Morgunblaðið - 14.06.2005, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 14. JÚNÍ 2005 25
MENNING
Áskell Másson er eitt af fáumtónskáldum íslenskum semhefur lifibrauð sitt ein-
göngu af tónsmíðum. Áskell hefur
líka einatt mörg járn í eldinum í
smiðju sinni, og verk hans fara
víða.
Áskell hefur vakið mikla athygli
fyrir verk sín fyrir slagverks-
hljóðfæri, og hefur notið þeirrar
velgengni að margir flinkustu slag-
verksleikarar heims eru með verk
hans á efnisskrám sínum og bera
hróður þeirra víða.
En Áskell semur þó vitaskuld alls
konar tónlist, og kammertónlist
skipar veigamikinn sess í verka-
skrá hans. Í kvöld fagnar hann því í
Salnum, með Caput-hópnum, að í
gærkvöldi lauk upptökum á nýrri
plötu með fimm kammerverkum í
flutningi Caput undir stjórn Joels
Sachs. „Við köllum þetta vinnu-
stofutónleika,“ segir Áskell. „Þetta
eru verk fyrir stærri kammerhóp
og okkur langaði að halda óform-
lega tónleika í lokin á þessu vinnu-
ferli. Við opnum dyrnar að Salnum
kl. 20, og það er ókeypis inn.
Stjórnandinn Joel Sachs hefur ver-
ið að flytja verk mín talsvert í New
York með Juilliard Ensemble í Lin-
coln Center og hefur flutt tvö þess-
ara verka þar. Við flytjum þrjú
verk í kvöld, Elju, Kammerkonsert
og túbukonsertinn Maes Howe.“
  
Í nóvember bíður Áskels mikiðævintýri, en honum hefur verið
boðið að flytja erindi um tónlist
sína á risavaxinni alþjóðlegri ráð-
stefnu slagverksfólks í Ohio í
Bandaríkjunum. „Þetta er helj-
armikil ráðstefna, sem kallast PAS-
IC [Percussion Arts Society Int-
ernational Conference]. Í fyrra
sóttu sjö þúsund manns þessa ráð-
stefnu, en hana sækja allir þeir sem
vettlingi geta valdið og tengjast
slagverki á einhvern hátt. Þarna
eru hljóðfæraleikarar – sama hvort
þeir spila á trommusett í rokk-
hljómsveit eða á pákur í sinfón-
íuhljómsveit, einleikarar, hljóð-
færaframleiðendur,
nótnaútgefendur, hljómsveit-
arstjórar og allir þeir sem hafa
áhuga á faginu. Mér er boðið sem
tónskáldi, sem er óvenjulegt, því
venjulega er einungis sérstökum
hljóðfæraleikurum boðið. Ég á að
tala um slagverkstónlist mína og
verkin verða flutt með. Ég fæ að
ráða hvaða verk verða flutt og
hverjir flytja þau.“
Áskell segir ráðstefnuna haldna
á nýjum stað hverju sinni, og henni
er valið nýtt þema ár hvert. Að
þessu sinni eru það einleiksverk.
„Ég er að hugsa um að láta spila
verk sem heitir Kím fyrir sner-
iltrommu, en það er minna þekkt
en Prím. [Skoska slagverksdrottn-
ingin Evelyn Glennie og fleiri af-
burða slagverksleikarar hafa lengi
haft Prím á efnisskrám sínum, og
það er eitt langvinsælasta verk Ás-
kels, og trúlega eitt af mest spiluðu
verkum fyrir slagverk í heiminum í
dag.] Þá ætla ég að láta spila Mar-
imbusónötu og loks Impromptu
fyrir marimbu, sem er geysilega
erfitt verk.“ Áskell kveðst ekki bú-
inn að ákveða endanlega hverjir
leiki, en hann hefur þegar nefnt
Markus Leosson frá Svíþjóð, og
ráðstefnuhaldarar hafa samþykkt
þann ráðahag.
  
Áskell segir að á ráðstefnunni séjafnan einblínt á flytjendur,
hljóðfæraleikarana sjálfa. „Þarna
er bókstaflega allt. Þarna eru
menn að selja nótur og hljóðfæri –
búðir eru með bása og útstillingar.
Þarna verða margir fyrirlesarar og
slagverksklíník – sinfónísk klíník
um sinfónísk hljóðfæri og önnur
fyrir til dæmis trommusett af ýms-
um gerðum. Etnísk tónlist á líka
sína fulltrúa og það er fjallað um
djembe- og kongatrommur, ind-
verskar tablatrommur og jap-
anskar. Stundum eru fyrirlestr-
arnir eins konar sýnikennsla, og
þarna eru allskonar hljóðfæri –
jafnvel þvottabretti og bílfelgur,
sem farið er að framleiða sem slag-
verkshljóðfæri.“
Spurður um þau áhrif sem þátt-
taka í ráðstefnunni geti haft á tón-
smíðaferil hans, segir Áskell að allt
geti gerst. „Þeir sögðu við mig að
ég myndi örugglega fá það mikið
af tilboðum, að ég myndi ekkert
vita hvað ég ætti að gera við þau
öll. En við sjáum nú bara til. Það
þarf ekki nema að eitthvert eitt
þeirra gangi upp, þá er ég ánægð-
ur.“
Áskell kynnir
tónlist sína
’Þarna eru allskonarhljóðfæri; jafnvel
þvottabretti og bílfelg-
ur, sem farið er að fram-
leiða sem slagverks-
hljóðfæri.‘
AF LISTUM
Bergþóra Jónsdóttir
Morgunblaðið/Kristinn
„Allt getur gerst,“ segir Áskell Másson um áhrif ráðstefnunnar.
begga@mbl.is
DJASSINN þarf að sameinast í
eina fjölskyldu á nýjan leik, segir
hinn þekkti djasstónleikahaldari og
píanisti George Wein í nýútkominni
ævisögu. Lítur hann þar yfir langan
feril og saknar þeirra tíma, þegar
djassleikarar ólíkra kynslóða, stíl-
afbrigða og stefna gátu hvar og
hvenær sem er leitt saman hesta
sína í gagnkvæmri virðingu og
skilningi á upprunanum og gildi
sveiflunnar. Það er ástæðulaust að
hafa áhyggjur af ósamlyndi djass-
fjölskyldunnar þegar hlýtt er á ný-
útkominn geisladisk með tónleika-
hljóðritun Ziegler/Scheving
kvintettsins, sem Jazzvakning hefur
gefið út. Upptakan er frá tvennum
tónleikum sem haldnir voru í Kaffi-
leikhúsinu í Reykjavík í júní árið
1999. Hér ræður tímalaus svei-
flugleðin ríkjum frá upphafi til
enda. Siglt er í meginstraumum
djassins og allt smellur saman í
sameinaðri sveiflusál íslenskra og
danskra djassmúsíkanta af úrvals-
flokki. Þó sennilega hafi ekki gefist
mikið tóm til æfinga er samleik-
urinn ótrúlega samstilltur.
Það er óþarfi að fara í grafgötur
um þá staðhæfingu að hinn danski
Finn Ziegler er í hópi fremstu
djassfiðlara heims um þessar mund-
ir. Sveiflan er honum í blóð borin,
,,...kraftmikill sveiflustíll hans og
næmt hljómaskyn á rætur í leik
manna á borð við Stuff Smith,“ seg-
ir Vernharður Linnet í útgáfutexta.
Tónninn óheflaður og ljóðrænn í
senn og þó stíll Zieglers sé annar en
samlanda hans meistara Svend As-
mussen og hins franska ,,grands-
eigneur“ djassfiðluleiksins Stép-
hane Grappelli, er skyldleikinn til
staðar.
Hér má líka heyra í Oliver Ant-
unes, ungan píanista sem er í
fremstu röð danskra djasspíanóleik-
ara. Antunes hlaut Ben Webster
verðlaunin 1999 og hefur leikið með
fjölda úrvalsdjasstónlistarmanna.
Þrátt fyrir að áhrif Oscar Peterson
séu umlykjandi í leik hans á þessum
diski hefur Antunes þróað persónu-
legan píanóstíl og áhrifavaldarnir
koma víða að enda Antunes verið í
læri hjá ekki ómerkari píanistum er
Mulgrew Miller og Richie Beirach.
Á disknum eru 11 lög, flest vel
þekktir djassópusar. Á efnisskrá er
einnig söngdans Jóns Múla Árna-
sonar, Gettu hver hún er, hér færð-
ur í smekklegan sveiflubúning. Þá á
Ziegler eitt djassnúmer, Blues for
Birgit, þar sem fiðlarinn leiðir kvin-
tettinn inn á slóðir bláa munks
Theloniousar Monk. Estaté, sum-
aróður hins ítalska Bruno Martino
(prins næturklúbbanna) sem bjó um
tíma í Danmörku, verður hrífandi í
meðförum sveitarinnar og er það
ekki á allra færi. Makki hnífur
(Mack the Knife), sem Kurt Weill
samdi við verk Bertholds Brecht
1928 og Louis Armstrong gerði
heimsfrægan með hljóðritun sinni
árið 1955, ólgar í hröðu tempói.
Ziegler nær sveitinni upp í heita
sveiflu og sólókafli Árna er með
glæsibrag. Það hitnar hvað mest í
kolunum í I Want to be happy sem
hefur staðist tímans tönn frá því
Vincent Youman samdi dansinn
ásamt Tea for Two fyrir réttum 80
árum í Broadway-verkinu No, No,
Nanette. Árni á magnað sóló og
makalaus tvíleikur Zieglers og Ant-
unes sendir píanistann og hryn-
sveitina út í sjóðheita Petersoníska
tríósveiflu.
Scheving-feðgarnir fara á kostum
á þessum diski. Ég hef sjaldan eða
aldrei heyrt Árna funheitari á
geisladiski, nema ef vera skyldi á
hljóðritunum Útlendingahersveit-
arinnar. Melódískir og tilgerð-
arlausir spunakaflar hafa áreið-
anlega fallið Ziegler vel í geð, sem
sjálfur hefur fengist nokkuð við
víbrafónleik. Einar Valur er í sér-
flokki íslenskra trommuleikara og
nægir að benda á leik hans í Night
and day því til staðfestingar. Eng-
inn hérlendis stenst honum snúning
þegar kemur að latín- og karab-
ískum hryn eins og heyra má í kal-
ypso-dansi Sonny Rollins, St.
Thomas. Bassaleikur Gunnars
Hrafnssonar er þéttur, vandaður og
sveiflutilfinningin ávallt góð.
Hljóðupptakan á diskinum er
prýðileg en hún var í höndum Ara
Daníelssonar og Gunnar Smári
Helgason sá um hljóðblöndun.
Um helgina gafst kostur á að
hlýða á kvintettinn á minningartón-
leikum um Niels-Henning Örsted
Pedersen og á sunnudag voru sér-
stakir útgáfutónleikar disksins
haldnir í Hafnarfirði. Það er einmitt
með vináttulandsleikjum á borð við
þennan sem Íslendingar heiðra best
minningu meistarans NHÖP. Jazz-
vakning á þakkir skildar fyrir það
framtak að koma þessum tónleikum
á geisladisk. Mun hér vera á ferð-
inni fyrsta platan í útgáfuröðinni
Danish-Icelandic Jazz Live in
Reykjavik. Byrjunin lofar góðu.
Þetta er fínasta djassmúsík, sveifl-
an einlæg og heit og stórskemmti-
leg.
Dansk-íslenska sveiflusálin
DJASS
Íslenskar plötur
Ziegler/Scheving kvintettinn: Finn
Ziegler fiðla, Árni Scheving víbrafónn,
Oliver Antunes píanó, Gunnar Hrafnsson
kontrabassi og Einar Valur Scheving
trommur. Hljóðritun af tónleikum í júní
1999. Jazzvakning gefur út.
Danish-Icelandic Jazz Live in Reykjavik
Ómar Friðriksson
CIRKUS Cirkör er kominn til landsins með sýninguna
99% óþekkt.
Mannslíkaminn er útgangspunktur sýningarinnar,
en hún er unnin í samvinnu við vísindamenn Karólínska
sjúkrahússins í Stokkhólmi. Upphaf þess samstarfs má
rekja til þess að sirkusinn var fenginn til að skemmta
við kvöldverð Nóbelsverðlaunahafa, og höfðu vís-
indamennirnir þar á orði, að gaman væri að fá ein-
hvern tíma að vinna með sirkus. Mannslíkaminn var
grandskoðaður og sirkusfólki kynntir ýmsir leynd-
ardómar læknavísindanna, eins og sá að hávaðinn sem
beinagrind okkar framleiðir við hverja hreyfingu
myndi fljótt æra okkur, ef hann væri ekki á tíðnisviði
sem mannseyrað nemur ekki. Sirkusinn lofar því þó að
beinagrindarmúsík heyrist í verkinu.
Markmið sirkussins er að gera heiminn betri með list
sinni.
Sýningar Cirkus Cirkör verða í Borgarleikhúsinu í
kvöld, annað kvöld, fimmtudagskvöld og að kvöldi 17.
júní, og hefjast allar kl. 20.
Morgunblaðið/Eyþór
Cirkus Cirkör kominn til
að gera okkur betri