Þegar honum hafði verið bent á
að slíkt myndi aldrei ganga hætti
hann við, en ákvað hins vegar að
styðja Abbas. Það gerir hann efalaust
á allt öðrum forsendum en bar-
áttujaxlarnir sem við hittum í kosn-
ingamiðstöðinni. Þeir eru ekki, höfð-
um við á tilfinningunni, að styðja
Abbas, heldur að ljá gamalli hugsjón
stuðning sinn. Þetta er þeirra aðferð
að halda henni lifandi. Hér eftir erum
við ekki að styðja einstakling, sögðu
þeir, heldur flokk sem
fram til þessa hefur
sameinað okkur.
Í kosningamiðstöð
hjá Barghouti
Þarna er komið að meg-
inástæðu þess að kosn-
ingarnar hafa sögulega
þýðingu. Í stað þess að
Palestínumenn samein-
ist í einum meginflokki,
þá er nú komið að því að
sameinast um kerfi, lýð-
ræðiskerfi, en ekki um
flokk. Þetta segja til
dæmis stuðningsmenn
Mustafa Barghouti, hins
frambjóðandans sem
líklegur þykir að fá ein-
hvern stuðning sem
heitið getur í kosning-
unum. Barghouti er
vinstrisinnaðri en Abbas
og mun gagnrýnni á
stefnu Ísraela. Tekið
skal fram að á báðum
kosningaskrifstofunum
voru menn mjög umtals-
góðir um mótframbjóð-
endur sína. Einn stuðn-
ingsmanna Barghoutis
sagði t.d. að stuðninginn
við Abbas mætti rekja djúpt inn í pal-
estínska þjóðarsál. Í augum margra
væri Abbas hófsemdarmaður sem
væri líklegur til að tryggja frið. Það
breytti því hins vegar ekki að
Barghouti og félagar teldu hans leið
ekki skynsamlega. Nýlega höfðum
við sveitarstjórnarkosningar, sögðu
þeir. Þar var tekist á um málefni og
ef okkur tekst nú að styrkja kerfi sem
byggir á fleiri en einum flokki þá er
vel, var okkur tjáð í kosningaskrif-
stofu Barghouti.
Yfirlýsingar og kosningar
Það er greinilegt að stuðningsmenn
Abbasar hafa áhyggjur af auknu
gengi Barghoutis. Í dag var hann á
kosningafundi á Gazasvæðinu. Þar
hafði ísraelski herinn í gær skotið 9
manns til bana. Bændafólk sem var
að störfum, óvopnað; fólk sem til-
heyrði engum stjórnmálaflokki og
aldrei verið orðað við ofbeldi af neinu
tagi. Fjórir hinna drepnu voru úr
sömu fjölskyldu. Abbas sagði að fólk-
ið hefðu zíonistaóvinir okkar drepið.
Ísraelsstjórn gagnrýndi Abbas harð-
lega fyrir þetta orðalag. Það þarf ekki
djúpan fréttaskýranda til að sjá, var
okkur sagt, að þetta er tal sem ber
keim af kosningabaráttunni. Einn
viðmælandi okkar úr verkalýðshreyf-
ingunni staðfesti síðan þessa frétta-
skýringu en bætti við: Hvað átti Abb-
as annað að segja, að vinir okkar úr
ísraleska hernum hefðu drepið fólkið?
Sögulegar kosn-
ingar í Palestínu
Ögmundur Jónasson er í
Palestínu ásamt Eiríki Jónssyni
og Borgþóri Kjærnested
Ögmundur Jónasson
’Í stað þess aðPalestínumenn
sameinist í ein-
um meginflokki,
þá er nú komið
að því að sam-
einast um kerfi,
lýðræðiskerfi,
en ekki um
flokk.‘
Höfundur er alþingismaður
og formaður BSRB.
UNGUR sonur minn setur stundum
barnaspólu í vídeótækið á heimilinu.
Löngum kom kyrrmynd eða spurn-
ingar ásamt með dagskrá Rásar 2 á
skjáinn þegar kveikt var á sjónvarp-
inu. Það sem blasir við augum barns-
ins (sem og fullorðinna) núorðið er
hins vegar allt annað efni og því mið-
ur á stundum forkastanlegt. Tónlist-
armyndbönd með Britney, Ramm-
stein og fleiri hljómsveitum eru sýnd
á skjánum að því er virðist meira og
minna utan fastrar dagskrár. Og haf-
ið þið, kæru lesendur, gefið ykkur
tíma til að sjá þetta nýja sjónvarps-
efni RÚV sem að börnin okkar geta
horft á yfir hádaginn? Ég kíkti á
textavarpið einn morguninn og gaf
mér í leiðinni tíma til að horfa á þrjú
tónlistarmyndbönd. Í tveimur af
þessum þremur myndböndum var
höfðað mjög sterkt til kynlífs. Hálf-
naktar, dillandi konur voru þar áber-
andi, klipið var í kynfæri, ýjað að kyn-
mökum, karlmaður tók í annan fótinn
á (hálf?)nakinni konu og dró hana
eins og druslu með sér. Þannig mætti
halda áfram.
Hvílík lágkúra. Að þessu efni hafa
börnin okkar nú orðið óheftan aðgang
fyrir atbeina ríkissjónvarpsins! Við
vitum að mikið er framleitt af ljótu og
klámfengnu myndefni í heiminum, en
sjónvarpsstöðvar hafa val um hvort
þær sýna það eða ekki og þá einnig á
hvaða tíma sólarhrings. Löngum hef-
ur RÚV reynt að fylgja þeirri stefnu
að vera með uppbyggilegt efni a.m.k.
á þeim tíma dags þegar börn horfa á
sjónvarpið. Annað hvort hefur það
gjörbreyst eða þá að stjórnendur
þessarar mikilvægu stofnunar vita
ekki hvað þar er sýnt. Almenningur í
þessu landi verður að vita hvort að út-
varpsstjóri eða aðrir yfirmenn sjón-
varpsins hafi kynnt sér þetta fyrir-
ferðamesta sjónvarpsefni RÚV sem
sent er út í opinni dagskrá yfir miðjan
daginn, sem og að fá útskýringar
þeirra á þessu tiltæki.
Ég skora einnig á foreldra að gefa
sér tíma til að skoða hvað RÚV (sem
og aðrar sjónvarpsstöðvar) bjóða
börnunum okkar að horfa á.
JÓN HELGI ÞÓRARINSSON,
foreldri og sóknarprestur
í Langholtskirkju.
Börnin horfa á klám í boði sjónvarpsins
Frá Jóni Helga Þórarinssyni
BRÉF TIL BLAÐSINS
Morgunblaðið, Kringlunni 1, 103 Reykjavík  Bréf til blaðsins | mbl.is