Morgunblaðið - 26.02.2005, Page 61

MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 26. FEBRÚAR 2005 61
MENNING
Ég spjallaði við þá Christophe Landonog Isaac Salchow þar sem þeir höfðuhreiðrað um sig í kaffistofu Sig-urjónssafns með verkfæri sín. Fjöl-
margir strengjaleikarar áttu þangað erindi
meðan á heimsókn minni stóð og er koma þess-
ara ágætu listamanna greinilega kærkominn
hvalreki.
Órjúfanleg heild
Christophe hefur starfað við hljóðfærasmíði
síðan hann var 15 ára og á að baki 30 ára starfs-
feril. Hann rekur verkstæði nálægt Lincoln
Center í New York og ferðast víða vegna starfs-
ins. Sú var tíðin að það voru einungis hljóðfærin
sem ferðuðust en nú eru hljóðfærasmiðir líka á
faraldsfæti og það líkar honum vel. Hann ein-
beitir sér að smíði nýrra hljóðfæra og end-
urgerð þekktra hljóðfæra s.s. Stradivarius o.fl.
Það er mikil eftirspurn eftir slíkum hljóðfærum
enda verðmunurinn ótrúlegur þótt gæðin geti
verið sambærileg. Hann segist hafa kynnst
mörgum íslenskum hljóðfæraleikurum sem leit-
að hafa til hans. „Þið eigið ótrúlega marga góða
tónlistarmenn miðað við smæð þjóðarinnar,“
segir hann og bætir við þegar hann lítur út yfir
óviðjafnanlegt útsýnið úr kaffistofunni „enda
kannski ekkert undarlegt þegar horft er á feg-
urðina í kringum ykkur“.
Ég velti því fyrir mér hvernig það sé að hafa
þetta vandasama starf með höndum og hvort
maður sé nokkurn tímann ánægður með útkom-
una. „Fyrir mér er þetta allt ein órjúfanleg
heild; hljóðfærið sem tengir mig við tónlistina
og tónlistin sem tengir mig við tónlistarmann-
inn. Án þessa samhengis væri ekki mögulegt
fyrir mig að starfa við þetta.“
Christophe og Isaac féll hvorugum verk úr
hendi meðan ég staldraði við og mér varð ljóst
hversu mikið nostur og þolinmæði hlýtur að
vera nauðsynleg til að starfa við þessa hand-
verkslistgrein. Þeir segjast báðir vera hug-
fangir af landi og þjóð og ég gæti þess að grípa
ekki fram í fyrir þeim meðan þeir fara fögrum
orðum um hvað það sé frábært að vera hérna.
Það er og verður alltaf kærkomið að heyra gesti
hrósa okkar litla landi og stundum hvarflar það
að manni að við kunnum ekki alltaf gott að
meta.
Ég spyr hvort þeir hafi haft tækifæri til að
kynna sér íslenskt tónlistarlíf og Christophe
segist hafa orðið þeirrar ánægju aðnjótandi að
hafa séð sýningu Íslensku óperunnar á Toscu
fyrir stuttu. Í fyrsta og eina skiptið í samtalinu
leggur hann frá sér verkfærin og segir mér upp-
numinn frá þeirri upplifun. „Það eru sönn for-
réttindi fyrir mig að geta séð svo stórkostlega
uppfærslu af Toscu í svona húsi. Óperur verða
að hafa nálægð við áheyrendur. Ég fer í Metro-
politan-óperuna reglulega og fyrir mér stóðst
þessi sýning fyllilega alþjóðlegan samanburð.
Bæði voru söngvararnir frábærir og hljóm-
sveitin líka. Að heyra bogana strjúkast við
strengi hljóðfæranna táknar fyrir mér þá ná-
lægð sem mér finnst nauðsynleg í svona upp-
færslum. Mér finnst það skipta svo miklu máli
að tónlistin týnist ekki í tóminu sem oft verður í
stærri húsum þar sem allir verða að þenja sig
og allt verður svo óeðlilegt.“
Þetta viðhorf kemur mér sannarlega
skemmtilega á óvart, ekki síst í ljósi þeirrar um-
ræðu sem nú á sér stað um framtíð og stefnu Ís-
lensku óperunnar. Það væri sannarlega þarft að
sjá Óperunni tryggt gott framtíðarhúsnæði, en
það starf sem nú þegar fer þar fram stendur svo
sannarlega fyrir sínu í mínum huga, óháð stað
og stund. Og ég er innilega sammála viðmæl-
anda mínum um að það megi aldrei vanmeta
þótt ytri aðstæður séu hvorki þægilegar né auð-
veldar.
Samhljómur fortíðar og nútíðar
Á tónleikunum í dag verður teflt saman göml-
um hljóðfærum og nýjum. Það elsta er víóla
gerð af Gasparo da Salo frá Brescia í kringum
árið 1590. Einnig verður leikið á hljóðfæri sem
Christophe hefur smíðað á undanförnum ára-
tugum þ.á m. tvær fiðlur og eftirgerð af sellói
eftir Montagnana frá Feneyjum. Efnisskráin
verður mjög fjölbreytt. Á henni má finna verk
eftir Schubert og Mendelssohn ásamt tangóum
o.fl. flutt af íslenskum hljóðfæraleikurum. Það
verður forvitnilegt að heyra hvernig þessi hljóð-
færi hljóma saman og einnig gefst gestum kost-
ur á að skoða hljóðfærin og kynna sér starf við-
mælenda minna. Eftir ánægjulegt spjall um
tónlistarlífið frá ýmsum hliðum kveð ég þessa
ágætu listamenn sem eru á leiðinni á tónleika
Sinfóníuhljómsveitarinnar í Háskólabíói. Það er
mikið tilhlökkunarefni þegar loksins verður
hægt að heyra hvernig hljómsveitin raunveru-
lega hljómar í nýju Tónlistarhúsi. Listræn
stefna Sinfóníuhljómsveitarinnar hefur aldrei
verið mótuð af því húsi sem hún starfar í þótt
það hafi haft mikil áhrif á möguleika hennar til
að njóta sín. Mér finnst það liggja í augum uppi
að listræn stefna menningarstofnana eins og Ís-
lensku óperunnar verði að hafa þann metnað til
að bera að hún ráðist ekki eingöngu af ytri að-
stæðum þótt taka verði mið af þeim.
Að kunna
gott að meta
Morgunblaðið/Jim Smart
Gestir frá Bandaríkjunum: Christophe Landon fiðlusmiður og Isaac Salchow bogasmiður.
Hér á landi er staddur þekktur fiðlusmiður, Christophe
Landon frá New York, ásamt Isaac Salchow bogasmið. Í
dag kl. 17 verða hljóðfæri þeirra kynnt í tali og tónum á tón-
leikum í Listasafni Sigurjóns Ólafssonar þar sem íslenskir
tónlistarmenn munu leika á hljóðfærin tónlist meðal annars
eftir Schubert og Mendelssohn. Steinunn Birna Ragn-
arsdóttir ræddi við þá félaga Landon og Salchow.
ÉG LAS það í blöðunum haft eftir höfundi
og leikstjóra American Diplomacy – Þorleifi
Erni Arnarssyni – að pólitík væri fyndin og
absúrd til skiptis. „Hún virðist alltaf vera
svo alvarleg, en það er í raun bara verið að
fela það að þetta er bara einn stór farsi. Og
ef maður ákveður að skoða hana með þeim
gleraugum er hún mjög fyndin.“ Sjálfri
finnst mér pólitík sjaldnast fyndin eða abs-
úrd og allra síst íslensk pólitík, hún finnst
mér fyrst og fremst dapurleg. Og það virð-
ist reyndar Þorleifi Erni finnast líka, hvað
svo sem hann segir, því hann er dapurlegur
landbúnaðarráðherrann, Guðbjörn Hall-
dórsson, sem íslenska þjóðin situr uppi með
sem forsætisráðherra eftir að eitrað hefur
verið fyrir öllum hinum ráðherrunum í
veislu í ameríska sendiráðinu í American
Diplomacy. Hjálmar Hjálmarsson túlkar
þennan ráðherra sem heimóttarlegan tré-
haus, nánast umkomulausan, sem lentur er
þar sem hann aldrei hefur verið hæfur til
að vera, en berst – fyrst af rammíslenskri
þrjósku svo í vellíðan valdsins – við að
standa sína plikt flæktur í lygavef íslenskra
nýfrjálshyggjuframapotara og amerískra
stjórnvalda. Hjálmar stillir sig næstum um
að herma eftir Guðna Ágústssyni og tekst
því að stækka persónuna og lýsa upp flest
það sem íslenska þjóðin þolir ekki í fari for-
ystumanna ákveðins flokks, sem aldrei er
nefndur réttu nafni í leikritinu og því ekki
heldur hér. Björk Jakobsdóttir dregur upp
nákvæma, skondna mynd af einkaritara,
Stefaníu, með röð og reglu-æði, sem kann
að láta lítið fyrir sér fara og er beygð og í
alls kyns hnútum vegna mikillar þjón-
ustulundar. Eline McKay leikur sérlegan
aðstoðarmann ráðherra, Dagnýju Brá, sem
er ofurseld nýfrjálshyggjutrúarbrögðunum.
Eline, sem hefur ekki fengið mikla þjálfun á
íslensku leiksviði, gerir þar margt vel, eink-
um þegar hún þarf að pretta ráðherrann
eða fer með utanbókarlærdóminn, en hún
má vinna betur í því að koma textanum
fram til áhorfenda og bröndurum. Ólafur
S.K. Þorvaldz er annar nýliði, sem ég hef
aldrei séð áður á sviði. Hann leikur tvö
hlutverk. Hljóðlát túlkun hans á íslenskum
alþýðumanni og kraftmikil, kómísk túlkun á
amerískum sendifulltrúa benda til þess að
hér sé efnilegur leikari á ferð. Leikarar frá
MA og Stúdentaleikhúsinu fóru áreynslu-
laust með smærri hlutverk.
Við eigum því ekki að venjast að í virðu-
legum leikhúsum komi fram jafn opin og
djörf gagnrýni á íslensk stjórnvöld eins og
Þorleifur Örn setur hér fram á þá utanrík-
isstefnu sem ríkisstjórnin heldur til streitu
þvert á vilja alls almennings í landinu. Það
var því á ákveðinn hátt frelsandi að taka
þátt í þessum viðburði. Frelsandi líka að
verða enn einu sinni vitni að því á þessum
vetri – að loks sé aftur að koma fram fólk
innan leikhússins sem gerir sér grein fyrir
samfélagslegu hlutverki þessa listforms og
þorir að axla það hlutverk.
Þorleifur Örn er ungur maður og á eðli-
lega margt ólært. Kannski, einsog fleiri
ungir menn, fyrst og fremst það (og þetta
hef ég sagt oft áður) að leikritun og leik-
stjórn eru tvö ólík fög og rétt er í upphafi
að einbeita sér að öðru hvoru vilji maður í
fyllingu tímans getað hitt beint í mark.
Formið sem hann velur verkinu og sýning-
unni er tekið frá bresku sjónvarpsþáttunum
„Já, ráðherra“ og einnig finnur maður fyrir
Þórarni Eldjárn í bráðsmellinni grunn-
hugmyndinni. Þó mörg hnyttin samtöl sé að
finna þar og ýmis fléttan í afhjúpun yf-
irvalda sé skemmtileg þá er það ekki vel
smíðað. Stærsti veikleikinn: Atriðin með að-
komumanninum sem leikstjórinn gefur allt-
of mikið pláss og alltof mikinn tíma. Of mik-
inn tíma gefur líka leikstjórinn ýmsum
smáatriðum er tefja framvinduna og draga
úr kómík þeirrar alvöru sem hann leggur
sem grunntón sýningar í upphafi og sem
hann í samstarfinu við Hjálmar Hjálm-
arsson skilar á stórum köflum mjög vel. Það
er líka alvara Þorleifs Arnar mitt í öllum
söluvæna fíflagangi samtímans sem ég tel
ástæðu til að fagna. Hafi ungur maður auk
þess þann dugnað og þor sem endurspegl-
ast í þessari sýningu þá er margs af honum
að vænta.
Heimóttarlegur tréhaus í forsætisráðuneytinu
LEIKLIST
Hið lifandi leikhús
Eftir Þorleif Örn Arnarsson. Höfundur tónlistar og
tónlistarstjórn: Þorvaldur Bjarni Þorvaldsson. Leik-
stjóri: Þorleifur Örn Arnarsson. Leikmynd og bún-
ingar: Drífa Ármannsdóttir. Lýsing: Geir Magnússon.
Leikarar: Hjálmar Hjálmarsson, Björk Jakobsdóttir,
Eline McKay, Ólafur S.K. Þorvaldz, Ævar Þór Bene-
diktsson, Harpa Hlín Haraldsdóttir, Bjartur Guð-
mundsson, Jón Stefán Sigurðsson, Tryggvi Gunn-
arsson, Þorbjörg Helga Þorgilsdóttir, Elísabet Ásta
Eyþórsdóttir og Erlingur Grétar Einarsson.
Borgarleikhús, Litla sviðið, 24. febrúar kl. 20.
American Diplomacy
Morgunblaðið/Þorkell
„Það er líka alvara Þorleifs Arnar mitt í öllum söluvæna fíflagangi samtímans sem ég tel
ástæðu til að fagna. Hafi ungur maður auk þess þann dugnað og þor sem endurspeglast í þess-
ari sýningu þá er margs af honum að vænta,“ segir María Kristjánsdóttir meðal annars.
María Kristjánsdóttir