Morgunblaðið - 24.09.2005, Qupperneq 8

8 LAUGARDAGUR 24. SEPTEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Hjá evrópsku staðla-samtökunum,CENELEC,
liggja fyrir breytingar á
evrópskum staðli um ljósa-
bekki sem gætu haft slæm
áhrif á tíðni húðkrabba-
meins en þær ná fram að
ganga. Kosið var um tillög-
urnar 20. september síð-
astliðinn en niðurstöðurn-
ar liggja ekki fyrir fyrr en
um næstu mánaðamót.
Breytingarnar eru tveir
viðaukar sem miða að því
að setja hámark á alla
flokka ljósabekkja og fella
eldra flokkakerfi niður. Á Íslandi
er aðeins svokallaður UV-3 flokkur
ljósabekkja leyfilegur en í honum
er hæsta styrkleikagildi miðað við
styrk útfjólublárrar geislunar sól-
ar við miðbaug. Samkvæmt sam-
eiginlegu áliti norrænu geisla-
varnastofnananna, sem gefið var
út á síðasta ári, er hámark UV-3
flokksins talið eðlilegt hámark en
eindregið er mælt með því að Evr-
ópusambandið setji reglur um
ljósabekki og notkun þeirra. Í álit-
inu kemur einnig fram að tíðni
húðkrabbameina, þar á meðal ill-
kynja sortuæxla, hafi aukist á síð-
ustu áratugum á Norðurlöndunum
og sé útfjólublá geislun frá sól og
ljósabekkjum helsti áhættuþáttur-
inn við myndum húðkrabbameina.
Jafnframt er varað við notkun
ljósabekkja í fegurðarskyni og
lögð áhersla á að starfsfólk sól-
baðsstofa þurfi að hafa nægilega
þekkingu á útfjólublárri geislun til
að draga úr áhættu viðskiptavina.
Breytingarnar sem nú eru til
skoðunar ganga þvert gegn áliti
geislavarnarstofnana en hæsti
leyfilegur styrkur útfjólublárrar
geislunar mun tvöfaldast nái
breytingarnar að ganga í gegn og
nálgast sexfaldan hámarksstyrk
sólar í Reykjavík.
Sigurður Sigurðsson, tækni-
fræðingur hjá Staðlaráði Íslands,
segir breytingarnar vera þyrni í
augum margra innan staðlageir-
ans en þær fela í sér tvo nýja við-
auka við reglugerðina um ljósa-
bekki. Fjallar annar viðaukinn um
rýmkun UV-gilda sem eru í notkun
fyrir hámarksstyrk og þýðir það að
einstaklingur þurfi styttri tíma í
ljósabekknum til að fá sömu geisl-
un og áður. Reynslan hér á landi
hefur hins vegar sýnt að slíkt gef-
ist ekki vel, yfirleitt hefur starfs-
fólk sólbaðsstofa ekki nægilega
þekkingu á geislun og afleiðingum
of mikillar geislunar á ákveðnar
húðgerðir og geti því ekki leiðbeint
viðskiptavinum sínum um það
hvaða ljósameðferð henti best.
Breyta þyrfti því verklagsreglum
hjá sólbaðsstofum og laga þyrfti
geislunartímann að húðgerð hvers
og eins viðskiptavinar.
Hinn viðaukin miðar að því að
auka hámarksstyrk UV-C geisla
en þeir henta til dæmis vel til sótt-
hreinsunar. UV-C geislar brjóta
niður gen í frumum sem er mjög
krabbameinsvaldandi við ranga
notkun.
Markaður fyrir hraðmeðferð
Ljósabekkjaframleiðendur vilja
bjóða upp á sterkari bekki svo
hægt sé að auka þjónustu í hrað-
meðferð en því er haldið fram að
markaðurinn sé opinn fyrir styttri
ljósaböðum með sama árangri.
Sérfræðingar hafa varað við slíku
því meiri geislun eykur hættuna á
húðsjúkdómum en einnig hefur
verið rætt um að ónáttúrulegt sé
að ljósabekkir hafi margfalt meiri
geislun en sólin.
Gagnrýnendur breytinganna
hafa þá bent á að markhópur sól-
baðsstofa séu oftar en ekki ungt
fólk sem leggur meiri áherslu á sól-
brúnku en áhyggjur af geislun og
húðkrabbameini. Í könnun sem
Gallup gerði fyrr á árinu um ljósa-
bekkjanotkun ungmenna á aldrin-
um 12 til 15 ára kemur hins vegar
fram að ljósaböð í aldursflokknum
eru mun fátíðari nú en fyrir ári eða
um helmingi færri og er það að
miklu leyti þakkað aukinni fræðslu
um skaðsemi ljósabekkja.
Stangast á við lög um
almennt heilbrigði
Geislavarnastofnanir á Norður-
löndum hafa tekið höndum saman
gegn fyrirhuguðum breytingum og
vonast er að tillögurnar, sem kosið
var um þann 20. september síðast-
liðinn, hafi verið felldar. Það kem-
ur hins vegar ekki í ljós fyrr en um
mánaðamótin næstu. Þorgeir Sig-
urðsson, fagstjóri ójónandi geisl-
unar hjá Geislavarnarráði ríkisins,
er einn þeirra sem vona að breyt-
ingarnar nái ekki fram að ganga.
Hann segir að ef það gerist verði
Norðurlöndin að vinna saman að
áætlun svo hægt verði að bregðast
við en hann segir ótækt að Ísland
verði eina landið sem hafni breyt-
ingunum. Líklegra sé að fylgt
verði í fótspor hinna Norður-
landanna og gripið verði til sömu
aðgerða.
Í þessu samhengi hefur verið
bent á að gerð verði svokölluð frá-
vikstillaga en talið er að breytingar
stangist á við sænsk lög, hugsan-
legt sé að íslensk stjórnvöld grípi
til svipaðra aðgerða ef hægt verður
að sýna fram á aukna hættu ljósa-
bekkja með hærri styrkleika en
það ætti ekki að reynast erfitt þar
sem hættan er fyrir hendi eins og
er.
Fréttaskýring | Tillögur um breytingar
á evrópskum staðli um ljósabekki
Hættan er
fyrir hendi
Tíðni húðkrabbameina hefur aukist
á síðustu áratugum á Norðurlöndum
Sólböð hafa löngum verið vinsæl á Íslandi.
Allt að sexfaldur hámarks-
styrkur sólar í Reykjavík

Nái breytingar á evrópskum
staðli um hámarksstyrk ljósa-
bekkja fram að ganga gæti
styrkur ljósabekkja orðið allt að
sexföldum hámarksstyrk sólar í
Reykjavík. Breytingarnar ganga
þvert gegn áliti norrænu geisla-
varnastofnananna sem þær gáfu
út á síðasta ári en þau vara við
notkun ljósabekkja í fegr-
unarskyni og vilja reglugerð sem
tryggir öryggi og heilsu ein-
staklinga sem nýta sér þjónustu
sólbaðsstofa.
Eftir Andra Karl
andri@mbl.is
Á VEGUM Landsnets er verið að
leggja nýjar háspennulínur frá
tengivirkinu á Sultartanga að
Brennimel í Hvalfirði, vegna stækk-
unar Norðuráls á Grundartanga.
Verkið er unnið af króatískum og
slóvenskum fyrirtækjum. Hér eru
starfsmenn þeirra í strenging-
arvinnu við Háfoss, vestan við Sult-
artanga. Þeir undu sér vel í fimb-
ulkulda, hátt á lofti líkt og í
skíðakláfi væru, við uppsetningu svo-
nefndra sparra sem halda leiðurum
aðskildum. Ekki var lofthræðslu fyr-
ir að fara og hið eina sem starfs-
mennina vanhagaði um, að sögn ljós-
myndara, voru sígarettur – sem þeir
fengu og undu glaðir við sitt.
Ljósmynd/Guðmundur Lúðvíksson
Háspennumenn á flugi