Morgunblaðið - 22.01.2005, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 22. JANÚAR 2005 27
DAGLEGT LÍF
HOLLRÁÐ um heilsuna eru liður í
að miðla áreiðanlegum upplýsingum
um heilsuna og þá þætti í daglegu lífi
sem þar hafa áhrif. Þekking á þessum
þáttum og hvernig hún er hagnýtt er
lykilatriði vilji menn stuðla að góðri
heilsu allt lífið. Hjá Lýðheilsustöð er
m.a. unnið forvarnastarf á sviði
áfengis- og vímuefnaneyslu, reyk-
inga, tannheilsu, geðheilsu, slysa-
varna og ráðlagt um mataræði, eins
og lesa má á heimasíðunni. Hér á eftir
er gefin örstutt innsýn í þær upplýs-
ingar sem hægt er að fá á heimasíð-
um Landlæknisembættisins og Lýð-
heilsustöðvar og má vonandi nýta sér
til heilsueflingar.
Betra mataræði – betri heilsa
Á heimasíðunni er sjálfspróf þar
sem hægt er að meta hvort maður
borði nógu hollan mat, fái nóg af
bætiefnum og trefjum úr fæðunni eða
hvort fitan sé e.t.v. of mikil. Þetta er
gert með því að merkja við svör í
spurningalista og láta svo reikna nið-
urstöðuna út. Vilji maður
svo breyta í samræmi við
niðurstöðurnar og bæta
mataræðið er hægt að
skoða Ráðleggingar um
mataræði og stýra mat-
aræðinu í þá átt. Þar kem-
ur m.a. fram að daglega
ættum við að borða græn-
meti og ávexti, fisk – helst
tvisvar í viku eða oftar,
gróf brauð og annan kornmat, fitu-
minni mjólkurvörur, nota salt í hófi,
taka inn lýsi eða annan D-vítam-
íngjafa og síðast en ekki síst að hafa í
huga að vatn er besti svaladrykk-
urinn. Ef við erum líka að huga að
þyngdinni verðum við að borða hæfi-
lega mikið og hreyfa okkur rösklega,
a.m.k. 45–60 mínútur á dag. Þar get-
um við haft í huga að öll hreyfing tel-
ur, t.d. ganga eftir löngum göngum,
upp stiga o.s.frv.
Börn á Íslandi og ofþyngd hafa líka
verið talsvert í umræðunni að undan-
förnu og m.a. nefnt að mikil sykur-
neysla eigi þar sinn þátt. Samkvæmt
ráðleggingum um hollt fæði á við-
bættur sykur að vera innan við 10%
af kaloríum. Fyrir börn með algenga
orkuþörf, þ.e. 2000 kkal á dag, sam-
svara tíu prósentin u.þ.b. 50 grömm-
um af sykri. Til viðmiðunar má nefna
að í hálfs lítra gosflösku eru 50
grömm af sykri.
Hvers vegna eru óbeinar
reykingar hættulegar?
Flestir vita að reykingar eru
hættulegar heilsunni en kannski ekki
allir hvers vegna. Á heimasíðunni eru
t.d. upplýsingar um hættulegu – og
eitruðu – efnin sem eru í sígarettum,
s.s. blásýru, kveikjarabensín, brenni-
steinsvetni, rottueitur, ammoníak,
skordýraeitur o.fl. Veggspjöld með
þessum upplýsingum er hægt að
prenta út (eða panta) og hengja upp
til að minna sig á þessar staðreyndir.
Sífellt er bent á ill áhrif tóbaksnotk-
unar á reykingamanninn sjálfan en
undanfarið hefur líka verið lögð
áhersla á hættuna af óbeinum reyk-
ingum. Reykurinn sem
reykingamaðurinn blæs
frá sér (sk. hliðarreykur)
er nefnilega enn hættu-
legri en sá sem hann
dregur ofan í sig – og þá
bæði fyrir hann og aðra.
Sérstaklega er reyk-
urinn hættulegur börn-
um – líka þeim ófæddu.
Starfsfólk skemmtistaða
og veitingahúsa er svo í sérstakri
hættu, á meðan enn er leyft að reykja
þar. En vilji reykingamaðurinn hætta
finnur hann hér ráðleggingar þar að
lútandi og svo má benda á ókeypis
símaráðgjöf í reykbindindi, sími 800
6030.
Vonandi hvetur þessi stutta innsýn
lesanda til frekari upplýsingaöflunar.
Bryndís Kristjánsdóttir
Sviðsstjóri samskipta, Lýðheilsustöð
 HOLLRÁÐ UM HEILSUNA
Hvað getum við
gert sjálf?
Lykilatriði er
að þekkja þá
þætti sem hafa
áhrif á heilsuna
og hagnýta sér
þá til að stuðla
að góðri heilsu.
TENGLAR
...................................................
Tenglar; www.lydheilsustod.is,
www.landlaeknir.is
Laufey Aðal-steinsdóttirhjúkrunarfræð-ingur sofnar
gjarnan út frá persónum
Íslendingasagnanna, en í
sögunum segist hún hafa
fundið sér einkar
skemmtilegt áhugamál til
að dunda sér við í frítím-
um. Áratugur er liðinn frá
því að Laufey lét til leiðast
og fór á sitt fyrsta nám-
skeið í Íslendingasög-
unum hjá Jóni Böðv-
arssyni, sem verið hefur
hvað ötulastur við að
kynna Íslendingum sög-
urnar og sagnaslóðir. Og
hefur hún allar götur síð-
an verið fastur gestur á
námskeiðum þessum sem
haldin eru á vegum End-
urmenntunar Háskóla Ís-
lands. Magnús Jónsson
sér nú um fyrirlestra í
stað Jóns, sem dregið hef-
ur sig í hlé.
„Það má í raun og veru segja að
móðir mín Guðbjörg Vigfúsdóttir
hafi kveikt hjá mér áhugann, en hún
var fastagestur á námskeiðum í Ís-
lendingasögunum í fjöldamörg ár.
Ég byrjaði hinsvegar mína göngu á
þessum námskeiðum fyrir um tíu ár-
um með því að fara á námskeið í
Laxdælu og síðan varð ekkert aftur
snúið. Þetta er svo skemmtilegt. Ég
dró eiginmanninn Sigurð Krist-
jánsson fljótlega með mér og höfum
við að mestu fylgst að á námskeið-
unum í gegnum tíðina, þó að Njálu
undanskilinni. Hana tókum við sitt í
hvoru lagi þar sem ég var upptekin í
öðru námi á meðan Sigurður las
Njálu.“ Auk námskeiða í Íslendinga-
sögunum segist Laufey hafa verið í
gegnum tíðina dugleg við að sækja
námskeið, sér í lagi námskeið tengd
hjúkrunarstarfinu.
Hvíld frá sjúkdómum
Þau hjónin eru komin fast að sex-
tugu. Sigurður er vélstjóri að mennt
og starfar sem vélvirki hjá Álverinu í
Straumsvík. Laufey starfar á hinn
bóginn sem hjúkrunarfræðingur hjá
Krabbameinsfélaginu og segir hún
að gott sé að hvíla hugann frá sjúk-
dómum og því sem þeim fylgir, í Ís-
lendingasögunum. Þau Laufey og
Sigurður eiga einn son sem ennþá er
algjörlega laus við bakteríu Íslend-
ingasagnanna, hvað sem síðar kann
að verða.
En hvaða saga stendur svo upp úr
í minningunni?
„Mér finnast allar sögurnar vera
skemmtilegar, en ætli mér finnist
ekki Laxdæla vera rómantískasta
sagan,“ segir Laufey. Þau hafa það
fyrir venju að skrá sig á námskeið
bæði að hausti og í ársbyrjun, en
hvert námskeið telur tíu skipti viku-
lega tvo tíma í senn. „Undanfarið
höfum við verið að fara í gegnum
konungasögurnar og erum nýlega
búin að læra um Haraldssögu harð-
ráða og viðburði ársins 1066 og nú er
komið að Magnúsi berfætta og átök-
unum um Noregsríki.“
Persónurnar lifna við
Í nokkur undanfarin ár hafa nám-
skeiðshaldarar efnt til hópferða á
söguslóðir þess efnis, sem farið er í
hverju sinni, bæði innanlands og ut-
an. Laufey segir þau hjónin hafa
tekið virkan þátt í flestum ferð-
unum, sem séu afar ánægjulegar og
skemmtilegar og góð leið til að
kynnast öðrum þátttakendum. „Yf-
irleitt er farið í ferðirnar á sumrin.
Innanlands er gjarnan farið í helg-
arferðir og gist einhvers staðar í
eina til tvær nætur. Til útlanda höf-
um við m.a. farið til Orkneyja, Norð-
ur-Skotlands, Noregs, Írlands og til
Danmerkur. Við komumst hinsvegar
ekki með til Færeyja í kjölfar Fær-
eyingasögu, en setja þurfti að
minnsta kosti upp þrjár ferðir þang-
að, slíkur var áhuginn. Söguslóðir
eru skoðaðar og lesið er upp úr sög-
unum svo að sögupersónurnar lifna
allar við fyrir hugskotssjónum
manna.“
Spurð hvort ætlunin sé að halda
áfram eða leggja árar í bát, svarar
Laufey því til að meiningin sé auð-
vitað sú að halda áfram. „Það er enn
af nógu að taka og svo má alltaf
byrja upp á nýtt með nýju fólki.
Þetta er bara skemmtilegt og eng-
inn þarf að ganga með prófkvíða.“
 MENNTUN | Sækja námskeið í Íslendingasögunum og ferðast svo um söguslóðir
„Ætli Lax-
dæla sé ekki
rómantískust“
Íslenskir söguáhugamenn á slóðum
Hlaðajarla í Noregi, skammt frá
Þrándheimi.
Morgunblaðið/Golli
„Þetta er bara skemmtilegt og enginn þarf að ganga með prófkvíða,“ segir Laufey
Aðalsteinsdóttir, sem hér er ásamt eiginmanninum Sigurði Kristjánssyni.
join@mbl.is
Sækjum styrk í
íslenskt náttúruafl!
„Ég hef teki› Angelicu jurtaveig í flrjú ár.
Mér finnst Angelica gefa mér orku, sem
ég flarf á a› halda bæ›i í vinnu og lang-
hlaupum. Auk fless er hún kví›astillandi
og ég fæ ég sjaldan kvef.“
Fjölbreytt virkni í einum skammti.
Bryndís Magnúsdóttir
Reykjavík
Aukin orka og vellí›an, sjaldnar kvef
Fæst í lyfja- og heilsuvöruverslunum.www.sagamedica.is