Morgunblaðið - 14.06.2005, Blaðsíða 34

34 ÞRIÐJUDAGUR 14. JÚNÍ 2005 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
✝ Jón Hallgrímssonfæddist á Felli í
Mýrdal 21.4. 1910.
Hann lést á Vífils-
stöðum 2. júní síðast-
liðinn. Foreldrar
hans voru Hallgrím-
ur Brynjólfsson frá
Litlu-Heiði í Mýrdal
og Sigurveig Sveins-
dóttir frá Miðeyjar-
hólmi í Landeyjum.
Eftir tveggja ára bú-
setu í Miðeyjarhólmi
fluttu þau að Felli og
bjuggu þar allan sinn
búskap. Systkini Jóns
eru Sveinn, Vilhjálmur, Sigurleif,
Jónas, Brynjólfur, lést ungur,
Þorgerður, Ísbjörg, Jóhann, Er-
lendur, Brynjólfur og Óskar, sem
einn lifir systkini sín.
Eiginkona Jóns var Steinvör
Sigríður Jónsdóttir, frá Sól-
heimahjáleigu, f. 14.10. 1903, d.
16.4. 1987. Börn þeirra eru: 1)
Inga, f. 12.3. 1935, d. 12.2. 1945. 2)
Sigurgrímur, maki Sigrún Schev-
ing. Synir Sigurgríms og fyrri
konu hans Magnhildar Ólafsdótt-
ur eru Ólafur og Jón og þrjú
barnabörn. 3) Erlen, maki Matth-
ías Gíslason. Þau eiga þrjá syni,
Gísla Jón, Sigurð
Steinar, f. 17.9. 1969,
d. 26.4. 1970, Steinar
Inga og tvö barna-
börn. 4) Elín Jóna,
maki Gunnar Gunn-
arsson. Þau eiga tvo
syni, Trausta og
Snorra og fimm
barnabörn. Fósturson-
ur Jóns var Trausti Ei-
ríksson, f. 29.6. 1924,
d. 7.12. 1946, sonur
Sigríðar og fyrri
manns hennar, Eiríks
Sverrissonar.
Jón ólst upp á Felli.
Hann stundaði hefðbundin störf til
sjós og lands, þar til hann settist að í
Vík og hóf störf hjá Kaupfélagi
Skaftfellinga sem afgreiðslumaður
og síðar verslunarstjóri.
Árið 1963 fluttu Jón og Sigríður
til Reykjavíkur. Heimili þeirra var á
Kleppsvegi 28. Hóf hann þá störf
hjá Ríkisútgáfu námsbóka, síðar
Námsgagnastofnun, við verslunar–
og innheimtustörf þar til hann lét af
störfum fyrir aldurs sakir.
Útför Jóns verður gerð frá Bú-
staðakirkju í dag og hefst athöfnin
klukkan 11. Jarðsett verður í Vík-
urkirkjugarði sama dag.
Tengdafaðir minn, Jón Hallgríms-
son frá Felli í Mýrdal, er látinn. Hann
bar sig með reisn til hinstu stundar,
háaldraður. Vil ég með nokkrum orð-
um kveðja og þakka allar góðar
stundir í návist hans.
Eftir öll árin í Mýrdalnum og Vík
fluttu þau hjónin til Reykjavíkur 1963
og héldu heimili á Kleppsvegi 28.
Þangað lágu leiðir þegar ég kynntist
Elínu Jónu dóttur þeirra og hóf dans
lífsins með henni.
Ætíð var gott að koma á Klepps-
veginn, hlýleiki og traust svo aldrei
bar skugga á.
Ógleymanlegir verða dagarnir með
Jóni og börnum hans og yngri bróður
Brynjólfi á „bakkanum“, eins og við
kölluðum það. Affalls-bakkinn í V-
Landeyjum var okkur griðastaður
mörg sumur sem við nutum með Jóni
og gæðingum hans. Snyrtimennskan
og reiðsnilldin, fumlaus handtök og
sterk, gleði og glæsileiki einkenndi
allt í fari Jóns.
Umhyggja hans og auga við val á
reiðhestum og eðlislæg greind og
reynsla gaf okkur sjóð, fjársjóð minn-
inga um „knapa á hesti – kóng um
stund“.
Ekki var leiðinlegt að fylgjast með
samheldni og hug Jóns með systkin-
um sínum þegar þau fengu ráð yfir
foreldrahúsum á Felli, sem höfðu þá
verið í eyði um skeið. Þau strituðu við
að lagfæra á Fellinu góða og hlúðu að
yl minninganna.
Þannig var Jón, ætíð traustur og
skipulagður og naut virðingar og vin-
áttu samferðamanna, hvort sem var í
leik eða starfi.
Með honum gengur hluti af þeim
kynslóðum sem í stórfjölskyldum ög-
uðu með sér óbilandi trú, traust og
elsku til þessa lands og þjóðar.
Þökk fyrir allt.
Gunnar Gunnarsson.
Elsku afi Jón. Mig langar með
þessum fáu orðum mínum að þakka
þér samfylgdina í gegnum árin. Mitt
fyrsta æviár bjó ég ásamt foreldrum
mínum heima hjá þér og ömmu Sig-
ríði á Kleppsveginum. Var ég mikið
hjá ykkur enda þið amma ávallt
reiðubúin að gæta mín í fjarveru
mömmu og pabba. Gleymi ég aldrei
þessum dýrmætu samverustundum
frá bernskuárum mínum sem ég bý
að enn í dag.
Við fjölskyldan fluttum síðar til
Víkur þar sem þið voruð tíðir gestir,
sérstaklega yfir stórhátíðir og man
ég að ég gat varla hugsað mér nokkur
jól án ykkar. Jafnframt var oft gist
hjá ykkur á ferðum okkar fjölskyld-
unnar til Reykjavíkur á þessum ár-
um.
Við feðgar byrjuðum svo í hestun-
um fyrir austan meðal annars vegna
smitandi áhrifa frá þér og frænda. Þú
varst hestamaður af lífi og sál og
stundaðir hestamennskuna fram á
háan aldur. Þið amma gáfuð mér
Gjafar minn í fermingargjöf sem ég
svo tamdi sjálfur. Átti ég með honum
margar gleðistundir. Eftirminnilegar
eru líka hestaferðirnar okkar fjöl-
skyldunnar úr Landeyjum að Felli í
sumarhús ykkar systkinanna. Ávallt
höfðum við um nóg að spjalla en hest-
ar og hestamennska voru alltaf vin-
sælasta umræðuefnið hjá okkur.
Á yngri árum lærði ég að fljúga og
varst þú einn af mínum fyrstu flug-
farþegum. Fyrsta flugferðin með mér
var jafnframt þitt fyrsta flug þrátt
fyrir 77 ára aldur. Það vildi svo til að í
þessari ferð opnaðist hurð í flugtaki.
Man ég að þú bara brostir, treystir
mér og hélst hurðinni lokaðri til lend-
ingar. Þrátt fyrir þetta atvik flugum
við um Suðurlandið nokkrum dögum
seinna og var það í fyrsta skipti sem
þú sást æskuslóðirnar úr lofti.
Þar sem ég hef búið til fjölda ára
erlendis höfum við aðeins hist einu
sinni til tvisvar á ári og varst þú alltaf
jafn spenntur að fá mig heim til Ís-
lands. Spurðir þú mig síðast um
væntanlega heimsókn mína til Ís-
lands nokkrum dögum fyrir andlát
þitt. Þrátt fyrir fjarlægðina vorum
við ávallt í góðu símasambandi. Þú
varst alltaf duglegur að hringja í mig
ef þér fannst líða of langt á milli sam-
tala. Einu má ég ekki gleyma: Alltaf
þegar ég kom heim pantaðir þú hjá
mér eina flösku af Vodka.
Elsku afi Jón, ég ætla ekki að hafa
þetta lengra þótt ég gæti talið upp
ótal fleiri góðar minningar. Ég þakka
þér innilega fyrir allar ógleymanlegu
samverustundirnar þar sem ég
reyndi sérstaklega síðustu árin að slá
á létta strengi því þinn hlátur er mér
ógleymanlegur.
Guð geymi minningu þína.
Þinn
Gísli Jón í Berlín.
Okkur hjónin langar til að kveðja
Jón frænda, eins og konan mín kallaði
hann jafnan, með fáeinum orðum,
sem vonandi verða ekki öll fátækleg.
Þótt við hefðum vitanlega þekkt
Jón lengi þá fórum við að umgangast
hann meira eftir því sem aldurinn
færðist yfir hann og reyndar okkur
líka, einkum eftir að við fluttum úr
Miðbænum inn á Rauðalæk, í nánasta
nágrenni við hann fyrir níu árum. Já,
samverustundum okkar fjölgaði
verulega, þessarar litlu og samstilltu
þrenningar, sem ég voga mér varla að
kalla heilaga til óblandinnar ánægju
og varanlegrar gleði.
Við hittumst ýmist á heimili okkar
eða hjá Jóni á Kleppsvegi 28. Það var
föst venja á hvorum staðnum sem við
vorum að lyfta glösum fyrir matinn
og þótt lygilegt megi heita var Jón í
rauninni enginn eftirbátur konunnar
minnar í matargerðarlistinni. Eftir að
hann var kominn á tíræðisaldur bar
hann á borð fyrir okkur saltkjöt og
síðan grjónagraut með kanel og
rjómablandi. Geri aðrir betur.
Á þessum góðu og ógleymanlegu
þrenningar- eða þremenningafund-
um okkar bar vissulega margt á
góma og slegið á létta strengi. Þegar
Jón frændi var t.a.m. orðinn smáreif-
ur átti hann það til að breyta sér í
gervi gamalla og skringilegra karla
og kerlinga úr Mýrdal með tilheyr-
andi svipbrigðum og málkækjum og
töktum, enda óviðjafnanleg eftir-
herma eins og hann á kyn til.
Fáa menn höfum við hjónin þekkt
sem létu sér jafnannt um útlit sitt og
klæðaburð og Jón. Það mátti jafnvel
skera sig á brotunum í buxunum
hans, svo stífpressaðar voru þær af
honum sjálfum. Engum öðrum var til
þess treystandi. Það er ekki ofmælt
að hann hafi verið snyrtimenni fram í
fingurgóma eins og hann á kyn til.
Jón var fastur fyrir og lét aldrei
neinn hræra í sér eða með öðrum orð-
um ekkert gefinn fyrir að dansa eftir
höfði annarra frekar en ættmenn
hans flestir. Hann gerði sem sagt allt
með sínu lagi og í því var að vissu leyti
fólginn styrkur hans og járnvilji.
Þegar litið er yfir langa ævi þá
finnst okkur hjónum að Jón hafi í einu
orði sagt verið gæfumaður. Hann átti
góða konu, sem andaðist fyrir nokkr-
um árum, og eignaðist með henni góð
börn. Vel á minnst, þau hjón gerðu
okkur einu sinni greiða, sem aldrei
verður ofþakkaður né fullmetinn. Við
erum þeim líka óendanlega þakklát
fyrir þá miklu ræktarsemi sem þau
sýndu syni okkar, Gnúpi, alla tíð.
Jón Hallgrímsson rækti störf sín af
stakri samviskusemi og stundum
jafnvel ótrúlegri fórnfýsi hvort held-
ur var í Kaupfélagi Skaftfellinga í Vík
í Mýrdal eða síðar hjá Ríkisútgáfu
námsbóka og ég hugsa að það sé ekki
orðum aukið að hann hafi verið hvers
manns hugljúfi á þessum fyrrnefnd-
um vinnustöðum sínum.
Enda þótt tekjur Jóns hafi aldrei
verið ýkja háar um dagana, var hann
hagsýnn maður og gætinn, sem aldrei
eyddi um efni fram. Skuldum hlaðnir
Nútíma-Íslendingar gætu mikið lært
af ráðdeild hans og hófsemi.
En lífið var sem betur fer ekki tómt
púl og strit og Jón naut þess m.a. að
taka lagið, enda raddmaður góður
eins og hann á kyn til. Hann var bæði
í kirkjukórnum í Vík svo og í Söng-
félagi Skaftfellinga, sem gerðu hann
að heiðursfélaga ekki alls fyrir löngu.
Auk þess hafði hann af því yndi mest
að bregða sér á hestbak og það vita-
skuld með sínu lagi. Ég þori að full-
yrða að fáir færu í fötin hans Jóns,
þ.e.a.s. reiðfötin hans.
Að lokum þetta: Jón kunni sér hóf í
öllu, nema vera skyldi í manngæsku.
Við hjónin vottum börnum hans og
öðrum aðstandendum hjartanlega
samúð okkar.
Andrea Oddsteinsdóttir og
Halldór Þorsteinsson.
Fallinn er öldungurinn Jón Hall-
grímsson frá Felli í Mýrdal. Þeim fer
fækkandi, sem bornir voru til þessa
heims í byrjun síðustu aldar. Jón var
einn þeirra. Hann fæddist árið 1910 á
Felli í Mýrdal og ólst þar upp í faðmi
stórfjölskyldu, eins og títt var á þeim
tíma. Jón var þriðja yngsta barn af
ellefu börnum þeirra hjónanna Hall-
gríms Brynjólfssonar og Sigurveigar
Sveinsdóttur er þar bjuggu. Hann
naut æskuáranna og bar alla tíð mikla
virðingu fyrir eldri systkinum sínum,
sem voru honum og yngri bræðrum
fyrirmyndir. Jón stundaði alla al-
menna vinnu til sjós og lands eins og
títt var, en var lengst af verslunar-
maður og síðar verslunarstjóri hjá
Kaupfélagi Skaftfellinga. Þar naut
hann mikils trausts sakir framúr-
skarandi þjónustulundar, dugnaðar
og trúmennsku.
Árið 1963 fluttu þau hjónin Jón og
Sigríður kona hans til Reykjavíkur,
þar sem hann vann hjá Ríkisútgáfu
námsbóka, síðar Námsgagnastofnun,
þar til hann hætti sökum aldurs. Það
er til marks um vinsældir Jóns hjá
þeirri stofnun að löngu eftir að hann
var hættur störfum var kallað til
hans, þegar starfsfólkið gerði sér
glaðan dag. Hann eignaðist þar góða
vini, sem héldu góðu sambandi við
hann til hins síðasta. Það ber að
þakka.
Jón var fagurkeri mikill, naut þess
að vera í góðra vina hópi og taka lag-
ið, söng í mörg ár með Söngfélagi
Skaftfellinga og var meðlimur í
kirkjukór Víkurkirkju í um tuttugu
ár. En bestu stundir Jóns voru á hest-
baki. Hann var góður hestamaður,
snyrtimennskan í blóð borin svo eftir
var tekið. Á síðari árum áttu þeir góð-
ar stundir saman í hestamennsku Jón
og Brynjólfur yngsti bróðirinn. Það
voru ógleymanlegar stundir fyrir þá
báða, aldna höfðingja og ávallt vel ríð-
andi. Á hestbaki verður maðurinn frá
sér numinn, nýtur hann þar sjálfs sín
heill og óskiptur í ríkara mæli en
nokkurs staðar ella. Þar kennir hann
þrek sitt og lífsþrótt og sifjar sínar
við máttugt og mikið líf. Þannig mun
ég minnast Jóns og ósjálfrátt kemur
upp í hugann brot úr kvæðinu Fákar
eftir Einar Benediktsson:
Maður og hestur, þeir eru eitt
fyrir utan hinn skammsýna, markaða baug.
Þar finnst, hvernig æðum alls fjörs er veitt
úr farvegi einum, frá sömu taug.
Þeir eru báðir með eilífum sálum,
þó andann þeir lofi á tveimur málum,
- og saman þeir teyga í loftsins laug
lífdrykk af morgunsins gullroðnu skálum.
Jón var höfðingi í lund og hefði
e.t.v. viljað stjórna lífshlaupi sínu á
annan veg. Hann varð fyrir miklu
áfalli í lífinu, missti dóttur sína unga
og fósturson úr berklaveiki og sjálfur
varð hann fyrir líkamlegum áföllum,
og beið hann þess aldrei bætur síðar á
ævi.
Ég vil í lokin færa hjúkrunar- og
öðru starfsfólki Vífilsstaða, sérstakar
þakkir, fyrir frábæra umönnun. Víf-
ilsstaðir eru einstakur staður og þar
er valinn maður í hverju rúmi. Einnig
vil ég fyrir hönd fjölskyldu minnar
þakka vinum og vandamönnum fyrir
ræktarsemi í hans garð og sérstak-
lega eru þeim Andreu og Halldóri
Þorsteinssyni, einnig Árna og Ragn-
hildi Vilhjálmsbörnum og fjölskyld-
um þeirra færðar innilegar þakkir
fyrir allt sem þau gerðu fyrir Jón alla
tíð. Að leiðarlokum þökkum við fjöl-
skylda mín Jóni fyrir samfylgdina.
Minningin lifir.
Matthías Gíslason.
Vinur okkar, Jón Hallgrímsson, er
látinn í hárri elli.
Ég kynntist Jóni fyrst þegar ég var
ungur kennari og hann verslunar-
stjóri í Skólavörubúðinni, sem þá var
á horni Tjarnargötu og Vonarstrætis.
Þar fór afar samviskusamur starfs-
maður. Nákvæmnin nánast í ætt við
smásmygli. Jón Hallgrímsson mátti
aldrei vamm sitt vita.
Síðar lágu leiðir okkar saman er
við deildum húsakynnum í Kennslu-
miðstöð Námsgagnastofnunar á
Laugavegi 166 um þriggja ára skeið.
Hann hafði þá látið af verslunarstjórn
fyrir aldurs sakir en var ráðinn til
innheimtustarfa, enda sérlega laginn
við að innheimta skuldir, sem hann
gerði með góðlátlegri og árangurs-
ríkri ákveðni. Í Kennslumiðstöðinni
tókst með okkur góð vinátta sem
hélst æ síðan, þótt fjörutíu ár væru á
milli, og á köflum talsverðar vega-
lengdir. Stundum leið nokkur tími
milli þess að við hittumst, en við héld-
um jafnan þeim sið að hittast upp úr
hádegi hvern aðfangadag. Þó það
þyki ekki jólalegur siður, þá hafa jólin
hjá okkur Jóni, undanfarinn aldar-
fjórðung, hafist með því að við feng-
um okkur einn sterkan saman, áður
en við héldum til jólahalds hvor með
sinni fjölskyldu. Jón var alltaf mikill
höfðingi heim að sækja. Í síðasta sinn
er við hittumst, nú á útmánuðum, í
herbergi hans á Vífilsstöðum, stakk
hann að mér fleyg með eðalrommi um
leið og hann kvaddi mig með kank-
vísu brosi. Ef til vill fann hann á sér
hvað var í vændum, enda hafði hann
ekki leynt því um skeið, að hann gæti
meira en vel hugsað sér að hverfa til
fundar við Guð sinn.
Jón var ákaflega skemmtilegur
persónuleiki, sögumaður góður, ræð-
inn og áhugasamur um þjóðmál.
Framsóknarmaður fram í fingur-
góma og ef umræðuefni skorti var
alltaf hægt að koma umræðu af stað
með því að víkja að frammistöðu for-
svarsmanna flokksins og urðu það oft
heitar samræður. Jón hafði mikið
yndi af að segja frá uppvaxtarárum
sínum í Mýrdalnum. Á góðri stund
hafði Jón sérdeilis gaman af söng og
leiddi oft með sinni djúpu röddu.
Jafnan var hann glæsilegur til fara og
gaman er að minnast þess að hann
pressaði fötin sín með heimatilbúinni
aðferð þar sem strokjárn kom hvergi
við sögu, en tilfæringar nokkrar. Á
hátíðarsamkomum þakkaði Jón
gjarnan fyrir sig með stuttri ræðu.
Minnisstætt er þegar hann talaði til
sonar okkar og tengdadóttur við
brúðkaup þeirra fyrir sex árum. Þau
orð munu aldrei líða viðstöddum úr
minni. Þar talaði vitur öldungur sem
hitti unga fólkið beint í hjartað.
Jón var mikill hestamaður og elsk-
aði útreiðar. Síðast átti hann gæðing-
inn Víking sem hann unni mjög. Fyrir
ofan skrifborðið mitt er mynd af Jóni
á baki – þar sem hann situr hestinn
eins og höfðingi. Ég gleymi aldrei
þeirri stundu þegar Jón sagði mér að
nú kæmist hann eiginlega ekki lengur
hjálparlaust á bak Víkingi sínum.
Hann hafði því ákveðið að hætta út-
reiðum og láta fella hestinn. Eftir það
var eins og lífsneistinn hefði dofnað.
Nú sé ég Jón fyrir mér á Víkingi sín-
um – þar sem þeir skeiða hratt yfir
sandana hjá Vík og fýlsunginn á fót-
um fjör að launa.
Við Lilja sendum börnum og öðr-
um ættingjum Jóns okkar innileg-
ustu samúðarkveðjur. Við kveðjum
tryggan vin með söknuði. Það hafa
verið okkur og fjölskyldunni mikil
forréttindi að hafa fengið að kynnast
þessum ljúfa öðlingi sem nú er farinn
í friði. Um heiðursmanninn Jón Hall-
grímsson eigum við aðeins hlýjar
minningar.
Ingvar og Lilja.
Það var sumarið 1985 sem leiðir
okkar Jóns Hallgrímssonar lágu
fyrst saman. Þetta sumar hafði ég
fengið vinnu í Kennslumiðstöð Náms-
gagnastofnunar og strax á fyrsta degi
veitti ég athygli þessum virðulega
eldri manni sem, að því er mér var
tjáð, sá um innheimtu fyrir stofn-
unina. Hann var yfirvegaður og fág-
aður í allri framkomu og bar strax af
sér þann þokka sem þeim einum er
gefinn sem eru fullkomlega trausts-
ins verðir. Fljótlega varð okkur afar
vel til vina og sú vinátta hélst til hans
hinsta dags.
Þetta sumar varð það fljótlega vani
hans að gauka að mér konfektmolum
og fleiru góðgæti sem hann taldi að
mér, þessari horrenglu, veitti ekki af
til að halda starfsorku og mætti
kannski verða til þess að ég dytti ekki
í sundur. Þegar leið á sumarið fórum
við í sameiningu að grafa upp upp-
runa minn og kom þá í ljós að Jón
hafði alist upp í Mýrdalnum eins og
föðuramma mín, Elín. Kannski var
það þessi tenging sem varð til þess að
ýta enn frekar undir kynni okkar
Jóns og vinskap. Kynni, sem urðu
mér og fjölskyldu minni uppspretta
gjöfulla samverustunda þar sem
skipst var á glensi og gamanmálum
sem stundum voru krydduð með sér-
stökum hestaskálum sem blandaðar
voru að hætti Jóns.
Já, oftast var stutt í gamanið hjá
Jóni sem tókst með sinni fáguðu og
hárbeittu kímni að laða fram hlátur
og gleði. Mér er það t.d. afar minn-
isstætt þegar þeir bræður Jón og Vil-
hjálmur komu til okkar í Hallorms-
staðaskóg með Árna syni Vilhjálms.
Við áttum góða stund í stofunni við
arininn sem lauk undir morgun með
því að þeir bræður sungu tvísöng
fram af svölunum hjá okkur, með sín-
um skæru og miklu skaftfellsku rödd-
um svo undirtók í skóginum. Og
endalaust var gantast og hlegið. Þó
annar væri á tíræðisaldri og hinn á ní-
ræðisaldri hafa sjaldan ómað ferskari
raddir í skóginum.
Það traust og sú tryggð sem Jón
sýndi mér og fjölskyldu minni komu
glöggt í ljós árið 2000 þegar dóttir
mín fermdist, en þá fór Jón sérferð
austur á Fljótsdalshérað, þá níræður,
og vann með tignarlegri framkomu
sinni hug og hjörtu allra þeirra sem
fögnuðu með okkur þessum tímamót-
um. Sjaldan hafa sést betur klæddir
menn á Héraði enda Jón einstakt
snyrtimenni og skartaði klæðskera-
saumuðum fötum frá toppi til táar.
Og margir spurðu: „Hver er hann
JÓN
HALLGRÍMSSON