Morgunblaðið - 06.05.2005, Blaðsíða 39

koma á stöðugleika í efnahagsmál-
um.
Helgi var tryggðatröll. Það var
gott að leita til hans, allt stóð sem
hann sagði. Hann var hreinskiptinn
og hikaði ekki við að segja hug
sinn ef honum leist ekki á áform
manna. Sumum fannst hann durgs-
legur en þegar nánari kynni höfðu
tekist fann maður hjartahlýjan
mann og viðkvæman.
Framsóknarflokkurinn naut
krafta hans í mörgum málum.
Hann vann þjóð sinni vel og á ör-
lagastundum var hann ávallt tilbú-
inn að leggja sig fram. Það átti
ekki síst við þegar eldgosið í Vest-
mannaeyjum skall á og lagði hluta
byggðarinnar í rúst. Þá kallaði
Ólafur Jóhannesson forsætisráð-
herra hann til forystu fyrir Við-
lagasjóð Íslands sem Helgi sinnti
af sínum alkunna krafti og lagni.
Ég vil fyrir hönd Framsóknar-
flokksins votta börnum hans og
öðrum ættingjum okkar dýpstu
samúð. Við höfum misst mikinn
kappa sem hefur skilað stærra ævi-
starfi en almennt gerist.
Guð blessi minningu þessa góða
drengs.
Halldór Ásgrímsson.
Helga Bergs kynntist ég 1954.
Hann var þá nýkominn frá Tyrk-
landi, þar sem hann starfaði á veg-
um Sameinuðu þjóðanna, en ég var
nýlega kominn heim frá námi í
Bandaríkjunum. Við vorum ungir
verkfræðingar og höfðum brenn-
andi áhuga á nýsköpun í íslenskri
verktækni. Í Helga fann ég afar
traustan einstakling, sem lýsti sín-
um skoðunum tæpitungulaust og
stóð ætíð við sín orð.
Samstarf okkar Helga varð enn
nánara eftir að við hófum báðir
þátttöku í stjórnmálum. Helgi var
ritari Framsóknarflokksins í 10 ár,
frá 1962 til 1972. Þar vann hann,
eins og honum var líkt, mikið og
gott starf. Helgi varð alþingismað-
ur Sunnlendinga 1963 en náði ekki
kjöri í kosningunum 1967. Það var,
að mínu mati, mikill skaði. Ég er
sannfærður um, að Helgi hefði orð-
ið afkastamikill þingmaður fyrir
sitt kjördæmi og fyrir þjóðina.
Hann galt hins vegar hjá sumum
sinnar hreinskilni og þess að lofa
aldrei meiru en hann gat staðið við.
Helgi kaus ekki að sækjast aftur
eftir þingsetu. Á þessum árum
unnum við Helgi mikið saman. Um
það mætti rita langt mál og þakka
margt. Helgi var frábær í öllu sínu
starfi.
Árið 1971 varð Helgi bankastjóri
Landsbanka Íslands og gegndi því
starfi til ársins 1988. Þar komu hin
traustu handtök Helga sér vel. Á
þessum árum voru mikil umbrot í
efnahagslífinu. Helgi gætti þess að
leiða bankann aldrei út í neina æv-
intýramennsku. Hann var jafn-
framt ætíð ráðhollur. Það var mik-
ils virði að hafa slíkan bakhjarl.
Með þessum fátæklegu orðum
kveð ég góðan vin með söknuði, en
um leið þakklæti. Við Edda send-
um fjölskyldu Helga samúðar-
kveðjur.
Steingrímur Hermannsson.
Leiðir okkar Helga Bergs lágu
fyrst saman þegar við settumst í
fjórða bekk stærðfræðideildar
Menntaskólans í Reykjavík haustið
1935. Við sem þá urðum bekkj-
arbræður komum úr ýmsum áttum,
en urðum brátt góðir félagar í fá-
mennum en samheldnum bekk.
Helgi var okkar yngstur, en þó
hæstur vexti. Ég reyndist vera
næstyngstur og næsthæstur. Á
þessum árum stóð kreppan enn hér
á landi og litlar horfur voru á að
henni linnti. Það blasti við hversu
skammt landið var komið á leið í
samanburði við önnur nálæg lönd.
Í augum okkar sem valið höfðu
nám í stærðfræðideild var lausnina
umfram allt að finna í tæknilegum,
hagnýtum framförum. Við ætluðum
að leggja okkar lóð á vogarskálina
sem verkfræðingar eða viðskipta-
fræðingar. Við Helgi völdum báðir
sömu greinina til háskólanáms –
efnaverkfræði –, þá grein sem við
töldum að best myndi henta í fram-
farasókninni. Hann hélt til Dan-
merkur, ég til Svíþjóðar. Leiðir
okkar lágu aftur saman að styrj-
öldinni lokinni þegar Esjan flutti
heim frá Norðurlöndum þá náms-
menn sem þar höfðu þá dvalist í
samfleytt sex ár eða lengur. Helgi
var þá fullnuma verkfræðingur, og
fjölskyldufaðir að auki, tilbúinn til
að takast á við þau verkefni sem
við höfðum upprunalega haft í
huga. Ég hafði hins vegar ratað
aðrar leiðir, enda þótt stefnt væri
að sama marki.
Tuttugu og fimm árum síðar
lágu leiðir okkar Helga enn saman,
í þetta skipti í Landsbankanum,
um langt skeið og í náinni sam-
vinnu. Seint á þeim árum sátum við
eitt sinn saman um kvöldstund með
sænskum vini okkar og starfsbróð-
ur og bárum saman bækurnar. All-
ir þrír höfðum við á sínum tíma
hafið nám í efnaverkfræði, og allir
þrír, löngu síðar og eftir ýmsum
krókaleiðum, endað sem banka-
stjórar. Svíinn sagði af þunga að
við hefðum lent í afleitri atvinnu.
Hann sá eftir að hafa ekki haldið
sig við tilraunaglösin. En svona var
nú gangur lífsins, ekki síst í Sví-
þjóð þar sem þeir verkfræðingar
sem fram úr sköruðu urðu for-
stjórar fyrirtækjanna og síðar meir
eftirsóttir til forustu í bönkunum.
Okkur Helga Bergs var það báð-
um mikið gleðiefni að fá að starfa
saman í Landsbankanum. Við þótt-
umst vita það af fyrri kynnum að
okkur myndi ganga vel að vinna
saman. Sú varð einnig raunin á.
Segja má að ekki hafi gengið hníf-
urinn á milli okkar og aldrei borið
skugga á samstarfið. Það varð okk-
ur einnig til láns að þriðji félaginn í
hópnum, Björgvin Vilmundarson,
reyndist traustur förunautur. Hitt
var svo annað mál, að við gátum
ekki fengið miklu áorkað. Við tók-
um við virðulegri stofnun, sem við
okkar á milli stundum kölluðum
„bankann hans Tryggva Gunnars-
sonar“, og sem við gjarnan hefðum
viljað þróa og umbreyta. En til
þess gáfust lítil færi á meðan vext-
ir voru fastir og verðbólga dró úr
innlánum og rýrði eigið fé. Það var
ekki fyrr en verðtrygging kom
smám saman til sögunnar og vextir
voru gefnir frjálsir um miðjan ní-
unda áratuginn sem eiginleg
bankastarfsemi gat hafist á Íslandi.
Ýmis verkefni voru þó vissulega
fyrir hendi sem búið gátu bankann
undir þá umbreytingu sem hlaut að
vera í vændum. Í þeim efnum bar
tæknilegar framfarir og nýjungar í
starfsháttum hvað hæst. Á því sviði
lagði Helgi Bergs fram drjúgan
skerf, ekki síst við stofnun og þró-
un Reiknistofu bankanna. Annar
vettvangur voru tengsl við erlenda
banka, þar sem þátttaka Lands-
bankans í Scandinavian Bank í
London skipti hvað mestu máli, en
þeim samskiptum sinnti Helgi öll
síðustu ár sín í Landsbankanum.
Þegar hinar róttæku umbætur í
peningamálum komu til sögunnar
varð það augljóst að hvorki Lands-
bankinn né aðrir ríkisbankar gætu
hagnýtt sér hin nýju skilyrði án
gagngerra breytinga á skipulagi og
starfsháttum. Um það leyti sem
Landsbankinn hélt hundrað ára af-
mæli sitt hátíðlegt árið 1986 vorum
við allir þrír bankastjórarnir orðnir
sannfærðir um nauðsyn þess að
bankanum yrði breytt í hlutafélag í
eigu ríkisins með sölu hlutafjárins
fyrir augum eftir því sem tímar
liðu fram. Fyrir þessu reyndist þó
ekki vera skilningur af hálfu
stjórnmálamanna og þessi nauð-
synlega breyting náði ekki fram að
ganga fyrr en næstum hálfum öðr-
um áratug síðar.
Við Helgi Bergs áttum því láni
að fagna að kynnast vel ungir að
árum og auðnast að eiga samleið
um langt skeið síðar á ævinni. Það
er með söknuði og hlýjum hug sem
ég minnist vináttu okkar og sam-
starfs að leiðarlokum.
Jónas H. Haralz.
Helgi Bergs kom víða við á at-
hafnasamri starfsævi. Hvarvetna
veitti hann stefnumálum sínum at-
fylgi af festu samfara stakri prúð-
mennsku og tillitssemi til viðhorfa
annarra og var úrræða- og tillögu-
góður.
Kynntist ég mannkostum hans á
mörgum snertiflötum, þar sem
leiðir okkar lágu saman, en fjölyrði
ekki um, svo margir sem eru til
vitnis um þá þætti, utan þess sem
hér á eftir greinir, þar sem ég er
nú í fyrri sporum hans.
Við lok starfsævinnar tók Helgi
höndum saman við aðra valinkunna
sómamenn um að koma vönduðum
húsakynnum fyrir eldri borgara í
sambyggingu við Þorragötu, fyrst
á vettvangi byggingarfélagsins
Skildinganess ehf. og síðan hús-
félagsins við upphaf búsetu þar ár-
ið 1995. Var hann valinn til fyrstu
formennsku þess, sem hann gegndi
ásamt allri hússtjórninni í tvö ár og
lagði þannig traustan og farsælan
grunn að frambúðarstarfi félagsins
að sameiginlegum hagsmunum íbú-
anna og þjónustu við þá. Var hann
æ síðan góður og gegn félagi, en
um síðustu áramót leitaði hann
annarra úrræða um þjónustuhús-
næði. Reyndist þá skemmra í enda-
lokin en okkur gat órað fyrir.
Helga fylgja alúðarkveðjur og
þakkir húsfélaganna fyrir for-
ustuna og samfylgdina ásamt inni-
legum samúðarkveðjum til fjöl-
skyldu hans.
Bjarni Bragi Jónsson.
Í dag er jarðsettur merkismað-
urinn Helgi Bergs. Helgi starfaði
sem bankastjóri við Landsbankann
hluta ársins 1969 og síðan samfellt
frá 1. maí 1971 til ársloka 1988, er
hann lét af störfum vegna aldurs.
Rúm sextán ár eru nú liðin síðan
Helgi Bergs lét af störfum í Lands-
bankanum og hefur bankinn og
starfsumhverfi fjármálafyrirtækja
gerbreyst á því tímabili. Framfarir
hafa verið mestar og stórstígastar
frá því að Landsbankinn varð að
fullu einkabanki. Á bankastjórnar-
tíð Helga Bergs í Landsbankanum,
sem þá var að öllu leyti í eigu rík-
isins, voru skv. lögum þrír banka-
stjórar í senn við stjórnvölinn.
Samhliða Helga voru bankastjórar
Landsbankans þeir Jónas H. Har-
alz og Björgvin Vilmundarson heit-
inn. Breytingar í rekstri bankans
og íslenskra banka almennt voru
miklar á starfstíma Helga Bergs í
Landsbankanum. Á þessu tímabili
voru mörg fystu skrefin í frelsisátt
tekin í bankaviðskiptum á Íslandi.
Ein mikilvægasta breytingin var
vaxtafrelsið sem þýddi að vaxta-
ákvarðanir voru fluttar til bank-
anna sjálfra frá Seðlabankanum á
árinu 1983. Um svipað leyti var að
aukast frelsi í gjaldeyrisviðskiptum
og útbreiðsla kreditkortanna hófst.
Mikil tækni- og tölvuvæðing átti
sér stað í Landsbankanum og
Reiknistofu bankanna á tímabilinu
og var verkfræðingurinn Helgi
Bergs mikill og eindreginn stuðn-
ingsmaður framfara og tæknivæð-
ingar sem og nauðsynlegra skipu-
lagsbreytinga. Landsbankinn var í
tvo áratugi hluthafi í Scandinavian
Bank Group í London. Sá banki,
sem var fyrst og fremst fyrirtækja-
og fjárfestingarbanki, var í sameig-
inlegri eigu eins stórs banka frá
hverju Norðurlandanna og mjög
mikilvægur hlekkur í erlendum
viðskiptum Landsbankans á þeim
tíma. Helgi Bergs var stjórnarmað-
ur Landsbankans í Scandinavian
Bank um árabil og lagði mikilvæg-
an grunn að góðum samskiptum
Landsbankans við skandinavíska
banka á þessum árum.
Helgi Bergs var stór maður og
aðsópsmikill, virkaði ekki alltaf
árennilegur en var þegar á reyndi
öðrum hlýlegri og einlægari í sam-
skiptum, stóð fast með sínu fólki og
var ávallt fljótur að taka ákvarð-
anir. Þau hjón Helgi og Lis kona
hans, sem lést fyrir nokkrum ár-
um, voru sérstaklega þægileg og
skemmtileg á góðum stundum í
gegnum árin.
Bankastjórn og bankaráð Lands-
bankans þakkar góð og ötul störf
hans í þágu Landsbankans á sínum
tíma. Innilegustu samúðarkveðjur
til fjölskyldu og vina Helga Bergs.
Blessuð sé minning hans.
Brynjólfur Helgason.
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 6. MAÍ 2005 39
MINNINGAR
✝ Lovísa Bjarg-mundsdóttir
fæddist á Ísafirði 28.
ágúst 1898. Hún lést í
Reykjavík 2. maí síð-
astliðinn. Foreldrar
hennar voru Anna
Guðrún Thorlacia
Einarsdóttir, f. í
Hvassahrauni 13.
febrúar 1866, d. 17.
maí 1900, og Bjarg-
mundur Sigurðsson,
f. í Neðridal í Bisk-
upstungum 6. ágúst
1860, d. í nóvember
1914. Systkini Lovísu
voru: Stefanía Thorlacia; Ey-
björg; Sigurður; Vigdís Helga;
Gunnar; hálfbróðir samfeðra
Flórent Thorlacius; uppeldissystir
Stefanía Pálsdóttir. Lovísa var á
öðru ári er hún missti móður sína
og ólst upp hjá móðursystur sinni,
Guðríði Pálínu Einarsdóttur, f. 15.
apríl 1856, d. 1932, og manni
hennar Stefáni Stefánssyni í
Reykjavík. Stefán lést árið 1905
og sá Guðríður um uppeldi Lovísu
eftir það.
Lovísa giftist 4. janúar 1921
Þorvaldi Egilssyni, stýrimanni og
fiskmatsmanni, f. á Bakka í Dýra-
firði 3. júní 1895, d. 18. nóvember
1969. Börn þeirra eru: 1) Eybjörg
Sigurðardóttir, f. 10. apríl 1926,
bróðurdóttir Lovísu sem þau tóku
að sér nokkurra
mánaða gamla. Mað-
ur hennar er Geir
Jóhann Geirsson.
Börn þeirra eru Þor-
valdur, Geir Helgi,
Lovísa og Valgerð-
ur. 2) Guðríður Stef-
anía Þorvaldsdóttir,
f. 21. nóvember
1931, gift Sigfúsi
Þóri Styrkárssyni,
sem lést 1998. Dætur
þeirra eru Lovísa og
Unnur Ingibjörg. 3)
Sigurður Egill Þor-
valdsson, f. 24. nóv-
ember 1936, kvæntur Jónu Þor-
leifsdóttur. Börn þeirra eru
Ingibjörg, Þorvaldur Egill og
Sturla Þór. Lovísa átti fjórtán
langömmubörn og eitt langalang-
ömmubarn.
Lovísa ólst upp í Vesturbænum
í Reykjavík. Hún lauk barnaskóla-
prófi frá Miðbæjarbarnaskólanum
1911. Lovísa stundaði ýmis störf á
unglingsárum þar til barnaupp-
eldi tók við. Lengst af áttu þau
Þorvaldur heimili á Brunnstíg 10.
Eftir andlát Þorvalds flutti Lovísa
með Guðríði dóttur sinni og Sig-
fúsi manni hennar á Ægisíðu 50
þar sem hún bjó æ síðan.
Lovísa verður jarðsungin frá
Neskirkju í dag og hefst athöfnin
klukkan 15.
Það er ósköp undarlegt að setjast
niður til að minnast hennar ömmu.
Svo lengi hefur hún verið með okkur
og svo stór hluti af okkar tilveru. En
allt vatn rennur til sjávar um síðir og
nú hefur hún lokið sínu hlutverki hér
meðal okkar. Eftir situr myndin
hennar í huga okkar og stoltið í hjart-
anu yfir að hafa verið hennar.
Fyrstar eru minningarnar frá
Brunnsstígnum þar sem hún og afi
áttu svo fallegt heimili með stóran
garð í kring. Rifs og sólber bak við
hús og risastór eldrauður rabarbari
fyrir framan sem við máttum fá ef við
báðum um, stór tré til að príla í og
drullupollar fyrir sull eða kökugerð
og allt í baldursbrám og fíflum sem
hægt var að skreyta með. Sannkallað
ævintýraland. Svo var farið inn og þar
beið manns ísköld mjólk og kannski
tekex með eplasneið og sultutaui og
stundum fékk maður malt hjá afa eða
mola úr bláa boxinu sem geymt var í
skápnum. Þarna var alltaf gott að
vera og ekkert betra en þegar maður
fékk að sofa í skotinu inn af svefn-
herberginu.
Tíminn líður eins og gengur og
amma flutti með Gurrý og Sigfúsi á
Ægisíðuna. Þarna átti hún áfram gott
heimili, sína stofu með fallegu hlut-
unum sínum. Stóllinn undir gluggan-
um þar sem hún sat, alltaf með ein-
hverja handavinnu. Þaðan eru
nýjustu minningarnar og sú mynd
sem við munum geyma í huganum.
Stolt, glæsileg kona alltaf óaðfinn-
anlega klædd og með hárið lagt, alltaf
jákvæð og tilbúin til að sjá spaugilegu
hliðarnar á tilverunni. Hún var eig-
inlega aldrei gömul kona þó hún ætti
öll þessi 106 ár að baki, bara amma
sem átti alltaf handa okkur bros og
hlýju.
Elsku Gurrý, Lovísa og Unnur, við
erum öll sannfærð um að það er ekki
síst vegna ykkar umhyggju að við
fengum að hafa ömmu svona lengi og
við munum alltaf þakka það. Guð
geymi okkur öll og blessi minningu
hennar.
Þorvaldur, Geir Helgi, Lovísa
og Valgerður Geirsbörn.
Við systurnar vorum þeirrar gæfu
aðnjótandi að alast upp á heimili með
ömmu okkar. Segja má að líf ömmu
hafi skipst í þrjú tímabil, fyrst æskan
með mömmu hennar, svo hjóna-
bandsárin á Brunnstíg 10 þar sem
amma bjó fjölskyldu sinni myndar-
legt heimili. Við andlát Þorvalds afa
flutti amma með foreldrum okkar á
Ægisíðuna þar sem við tók enn nýtt
hlutverk í lífinu og ekki síður mikil-
vægt. Amma var okkur systrum sem
þriðja foreldri, til hennar var alltaf
hægt að leita og nýta sér visku henn-
ar og reynslu. Með yfirvegun og jafn-
aðargeði tókst henni ávallt að finna
hlutunum réttan farveg. Hún tók full-
an þátt í fjölskyldulífinu og fylgdist af
einlægum áhuga með lífi heimilisfólks
og annarra fjölskyldumeðlima.
Amma var fínleg hið ytra en per-
sónan var stór og sterk. Hún var stolt
af sér og sínum, rausnarleg og allt
sem hún tók sér fyrir hendur var gert
af myndarskap. Amma var alltaf óað-
finnanlega klædd og hafði unun af því
að hlúa að umhverfi sínu. Handavinn-
an hennar var sérstaklega falleg, fín-
leg og vönduð. Amma kenndi okkur
að hekla og prjóna og þegar litlar
hendur brast þolinmæðina kenndi
amma að maður gefst ekki upp heldur
reynir aftur. Þetta átti ekki bara við
um handavinnu heldur lífið sjálft.
Þótt framkoman hafi verið fáguð þá
var hún ekki skaplaus, gaf til kynna ef
henni var eitthvað á móti skapi. Við
bárum ómælda virðingu fyrir ömmu
og henni óhlýðnaðist maður bara einu
sinni. Amma var líka kankvís og pínu-
lítið stríðin, en aðeins þegar hún vissi
að því yrði ekki illa tekið.
Myndin sem við geymum af ömmu
er af stoltri konu sem tók því sem lífið
rétti með reisn og fágun. Minningin
er umvafin þeirri hlýju, tryggð og
trausti sem við fundum alltaf hjá
henni.
Lovísa og Unnur.
Lovísa Bjargmundsdóttir
Ég man best eftir langömmu minni
sitjandi í stólnum sínum að gera ein-
hverja handavinnu og síðan stóð hún
alltaf upp og bauð öllum brjóstsykur
sem voru hvítir með rauðum röndum.
Hún var alltaf svo indæl við alla og
góð. Þannig man ég best eftir Lovísu
langömmu minni.
Margrét Arna Viktorsdóttir.
LOVÍSA BJARG-
MUNDSDÓTTIR
Hún Lovísa langamma mín
var yndisleg kona. Ég man
svo vel eftir henni sitjandi í
stólnum sínum við hann-
yrðir. Svo gaf hún okkur allt-
af bismark-brjóstsykur,
horfði til okkar og brosti.
Mér þótti mjög vænt um
hana langömmu enda var
hún svo hlý og góð kona.
Guð blessi minningu henn-
ar.
Emilía Björt Gísladóttir.
HINSTA KVEÐJA