Morgunblaðið - 20.01.2005, Blaðsíða 25

r. Á miðmyndinni sést að brýrnar inn í salinn flútta ekki hver við aðra. Salurinn sjálfur, kuðungurinn, er eins og hljóðfæri, byggður úr hlyni eins og fiðla. Við-
ði. Lengst til hægri sjáum við hvernig dagsbirtan flæðir alls staðar inn; hér yfir flauelsmjúka steinsteypuveggina á svæðinu baksviðs.
„Hvíta
anleg,
hversu
gert til
m best
is eftir
lvægt í
n standist
eftirlits,
fiður og
ng okkar
kkur
r þarf
ví að rýna
ngasalur
og fal-
ig reynt
mburð. Úr
n í risa-
, sem
hljóðfæri
g æf-
ur hljóð-
taklega
æf-
er búinn
íói, er
nna með
m.
rgryfja
ga hljóð-
eit-
r garði
pka hana
að er gert
alltaf
hljóð-
erju
arúm
t neikvæð
m nýj-
asta tæknibúnaði og aðstaða þar er
sú besta sem völ er á. Gólf að-
alsviðsins er sett saman úr ein-
ingum, og það má færa á sjálf-
virkan hátt inn á hliðarsviðin ef
þörf krefur. Með því móti er hægt
að skipta um sviðsgólf eftir því
hvort verið er að sýna óperu, flytja
óperu í tónleikaformi eða sýna
dans. Dansgólfið er lagt sérstökum
gúmmídúk sem auðveldar dans, og
það liggur undir aðalgólfinu, en er
lyft upp þegar þess þarf með. Lyfta
liggur af sviðinu og niður á hæð-
irnar neðanjarðar, og hægt er að
súrra heilu sviðsmyndunum þangað
niður á augabragði. En það er líka
hægt að taka þær inn á annað hvort
hliðarsviðanna, hífa þær upp eða
færa inn á baksviðið, og þaðan er
greið leið út í flutningabíla sem
koma með sviðsmyndir annars
staðar frá – eða sækja. Rýmið bak-
sviðs er stórt, ekki bara næst að-
alsviðinu, heldur einnig það sem
hýsir alla starfsaðstöðu. Óperukór-
inn á sinn sérstaka stóra æfingasal
sem og Konunglegi ballettinn, en
æfingarými stór sem smá eru þó
miklu fleiri, fyrir einsöngvara,
hljóðfæraleikara, dansara, smærri
hópa og stærri. Nótnageymslum,
búningaverkstæði, sviðsmynda-
vinnustofum, smíðastofum, sauma-
stofum, búningaherbergjum, förð-
unardeild og öllum öðrum þáttum
óperuhúss er vel sinnt með sér-
hönnuðu rými, og allt lýtur þetta
þeim lögmálum að þjóna sviðinu og
sýningum þar sem best. Hér fer vel
um fólk, en þó er plássið engan veg-
inn yfirþyrmandi stórt – aðeins
mátulega rúmt. Í þessum hluta
hússins er flauelsmjúka stein-
steypan mest áberandi, en annað
atriði fangar líka augað, og það eru
gluggarnir. „Við vildum að glugg-
arnir yrðu allir sérstakir og að út-
sýni úr húsinu hefði fegurðargildi í
sjálfu sér. Staðsetning hússins mót-
ast af ásunum sem markast af hall-
artorgi Amalienborgarhallar og
Marmarakirkjunni, og við nýtum
okkur þessa ása sem útsýn-
ispunkta. Þegar til tals kom að
breyta legu þakskeggsins vildum
við það ekki, því þá hefði það skorið
illa þá sjónlínu sem við vildum að
rammaði inn útsýni af efstu hæð-
inni. Þakið hefði þá skorið toppinn
af byggðinni og það hefði ekki verið
fallegt.“
Salurinn er hljóðfæri
Þannig virðist hvert atriði í þessu
fallega húsi úthugsað.
Við Peer Teglgaard Jeppesen
göngum nú í forsalinn á leið okkar
inn í áheyrendasal. Ljósakrónur
Ólafs Elíassonar fanga augað strax,
fyrir einskæra fegurð. Þær eru
settar saman úr ótal lituðum gler-
tíglum og þegar litið er uppundir
þær sést að fyrir innan hvern tígul
er ljósaperu komið fyrir. Það stirn-
ir af þessum ljósum, þau gefa for-
salnum karakter og líf og jafnvel
þegar staðið er á hafnarbakkanum
handan sundsins, eru þessi ljós það
sem augun leita í. Þá eru það
brýrnar og svalirnar í forsalnum.
Af svölum á nokkrum hæðum við
risastóran glugga forsalarins liggja
brýr inn í óperusalinn. „Við vildum
ekki að þessar brýr væru skipulega
uppraðaðar, beinar og jafnar á
hverri hæð. Þess vegna stangast
þær á. Með þessu vildum við ná
fram léttleika í salnum rétt eins og
brýrnar svifu um rýmið.“
Áheyrendasalurinn sjálfur er
eins og hús í húsinu og stendur eins
og risastórt epli eða kuðungur inni í
forsalnum. Útveggirnir, sem snúa
út í forsalinn, vekja áhuga minn
fyrir sérstaklega fallega við-
arklæðningu. „Þetta er hlynur, og
hlynur hefur verið notaður til að
smíða úr fiðlur og önnur hljóðfæri.
Hugmyndin að baki því er sú að
salurinn sé eins konar hljóðfæri.
Það er þar sem tónlistin hljómar.
Eins og þú sérð er viðurinn beygð-
ur til að skapa þessa ávölu áferð, og
það þurfti mikla rannsóknar- og
hönnunarvinnu í að útfæra það. Við
vissum að það er hægt í hljóð-
færum og vildum láta á það reyna
hér líka. Viðurinn er meðhöndlaður
á sérstakan hátt og hefur þennan
fallega rauða blæ sem gefur honum
sterkan karakter. Hann er lakk-
aður á sama hátt og fiðlur eru lakk-
aðar.“
Allt fyrir hljómburðinn
Þegar gengið er inn af brúnni
tekur millirými við, með mun fleiri
dyrum inn í salinn sjálfan. Fólk
þarf því hvergi að troðast langan
veg um sætisbekki til að komast að
sætunum sínum. Þegar inn er kom-
ið vekur athygli hvað sjálfur sal-
urinn virkar lítill miðað við allt ann-
að. „Það er rétt, það er hvergi
lengra að sviði en 55 metrar. Við
vildum halda nándinni hér inni önd-
vert við það sem er frammi í for-
salnum, og það var líka krafa frá
gefandanum að allir sem hingað
koma gætu bæði heyrt vel og séð
vel. Sú krafa er auðvitað sjálfsögð,
en til þess að ná þessu sem best
völdum við þetta skeifulaga form á
salnum. Hljóðmeistararnir unnu
sína vinnu útfrá því. Þú sérð þessar
þverrákir í veggjum og framan á
svölum; – sums staðar eru þær
nærri hver annarri meðan bilið á
milli þeirra er gisnara annars stað-
ar. Allt hefur það með hljómburð-
inn að gera – hér miðast allt við
hann. Sætin eru svo hvert um sig
stillt með hliðsjón af sjónlínu til
sviðsins. Svalirnar eru klæddar
með sama rauða hlyn og útveggir
salarins, en sætin eru bláklædd.
Loftið er svo klætt 105 þúsund örk-
um af 24 karata blaðgulli.“ Til
marks um hljómburðinn – við
Jeppesen stöndum á efstu svölum,
og heyrum þó vel hvert orð sem
sviðsmenn segja meðan þeir kepp-
ast við að koma upp sviðsmyndinni
að Aidu fyrir æfingu sem er um það
bil að hefjast. Skoðunarferðinni er
senn að ljúka. Áður skoðum við þó
Reiðaloftið, sem er litla sviðið í hús-
inu og tekur um 200 manns í sæti.
Þar er útsýni yfir höfnina og gömlu
pakkhúsin við álana bakatil alveg
einstakt og af nafngift salarins er
viðeigandi seltubragð.
Peer Teglgaard Jeppesen leggur
áherslu á að Óperan eigi að falla vel
að umhverfi sínu. Fyrir dyrum
stendur mikil uppbygging á svæð-
inu í kring; – ný byggð leysir af
hólmi nokkur gömul hrörleg hús,
meðan stæðileg eldri hús við álinn
bakvið húsið fá líklega að standa.
Óperuhúsið er eins og eyja, og sjór-
inn allt um kring rammar það inn.
Það stendur líka til að byggja upp á
nýjan leik hafnarsvæðið í kringum
húsið og óperutorgið sem að því
liggur, og ljóst að þar er möguleiki
á að skapa mjög lifandi og mann-
vænlegt svæði. Sú uppbygging með
blandaðri byggð, kaffihúsum versl-
unum og ýmiss konar menningar-
starfsemi mun laða að fólk sem vill
njóta nálægðarinnar við Óperuna.
Taka þátt í forvali um bygg-
ingu Tónlistarhúss í Reykjavík
Teiknistofa Hennings Larsens er
meðal þeirra sem taka þátt í forvali
um byggingu Tónlistarhúss í
Reykjavík. Peer Teglgaard Jeppe-
sen segir erfitt fyrir sig að tjá sig
um þær hugmyndir sem þegar liggi
fyrir um það, að svo stöddu, en það
er einmitt í dag sem þátttakendur í
forvalinu skila inn hugmyndum sín-
um. „Ég get þó sagt það að stað-
setning hússins við höfnina er frá-
bær og býður upp á mikla
möguleika. Húsið verður eins kon-
ar vörumerki fyrir land og þjóð, og
þess vegna vinnum við mest með
mjög íslensk efni. Við erum þegar í
samstarfi við íslenska aðila um
margt sem að húsinu lýtur og höf-
um kynnt okkur vel aðstæður,
sögu, umhverfi, menningu og fleiri
þætti sem koma til með að hafa
áhrif á húsið, útlit þess og notkun.
Við leggjum áherslu á það hvar í
heiminum sem við vinnum að bygg-
ingar séu lifandi partur af sínu um-
hverfi og menningu, og þjóni fólki
eins og best getur orðið, bæði þeim
sem starfa í þeim og þeim sem
sækja þangað. Við leggjum áherslu
á gott samstarf við heimafólk hvar
sem við vinnum, og leitum til bestu
sérfræðinga sem völ er á hverju
sinni til að ná fram markmiðum
okkar um vandaðar, þénanlegar og
fallegar byggingar.“
n verður heims-
g laðar að sér fólk
begga@mbl.is
Höfundurinn, Henning Larsen arkitekt, til vinstri, en á myndinni til hægri sést gefandinn, skipakóngurinn
Mærsk Mc-Kinney Møller, koma til vígslu Óperuhússins í fylgd forsætisráðherra Danmerkur, Anders Fogh
Rasmussens og Anne-Mette Rasmussen.
AP
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 20. JANÚAR 2005 25