Morgunblaðið - 14.06.2005, Blaðsíða 8

8 ÞRIÐJUDAGUR 14. JÚNÍ 2005 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Nýlegt ramma-samkomulagfjármálaráð-
herra átta helstu iðn-
ríkja heims, um að fella
niður skuldir átján af
fátækustu ríkjum
heims, hefur beint kast-
ljósi fjölmiðlanna, að
þróunaraðstoð og
vanda þróunarlanda.
Þessi mál verða einnig
efst á baugi á leiðtoga-
fundi átta helstu iðn-
ríkja heims í Skotlandi í
næsta mánuði.
Í þúsaldarmarkmið-
um Sameinuðu þjóðanna er mælst
til þess að þjóðir verji að lágmarki
0,7% af vergum þjóðartekjum til
þróunaraðstoðar. Því markmiði
hefur enn ekki verið náð hér á
landi. Miðað er við að framlög Ís-
lands til þróunarmála verði 0,22%
af vergri landsframleiðslu á þessu
ári, eða tæpir tveir milljarðar
króna. Ríkisstjórnin ákvað hins
vegar í apríl í fyrra að hækka þetta
hlutfall á næstu árum. Ríkisstjórn-
in stefnir m.ö.o. að því að framlög
Íslands til þróunarmála verði
0,35% af vergri landsframleiðslu
árið 2009. Nái það markmið fram
að ganga hafa framlög Íslands til
þróunarsamvinnu hækkað úr
0,09% í 0,35% á réttum áratug, að
því er fram kemur í nýlegri skýrslu
utanríkisráðuneytisins sem ber
heitið Stefnumið Íslands í þróun-
arsamvinnu 2005 til 2009. Í skýrsl-
unni er kynnt stefna stjórnvalda í
þróunarmálum, eins og nafn henn-
ar ber reyndar með sér.
Opinber þróunaraðstoð er skil-
greind á sama hátt í öllum OECD-
ríkjunum skv. upplýsingum frá ut-
anríkisráðuneytinu. Opinber þró-
unaraðstoð er í fyrsta lagi, skv.
skilgreiningu OECD: aðstoð veitt
af hinu opinbera, í öðru lagi: aðstoð
sem hefur það að markmiði að
stuðla að framþróun og auka vel-
ferð í þróunarlöndum og í þriðja
lagi: fjárhagsaðstoð veitt sem
gjafafé eða lán með minnst 25%
gjafahlutfalli.
Þróunarsamvinna Íslands er
unnin marghliða og tvíhliða, eins og
það er orðað, á vef utanríkisráðu-
neytisins. „Marghliða þróunarsam-
vinna felst í samstarfi innan fjöl-
þjóðlegra þróunarstofnana,“ segir
á vef ráðuneytisins. „Ísland hefur,
sökum smæðar sinnar, einskorðað
þátttöku sína við tiltölulega fáar
stofnanir, einkum ýmsar sérstofn-
anir [Sameinuðu þjóðanna] líkt og
Þróunaráætlun SÞ (UNDP),
Barnahjálp SÞ (UNICEF), Mat-
væla- og landbúnaðarstofnun SÞ
(FAO), Matvælaáætlun SÞ og Há-
skóla SÞ, en tveir skólar eru starf-
ræktir á Íslandi – Sjávarútvegs-
skólinn og Jarðhitaskólinn.“
Því er bætt við að Ísland hafi
einnig tekið þátt í fjölþjóðlegu
starfi nokkurra alþjóðafjármála-
stofnana, sem sinna þróunarmál-
um, eins og Norræna þróunar-
sjóðnum og Alþjóðabankanum. Þá
telst starfsemi Íslensku friðargæsl-
unnar einnig til aðstoðar Íslands
við þróunarríki.
Þróunarsamvinnustofnun Ís-
lands (ÞSSÍ) ber hins vegar ábyrgð
á svokallaðri tvíhliða þróunarsam-
vinnu Íslands. Hún var stofnuð
með lögum árið 1981 og heyrir und-
ir utanríkisráðuneytið. „ÞSSÍ sér
lögum samkvæmt um opinbera tví-
hliða þróunaraðstoð Íslendinga við
þróunarríki. Slík aðstoð byggist á
gagnkvæmum samningum milli
ríkisstjórnar Íslands og ríkis-
stjórna samstarfslandanna um
þróunarsamvinnu og er því fyrst
og fremst byggð á samstarfi opin-
berra aðila,“ er m.a. útskýrt í
stefnu stofnunarinnar frá mars
2004.
ÞSSÍ fær um það bil 35% til 38%
framlaga Íslendinga til þróunar-
mála. Sú upphæð nam um 800
milljónum króna á þessu ári, að
sögn Sighvats Björgvinssonar,
framkvæmdastjóra stofnunarinn-
ar. Til samanburðar, bendir hann á
að stofnunin, hafi haft 220 milljónir
til ráðstöfunar árið 2001. Þá gerir
hann ráð fyrir því að stofnunin hafi
u.þ.b. einn og hálfan milljarð til
ráðstöfunar á árinu 2009, miðað við
að framlög Íslands til þróunarmála
verði 0,35% af vergri landsfram-
leiðslu.
Stofnunin hefur þegar gert
samninga við fjögur ríki í sunnan-
og austanverðri Afríku, þ.e. við
Malaví, Mósambík, Namibíu og
Úganda. Til stendur að bæta við
tveimur löndum á þessu ári, Sri
Lanka og Níkaragúa. Reyndar er
stefnt að undirritun samnings um
þróunarsamvinnu milli Íslands og
Srí Lanka, í næstu viku, nánar til-
tekið 22. júní nk.
Samningurinn verður til fimm
ára, segir Sighvatur, og hefur
stofnunin 75 milljónir króna til ráð-
stöfunar á Sri Lanka, á þessu ári.
Fulltrúi á vegum SÞÞÍ, Árni
Helgason, er þegar kominn til Sri
Lanka til að undirbúa starfið. Árni
mun, að sögn Sighvats, hafa yfir-
umsjón með verkefninu á Sri
Lanka – hann verður svonefndur
umdæmisstjóri – en auk þess verða
kallaðir til einstakir ráðgjafar.
Gert er ráð fyrir því að bækistöðv-
ar SÞÞÍ verði í Colombo og að
verkefnið hefjist formlega í ágúst
nk. „Við höfum undirbúið starfið í
samvinnu við yfirvöld í sjávarút-
vegsmálum á Sri Lanka,“ útskýrir
Sighvatur. SÞÞÍ muni því einbeita
sér að verkefnum sem tengjast
sjávarútvegsmálum í landinu.
Fréttaskýring | Þróunaraðstoð í brennidepli
Aukin framlög
á næstu árum
Stefnt að undirritun samnings um þró-
unaraðstoð við Sri Lanka í næstu viku
Um 113 milljónir barna ganga ekki í skóla.
Tæplega fimmtungur jarð-
arbúa býr við örbirgð

Um 80% jarðarbúa, eða um
fimm milljarðar manna, búa í
þróunarlöndum, þar sem almenn
fátækt er hluti daglegs lífs og
tæplega fimmtungur jarðarbúa
eða 1,2 milljarðar býr við ör-
birgð, segir í skýrslunni Stefnu-
mið Íslands í þróunarsamvinnu
2005 til 2009. „Um 800 milljónir
jarðarbúa þjást af næring-
arskorti og 14 milljónir deyja úr
hungri á ári hverju. Dag hvern
deyja yfir 30.000 börn vegna
læknanlegra sjúkdóma.“
Eftir Örnu Schram
arna@mbl.is
SMÁLAX er að veiðast í Borgarfirð-
inum. Veiðin í Norðurá tók kipp á
sunnudag, þegar tíu laxar voru
dregnir á land. „Þetta er allt grálús-
ugur smálax,“ sagði Kjartan Þor-
björnsson ljósmyndari sem var við
veiðar í gær. „Menn eru mikið að
kasta flugunni en engu að síður hafa
flestir náðst á maðkinn, upp úr hefð-
bundnum maðkaholum.“
Hann sagði laxinn ekki sýna sig
mikið. „Hann er samt kominn milli
fossa, við sáum tvo á Berghylsbroti,“
sagði Kjartan sem var búinn að
landa einum á Stokkhylsbroti og tók
sá svarta Snældu.
Sterkar smálaxagöngur
Veiðin hófst í Þverá á sunnudag
og komu þá sex laxar á land. Athygli
vakti að helmingurinn var smálax,
fjögur til fimm pund, en hinir átta til
níu. Fyrsta laxinn í Þverá veiddi
Anna G. Ottósdóttir, fimmtán mín-
útum eftir að veiði hófst. Það var
hennar fyrsti flugulax en nú er í
fyrsta sinn einungis veitt á flugu.
Í gær kom einn lax á fyrri vakt-
inni. „Aðstæðurnar eru erfiðar,
skjannasól og hiti,“ sagði Andrés
Eyjólfsson leiðsögumaður. „Við höf-
um verið að sjá lax á fleiri stöðum,
þótt það vanti enn meiri dreifingu á
hann. Í gær sáum við svo fiska
frammi á fjalli, hann var að ganga
milli hylja.“ Þar á Andrés við Kjarrá
en veiði hefst í henni á morgun.
Andrés sagði að þegar vart verður
við smálax svona snemma þá veit
það oftast á sterkar smálaxagöngur.
Frekar dauft hefur verið yfir
Laxá í Kjós eftir að veiðin hófst á
föstudag. Einn sjö punda lax veidd-
ist á laugardag og annar á sunnu-
dag.
Úr Blöndu eru komnir 34 laxar og
enginn þeirra undir átta pundum.
Mest eru þetta 10 til 12 punda fiskar
og sumir stærri. „Þetta er ágætt,
þrír til fimm laxar hafa verið að veið-
ast á dag, eða lax á stöng,“ sagði
Stefán Sigurðsson hjá Lax-á.
Fiskar og rusl á Þingvöllum
Veiðin er góð á Þingvöllum þessa
dagana og lífríkið að klæðast sínum
fegursta búningi. Blaðamaður kom
við á mörgum veiðistöðum í þjóð-
garðinum í fyrrakvöld og víða voru
menn að setja í fisk, sumir í allvænar
bleikjur. Menn toguðust á við fiska
allar götur frá Leirutá og austur á
Öfugsnáða. Á síðarnefnda staðnum
urðu menn þó mest varir við smælki.
Á föstudagskvöldið fylgdist blaða-
maður á sama stað með snarpri við-
ureign veiðimanns og sjö punda urr-
iða sem tók makríl.
Þjóðgarðurinn er óviðjafnanleg
perla en umgengni veiðimanna er
ábótavant á stundum. Í Presthólma
hirti blaðamaður umbúðir utan af
flugum og veiðivörum, í Veiðitanga-
hólma var mjólkurferna sem ber-
sýnilega hafði verið notuð undir
beitu og þá voru girnisdræsur á báð-
um þessum stöðum. Svona rusl, sem
og dósir og hvers kyns plastdrasl,
eiga veiðimenn að bera burtu með
sér. Girni á aldrei að skilja eftir á
jörðinni, það hefur valdið ófáum
fuglum fjörtjóni. Þá hlýst verulegur
sóðaskapur af því þegar reyk-
ingamenn henda frá sér sígar-
ettustubbum. Á stuttri ferð milli
veiðistaða í þjóðgarðinum tíndi
blaðamaður upp um 50 filtstubba.
Það er sjálfsögð krafa að reyk-
ingamenn, sem finna sig knúna til að
slá á sætan birkiliminn með tóbaks-
reyk, séu með ílát undir stubbana.
Veiðimenn mættu hafa í huga eina af
siðareglum Ármanna: Veiðimaður
ræðir af háttvísi um veiðibráð, fer
með gát að öllu lífi, nýtur veru sinn-
ar við veiðivatn og skilur ekki eftir
annað en sporin sín.
STANGVEIÐI
Morgunblaðið/Einar Falur
Ólafur Helgi Ólafsson í baráttu við ellefu punda hrygnu sem tók svarta Francestúpu við Laxfoss í Laxá í Kjós.
Smálaxar í Borgarfirði
veidar@mbl.is
ÞORSTEINN Pálsson, fyrrverandi
ráðherra og fulltrúi í stjórnarskrár-
nefnd, segir það koma mjög vel til
álita að setja inn ákvæði í stjórn-
arskrá um að breytingar á stjórn-
arskrá verði bornar upp í þjóðarat-
kvæðagreiðslu.
Þetta var meðal þess sem rætt var
um á ráðstefnu stjórnarskrárnefnd-
ar um helgina og var þar meðal ann-
ars velt upp þeim möguleika að kos-
ið yrði um breytingar á stjórnarskrá
samhliða þingkosningum.
Þorsteinn segir þann möguleika
eitt af því sem til greina komi.
„Sjálfur er ég
þeirrar skoðunar
að það komi mjög
vel til álita að
stjórnarskrár-
breytingar verði
háðar samþykki
kjósenda í kosn-
ingum, sam-
kvæmt þá
ákveðnum reglum sem um það verða
settar. En það er ekki komið til um-
fjöllunar í nefndinni frekar en önnur
efnisatriði,“ segir Þorsteinn.
Samkvæmt 1. mgr. 79. gr. stjórn-
arskrár verður henni breytt ef
breytingartillaga hlýtur samþykki á
Alþingi og er þá þing rofið í kjölfarið
og boðað til kosninga. Samþykki
nýtt þing ályktunina óbreytta er hún
orðin að stjórnskipunarlögum.
Þorsteinn segir að með því að
bera breytingar á stjórnarskránni
undir þjóðaratkvæði geti þegnarnir
tekið afstöðu til breytinganna með
beinum hætti. „Það kann að vera of
þröngt ef einungis er hægt að
breyta stjórnarskrá samhliða Al-
þingiskosningum, þannig að það
þarf að horfa á það í víðara sam-
hengi.“
Hann tekur fram að ekki sé hægt
að leggja breytingar á stjórnar-
skránni undir þjóðaratkvæði eins og
hún er núna. Til þess þurfi að breyta
stjórnarskrá.
Eftir Árna Helgason
arnihelgason@mbl.is
Þorsteinn Pálsson
Hugmyndir um stjórnarskrárbreytingar í þjóðaratkvæði
„Kemur mjög vel til álita“