Morgunblaðið - 07.09.2005, Blaðsíða 14

14 MIÐVIKUDAGUR 7. SEPTEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
STJÓRNMÁLAFLOKKARNIR í
Noregi hafa meðal annars deilt um
einkavæðingu ríkisfyrirtækja,
skattalækkanir ríkisstjórnar borg-
aralegu flokkanna og loforð vinstri-
flokkanna um aukin fjárframlög til
velferðarmála fyrir kosningarnar til
Stórþingsins á mánudaginn kemur.
Stjórn borgaralegu flokkanna –
Hægriflokksins, Kristilega þjóð-
arflokksins og Venstre – hefur lagt
áherslu að tryggja þurfi efnahags-
legan stöðugleika í landinu. Stjórn-
arflokkarnir benda til að mynda á
að atvinnuleysið er tiltölulega lítið,
eða um 3,7%, verðbólgan rúmt pró-
sent og gert er ráð fyrir því að hag-
vöxturinn verði um 3,75% í ár.
„Hvers vegna ættum við að
breyta til úr því að allt gengur
svona vel?“ hefur verið eitt af meg-
instefunum í kosningabaráttu Kjells
Magne Bondeviks, forsætisráðherra
og leiðtoga Kristilega þjóðarflokks-
ins.
Stjórnarandstaðan hefur hins
vegar haldið því fram að hagsældin
stafi að mestu leyti af olíu-
auðlindum Noregs sem hafa gert
landið að þriðja mesta olíu-
útflytjanda heims á eftir Sádi-
Arabíu og Rússlandi.
Gagnrýna skattalækkanir
Verkamannaflokkurinn og banda-
menn hans í stjórnarandstöðunni –
Sósíalíski vinstriflokkurinn og Mið-
flokkurinn – hafa einkum gagnrýnt
skattalækkanir hægristjórnarinnar
og segja að þær hafi aðallega bætt
hag hátekjufólksins.
Í stað þess að lækka skatta segj-
ast vinstriflokkarnir ætla að lag-
færa galla í velferðarkerfinu með
því að auka fjárframlögin til skóla,
sjúkrahúsa og aldraðra.
Borgaralegu flokkarnir segja
þessi loforð of dýr og hafa varað við
því að þau geti stefnt efnahagslega
stöðugleikanum í hættu, meðal ann-
ars stuðlað að vaxtahækkunum og
aukinni verðbólgu.
Stoltenberg leggst gegn
einkavæðingaráformum
Norskir hægrimenn hafa einnig
gagnrýnt vinstriflokkana fyrir að
leggjast gegn frekari einkavæðingu
ríkisfyrirtækja. Verkamannaflokk-
urinn hefur birt auglýsingar þar
sem Stoltenberg kemur fram sem
„Kafteinn Noregur“ er vill hindra
að landið verði selt.
Kjell Magne Bondevik gagnrýndi
auglýsingarnar í viðtali við norska
dagblaðið Aftenposten og sagði að
Stoltenberg hefði einkavætt meira
á hálfu öðru ári en stjórn borg-
aralegu flokkanna á fjórum árum.
Bondevik benti m.a. á að þegar
Stoltenberg var forsætisráðherra
voru ríkisfyrirtækin Statoil og Tele-
nor skráð í kauphöllinni. Hlutabréf
ríkisins í Kreditkassen voru seld og
þar með komst næststærsti banki
Noregs í hendur Svía.
Forsætisráðherrann nefndi nokk-
ur fleiri dæmi um að hlutabréf í
gömlum ríkisfyrirtækjum hefðu
verið seld, meðal annars þýskum og
bandarískum fyrirtækjum, á valda-
tíma Stoltenbergs. „Þetta sýnir að
það er ekki samræmi í því sem
Stoltenberg segir og því sem hann
gerir,“ sagði Bondevik sem hélt
einkavæðingunni áfram, meðal ann-
ars með frekari sölu á hlutabréfum
í Statoil og Telenor.
Stoltenberg kvaðst ekki sjá eftir
einkavæðingunni sem hann stóð
fyrir og neitar því að hann hafi
breytt stefnu sinni í þessu máli til
að geta myndað ríkisstjórn með
Sósíalíska vinstriflokknum.
Stoltenberg sagði að það væri
gott fyrir Statoil og Telenor að vera
að hluta til í einkaeigu. „Verka-
mannaflokkurinn hefur alltaf verið
hlynntur blönduðu hagkerfi í Nor-
egi,“ hafði Aftenposten eftir Stolt-
enberg. Hann nefndi Statoil,
Hydro, Telenor og bankann DnB
NOR sem dæmi um fyrirtæki sem
ættu að vera í ríkis- og einkaeigu.
Verkamannaflokkurinn er and-
vígur áformum borgaralegu flokk-
anna um að selja hlutabréf í orku-
fyrirtækinu Statkraft og
póstþjónustunni, auk þess að selja
fleiri hlutabréf í Statoil. Að sögn
Stoltenbergs á Statkraft að vera í
eigu ríkisins áfram þar sem fyr-
irtækið eigi náttúruauðlindir og
meginhluti starfsemi þess sé í Nor-
egi.
Forskotið minnkar
Nýjustu skoðanakannanir benda
til þess að vinstriflokkarnir fái
meirihluta á norska þinginu en að
forskot þeirra hafi minnkað á síð-
ustu vikum.
Könnun, sem Bergens Tidende
birti, bendir til þess að meirihluti
kjósenda beri meira traust til
vinstriflokkanna en borgaralegu
flokkanna í sex af átta flokkum
samfélagsmála, svo sem heil-
brigðis-, mennta- og fjölskyldu-
málum.
Lars Sponheim, leiðtogi Venstre,
sem er frjálslyndur flokkur hægra
megin við miðju, sagði að dýr kosn-
ingaloforð vinstriflokkanna réðu
mestu um niðurstöðu könnunar-
innar. „Þeir vilja eyða peningum og
kjósendurnir þurfa að velja á milli
tveggja kosta: þeirra sem eru best
til þess fallnir að skapa verðmæti
og styrkja efnahaginn eða þeirra
sem eru uppteknir af því að eyða
peningum.“
Kjell Magne
Bondevik
Jens
Stoltenberg
Tekist á um einkavæðingu og skattamál
Vinstriflokkarnir í Noregi gagnrýna
skattalækkanir stjórnarinnar og
boða aukin útgjöld til velferðarmála
Eftir Boga Þór Arason
bogi@mbl.is
’Borgaralegu flokk-arnir segja loforðin of
dýr og vara við því að
þau geti stefnt efna-
hagslega stöðugleik-
anum í hættu.‘
Gulfport. Los Angeles Times. | Sparkmans-hjónin
í Gulfport í Mississippi-ríki eru hungruð í mat
þegar þau vakna.
Þau eru heima hjá sér, sem er þó bót í máli
þar sem tugir þúsunda manna á strönd Miss-
issippi og Louisiana misstu allar eigur sínar í
fellibylnum og flóðunum við Mexíkóflóa í vik-
unni sem leið. Heimilið er hins vegar ekki
svipur hjá sjón.
Allur dagurinn fer í að leita að drykkjar-
vatni, mat og ís til að kæla sig í steikjandi hit-
anum. Einangrunartilfinningin er yfirþyrm-
andi.
Húsið er rafmagnslaust, án símasambands
og Sparkmans-hjónin eiga ekki rafhlöður í út-
varpið. Eins og svo margar aðrar fjölskyldur
á hamfarasvæðunum geta þau ekki aflað upp-
lýsinga um hvar þau geti fengið ókeypis mat.
Þau eru trúuð en vita ekki hvar söfnuðurinn
þeirra kemur saman til að biðja.
Sparkmans-hjónin, Glenda og Willie, eru
ríflega fimmtug, eiga uppkomin börn og
bjuggu því ein þegar fellibylurinn reið yfir.
Þau eru úrvinda af þreytu og hrædd, vita
ekki hvar þau eiga að byrja.
Tíu ættingjar Sparkmans-hjónanna búa nú
hjá þeim í leiguíbúð í Gulfport. Hús allra nán-
ustu skyldmenna þeirra eyðilögðust í hamför-
unum.
Stórt eikartré féll á hús hjónanna og gerði
gat á þakið. Stofuveggirnir eru farnir að
svigna. Skolplykt leggur um allt hverfið.
Þriggja mánaða barn liggur á handklæði
sem lagt hefur verið á rakt gólfteppið. Bak
barnsins er löðrandi í svita. Á mjóum fót-
unum sjást bitför eftir skordýr.
Barnið grætur hástöfum af hita og hungri.
Frændur hans, tveggja og fjögurra ára, taka
af sér hlýrabolina í vonlausri tilraun til að
kæla sig. Eldri pilturinn stígur á reiðhjól fyr-
ir utan húsið á litlu svæði sem laust er við
brak. Hann spyr hvenær fjölskylda hans geti
farið heim.
Fullorðna fólkið hefur ekki hugmynd um
það. Það er ekki hægt að hugsa svo langt
fram í tímann. Núna þarf fjölskyldan að finna
eitthvað í morgunmatinn.
Í búrinu er aðeins matarolía og krydd. Þau
eiga um nítján lítra af vatni í flöskum. Það
eina sem þau eiga handa barninu eru fjórar
litlar krukkur af barnamat og sjö bleiur.
Sparkmans-hjónin eru flóttafólk í eigin
ranni, einangruð og ósýnileg á bak við nær
tveggja metra háar hrúgur af braki í Gulf-
port.
„Það eina sem við getum gert núna,“ segir
Glenda, „er að sofa og svitna.“
Hjara innan um rústirnar
AP
Patricia Runnels, húsfreyja í Gulfport í Mississippi-ríki, og aðstoðarmenn hennar fjarlægja frystikistu úr húsi hennar eftir náttúruhamfarirnar.
’Það eina sem við getum gert núna, segir Glenda, er
að sofa og svitna.‘
Washington. AFP. | Ein af afleiðingum
hamfaranna í Bandaríkjunum er sú, að
sjónvarpsstöðvarnar, fréttamenn og
þáttastjórnendur, eru hættar að fara
jafnmildum höndum um ráðherra og
háttsetta embættismenn og þær eru
sagðar hafa gert í fjögur ár eða eftir
hryðjuverkin vestra 11. september 2001.
Þessi umskipti koma hvarvetna fram
og fréttamenn hika ekki lengur við að
spyrja beinskeyttra og oft á tíðum
óþægilegra spurninga.
„Við höfum birt myndir af og rætt við
konur með ungbörn við skelfilegar að-
stæður. Þetta fólk var neytt til að lifa
eins og skepnur. Í ráðstefnuhöllinni í
New Orleans var það að veslast upp og
deyja án þess, að nokkur rétti því hjálp-
arhönd,“ sagði Anderson Cooper, frétta-
ritari hjá CNN, og benti á, að á sama
tíma hefðu embættismenn alríkisstjórn-
arinnar haldið því fram, að björgunar-
starfið gengi vel. Hann hikaði heldur
ekki við að grípa fram í fyrir Mary
Landrieu, öldungadeildarþingmanni í
Louisiana, þegar hún þakkaði George W.
Bush forseta fyrir stuðninginn. Hann
spurði hvort hún hefði ekki séð myndir af
líkum úti á götu og af ævareiðu fólki.
„Fór reiði fólksins alveg framhjá þér?“
spurði hann.
Svipað er upp á teningnum hjá öðrum
sjónvarpsstöðvum og jafnvel hjá Fox
News, sem annars hefur oft verið sökuð
um að ganga erinda Bush-stjórnarinnar.
Gagnrýnendur úthrópaðir
Peter Levine, fjölmiðlafræðingur við
Maryland-háskóla, segir, að breytingin
á fréttamennskunni sé í raun bara aft-
urhvarf til þess eðlilega.
„Eftir hryðjuverkin fyrir fjórum ár-
um voru þeir, sem gagnrýndu forset-
ann, úthrópaðir og jafnvel pólitískir
andstæðingar hans, demókratar, þorðu
ekki annað en að spila með,“ segir Le-
vine. Bendir hann á, að hörð gagnrýni
Ray Nagins, borgarstjóra í New Or-
leans, hafi hrist upp í fréttamönnum
auk þess sem sá veruleiki, sem birtist á
sjónvarpsskjánum, hafi verið í hrópandi
mótsögn við yfirlýsingar háttsettra
embættismanna um björgunarstarfið.
Breytti
frétta-
mennsk-
unni